Þjóðviljinn - 08.10.1972, Blaðsíða 9

Þjóðviljinn - 08.10.1972, Blaðsíða 9
IDNADURINN VERDI KJARNI (SLENZKS ATVINNULÍFS 8. SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 8. október 1972. Bráðabirgðaniðurstöður benda til þess að slikur rekstur sé arðvæn- legur. Þriðja viðfangsefni á syiði stóriðjuer hagnýting á gosefnum. tsland er eins og menn vita auðugt af gosefnum s.s. vikri og perlusteini. A vegum iðnaðarráðuneytisins er starfandi gosefnanefnd og hefur hún farið nýlega i kynnis- ferð til Evrópu til að kanna fram- leiðsluaöferðir. Virðist þaö hráefni. sem hér finnst gott og lofa þær athuganir, sem geröar hafa verið góðu. t þessu sambandi má nefna aö um þessar mundir er verið að at- huga vinnslu á rörum og leiðslum úr basalti. Auk þessara fyrir- ætlana hafa margs konar aðrir stóriðjumöguleikar veriö at- hugaðir s.s. málmblendi- verksmiðjur af ýmsu tagi. Auk þess má nefna aö einmitt um þessar mundir eru að opnast möguleikar á útflutningi á hreinsuðú og þurrkuðu þangi i mikium mæli. Iðnþróunaráætlun sú sem nú er unnið að á að geta haft mikil áhrif á þjóöarbúskap lslendinga og langar mig i þvi sambandi að nefna nokkrar tölur. Arið 1970 nam framleiðsluverð- mæti á mannár i smáiðnaði 780,000 kr. Ariö 1980 á fram- leiðsluverðmætið að vera komið uppi 1,600.000 og er þá miðað við verðlagið 1970. Iðnaðarframleiðslan mun þá hafa vaxið úr 12.227 miljónum króna 1970 i 40.000 miljónir kr. 1980. Af þessari 40.000 milj. fram- leiðslu mun heimamarkaðurinn taka um 15.000 m. kr. en útfluttar vörur munu nema um 25.000 m. kr. Þá er gert ráð fyrir að út- flutningur fisk- og landbún- aðarafurða nemi 17.600 m. kr. Þannig yrði hlutur iðnaðarvara kominn uppi 60% af heildarút- flutningi þjóðarinnar. Nú mun Hins og við fláningu þarf að gæta fyllstu vandvirkni við stirfkin og söitun á gærum. Minnsti galli setur gæruna i neðsta flokk eða afullun. um 70 þúsund gærur, eða um 250 tonn og langmest af gráum gærum. Agnar sagði að það væri miklu auðveldara að selja gærur út nú en áður heföi verið. Ullin hefði hækkað mikið á erlendum mörkuðum og auk þess væri mikil eftirspurn eftir bjórunum. Fram- boð á heimsmarkaði á skinnum væri nú of litið og þess vegna hefði verð á gærum hækkað um 10% i haust. Og til að mynda hefðu Sviar fallizt á að taka meira af gærum úr lakari flokkunum, en gærur eru flokkaðar i 5 gæðaflokka, og þess vegna væri verðið hærra en sem nemur þess- ari 10% hækkun. Gæðamat á gærum er mjög strangt og þær eru metnar hvort sem þær fara til útflutnings eða þá til notkunar hér innanlands. Þær gærur sem ekki ná að komast i einhvern þessara gæðaflokka, fara i af- ullun. Sagði Agnar að gæðamatið væri nákvæmlega það sama til útflutnings og fyrir verksmiðj- urnar hér heima. 