Þjóðviljinn - 08.10.1972, Qupperneq 2

2.S1ÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur S. októbcr 1972.
75 ára á morgun:
ARNIJÓNASSON
HÚSASMÐAMEISTARI
Ef þú ert fús að halda á haf, þó hrönnin sé óð,
og hefur einga ábyrgö keypt i eilifðarsjóð,
en lætur bátinn bruna djarft um boða og sker,
þá skal ég sæll um sjóinn allan sigla með þér.
Þorstcinn Erlingsson.
Við islendingar erum stór-
merkileg þjóð. Litum bara á hvað
álitokkará sjállum okkur er frá-
brugðið áliti annarra. Norðmenn
sem telja verður helztu vini okkar
! heimsbyggðinni segja venju-
lega, að við séUíTi Útiagar norskra
laga og höfum reyn/.i ótlSíHr !
siðuðu samfélagi. Við teljum hins
vegar, að við séum þeir, sem
frelsið kusu, olurhugar Atlants-
ála, kiinnuðir hins ónumda og feti
framar öllum öðrum i löggjöf og
siðum, enda séum það við, sem
grundvölluðum nútima rikja-
skipulag germanskra þjóða. Það
eitt að hafa slikt sjálfsálit, þrátt
fyrir þrúgandi umhverl'i, gerir
okkur vissulega athyglisverða.
Kleira kemur til. Við búum á
miirkum hins byggilega heims. I
ægifegurð sinni verður island að
teljasl m jög harðbýlt, enda er það
undantekning, að útlendingar
þori hingað, nema þá um hásum-
arið. En l'egurðin ein heldur ekki
lifinu i mannfólkinu frekar en
hreina loftið, þótl hvort tveggja
sé gott. Þjóðin hlýtur þvi að vera
dugleg og það styður enn frekar
staðha'finguna i byrjun.
Við hölum meira að segja átt
hugsjóftaménn. Menn fyllta eld-
móði ogtrú. Menn, sehl dreymdi
ghesta drauma. Og meira en þao,
þeir gerðu þrátl l'yrir ailt, sem á
móti blés, drauma sina að veru-
leika. Þella áréttar enn um ágæti
lólksins i landinu.
Einn þessara manna verður 75
ára á morgun. Ilann drakk i
upphal'i i sig Irú á landið, bergði á
eldmóði ungmennafélaganna og
þrátl lyrir lala'kt og vonbrigði
kreppuáranna. gerði hann draum
sinn um betra og byggilegra is-
land að veruleika. Táknrænt
d;emi um kynslóð, sem stundum
er kennd við aldamótin og við
ADAX
rafmagnsþllofnarnir
hafa fengiS œSstu
verSlaun, sem veitt
eru Innan norsks
ISnaSar
Húsbyggjendur! Kynnið yður fyrst og
síðast ADAX rafmagnsþilofnana. — Þeir
standa fremst, hvað varðar útlit, öryggi
og sparneytni. Tvöfalt thermostat.
Auðveidir í uppsetningu. Létt þrif.
Margar stærðir og gerðir.
3 ÁRA ÁBYRGÐ
Sjáið þér hjá okkur
Einar Farestveit & co. hf raftækjaverzlun
Bergstaðastræti 10A. Sími 16995
sem yngri erum eigum svo mikið
ólært af.
Afmælisbarnið Arni Jónasson,
fæddist 9. október 1897 að Galtár-
höfða i Norðurárdal og er þannig
borgfirzkur Mýramaður að fæð-
ingu. Snemma fluttist hann með
loreldrum sinum, Ingibjörgu
Loftsdóttur og Jónasi Jónassyni,
bónda og smiði, að Litia-Skarði i
Stafholtstungum, þar sem hann
ólst upp. Arni kynntist fljótt öllum
helztu störfum sveitanna, bæði
heima og heiman, en hugur hans
snerist þó fljótt til smiða, enda
var það ekki langt að sækja, þar
sem faðir hans var afburða
srpiður bæði á tré og járn og orð-
lagður fyrir hæiiielka sina um allt
héraðið.
