Þjóðviljinn - 15.12.1972, Blaðsíða 6

6 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 15. desember 1972
UOÐVIUINN
MALGAGN sósíalisma,
VERKALÝÐSHREYFINGAR
OG ÞJÓÐFRELSIS
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans
Framkvæmdastjóri: Eiöur Bergmann
Ititstjórar: Kjartan ólafsson
Svavar Gestsson (á"b.)
Auglýsingastjóri: lieimir Ingimarsson
Kitstjórn, afgreiðsla, auglýsingar:
Skólav.st. 19. Simi 17300 (5 iinur).
Askriftarverð kr. 225.00 á mánuöi.
Lausasöluverð kr. 15.00.
Prentun: Blaðaprent h.f.
AÐ JAFNA METIN
Þessa dagana er viða fjallað um vænt-
anlegar efnahagsráðstafanir, og mætti
ætla eftir skrifum Morgunblaðsins, að það
telji rikisstjórnina nú rétt einu sinni feiga.
Sagt er að efnt hafi verið til dúfnaveizlu
að kosningum loknum og að minnsta kosti
allri simaskránni boðið, en nú séu timbur-
mennirnir að koma i ljós.
Þeir, sem aldrei sáu ofsjónum yfir nein-
um veizluhöldum gróðamanna og brask-
ara, sem viðreisnin fitaði hvað ákafast,
býsnast nú yfir „veizluborði” láglauna-
fólksins, sem vissulega býr nú margt við
25—30% hærri rauntekjur fyrir unna dag-
vinnustund en viðreisnin skammtaði þeg-
ar bezt lét.
Og þá er nú ekki nema von að Morgun-
blaðsmönnum og leigupennum ihaldsins
við Alþýðublaðið vökni um augun af öfund
vegna taumlausrar dúfnaveizlu ellilíf-
eyrisfólks og öryrkja, en lifeyrir þess fólks
hefur frá stjórnarskiptum hækkað um
48%.
Heimatilbúin kostnaðarverðbólga heitir
þetta á máli Sjálfstæðisflokksins. En sú
verðbólga, sem islenzkt launafólk hefur
löngum áður átt við að striða, hefur hins
vegar ekki fært þvi bættar rauntekjur
heldur verðlagshækkanir umfram krónu-
hækkun kaups.
En skyldi sú tegund verðbólgu, sem Jó-
hann Hafstein og dr. Gylfi stóðu fyrir ekki
lika hafa verið heimatilbúin?
Til þess bendir að minnsta kosti, mjög
eindregið, það yfirlit um þróun kaupmátt-
ar og þjóðartekna 1959—1972 frá hagrann-
sóknadeild framkvæmdastofnunarinnar,
sem við birtum á 8. siðu Þjóðviljans i dag.
Þar segir orðrétt:
„Meginniðurstaða samanburðar á
breytingum kaupmáttar kauptaxta og
tekna launþega annars vegar og þjóðar-
tekna á mann hins vegar samkvæmt með-
fylgjandi yfirlitum er sú, að kaupmáttur
timakaupstaxta verkafólks og iðnaðar-
manna hafi aukizt mun minna en þjóðar
tekjur árin 1959—1970, en að þessi met hafi
jafnazt að mestu á árunum 1971 og 1972”.
Þjóðviljinn hefur áður, og siðast nú fyrir
fáum vikum, gert grein fyrir þessari
„meginniðurstöðu”, og sýnt fram á óyggj-
andi rök fyrir henni og þvi, hvernig núver-
andi rikisstjórn hefur náð umtalsverðum
árangri i viðleitni sinni til að „jafna met-
in” verkafólki i hag.
Þegar Þjóðviljinn varpaði ljósi á þessar
staðreyndir urðu hins vegar Morgunblaðið
og Alþýðublaðið ókvæða við og gripu til
ómerkilegustu falsana og gífuryrða, en
Jóhann Hafstein var svo seinheppinn að
krefjast þess á alþingi, að hagrannsókna-
deildin tæki saman skýrslu þá, sem Þjóð-
viljinn birtir i dág og Morgunblaðið
neyddist til að birta fyrir fáum dögum.
Samkvæmt yfirliti hagrannsóknadeild-
arinnar óx kaupmáttur timakaups verka-
manna um 15% alls á árunum 1959—1970,
en um 21,6%, ef iðnaðarmenn eru taldir
með. Þetta er um einn þriðji af þvi sem
þjóðartekjur á mann jukust á sama tima,
ef við verkamenn er miðað, og innan við
helmingur af vexti þjóðartekna, þó að iðn-
aðarmenn séu taldir með i dæminu. En ár-
leg kaupmáttaraukning á viðreisnarár-
unum reynist hafa verið innan við 2% til
jafnaðar sé miðað við meðaltal timakaups
verkafólks og iðnaðarmanna. Þetta eru
blákaldar staðreyndir, sem fram koma i
yfirliti hagrannsóknadeildarinnar, — og
þá jafnframt, að á tveim siðustu árum
hefur þessi kaupmáttur hins vegar vaxið
um 27%.