1 gæðamatinu er tekið tillit til hvort um tvireyfa gærur er aö ræða, hvort sár er á bjórnum o.s.frv. Sagði Agnar að vand- virkni hjá fláningsmönnum i sláturhúsunum réði miklu um i hvaða gæðaflokk gærurnar færu, Frh. á bls. 15 Tilefni þessa blaðamanna- fundar er að gera grein fyrir langtima islenzkri iðnþróunar- áætlun, sem unnið hefur veriö að á vegum iðnaðarráðuneytisins i samráði við sérfræðinga frá Sameinuðu þjóðunum, svo og skýra frá störfum nefnda og öör- um aögerðum, sem á döfinni eru fyrir tilstilli ráðuneytisins. Eitt höfuöeinkenni islenzks þjóðarbúskapar er einhæft at- vinnulif og óstöðugleiki, sem það ástand hefur i för meö sér fyrir þjóðarbúið og afkomu lands- manna. Afkoma sjávarútvegsins hefur ætið haft mjög sterk áhrif á þjóðarbúiö hvort heldur sem við skoðum tekjumyndun innanlands eða jöfnuðinn gagnvart útlönd- um. Við eigum nú i örlagarikri bar- áttu um stækkun landhelginnar. Þar erum viö ekki aðeins að berj- ast fyrir rétti okkar til að nýta auðiindir sem eru óvéfengjan- legur hluti af landinu sjálfu, heldur erum við aö gera ráð- stafanir gegn rányrkju sem ógna sjálfu iifinu i sjónum. Fiski- fræðingum ber saman um að allur fiskistofn i Norður-Atlanz- hafi séu ýmist fullnýttir eöa of- nýttir og við höfum fulla ástæðu til að óttast að sá aflaskortur, sem er mesta efnahagsvandamál okkar i ár, sé afleiöing af þessari þróun. Hvort sem fullur sigur okkar i landhelgismálinu vinnst fyrr eða siðar, mun það taka langan tima að efla fiskistofnana á nýjan leik, og þvi er okkur það óumflýjanieg lifsnauösyn að renna fleiri stoðum undir efna- hagslif okkar, eins fljótt og við er- um menn til. Viö stöndum einnig frammi fyrir þeirri staðreynd að þurfa aö tryggja ört vaxandi þjóö næga og örugga atvinnu. Samkvæmt áætlun er gert ráð fyrir að mann- aflinn muni vaxa um 1700-1800 manns árlega á timabilinu 1970- 1980. Iðnþróunaráætlunin er samin i þvi skyni aö styrkja hvort tveggja, stöðugleika atvinnu- lifsins og næga atvinnu i landinu. Stöðugleiki atvinnulifsins verður ekki tryggður nema fjölbreytnin aukist og tekjumyndun atvinnu- veganna veröi jafnari. Vinnuaflsnotkun i landbúnaöi er þegar i hámarki og sjávarút- vegurinn mun ekki geta tryggt miklu meiri atvinnumöguleika en nú er, þótt sóknin verði nokkuö aukin. Efling iönaöar er þvi lifs- hagsmunamál þjóöarinnar og þróun hennar og efling undir þvi komin, hvort takast muni að gera iðnaöinn að kjarna atvinnulifsins á tiltölulega skömmum tima. Með inngöngu tslands i EFTA árið 1969 tóku við nýjar aöstæður fyrir iðnaöinn. Fram til þess hafði hann búið við mikla tollvernd en að öðru leyti var vaxtaskilyrðum hans mjög þröngur stakkur skorinn. Markaður hans var svo til eingöngu hér innanlands, en vegna mikillar verndar, verð- bólgu og smæðar tryggði hann ekki þær aðstæður, sem nútima iönaður þarf til aö þar geti átt sér stað eölileg verkaskipting. Framleiðni iðnaðar er litil og afköst hans nema svo sem 2/3 af afköstum norsks verk- smiðjuiönaðar á sumum sviöum aðeins 50%. Orsök þessa liggur fyrstog fremst i fjölbreytni fram- leiðslutegunda hvers fyrirtækis og almennum stjórnunarörðug- leikum. Ekki ber að leyna þvi, að iðnaðurinn hefur ekki setiö viö sama borö og hinir tveir fram- leiösluatvinnuvegirnir, land- búnaöur og