Þjóðviljinn - 02.11.1972, Blaðsíða 2

2 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 2. nóvember 1972
%
eat\rss jgv m
i ii lín &
0
þingsjá þjóðviljans
Urn erlenda stóriðju og íslenzkan iðnað
r
Obreytt stefna
eða andstæður
Jóhann Mafstein mælti i gær
fyrir frumvarpi um hækkun
framlags til iönlánasjóðs, sem
hann er annar flutningsmaður að.
Þingmaðurinn gerði að umtals-
efni iðnþróunaráform fyrri og nú-
verandi rikisstjórnar og hélt þvi
enn fram, að engin stefnubreyt-
ing hefði oröið við tilkomu nú-
verandi rikisstjórnar, hvað þessi
mál snerti. Hann lét þess þó getið,
að mjög þörf löggjöf hafi verið
sett á siðasta þingi um afurðalán
til handa iðnaðinum, til sam-
ræmis viö aðrar atvinnugreinar.
Jóhann minntist á áætlanir um
iðnþróun sem Guðmundur
Magnússon, prófessor, hefði
unnið að i sinni ráöherratið og
sagði, að þar hafi verið reiknað
með, að iðnaðarframleiðsla yrði
42% af heildarútflutningi árið
1980, en nú væri talað um 60%.
Siðan tók þingmaðurinn að
ræða um stóriðjumálin og hélt þvi
fram, að aldrei hafi verið stefna
fyrrverandi rikisstjórnar, að
erlendir aðilar ættu hér meiri-
hluta i stóriðjufyrirtækjum.
Vitnaði Jóhann i þvi sambandi i
stefnuyfirlýsingu viðreisnar-
stjórnarinnar frá 1966 þar sem
segir: verði erlendu áhættufjár-
magni veitt aðild að stóriðju, —
þetta sagði þingmaðurinn, að fæli
ekki i sér yfirlýsingu um meiri-
hlutaaðild.
Jóhann Hafstein sagðist einnig
vera algerlega sammála nú-
verandi iðnaðarráðherra um það,
að selja álverksmiðjunni i
Straumsvik viðbótarrafmagn,
sem hún þyrfti á að halda, dýrar
en gert var i samningum fyrri
rikisstjórnar.
Þingmaðurinn fór mörgum orð-
um um eigin störf, meðan hann
var iðnaðarráöherra og hélt þvi
fram, að rafmagnsverð það sem
hann samdi um við Svisslendinga
vegna verksmiðjunnar i
Straumsvik, 22 aurar á kiló-
wattstund, væri yfir framleiðslu-
kostnaðarverði, en lét þess einnig
Afgreiðslu
banni-
á Eimskip
aflétt í
Felixstowe
Bretar hafa nú aflétt
afgreiðslubanni á skipum
Eimskipafélags Islands i
Felixtowe. Lestar m.s. Mánafoss
þar i dag og siðan eru ráðgerðar
vikulegar skipaferðir þaðan á
hverjum þriðjudegi. Þannig lest-
ar m.s. Dettifoss þar næsta
þriðjudag.
Samkvæmt fréttatilkynningu
frá Eimskip hefur umboðsmönn-
um Eimskip i Felixtowe verið til-
kynnt, að hafnarverkamenn þar á
staðnum hafi samþykkt með
meirihluta atkvæða að hefja
vinnu á ný við skip, sem koma og
fara til íslands með vörur.
Hins vegar hefur afgreiðslu-
banni ekki verið aflétt i Weston
Point, litilli hafnarborg rétt sunn-
an við Liverpool. Þangað sigla
skip Eimskips hálfsmánaðarlega
með ál og taka stykkjavörur
þaðan aftur. Svo mun vera um
aðrar hafnarborgir i Bretlandi.
getið, að hagkvæmt gæti verið að
selja orkuna aöeins á kostnaðar-
verði, ef ekki væri annað við hana
að gera.
lönaöurinn
höfuðatvinnuvegur
Magnús Kjartansson, iðnaðar-
ráðherra, sagöi að menn heföu nú
heyrt Jóhann Hafstein halda eins
konar eftirmælaræðu um sjálfan
sig sem ráðherra iðnaðarmála.
