Þjóðviljinn - 03.03.1972, Qupperneq 6

g SíöA, — ÍÞJÖÐWIiJINW — Posfcutíagur 3. marz 1972
DÓMUR HÆSTARÉTTAR:
Grundvallarreglur Jónsbókar eru í fullu giidi
Frá því var skýrt í blaðinu í gær, að
Hæstiréttur hefði 25. febrúar s.l.
staðfest héraðsdóm frá 15. júlí 1969 þess
efnis, að bætur voru dæmdar vegna
tjóns, er hlauzt af andlegum áverka, og
skaðabótaskyldan lögð á aðila,
sem talinn var ósakhæfur.
Mál þetta og nidurstaða hefur
vakið mikla athygli vegna þró-
unar skaðabótaréttar og rétt-
arvitundar almeimt en dómur-
inn byggir skaðabótaskylduna
á grunnreglum elztu laga-
ákvæða íslenzkra, 8. kaíla eða
Mannhelgisbálki Jónsbókar írá
1281 en það ákvæði hljóðar svo:
„Ef óðr maðr brýzt úr böndum
ok verör hann manns bani, þá
skal bæta af fé hans... ef til
er...“. Aðili sá, er tjóninu olli.
var af geðlækni talinn ósak-
hæfur og saksóknari frestaði
ákæru á hendur honum af
vcrkamannanna þoldi ekki hið
andlega álag, sem skotárásinni
var samfara, betur en svo, að
hann féll saman taugar hans
biluðu, starfsþrek hans lamaðist
og hann gat ekki unnið neitt í
3 mánuði á eftir og að þeim
tíma liðnum ekki tekið til við
sín fyrri störf á stórvirkum
vinnuvélum. En var þessi and-
Iega bilun hans í raun réttri af-
leiðing byssuskotanna?
Grímur .Magnússon læknir
taldi í vottorði sínu svo vera,
og á sama máli voru geðlækn-
antir. sem voru mcðdómendur i
héraðsdómi, þeir Ragnar Karls-
son og Eárus Ilclgason. Ilæsti-
réttur úrkurðaði. að Læknaráð
yrði spurt. Svar Læknaráðs
reyndist ófullnægjandi og
Hæstiréttur ítrekaði spurning-
una. Síðara svar Læknaráðs
var þess efnis að Hæstiréttur
taldi, að álit'Gríms Magnússon-
ar mætti Ieggja til grundvallar
cg tildæmdi bætur vcgna hins
andlega áverka, sem var senni-
lcg afleiðing þess, að skotið var
á mavninn.
Þjóðviljanum þykir rétt að
birta forsendur og dómsorð
Hæstaréttar og meginatriði í
forsendum héraðsdóms.
DÓMUR HÆSTARÉTTAR
þeim sökum samkvæmt heimild
í 56. gr. hegningarlaga. Tjóninu
var valdið með skoti úr riffli, og
faafði sá er skaut, byssuleyfi.
Hin lögfræðilega deila þessa
þáttar málsins stóð um það,
hvort aðili, sem ekki getur
stjórnað gerðum sinum og séð
fyrir aðleiðingar þeirra, — og
er því ekki gerð refsing — skuli
samt sem áður eiga að bæta
tjón það, sem hann veldur með
slíkum gerðum sínum, ef hann
á einhverjar eignir.
Niðurstaða máls þessa sker úr
þeirri þrætu á þann veg, að
sá, sem saklaus verður fyrir
tjóni vegna slíkra athafna, á
að fá það bætt, ef nokkur kost-
ur er án tillits til huglægrar
aðstöðu þess er verknaðinn
vinnur.
Hinn þáttur málsins er ekki
síður merkilegur. Ef eitthvert
skctanna hefði hæft og orðið
hefði bd. að taka af handlegg
þess, er fyrir skotinu varð, var
auðvelt að segja til um afleið-
ingar verknaðarins og meta
skerðingu starfsheilsunnar og
reikna tjónið út í peningum.
Þvf var ekW að heilsa hér. Ekk-
ert skotanna hæfði. En einn
„Ár 1972, fö&tudaginn 25. febrú-
ar, var í Hæstaréfcti í miáiinu
nr. 27/1970:
Guðmundur Kr. Björmssom.
gegn
Garðari Guðmundssyni
uppkveðinn svoMjóðandi
dómur:
Áfrýjandi ihefur áfrýjað máli
þessu með steíinu 9. febrúar
1970 að fengnu áfrýjunarleyfi
27. janúar 1970. Krefst hann
aðali. sýknu af kröfum stefnda,
en til vara Lækkunar á kröfum
hans. 1 báðum tilvikum krefst
hann málslbostnaðar úr hendi
stefnda bæði í héraði og fýrir
Hæstarétti.