sjávarútvegur, undanfarna áratugi. Efnahags- stefnan á Islandi hefur lagt áherzlu á að veita sjávarútvegi og landbúnaði þaö umhverfi sem nauösynlegt er þeim til viögangs og eflingar, en iðnaði ekki i sama mæli. Sú hugsun var lengi rikjandi að það væri nægilegt aö girða landið tollmúrum og láta svo sjá hvaö setur. Vissulega er tollvernd afar mikilvæg uppvaxandi iðnaði en hún ein er ekki nægileg. Þegar tollverndin er farin að hafa lamandi áhrif á athafnir og ákvarðanir gegnir hún ekki þjóö- hagslegum tilgangi. Gömul viðhorf til atvinnugreina eiga ekki lengur viö og verður aö breyta fjárfestingarstefnunni i samræmi við það. tJtreikningar hafa sýnt að hver fjárfest króna i landbúnaöi var á árabilinu 1951- 1960 rúm 11 ár að skila sér í aukn- um þjóðartekjum. Sami timi var 2,5 ár i fiskiðnaöi en 3,5 ár i verksmiðjuiðnaði, en það þykir gott hlutfall á alþjóð- legan mælikvarða. Þrátt fyrir þetta var fjárfesting i landbúnaöi 115 þús. kr. á mannár en aðeins 66 þús. kr. i verksmiðjuiðnaði öðrum en fiskiðnaði. Vandamálin eru þvi mörg og snerta samsetningu efnahagslifs- ins bæði i heild og á iðnaðarsvið- inu. Það er þvi forsenda þess að iðnþróunaráætlunin beri til- ætlaöan árangur að rikisvaldið hafi sterka aðstööu til að móta þá framtiðarskipan, sem stefnt er að. Arið 1974 hefst afnám þeirrar tollverndar, sem iðnaðurinn býr nú við. Siðan má smátt og smátt búast við stóraukinni samkeppni erlendis frá. Vegna þeirrar lágu framleiöni og lélegu afkasta, sem ég minntist á i upphafi, yrði islenzkur iðnaður ekki fær um að standast samkeppni erlends iðnaðarvarnings, ef ekki verða gerðar ráðstafanir i tima. Samkvæmt viöskiptasamningi hann alls nema um 12% ef álið er meðtalið. 1 tengslum við þessa heildar- áætlun hefur farið fram úttekt á þeim iðngreinum, sem álitið er aö muni reyna mest á i komandi samkeppni. Þessar greinar voru vefjar- og fataiðnaður, málmiðnaður, sælgætisiðnaður og húsgagna- og innréttingaiðnaður. Skipaðar voru 4 nefndir i þvi skyni að meta og gera tillögur um aögerðir innan þessara iðngreina til skamms tima. Nefndirnar hafa allar skilað áliti, og munu formenn þeirra skýra litillega frá niðurstöðum þeirra hér á eftir. Annað svið, sem þarf verulegra umbóta við er það umhverfi og sú þjónusta, sem iðnaðurinn þarf að hafa. 1 þvi skyni að bæta þá þjónustu. sem rikið hefur veitt honum, einkum á sviði rannsókna, var skipuð nefnd á vegum ráðuneytisins til að kanna hvort æskilegt væri að breyta skipulagi þeirra stofnana, sem nú eru fyrir hendi þ.e. Rannsóknar- stofnun iðnaðarins, Rannsóknar- stofnun byggingaiðnaðarins og Iðnþróunarstofnun með það fyrir augum að bæta þjónustu þeirra. Þessi nefnd hefur enn ekki skilað áliti, en formaður hennar er Þorsteinn Vilhjálmsson. Eins og bent hefur verið á hér aö framan er hér um að ræða mikla byltingu i atvinnumálum þjóðarinnar, ef áætlunin verður að veruleika — sannkallaða iön- byltingu. Til aö hún geti oröiö að veruleika þarf rikisvaldiö að hafa sterk itök og tæki til að geta stjórnað