Arni ólst upp i stórum systkina-
hópi, en elztur systkinanna er
Jóhannes trésmiður i Reykjavik,
þá kemur Ingibjörg Sigriður bú-
selt i Iteykjavik, siðan Ragn-
heiður og Magnús sem bjuggu i
Borgarnesi, en eru nú bæði látin.
Þá kemur Arni og tviburi hans,
sem dó i fæðingu, og siðan yngstu
bræðurnir, Sveinn og Karl, sem
báðir eru látnir. Sveinn lézt ungur
uppi i Borgarfirði, en Karl i
Reykjavik. Einnig er uppeldis-
systir, Lilja Júliusdóttir, búsett i
Arnessýslu.
I upphafi þessara orða var gerö
tilraun til þjóðlýsingar. Alveg
eins og einstaklingarnir bera
svipmót þjóðar sinnar, þá bera
þeir einnig svip þess meiðs, sem
þeir eru beint sprottnir af. Mál-
ta-kið segir, að fjórðungi bregði til
lósturs, og verður þvi að áætla að
þrír Ijórðu bregði til kyns og
erfða.
Foreidrar Arna voru sem áður
segir Ingibjörg Loftsdóttir, fædd i
Garpsdal i Geiradalshreppi i
Barðastrandasýslu, og Jónas
Jónasson, fæddur að Háreks-
stöðum i Norðurárdal i Borgar-
firði. Loftur faðir Ingibjargar dó
ungur sem vinnumaður, en hann
var sonur Jóns Jónssonar bónda
að Viðivöllum i Steingrimsfirði og
var hans fólk bæði úr Stranda-
sýslu og Barðastrandasýslu.
Móðir Ingibjargar var Sigriður
Magnúsdóttir Sigurðssonar
bónda i Múla iGeiradalshreppi.en
bróðir Magnúsar i Múla var
Sigurður á Felli i Kollafirðí, en
sonur hans var Sigurður kirkju-
smiður i Hólmavik, faðir Stefáns i
Hvitadal, skálds.
Kona Magnúsar var Ingibjörg,
dótlir Jóns Jónssonar hrepps-
stjóra i Snartartungu á Ströndum
og konu hans. Sigriðar Sveins-
dóttur, bónda á Kleifum i Geira-
dalshreppi, Sturlaugssonar. Um
Jón i Snartartungu er þáttur i
þjóðháttum F'inns Jónssonar á
K jörseyri og um Svein á Kleifum
erþáttur i sagnaþáttum Fjallkon-
unnar. Báðum er þeim lýst mjög
lofsamlega.
Fóstursonur Jóns og Sigriðar i
Snartartungu og systursonur
hans og bróðursonur hennar var
séra Sveinn Nielsson prófastur að
Staðarstað, en hann var sem
kunnugt er faðir Hallgrims
biskups. Elisabetar móður Sveins
RÍSPAPPÍRSLAMPINN
FRA JAPAN
Japanski rispappirslampinn fæst nú einnig á Islandi I 4
stærðum.
Hentar hvar sem er, skapar góða birtu og er til skrauts
bæði einn og einn og i samsetningum eins og á myndinni.
Athyglisverö og eiguleg nýjung.
HCSGAGNAVERZLUN
,\XELS EYJÓLFSSONAR
SKIPHOLTI 7 — Reykjavík.
Slmar 10117 og 18742.
Björnssonar forseta og Sigriðai;
móður Haraldar Nielssonar próf-
essors.ömmu Dungalssystkinanna
og langömmu Völundarbræðr-
anna.
Faðir Joriasar, eða Jónas
Jónasson eldri, fæddist i Bjsmar-
höfn á Snæfellsnesi en móöir hans
var Ingibjörg Jónsdóttir, fædd á
Bjarnastöðum i Dalasýslu og var
hennar fólk Dalafólk i ættir fram.
