Þjóðviljinn - 18.07.1973, Page 7

Miðvikudagur 18. júli 1973. ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 7
Sverrir Kristjánsson, sagnfræðingur:
Stjörnufræöingurinn
og stjórnmálin
Þorsteinn Erlingsson
Hann orti: „Nei, það er ekki
þeirra hnóður,
að þú ert feigur kóngur góð-
ur...”
örlög skóladúxanna eru
stundum æði skrýtileg. Innan
múra menntaskóla og háskóla
gleypa þeir i sig allar náms-
greinar, allt liggur þeim ljóst
fyrir, kennararnir elska þessa
draumadrengi skólakerfisins,
enda þurfa þeir ekki að hafa
neitt fyrir þeim, þeir skila öllu
sem i þá er látið með mikilli
prýði, og er þá allur munurinn
þegar kennaragarmarnir
verða aö blóðsvitna til þess að
troða i tossana þessum þokka-
legu visindum kennslubók-
anna. Tossarnir sem sitja
neðstir i einkunnaskalanum
eru kallaðir fúxar — göfug
latina ekki síður en tignar-
heitið dúxar. En lifið er oft
fjandi kynlegt og það á til að
leggja undir sig hausinn eins
og skapblendið hross. Þegar
dúxinn er kominn út fyrir hið
friðhelga svæði skólanna og
gengur út á paðreim hins
hversdagslega lifs, verður það
oftar en ekki, að skóladúxinn
verðu fúx, neðstur á tossabekk
tilverunnar. Þorsteinn
Sæmundsson stjörnu-
fræðingur hefur hlotið þessi
ömurlegu örlög.
Er alt þitt rlki óttalaust?
Er orðin sljó hin mikla
raust,
sem gat þó forðum fargað ró
og fylt af ángist heilan skóg?
Nei, það er ekki þeirra
hróður,
að þú ert feigur, kóngur
góður.
Við treystum hjer ekkert á
apann nje sauðinn,
en uppdráttarsýkin er viss
eins og dauðinn.
Þesar hendingar voru ortar
fyrir mörgum áratugum og
hvassyddum skeytunum beint
að Bretlandi. Höfundur
þessara hendinga var Þor-
steinn Erlingsson, afi Þor-
steins Sæmundssonar stjörnu-
fræðings, þess sem notfærði
sér málfrelsi i þeim þætti
Rikisútvarpsins, sem kallaður
er: Um daginn og veginn. Það
er sá þáttur þessarar ágætu
stofnunar, þar sem islenzkir
ræðumenn hafa fullt frelsi til
að tala af viti eða vitleysu án
ábyrgðar.
Þegar dóttursonur Þor-
steins Erlingssonar flutti
islenzku þjóðinni boðskap sinn
i hinu frjálslynda mánudags-
spjalli sinu, þá fór mér og
mörgum öðrum svo, að við
misstum trúna á fram-
þróunarkenninguna, svo sem
hún var að minnsta kosti
túlkuð á 19. öld; að mann-
kyninu væri alltaf að fara
fram, að hver ný kynslóð væri
hinni eldri feti framar að viti
og siðgæði. Afinn sá fyrir
mörgum áratugum, að brezka
ljónið ætti sér ekki aðra fram-
tið en uppdráttarsýkina, úr-
kynjun gamals syndara, en á
þeirri stundu, er það var ekki
orðið annað en gerviljón, á
þeirri stundu þótti dóttursyni
Sverrir Kristjánsson
hins mikla skálds stundin
runnin upp til að taka upp
tannburstann og hreinsa
blóðið af gervitönnum þeirrar
skepnu, sem kölluð hefur verið
konungur dýranna. Sennilega
er Þorsteinn Sæmundsson sá
islenzki menntamaður, sem
fróðastur er um sólkerfi
himinviddanna. En hann
virðist vera undarlega
fáfróður um þann hnött, sem
er nú einu sinni lögheimili
hans. En þó virðist hann hafa
sérstaklega gleymt skólalær-
dómi sinum um þetta litla og
vesæla brot af þessum hnetti,
sem heitir Island. Hann trúir á
hið gráa deyjandi ljón, en
gleymir hindinni hvitu. Og um
leið og hann grætur ljónshræið
grætur hann hindina hvitu
þurrum tárum. Ég leyfi mér
að votta syrgjandanum samúð
mina.
Heinrich Böll um sovézka
menningarpólitík
Heinrich BÖIl
Heinrich Böll Nóbels-
verðlaunaskáld hefur um
langan aldur haft allmikil
tengsli við Sovétríkin.