feröinni og þessvegna þarf gagngerar breytingar á stefnunni i fjárfestingarmálum, tollamálum og raunar efnahags- málum i heild. Einkum þarf á auknu fjár- magni að halda og er nú unniö aö þvi á vegum ráðuneytisins aö semja frumvarp til laga, sem tryggi nokkurt fjármagn til að framkvæma iðnþróunar- áætlunina. Mjög vaxandi eftirspurn erlendis frá er nú eftir is- lenzkum uliargærum og fer verðlag þeirra stöðugt vax- andi. Sem dæmi um það má nefna að SIS hefur ný- lega samið um sölu á 70 þúsund gráum gærum til Sviþjóöar, sem er um 10 þúsund gærum fleira en í fyrra og verðið er 10% hærra. Svipuð eftirspurn er eftir islenzkum gærum frá öðrum löndum og eru nú væntanlegir fulltrúar frá gærukaupandanum Skorimpex i Póllandi til að semja um kaup á 50 til 100 þúsund gærum, það er venjulegum gærum, en ekki sérstökum lit á þeim. En þrátt fyrir þetta er stefnt að þvi að fullvinna gærur hér heima þannig að engin gæra verði flutt úr landi og vex nú skinna-og ullariönaður innan lands mjög ört. Þessar upplýsingar fengum við hjá- Agnari Tryggvasyni, fram- kvæmdastjóra Búvörudeildar Sambands islenzkra samvinnu- félaga,- en sambandið er lang sætrsti útflytjandi hér á landi á gærum. Agnar sagði að SIS hefði á sið- asta ári flutt úr 490 lestir af sölt- úðum gærum, fyrir 52 miljónir kr. Þarna er um að ræða bæði gráar gærur og venjulega liti. Heildar- framleiðsla á gærum var um 2200 lestir, og allt sem ekki var flutt út er notað hér heima. Láng-stærsti gærukaupandi hér heima eru sambandsverksmiðjurnar á Akureyri, Gefjun og Iöunn. Þær kaupa um 350 þúsund gærurr til Sauðárkróks fóru 85 þúsund gærur, til Akraness 45 þúsund og SS um 85 þúsund. Mjög mikill verðmismunur er eftir lit á gærum sem fluttar eru Unnið við að stafla og salta gærur hjá SS i Reykjavik. út. Gráar gærur eru ,um 30% verðmeiri til útflutnings en gærur með öðrum lit. Enda eru þær einu gærurnar sem seldar eru úr landi eftir lit. Allar aðrar gærur eru seldar þannig að þar i eru allir aðrir litir en grái liturinn, en þó má magn af lituðum gærum, svo sem mórauðar, svart og flekkótt, ekki fara yfir 10% i þvi magni sem hver kaupandi fær af hinum svo kölluðu venjulegu gærum. Agnar sagði aö þótt grái liturinn væri mest eftirspurður af kaup- endum. þá vildu þeir einnig fá að kaupa svartar og mórauðar gærur en slikt væri ekki hægt. þar eð þá myndu þeir er keyptu mikið heildarmagn telja sig svikna ef þá liti vantaði. Agnar Tryggvason sagði að bændur á lslandi hefðu farið mjög mikið úti það að rækta upp grá-lit- inn i sauðfjárstofni sinum. enda væri verð á gráum gærum það hátt að það margborgaði sig fyrir Við munum stefna að fyrri leiðinni, það er að auka fram- leiðsluna með óbreyttum eða vaxandi mannafla. Að iðnaði starfa nú um 14.000 manns, en þaö er um 17,5% af heildarmannaflanum. Arið 1980 munu 22.000 manns starfa við iönað eða um 22% af áætluðum heildarmannafla. Aðalvaxtargreinarnar eru áætlaðar þær, sem vinna úr innlendum hráefnum, s.s. ullar- varningur, leöurvörur, skinn, keramik