Faðir Jónasar eldra var Jónas
Samsonarson, hreppsstjóri i
Bjarnarhöfn i Helgafellssveit, en
kona hans var Sigriður Pálsdóttir
prests á Undir- (Undon-)felli i
Vatnsdal i Húnaþingi, Bjarna-
sonar, en samtimaheimildir lýsa
honum sem góðum klerki. radd-
manni, skáldmæltum gáfumanni
og mjög vel látnum. Hann var
sonur Bjarna prests á Melstað i
Miðfirði, Péturssonar lögréttu-
manns á Kálfaströnd i Mývants-
sveit, Ormssonar, og konu Bjarna,
Steinunnar Pálsdóttur prests á
Upsum i Svarfaðadal, Bjarna-
sonar. Hún var aftur á móti systir
Bjarna Pálssonar landlæknis, en
Bjarni var svo sem kunnugt er
faðir Steinunnar móður Bjarna
Thorarensen, skálds og amt-
manns.
Móðir Sigriðar Pálsdóttur var
Guðrún Bjarnadóttir, prests á
Mælifelli i Skagafirði, Jónssonar,
cn móðir Guðrúnar var Sigriður
Jóhannsdóttir, prests á Mælifelli,
Kristjánssonar, prests á Sauða-
nesi i Norður-Þingeyjasýslu,
Bessasonar og konu hans Val-
gerðar Pétursdóttur, Bjarna-
sonar, sýslumanns á Burstafelli i
Vopnafirði, Péturssonar.
Bróðir Sigriðar Jóhannsdóttur
var svo séra Einar á Sauðanesi,
faðir séra Stefáns á Sauðanesi,
faðir Einars á Reynistað, faðir
Katrinar. móður Einars Bene-
diktssonar, skálds og sýslu-
manns.
Systir Sigriðar var aftur á móti
Margrét, móðir Hólmfriðar Jóns-
dóttur, móðir Jóns Þorsteins-
sonar prests i Reykjahlið við
Mývatn. Við hann er hin fræga
Reykjahliðarætt kennd með
öllum sinum nafntoguðu einstkl-
ingum: Jóni Þorsteinssyni skáldi
á Arnarvatni, Sigfúsi Blöndal,
skáldi og konunglegum bóka-
verði. Gautlandabræðrunum,
ráðherrunum Kristjáni og Pétri
og alþingismanninum, Stein-
grimi, Jónssonum, Sigurði á
Arnarvatni, Þorgils gjallanda,
Árna i Múla. Hallgrimi Bene-
diktssyni, Steingrimi Seinþórs-
syni og Haraldi Guðmundssyni.
F'oreldrar Jónasar Samsonar-
sonar hreppsstjóra voru Samson
Sigurðsson skáld og bóndi að
Klömbrum i Vesturhópi og Ingi-
björg Halldórsdóttir, Hallssonar
prests á Breiða-
bólsstað i Vesturhópi. Sonur
Halldórs var séra Pétur á Tjörn á
Vatnsnesi. faðir Péturs prófasts á
Viðivöllum i Skagafirði, föður
Péturs biskups, Jóns dómstjóra
og Bryjólfs Fjölnismanns. Jón
var svo sem kunnugt er afi Páls
Zóphaniassonar búnaðarmála-
stjóra og alþingismanns og
annarra ágætra manna.
Séra Halldór var sonur Halls
prófasts i Grimstungu i Húna-
þingi. ólafssonar prófasts á sama
stað, en til er eftirfarandi lýsing á
Halldóri i samtimaheimildum:
,,Hann var hraustmenni mikið og
talinn með friðustu mönnum,
málsnjall og raddmaður ágætur
enda kunni vel söng, kennimaður
góður og bar skyn á lækningar,
góður minni háttar mönnum. en
skapstór og harður i mann-
raunum”.