Stefndi krefst staðfestingax
hims áfrýjaða dóims og máls-
kostnaðar fyrir Hæstarétti úr
hendi áfrýjanda.
Flyrir Hæstarétti hefur verið
aflaið noiklkura nýrra gagna.
1 vottorði hórðar Möllers yfir-
læknis sérfræðings í geðlækn-
ingum, rekur hanm geðranm-
sókm, sem hanm framkvæmdi á
áfrýjamda um haustið 1964. Þar
segir svo m.a.: „Álit mitt á
Guðmumdi Kristni Björmssyni
er því: Hann er hvoriki fáviti
né geðveill. heldur heymarlaus
maður eða svo málægt því, að
fuilkomið heyrmarleysi má telja,
sem einangrast s.vo frá um-
hverfimu, að hanm fær rang-
hugmyndir um, að hann sé
umdir stöðugrii eftirgrennslan og
forvitni fjölida mamna. Er um
auigljóislega sjúklegt fyrirbrigði
aö ræða og maðurinm þvi á
engam hátt sakhæfur.
Þess konar truflum er miklu
algengari hjá heyrnarlausu m
en öðrum og er talim geðtrufl-
um af sálræmum orsökum.
Það tiltæki Guðmundar að
grípa til byssummar, tel ég hik-
laust að hafi verið afleiðing
af áfemgisneiyzlu hams bvöldið
áður. Umdir áféngisáhrifum heE-
ur hamm áður sýmt af sér ofsa-
leg viðbrögð, en er amnars ljúf.
ur og góður, a.m.k. með öllu
óáreitimm.
Frá sjómarmiði læknis þarf
fyrst og fremst að stefna að
þvá með öllum ráðum að rjúfa
eimamgrun þessa mams, en eklá
auka hama á moktourn hátt.‘‘
Með úrstourði Hæsitaréttar 26.
marz 1971 vra mál þetta lagt
fyrir Læknaráð. Var þar óskað
álits ráðsins á því hvort „or-
sakasambamd sé milli sjúkdóms
Garðars Guðmundssonar, sem
talinn er valda örorku, og at-
burðar þess, er um ræðir í
málinu." 1 ályktum Lækmaráðs
25. júni 1971 segir svo: „Nei
lækmaráð telur að ekki sé ó-
hjákvæmilegt orsakasamband
milli sjúkdóms Garðars Guð-
mumdssonar og atburðar þess,
er ræðir í málimu.“ Að kröfu
stefmda var málið lagt aö mýju
fyrir Læknaráð og segir svo
í ályktun þess 30. desember
1971:
„Læknaráð heéur látið í ljós
það álit, að ekki sé óhjákvæmi-
legt orsakasamband milli sjúk-
dóms Garðars Guömumdssonar
og atburðar þess, er um ræðir
í máiirnu. Þó er hugsanlegt að
atvik eiins og í málirnu greinir
geti valdið manni heilsutjóni,
sérstakiega ef persónleika hans
eöa geðheilsu er þannig farið
að hanm sé viðkvæmur fyrir
geöræmum ávertoum.“
Svo sem rakiö er í hinuim
áfrýjaða dómi skaut áfrýjamdi
úr riffli sínum í átt að stefnda
og samstarfsmönmum hans, er
þeir vomu við vinrnu sína að
Austurbrún 6 í umrætt sinm.
Verður að leggja á áfrýjamda
fébótaébyrgð á tjómi því, er
af þessu hlauzt en saimlkvæmt
grunmreglum 8. kapítula Manm-
helgiisbálks Jónsbókar leysirþað
hamrn eigi undam ábyrgð, þótt
hamn hefði verið ósakhæfur.
Leggja verður til grundvallar
þá niðurstöðu Grims Magnús-
sonar læknis. sem í héraðsdómi
er raitoim, og álit himma sér-
fróðu samdómemda, sem sam-
rýmist ályktun Læknaráðs frá
30. desember 1971, að veikindi
stefnda effitir aitburðinn séu
sennilega afleiðing af fyrr-
greindu fóbótaskyldu afcferli á-
frýjamda. Á stefmdi því rétt á
að fá tjón sitt bætt úr hendi
hans. Kröfur sínar sundurliðar
stelflndi þamnig:
1. Tekjumissir kr. 78.000,00
2. Útlagt fé kr. 18.000,00
3. Þjáninga- og
miskabætur kr. 50.000,00
kr. 146.000,00
Um 1 og 2. Kröfuliðir þessir
hafa ekki sætt tölulegum and-
mælum og verða þeir því tekn-
ir til greina að fnjllu.