Slik eftirmæli um eigin persónu
væru að visu nokkuð óvenjuleg,
en um það mætti segja, að sjálfs
er höndin hollust.
Magnús sagöist engan áhuga
hafa á þvi að ræna Jóhann
Hafstein þeim heiðri, sem honum
ber, og vissulega hafi á tið fyrr-
verandi rikisstjórnar verið hafizt
handa um eitt og annað á sviði
iðnaðarmála. Engu að siður væri
það staðreynd, að mikil stefnu-
breyting hafi orðið við stjórnar-
skiptin. Megineinkenni á stefnu
fyrri rikisstjórnar gagnvart inn-
lendum iðnaði hafi verið skamm-
timalausnir, en Jóhann Hafstein
engar ráðstafanir gert meðan
hann var iönaðarráðherra til að
tryggja að iðnaðurinn sæti við
sama borð i lánamálum og aðrar
atvinnugreinar. Um þetta hafi
hins vegar verið sett lög á siðasta
þingi, á fyrsta ári vinstri
stjórnarinnar.
Ráðherrann sagði, að iðnaður-
inn væri höfuðatvinnuvegur
Islendinga, þvi að úrvinnsla
sjávarafurða væri ekkert annað
en háþróaður iðnaður, og það
væri úrvinnsluiðnaður land-
búnaðarafurða, sem væri lyfti-
stöng islenzks landbúnaðar.
Vaxtarbroddur framþróunar-
innar i atvinnumálum okkar er
bundinn við iðnaö, iðnað þar sem
unniðer úr okkar eigin hráefnum,
okkar orku frá fallvötnum og
jarðhita og okkar hugviti.
Magnús sagði, að margar,
þjóðir hafi byggt upp léttaiðnað
til útflutningsframleiðslu, þó að
lönd þeirra skorti bæði hráefni og
orku. Grundvöllur sliks léttaiðn-
aðar væri verkmenning, og það
væri verið að flytja út verkmenn-
ingu. Þetta ættum við að geta gert
lika.
Jóhann Hafstein sagðist vilja
efla iðnað, af þvi sjávarútvegur-
inn væri svo valtur, en þaö væri
misskilningur að raða hlutunum
upp á þann veg.
Við ættum ekki að efla iðnað á
kostnað sjávarútvegs og land-
búnaðar, heldur i þágu þessara
atvinnugreina.
Magnús minnti á, að samdrátt-
ur hefði orðið i islenzkum iðnaði
og fólksfækkun á vissu árabili i tið
viðreisnarstjórnarinnar og þetta
fyrst breytzt aftur þegar sú rikis-
stjórn greip til gengislækkunar
1967, — minna hafi ekki dugað.
5 miljarðar
töpuðust
Magnús Kjartansson sneri sér
þá að þeim ummælum um stór-
iðjumálin, sem fram komu hjá
Jóhanni Hafstein, og sagði að nú
kvæði við annan tón hjá þing-
manninum en fyrir 3—5 árum,
þegar hann var að gylla álsamn-
ingana. Þá var kappsmálið að
útvega erlenda aðila til að kaupa
af okkur ódýra raforku sem hrá-
efni, og mætti minna á ummæli
Eyjólfs Konráðs Jónssonar, sem
nú sæti á þingi fyrir Sjálfstæðis-
flokkinn, um að hér væri hægt að
byggja 20 erlendar álverksmiðj-
ur. Stefna fyrrverandi rikis-
stjórnar hafi falið i sér hættu á að
landið kæmist á stig hálfnýlendu.
Meðal annars hafi einnig verið
reynt að rökstyðja inngönguna i
EFTA með þvi, að hingað mætti
fá erlend fyrirtæki i léttaiðnað,
ekki sizt frá Bandarikjunum, til
framleiðslu á Evrópu-
markað.Þessari stefnu við-
reisnarinnar hafi núverandi
rikisstjórn algerlega hafnað.