Faðir Samsonar var svo
Sigurður hreppsstjóri i Vestur-
hópi, Jónssonar, Sigurðssonar
bónda á Gröf á Vatnsnesi, Jóns-
sonar.
Þessa tölu sagði mér Sigurgeir
Þorgrimsson, sá mikli ættfræð-
ingur.
Það er ekki i kot visað að eiga
slika að. Rammislenzkt afburða
og alþýðufólk. Skilgetið afkvæmi
þeirra, sem fyrrum treystu á Guð
óg gæftn héldu á haf þrátt fyrir
óða hrönn og enga eilTföaTsjöðS-
ábyrgð, en námu hér fagurt og
fritt land við yzta haf. Og nafn-
kunna landið, sem veitti lifið,
neytti frosts og funa og skilaði
börnum sinum óskemmdum i
gegnum lifið.
Hugur Árna til smiða réði þvi,
að hann ákvað að leggja trésmíði
fyrir sig sem lifsstarf og dvaldist
hann nokkurn tima hjá Magnúsi
bróður sinum i Borgarnesi við
iðnnám. Lauk hann þvi um 1925,
en fluttist um likt leyti til Reykja-
vikur. Höfuðborgin færði honum
sitt mesta hnoss, þvi þar kynntist
hann konu sinni, Þorbjörgu
Agnarsdóttur, og giftust þau 1930.
Eiga þau tvær dætur giftar i
Reykjavik og eru fyrir löngu
orðin afi og amma. Meira að
segja sagði Árni mér, þegar ég
hitti hann um daginn, og ljómaði
við, aö nú væru þau orðin langafi
og langamma.
A kreppuárunum harðnaði
mjög um vinnu i höfuðborginni og
seldi þá Árni húseign sina fyrir
bústofn og nýbýlið Lyngholt i Vill-
ingaholtshreppi i Árnessýslu og
bjó þar i tvö ár. Þaðan flutti hann
á Selfoss, byggði sér þar húsið
Grund og stundaði þar húsa-
smiðar i tvö ár. Vegna mikillar
eftirspurnar eftir trésmiðum
fluttist hann þó aftur til Reykja-
vikur og hefur dvalizt hér óslitið
siðan og stundað mest innanhús-
trésmiðar. Á árunum 1918 til 1920
stundaði hann sjóróðra frá
Grindavik og má þvi segja, að
hann þekki islenzkt atvinnulif i
allri sinni fjölbreytni til sjós og
lands.
Ég kynntist Árna sem smá-
strákur, þegar ég fékk að leika
mér að kubbum og bútum á tré-
smiðaverkstæði hans. Barnbetri
manni hef ég vart kynnzt. Þegar
timi var aflögú hjá meistaranum
urðu kubbarnir og bútarnir að
dýrindis farartækjum og höllum,
þar sem köngar og furstar réðu
rikum og ljómi snilldarinnar
lagðist á eitt með sköpunarþrá
barnsins. Þá var dýrlegt að lifa
og ævintýrin urðu að veruleika.
Stundum varð hlé á tækni-
mennskunni og röbbuðum við þá
um heima og geima og vanda-
málin voru brotin til mergjar.
Árni er gæddur rikri þjóðernistil-
finningu og þar endaði jafnan
talið, að það eitt væri rétt, sem
þjóð vorri og fósturjörð væri fyrir
beztu.
Um leið og ég óska afmælis-
barninu og fjölskyldu hans inni-
lega til hamingju með timamótin,
þá lýk ég þessu með visu úr Is-
iandsljóði frænda.
Og sé mál vort ei laust og ef trú vor er traust
á vort takmark og og framtið, er sigurvon enn.
Þá skal losna um vor bönd, þá er lif fyrir hönd,
þá skal ljós skina um eyjuna, komandi menn.
Guðlaugur Tryggvi Karlsson.
f Auglýsingasími ÞJÓÐYILJANS ^
V__________________er 17500_______J