Þetta kallar hagrannsóknadeildin „að
jafna metin”, og má það vissulega til
sanns vegar færa.
Hitt gefur svo aftur auga leið, að hrikta
hlýtur i ýmsum fúnum stoðum, þegar svo
rösklega er tekið til hendinni, og i þeim
skilningi á „veizlan”, sem Morgunblaðið
telur rikisstjórnina hafa efnt til fyrir
launafólk vissulega nokkurn þátt i þeim
efnahagsvanda, sem rikisstjórnin vinnur
nú að lausn á.
Sjálfstæðismenn vita af langri reynslu,
að það er að ýmsu leyti auðveldara að
stjórna, ef launin eru naumt skömmtuð og
af þeim klipið jafnan, þá vanda ber að
höndum.
En það mega þeir vita, sem nú býsnast
daglega yfir veizluréttunum á borði
verkafólks, að núverandi rikisstjórn ætlar
sér hér annan hlut, eins og hún hefur svo
augljóslega sýnt i verki.
2. umræða um fjárlögin
Framlög til framkvæmda ekki
í þeim mæli sem æskilegt væri
önnur umræða um fjárlögin
fyrir árið 1975 hófst á alþingi i
gær. i upphafi þingfundar kvaddi
Jóhann tlafstein sér hljóðs og
kvað það „óhyggilegt og óþing-
lcgt” að 2. umræða færi fram nú,
þar sem óvissa rikti um efna-
hagsmálin. Lagði þingmaöurinn
til að umræðunni yrði frestað.
Þingforseti Eysteinn Jónsson
sagðist ekki geta oröiö við þessari
ósk ræöumanns, og var þvi gengiö
til dagskrár. — Þar eð of skammt
var liðið frá útbýtingu nefndar-
alits, þurfi að leita afbrigöa, og
var óskað nafnakalls um hvort
málið mætti koma fyrir. 29 þing-
menn sögðu já, 22 greiddu ekki
atvkæði, og 9 voru fjarstaddir.
Geir Gunnarsson gerði fyrst
grein fyrir störfum og vinnu-
brögðum fjárveitinganefndar,
kvað hana hafa haldið samtals 38
fundi frá þvi frumvarpinu var
visað til hennar 26. okt. s.l. Alls
hefðu nefndinni borizt um 450 er-
indi, og hún hefði rætt við fjöl-
marga forráðamenn rikisstofn-
ana, félagasamtaka og sveitarfé-
laga. Stæði nefndin sameiginlega
að mörgum breytingartillögum.
— Geir sagði, að nefndin hefði
reynt að veita viðtöl eins lengi og
nokkur vegur var, en kvaðst vilja
að sú skoðun sin kæmi fram, að,
þegar nefndin hefði setið að störf-
um frá októberbyrjun og væri
komin að þvi að afgreiða mál —
og undirnefndir væru hvað harð-
ast keyrðar — þá væri naumast
hægt að ætlazt til þess, að nefnd-
armenn hefðu nokkurn tima af-
lögu til viðtala, sem fram hefðu
getað farið fyrir mörgum vikum.
— Geir þakkaði fulltrúum stjón-
arandstöðunnar fyrir drengskap
og heilindi i daglegum störfum
nefndarinnar og þakkaöi sam-
nefndarmönnum sinum fyrir
samstarfið og hagsýslustjóra og
starfsliði hans fyrir margháttaða
aðstoð.
Geir gagnrýndi það hve algengt
það væri að nefndinni bærust um-
sóknir eftir að auglýstur frestur
væri útrunninn. Þess væru dæmi,
að jafnvel ýmsar stofnanir rikis-
ins og ráðuneyti hefðu nú allra
siðustu daga sent beiðnir um f jár-
veitingu fyrir jafnvel tugmiljónir
kr.
Þá ræddi Geir um störf undir-
nefndar og gerði siðan grein fyrir
einstökum breytingartillögum
nefndarinnar.
Að lokinni framsöguræðu Geirs
mælti Matthias Bjarnason fyrir
áliti 2. minnihluta nefndarinnar.
Gert var ráð fyrir umræðum
fram eftir kvöldi.
Hér fer á eftir kafli úr áliti
meirihluta fjárveitinganefndar:
„Frá þvi núv. rikisstjórn tók
við völdum, hefur kaupmáttur
timakaups hækkað svo, að hann
hefur aldrei verið jafnhár áður.