Magnús sagði: Það eru stað-
lausir stafir hjá Jóhanni Hafstein,
að ég hafi boðið erlendum aðilum
raforku fyrir eitthvert ákveðið
verð. Við höfum aðeins látið
kanna möguleika á samvinnu á
þeim skýra grundvelli, að
islenzka rikið ætti meirihluta i
hverju tilviki og slik hugsanleg
fyrirtæki lytu i einu og öllu
islenzkum lögum. Hjá núverandi
stjórn eru ekki á ferðinni ráða-
gerðir um aðselja erlendum aðil-
um ódýra raforku, heldur um að
byggja upp islenzkan iðnað. 011
þjóðin veit, að á sama tima og
erlent auðfyrirtæki kaupir hér
raforku fyrir 22 aura kilówatt-
stundina, vegna samninga við-
reisnarstjórnarinnar, þá verður
framleiðslukostnaöarverð frá
Sigölduvirkjun, sem Islendingar
verða sjálfir að búa við, 35 aurar,
en það er nú talið lágmarksverð á
raforku hvar sem er i heiminum.
Hefði viðreisnarstjórnin á sinum
tima verðlagt islenzka orku i
samræmi við þetta lágmark hefði
það fært okkur 5 miljarða króna,
eða álika upphæð og öll Sigöldu-
virkjun kostar.
Ráðherrann kvaðst sammála
þvi, að tryggja þyrfti iðnlánasjóði
auknar tekjur og sagði, að nú
væri unnið að tillögum þar að lút-
andi, sem hann vænti að kæmu
fram á þessu þingi.
Pétur Pcturssontók til máls og
tók undir það, aö efla þyrfti iðn-
lánasjóð og bæta aðstöðu iðnaðar-
ins. Sagði hann miklar vonir
bundnar við lagmetisiðnaðinn,
sem myndarleg fjárveiting hafi
nú verið veitt til, og hækka þyrfti
framlag til útflutningsmiðstöðvar
iðnaðarins.
Jóhann Ilafstein tók aftur til
máls og sagði að samningar fyrri
rikisstjórnar um álverksmiðjuna
i Straumsvik sönnuðu ekkert um
þaö, að viðreisnarstjórnin hafi
haft þá stefnu að koma hér upp
stórfyrirtækjum i éigu erlendra
aðila. Sérstakar aðstæður hafi
valdið að þarna var talið heppi-
legast að allt væri i eigu út-
lendinga.
Jóhann sagði, að fyrri rikis-
stjórn hafi talið sig vera i kapp-
hlaupi við timann og óttazt að
raforkuverð frá vatnsaflsvirkjun-
um væri fallandi á heimsmarkaði
vegna tilkomu kjarnorku, en
þetta hefði að visu i reynd farið á
annan veg.
Eyjólfur Konráð Jónsson
sagðist aldrei hafa haldið þvi
fram, að við ættum að láta reisa
hér 20 álverksmiðjur, heldur bent
á aö við gætum það. Hann sagöist
«fast um það nú, að önnur álverk-
smiöja ætti að vera næsti áfangi i
stóriðjuframkvæmdum. Eyjólfur
sagði, að Magnús Kjartansson
hefði áður talið að allt mundi
farast i isamyndunum við
Búrfellsvirkjun og barizt gegn
inngöngu i EFTA, en nú stæöi
hann að samningagerð við Efna-
hagsbandalagið.
islenzk málmblendi-
verksmiðja.
Magnús Kjartansson sagði til-
gangslitið að karpa við þá Jóhann
Hafstein og Eyjólf Konráö, en það
væru nægilega margir, sem
myndu enn stefnuboðun við-
reisnarstjórnarinnar i stóriðju-
málum og tugþúsundir hefðu
heyrt ummæli Eyjólfs Konráðs i
sjónvarpinu um 20 álverksmiðj-
ur.
Magnús sagði: Ég er sannfærur
um, að það var ótrú viðreisnar-
stjórnarinnar á getu tslendinga
til að standa á eigin fótum, sem
var meginástæðan fyrir falli
hennar i siðustu kosningum, og
það er gott, ef menn hafa nú lært
af reynslunni.
Ég hef aldrei boðað, að hér ætti
að reisa aðra álbræðslu, en
álbræðslan i Straumsvik er sú
eina i heiminum sem þessi auð-
hringur starfrækir án hreinsi-
tækja. Um þetta ræddi ég við
Svisslendingana i haust, og nú
hefur verið sett reglugerð um
uppsetningu hreinsitækja.