Hann hefurekki gert mikið
af því að mótmæla þeirri
meðferð sem ýmsir
andófsrithöf undar hafa
sætt þar, en reynt að beita
' áhrifum sínum og sam-
böndum til að bæta hlut-
skipti þeirra bak við
tjöldin.
Nú hefur hann nýlega fordæmt
bókmenntapólitík Sovétmanna
mjög hressilega I sambandi við
hugsanleg endurnýjuð réttarhöld
yfir Almalrik, höfundi bókar sem
nefnist „Veröa Sovétrfkin til áriö
1985?”. Hann hefur i þvi sam-
bandi lýst þvi yfir við Spiegel, að
hann verði að viöurkenna aö
möguleikar til að hafa áhrif á
Sovétmenn séu næsta litlir — það
sé þá bezt að segja skoðun sina
afdráttarlaust. Hann kveðst mjög
fylgjandi þeirri stefnu Brandts;
að hafa sem bezt viöskipti viö
Sovétrikin, en undrar sig mjög á
þeirri þverstæðu sem er á milli
almennrar slökunar á spennu og
menntamálastefnu Sovétmanna.
Og hann kveöst hafa vantrú á
menningarsamskiptum sem
skipulögö eru af opinberum em-
bættismönnum.
Böll lætur þess getið, að með
stefnu sinni gegn andófsrit-
höfundum og menntamönnum,
spilli Sovétrikin stórlega fyrir
þeim ágætu rithöfundum, sem i
landinu er að finna, og ekki eru
ofsóttir. Ofsóknir gegn einstökum
höfundum, sem einatt eru blásnar
upp á Vesturlöndum af spekúlönt-
um i bókaútgáfu, leiða til þess, að
menn fá þá almennu hugmynd að
það geti ekki verið neitt variö I þá
höfunda, sem ekki eru bannaðir
— þeir eru þvi ekki þýddir eða
gefnir út erlendis.
Hvenær fáum við prest?
Suöureyri 16/7. Tiöarfar fyrstu
viku af júli var mjög óhagstætt
fyrir veiöar smábáta og afli þar
af leiöandi rýr. Siöustu vikuna
var tið betri og afli einnig, en þó
nokkuð misjafn. Hann veröur
ekki skráöur hér.
Afli hinna stærri báta frá 1. til
15. júlivarsem hér segir: Guðrún
Guölaugsdóttir 41,8 tonn, 2
landanir, troll, mjög blandaöur
fiskur, Kristján Guðmundsson
54,8 tonn, 1 lönduim, mest grálúða,
hann er úti i túr núna, Trausti 55,0
tonn, 1 löndun, mest grálúða,
landaði sl. laugardag, Sigurvon
32,4 tonn, 1 löndun, grálúða, hún
er hálfnuö með túr núna, Vestri
frá Patreksfiröi 58,0 tonn, allt
grálúða, Ólafur Friöbertsson 33,8
tqnn, 7 róörar með linu: 1 siðastá
róðri sem stóö yfir i 56 klukku-
stundir var hann með 408 lóöir.
Veiöisvæöiö var 58-60 sjómilur
norðvestur frá Baröa á 190-240
faöma dýpi. Þar hafa verið að
undanförnu nokkrir útilegubátar
og aflaö sæmilega. Til dæmis
landaði Tálknfirðingur núna ný-
lega eða fyrir helgina 100,4 tonn-
um eftir átta daga. Sömuleiðis
landaði Sólrún aðeins fyrr i
vikunni, 62,0 tonnum eftir sex
daga. Gullfaxi var með 8,2 tonn
eftir fjórar landanir. Hann
stundar handfæraveiðar,
Séra Jóhannes Pálmason, sem
flutti héöan i október i fyrra og
haföi þá þjónað hér I þrjátiu ár, er
nú staddur hér i sumarfrii ásamt
konu sinni og fleiri fjölskyldu-
meðlimum. I gær, sunnudag,
predikaði hann i Suðureyrar-
kirkju. 195 sóttu þá predikun.
Fimm börn voru skirð. Kirkjan
var þéttsetin og nokkrir stóöu.
Meöhjálpari var Gissur
Guömundsson, sem flutti héðan
einnig i sama mánuöi og prestur.
Hann hafði verið i fjöldamörg ár
meðhjálpari hér á staönum áöur.
Hann er hér einnig i sumarheim-
sókn. Orgelleikari var hrepp-
stjórinn, Sturla Jónsson, sem i
mörg ár hefur þjónaö þeim
starfa.