Samtimis hefur orðið veruleg
rýrnun þeirra þátta i fiskafla
landsmanna, sem mestu máli
skipta i þjóðarbúskapnum. Út-
flutningsatvinnuvegirnir standa
þvi höllum fæti, og sýnt er, að
gripa verður til sérstakra efna-
hagsráðstafana til að tryggja at-
vinnuröyggi. Langsamlega mest-
ur hluti útgjalda á fjárlögum er
lögbundinn, svo sem greiðslur til
almannatrygginga, sem h'afa
hækkað um 4230 milj. kr. frá fjár-
lögum ársins 1971 eða um 200%.
Þá koma launahækkanir sam-
kvæmt kjarasamningum fyrrv.
rikisstjórnar við opinbera starfs-
menn i des. 1970 i fyrsta sinn að
fullu fram á næsta ári, og eru
launaliðir i fjárlagafrumvarpinu
um 3000 milj. kr. hærri en á fjár-
lögum 1970 eða um 160%.
Við afgreiðslu fjárlaga að þessu
sinni er staða rikissjóðs þvi á
þann veg, aö eigi er fært að gera
tillögur um framlög til verklegra
framkvæmda i þeim mæli, sem
meirihl. nefndarinnar kysi, en i
þeim tillögum, sem gerðar eru, er
lögö áherzla á að greiða sem mest
upp af þeim skuldum við sveitar-
félög og aðra framkvæmdaaðila,
sem rikissjóður safnaði upp á
dögum viðreisnarstjórnarinnar.
Nefndin hefur fyrir 2. umræðu
lagt fram tillögur um skiptingu
framlaga til allra helztu fram-
kvæmdaliða. Tillögur um fjár-
veitingar til byggingar mennta-
skóla biða þó 3. umræðu svo og af-
greiðsla ýmissa erinda. Við til-
lögugerð i þessum málaflokkum
hefur verið tekið tillit til þeirra
lækkana á fjárveitingum á þessu
ári, sem ákveðnar hafa verið
samkv. heimild i bráðabirgðalög-
um, er sett voru i júli s.l. Þær
fjárveitingar, sem þannig koma
ekki til útborgunar á árinu 1972,
en eru endurveittar nú, nema
samtals 174,6 milj. kr. og eru
sundurliðaðar i fylgiskjali með
nefndaráliti þessu.
Samkvæmt núgildandi lögum
um skólakostnað, sem sett voru
árið 1967, skyldu fjárveitingar til
stofnkostnaðar skólamannvirkja
greiðast á eigi lengri tima en 3 ár-
um. Næsta ár voru gefin út bráða-
birgðalög um lengingu þessa
timabils um eitt ár, að þvi er tók
til fjárveitinga á þvi ári. Sú regla
hefur siðan verið látin gilda án
sérstakrar heimildar, og raunin
hefur orðið sú, að við ákvörðun
fjárveitinga, a.m.k. til dýrustu
skólamannvirkjanna, hefur verið
stefnt til lengra greiðslutimabils
með þvi að veita hin fyrri ár
timabilsins verulega lægri upp-
hæðir en 1/4 heildarhluta rikis-
sjóðs. Við lok 3. greiðsluárs hafa
þannig i þeim tilvikum verið
ógreiddar miklu hærri upphæðir
en verið hefði, ef 4 ára reglunni
hefði verið fylgt á eðlilegan hátt.
Meö þessum hætti velti rikissjóð-
ur á undan sér fjárhagsvanda,
sem nú verður að leysa.
Með tilliti til þeirrar reynslu,
sem fengizt hefur á undanförnum
árum, og þess, hvernig að hefur
verið staðið af hálfu rikissjóðs á
undanförnum árum, er þvi við
ákvörðun fjárveitinga i þessum
efnum við það miðað, að lögum
um skólakostnað verði breytt á
þann veg, að fjárveitingar skipt-
ist að jafnaði á 4 ár, eins og gert
hefur verið án heimildar frá árinu
1968, en heimilt sé þó, að fjárveit-
ingar til þeirra skólamannvirkja,
sem áttu að fá lokaframlag á
fjárlögum 1973, megi skiptast á
árið 1973 og 1974. 1 tillögum
nefndarinnar er þessu væntan-
lega heimildarákvæði beitt á
þann veg, að i stað þess að greiða
lokaframlag að fullu er i sumum
tilvikum miðað við, að 1/3 hluti
lokaframlagsins komi til greiðslu
1974.
Frá þvi að teknar voru upp sér-
stakar fjárveitingar til greiðslu á
skuldum rikissjóðs vegna hafnar-
framkvæmda frá þvi fyrir árið
1967, hafa inneignir hafnasjóða
hjá rikissjóði vegna siðari ára
náð verulegum upphæðum og
námu um næstsiðustu áramót um
80 milj. kr. Það er stefna meirihl.
fjvn., að slikir skuld.-'halar, sem
fyrrv. rikisstjórn skildi eftir sig,
verði greiddir sem fyrst. A þessu
ári lækkuðu skuldir vegna
Framhald á 19. siðu.
þingsjá þjóðviljans