Raforkuverðið, sem fyrri rikis-
stjórn samdi um, er sannarlega
undir kostnaðarverði og hún
samdi einnig um það, að
ágreiningsefni auðhringsins og
islenzkra stjórnvalda bæri ekki
að leggja fyrir islenzkan dómstól,
heldur skyldu þau útkljáð með al-
þjóðlegum gerðardómi. Það er
ekki hægt að hugsa sér meiri litil-
lækkun i slikum samningum. I
viðræðum minum við Svisslend-
inga kynnti ég þeim þá stefnu-
mörkun núverandi rikisstjórnarað
á tslandi yrðu öll fyrirtæki að lúta
islenzkum lögum. Þá kom i ljós,
að þeir kváðust reiðubúnir að
ræða við okkur á þeim forsend-
um, — slikar voru þeirra hug-
myndir nú. Við i núverandi rikis-
stjórn höfum ekki gert neitt tilboð
i þessum efnum, en margvislegir
valkostir eru i könnun. Af
stóriðjuframkvæmdum sýnist
mér einna nærtækast að ráðast i
byggingu málmblendiverk-
smiðju, sem ætti að geta orðið
algerlega i eigu tslendinga, en
TUNIS 1/11 — Skæruliða-
hreyfingin Svarti september, sem
lýst hefur sig ábyrga fyrir morð-
unum á OL i Munchen i septem-
ber, hcfur lýst yfir, að hún muni
hefja nýjar aðgeröir gegn Vestur-
Þýzkalandi.
t tilkynningu frá túnisisku
fréttastofunni TAP i Paris segir
Svarti september, að baráttu
hreyfingarinnar gegn Vestur-
Þýzkalandi sé ekki lokið þótt
skæruliðunum þrem, sem lifðu af
atburðina i Munchen hafi verið
sleppt i sambandi við flugvélar-
rán nýlega.
Magnús Kjartansson
einnig kemur sjóefnaverksmiðja
til greina.
Eyjólfur Konráð hélt þvi fram,
að ég hafi óttazt að Búrfellsvirkj-
un færðist i kaf vegna isvanda
mála. Það sem ég benti á, þegar
málið var til umræðu, var að
koma yrði upp útbúnaði til að
fyrirbyggja isamyndanir og
reikna kostnað við slikan útbúnað
með við ákvörðun raforkuverðs.
Sé þessi kostnaður, sem nú hef-
ur verið lagt i, reiknaður með, er
söluverðið til álverksmiðjunnar
undir kostnaðarverði.
Framleiðslukostnaðarverð frá
Sigölduvirkjun er nú áætlað 35
aurar á kilówattstund, eða nær
helmingi lægra en frá stórum
kjarnorkuverum, en fyrri rikis-
stjórn hélt þvi fram, að við yrðum
að selja raforku okkar svo ódýrt
vegna raforkuframleiðslu frá
kjarnorkuverum.
Ég tel að við eigum að lita á
raforkuna sem hráefni, sem við
eigum sjálfirað fullvinna, en ekki
að selja hana óunna. Það er
skylda okkar að gera þessa dýr-
mætu auðlind eins arðsama og
hægt er.
Frans Josef Strauss, formaður
systurflokks kristilegra demó-
krata i Bayern, hefur ráðizt
harkalega á Willy Brandt kanzl-
ara fyrir að láta skæruliðana
lausa. Brandt svaraði i dag og
sakar stjórnarandstöðuna um að
hætta öryggi landsins með þvi að
reyna að græða pólitiskt á flug-
vélarráninu.
— Viljið þið virkilega, að
þýzkra hagsmuna i Arabalönd-
unum sé aðeins gætt af Austur-
Þjóðverjum? spurði hann.
Byssa í varðskipið Tý
Varðskipið Týr er nú komið til hafnar og er unnið
að þvi að koma byssu um borð i skipið. Haft er eftir
Helga Hallvarðssyni, skipherra, að skipið hafi
reynzt vel i óveðrinu undan Grænuhlið á dögunum.
24 VEIÐIÞJÓFAR
Hóta aðgerð-
um gegn
V-Þýzkalandi