Hvenær fáum við prest? Jú, það
er vist hulið leyndarmál fram-
tiðarinnar. Fréttabréf fyrir júni-
mánuð er á leiðinni. Gisli.
Theódór Einarsson frá Akranesi
Nýútkomin bók —
„Gamanvísur”
Hörpuútgáfan á Akranesi sendir
frá sér nýja bók, GAMANVISUR.
eftir Theódór Einarsson frá
Akranesi.
Um langt árabil hefur Theódór
Einarsson, frá Akranesi, verið
mikilvirkur gamanþátta-,
gamanvisna- og reviuhöfundur.
Hann hefur einnig samið fjölmörg
dægurlög og texta, sem verið hafa
á hvers manns vörum. — Margir
vinsælustu leikarar landsins hafa
sungið gamanvisur hans. Meðal
þeirra má nefna: Alfreö Andrés-
son, Arna Tryggvason o.fl.
Gamanvisur og gamanþættir
Theódórs hafa verið fluttir i
skemmtiþáttum útvarpsins, m.a.
hjá þeim Svavari Gests og Jónasi
Jónassyni. I þessari bók eru nýjar
og gamlar gamanvisur um sitt
hvaö, sem efst er á baugi hverju
sinni, svo sem landhelgisvisur,
verkfallsvisur, knattspyrnuvisur
o.fl.
Bókin er prentuð i Prentverki
Akraness hf. Bundin i Bók-
bindaranum hf. Káputeikningu
gerði Halldór Pétursson, list-
málari.
Undirbúinn aukinn útflutningur íslenzks handiðnaðar
Alafoss, American Express
Company og Icelandic Import
boðuðu til blaðamannafundar, til
þess að kynna áætlun sem á að
stuðla að aukinni sölu og
kynningu á islenzkum afurðum
erlendis. Aætlunin er nefnd
„Discover Iceland”, eða upp-
götvið island, og er gert ráð fyrir
að sala geti hafist á öllum
varningi á næsta ári, en nokkurn
tíma tekur að kynna vöruna fyrir
væntanlegum neytanda. Fyrir-
tækið sem sér um söluna, starfar
um allan heim þótt bandariskt sé,
og fara öll viðskipti fram þannig,
að fastir viðskiptanyinir fá scndan
bækling þar sem sýnt er hvað er á
boðstólum hverju sinni. Til þess
að geta orðið viðskiptavinur
verður fólk að uppfylla ýmis skil-
yrði, svo sem að vera i föstu starfi
og hafa háar tekjur, auk þess að
vera áreiðanlegur.
Er hér um að ræða kynningu á
islenzkum vörum erlendis, en
sölufyrirtækið AMERICAN
EXPRESS COMPANY, vill gera
tilraunir með sölu á þeim og ef vel
tekst til, halda áfram sölu.
Fyrirtækið hefur áður selt
nokkuð af islenzkum varningi,
m,a. yfir 40 þúsund kápur frá Ala-
fossi. Samkvæmt áætluninni
verður haldið áfram að kynna og
væntanlega selja fatnað frá Ala-
fossi, en auk þess verður hafin
kynning á ýmsu öðru, svo sem
silfur- og leirmunum og eftir-
prentunum af málverkum
Asgrims Jónssonar og húsgögn-
um.
Margt af þvi sem kynnt er
núna, er sérstaklega teiknað eða
útbúið vegna þessarar áætlunar,
t.d. eru smiðaðir ýmsir silfur-
munir, sem eru nærri þvi hreinar
eftirlikingar af munum úr Þjóð-
minjasafninu.
Þegar vörurnar verða kynntar
erlendis fá viðskiptavinir með
bækling um ísland, þar sem i er
m.a. ávarp frá forseta Islands,
auk þess sem bæklingurinn er
myndskreyttur landslagsmynd-
um héðan.
Fyrirtækið, sem sér um söluna,
mun verá stærsta sinnar
tegundar i heiminum, en fulltrúar
þess vildu þó ekki gefa upp fjölda
félagsmanna, né veltu þess, eða
önnur slík atriði. Þó var gefið upp
að nokkrir tslendingar væru þar á
meöal. Oll viðskipti tslendinga
viö félagið væru gerð i Banda-
rikjadölum, þvi viðskipti við
félagið væru einungis i þeim
gjaldmiðli, sem væri algengur i
heiminum, svo sem dölum, pund-
Framhald á 11. siðu.