Um 3. Eftir átvikum þykir
rétt að taka þennan 'kröfulið til
greina með kr. 40.000,00.
Samkvæmt þessu verður á-
frýjamda dæimt að greiða
stefnda kr. 136.000,00 og ásamt
7% ársvöxtum frá 20. apríl 1964
til 1. janúar 1965, 6% ársvöxt-
um frá þeim degi tii 1. jamúax
1966 og 7% ársvöxtum frá
þeim degi til greiðsludags.
Eftir þessum málaJokum ber
að dæma áfrýjamda til að
Dómsorð:
„Mál þetta, sem tekið var til
dóms í dag. hefur Garðar Guð-
mundsson, Stóragerði 12, Rvík,
höfðað fyrir bæjaiþimginu með
stefnu útgefinmj 5. maí 1966
gegn Guömumdi Kr. Björms-
syni, Austurbrúm 4, Reykjavík,
til greiðslu á skaðabótum sam-
tals að fjárhæð kr. 156.000,00,
ásamt tflJn ársvöxtum frá 20.
apríl 1964 til greiðsludags og
málskostmaðar að skaðlausu að
mati dómsims. Jaflnframt er
krafizt staðfestingar á löghalds-
gerð til tryggingar stefmukröf-
unmi, sem fram fór hirnn 30.
apríl 1966 í íbúð stefmda á 3.
hæð í húsimu nr. 4 við Austur-
brún í Reykjavik og greiðslu
alls kostnaðar í sambandi við
þá gerð.
Þá er og áskilimn réttur til
að steiflma á síðara stigi máls-
ins lögreglustjóranum í Reykja.
vík tii solidarislfcrar ábyrgðar
á himu umsitefnda tjömi í imáli
þessu ef það upplýsist, að veit-
ing byssuleyfisiins til handa
stefnda hafi ekki verið í sam-
ræmi vdð lög og reglugerðir
þar um.
I Iþimglhaldi í miálimu himn 23.
maí 1969 kvaðst lögmaður
stefnamda falla frá kröfu um
staðfestingu löghalds, þar sem
lagður hefði verið fram trygg-
greiða stefnda miálskostnað í
héraði og fyrir Hæstarétti sam.
tals kr. 45.000,00.
Áfrýjamdi, Guðmundiur K.
Bjömsson, greiði stefnda, Garð-
ari Guðmumdssymi, kr. 136.000,00
með 7% ársvöxfcum frá 20.
apríl 1964 til 1- janúar 1965,
6% ársvöxtum frá þedm degi
til 1. jamúar 1966 og 7% árs-
vöxtum frá þeim degi til
greiðsiudags, svo og málskostn-
að í héraði og fyrir Hæstarótti
kr. 45.000,00.
Dómimum ber að fullmægja
að viðlagðri aðför að lögum”.
ingarvíxill fyrir vænitanleiga
dæmdri fjárhæð, sbr. dskj. mr.
16.
Af hálfu stefnda eru þær
dómkröfur gerðar í máliinu, að
hanm verði algjörlega sýkmaður
og honum tildæmdur máls-
kostnaður eftir mati dómsins...
Stefnandd gerir svofelida
grein fyrir málavöxtum, að
hinn 20. apríl 1964 hafi hann
orðið fyrir skotárás, er hamn
var að vinma á vélkrama i
Austurbrún 6, Reykjavík. Hann
kiveður 1 skot hafa farið í
gegmum vélkranatoiúsið ám þess
þó að hætCa stefnamda. Stefn-
andi segir, að sá er skaut,
stefndur í máli þessu. hafi ver-
ið staddur á svölium 4. hæðar
hússins nr. 4 við Austurbrún.
Afleiðimgar þessarar skotárásar
hafi orðið þær, fýrir stefnanidai,
að hann hafi orðið óvinnufær
lengi á öftár og orðið fyrir al-
varlegu taugaáfalli og kveður
hanm mái þetta höfðað til að
krefja um bætur vegna tekju-
missis og misfka. Kveður stefn-
andi löghaildið hafa verið nauð-
synlegt, þar eð hætta væri á,
að fasteign stefnda yrði .seld
og þeirri eigm breytt í pen-
ingaeigm, sem örðugt jnrði að
fá aðgamg að, en stefndi sé
ósakhæfur. Og þar sem emgar
voniir séu um sættir hafi ver-
ið óhjákvæmdlegt að höffða mál
þetta ...
ÚR F0RSCNDUM
HÉRAÐSDÓMS
Sjónvarpið næstu viku
HELGI TRYGGVASON, BÓKBINDARI, kemur íram í þættinum Maður er nefndur á sunnudags-
kvöld kl. 21.15. Jón Helgason ritstjóri ræðir við hann.
hamn neitar öllum ásöikun-
Sunnudagur 5. marz.