og þær, sem vinna að visu úr erlendum hráefnum en eru háðar þeim einkennum efna- hagslifsins. sem hér rikja s.s. margs konar fiskveiða- og fisk- verkunarútbúnaöur. Samkvæmt þessu er áætlað að mannafli i sútunariðnaöi vaxi um 100% i niðursuðuiðnaði um 80% og i málmiðnaði um 180%, svo að dæmi séu nefnd. Hér hef ég eingöngu rætt um svo kallaðan smáiðnað eða iðnað, sem þegar er fyrir i landinu. En samhliða þessari áætlun er einnig unnið að ýmsum ætlunarverkum á sviði svo kallaðs stóriðnaðar og þykir mér hæfa að minnast nokkuð á það hér. Þar er forsendan sú að við búum yfir mikilli orku, sem enn er aðeins nýtt að litlu leyti og við eigum þess kost að framleiða ódýrari orku en flestar aðrar þjóðir. 1 þessu sambandi má nefna sjóefnaverksmiðju á Reykjanesi, en skýrsla um rannsóknir þar verður afhent rannsóknarráði i dag. Niðurstöður þeirra rannsókna virðast mjög já- kvæðar. önnur viðfangsefni, sem athuguð hafa verið er ilmenite rafbræösla. Ilmenite er málm- blanda. sem inniheldur að mestu leyti titan. Nirðurstöðuskýrsla, sem unnin hefur veriö á vegum ráðuneytisins og Sameinuðu þjóðanna er væntanleg bráðlega. Ræða Magnúsar Kjartanssonar iðnaðarmálaráðherra, er kynnt var fyrsta iðnþróunaráætlun íslendinga ★ Gráar gœrur i nrjög háu verði erlendis Magnús Kjartansson .imilli lslands og Efnahagsbanda- glágsins verður komin friverzlun omeð iðnaðarvörur milli þeirra 1. ; júli 1977. Til að geta staðizt þessa sam- keppni þarf að tvöfalda fram- leiðni á mann i iðnaðinum fram til 1980 og er það megin markmið þeirrar iðnþróunaráætlunar, sem hér er kynnt. Þau tvö aðalvandamál sem komaikjölf. framleiðniaukingar eru sölumarkaðir fyrir aukið magn iðnaðarvarnings og vanda- mál atvinnuöryggis. Framleiðni má auka á tvo vegu. Annars vegar með mjög aukinni framleiðslu en óbreyttum mannafla eða óbreytt fram- leiðslumagn með minni mannafla. ★ Vaxandi eftirspurn eftir gœrum erlendis frá, og hœkkandi verð á heimsmarkaði ★ Bœndur farnir að rœkta upp hreina liti i sauðfé ★ Skinna- og ullariðnaður innanlands i örum vexti Kinn af starfsmönnum SS heldur hér á grárri gæru en þær eru um 30% verðmciri til útflutnings cn gærur með öðrum lit. bændur að leggja i þann kostnað sem fylgir þessu. Verð á venju- legri gæru var i fyrra, meðalverð á dilkagæru, 105,81 kr. á kg. og hver gæra er um 2,8 kg. Hins vegar var verð á grárri dilkagæru 124,44 kr. á kg. og sést á þessu að verðmunurinn er mikill. Hins vegar er verð á gærum mun lægra, en þær eru aftur á móti þyngri. Agnar tók fram að það væri gert al íllri nauösyn aö flytja gærur út. Það myndi marg-borga sig að fullvinna þær hér heima eins og reyndar lægi i augum uppi og aö þvi væri nú stefnt að gera það og ullar- og skinnaiðnaður i landinu væri i örum vexti, þannig að sennilega yrði ekki langt þar til að útflutningi á gærum yrði hætt. Sviar eru stærstu gærukaup- endur okkar og i fyrra keyptu þeir Stefnt að því að fullnýta allar gærur innanlands

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.