17.00 Endiurteikið efni. Róttur
er seittur. Lagamemar við H.l.
sefcja á svið réttarhöld í
máli sem reís út af ómæði
frá damsleikjum í veitin'ga-
húsi, sem ekki hafði verið
gert ráð fyrir við skipulagm-
imgu íbúðarhverfis. Um-
sjónarmaður Magnús Bjam-
freðsson. Aður á dagskrá 29.
janúar síðastliðinn.
18.00 Helgistumd. Sr. Bermharð-
ur Guðmumdsson.
18.15 Stumdin okkar. Stufct at-
riði úr ýmsum áttum til
skemmtunar og fróðleiks. Um-
sjón Kristín Ölafsdótíir.
Kynmir Ásta Ragmarsdlóttir.
19.00 Hlé.
20.00 Fréttir.
20.20 Veður og auglýsimgar.
20.25 Miljón purnda seðillinn.
Nýtt framihald-sleikrit frá
BBC byggt á samnefndri
sögu ef tir Mark Twaim. 1. og
2. þáttur. Leikstjóri Rex
Tucker. Aðalhlutverk George
Howe, Stuart Damon og
Arfchur Hewett. Þýðamdi Jón
Thor Haraidssom.
21.15 Maður er nefindur. Helgi
Tryggvason, bókbimdari. Jón
Helgason, ritstjóri, ræðir við
hamm.
21.50 Tom Jones. Brezkur
sömgva- og skemmifciþáttur
með dægurlagasön'gvaramum
Tom Jones og fleirum. Þýð-
andi Dóra Hafsteinsdóttir.
22.40 Dagstorárlok.
Mánudagur 6. marz.
20.00 Fréttir.
20.25 Veður og auglýsingar.
20.30 Með augium barmsins.
Fræðslumymd um viðbrögð
bama í umferðinmi og um-
ferðina. eins og hún kemur
þeim fyr/- sjónir. Þýöandi og
þulur Jón O. Edwald.
20.50 Marta Larsson, 65 ára.
Fimnskt leikrit eftir Bengt
Ahlfors. Aðalhlutverk May
Pihligren og Rurik Ekroos.
Þýðandi Dóra Hafsteimsdótt-
ir. Leikritið gerist í Helsimg-
fors á árunum 1970-‘71. Aðal-
persónan, Marta Larssom
missir eiginmann sinn, og
börm hennar og ’ jmningjar
ætlast til, að hún aðlagi sig
hinu nýja hluitverki í lífimu.
Eln gamla toomam vill lifa
sínu edgin lifi. (Nordvisian —
Fiinmska sjónvarpið).
22.00 Postuli Græniamds. Mymd
frá danska sjónvarpimu uim
prestimn og trúboðamn Hams
Egede. Greint er frá trúboðs-
störfuim hans í Graemlamdi á
18. ökl og rammsókmum á
sögmum umn aftírlf morrænma
manma þar. (Nordvision —
Danska sjómvarpið). Þýðamdi
Jóhamna Jóhammsdóttir.
22.50 Dagskrárlok.
Þriðjudagur 7. marz.
20.00 Fréttir.
20.25 Veður og auglýsimgar.
20.30 Ashton-fjölskyldam. Brezk-
ur framha'.dsmyndaflokkur 8.
þáttur. Hopað frá Ermar-
sumdseyjum. Þýðandi Krist-
rún Þórðardóttir. Efni 7.
þáttar: Sheila. kona Davíðs,
vinmur sem f rammistBðustúlkla
í hermanmaklúbbi og stofnar
þar til toumnimgsskapar við
pilt nokkurm. Davíð kemur
óvænt heim, þegar pilturinm
er í heimsókn, og teteur því
illa. Sheilu hefur borizt bréf
um kvennamál Daviðs, en
um. Margrét býr hjá for-
eidrum sínum, en af John
hafa engar fréfctir borizt um
mokkurt skeið. þar til faðir
hams fær skeyti um að John
sé týndur og talimn af. Tony
sonur Sheftons prentsmiðju-
eiganda, lætur skrá sig i
fflotamn tægn /ilja föðu- 'Iv.r.
21.20 U mburðe'’' yn'"! '•g for-
dómar. Flestir '’jte =ð þeh’
sjálfir réu fordómelausir
Fordómar og húeypidómar eru
margs konar. Hvaða hleypi-
dómum skyldum vér íslemd-
imgar vera haldnir? Um það
smýsit þessi umræðuþáittur.
Þátttakendur eru BaldurGuð-
laugsson, lagamemi, Kristján
Bersi Ólafsson, fil. camd.,
I