Þjóðviljinn - 12.12.1973, Blaðsíða 9

Miðvikudagur 12. desember 1973. ÞJÓDVILJINN — SIÐA 9
I iidrvt Tik.
DH kHr •H.WUfn.mÞ ■ . K kalll ««drr I
t;*--*—J —k <Mrnkn4. Hri blir urk»a lav-
MMI k.lUrr •••« I Wrl.nd TrBpn>lmr
d»rr It miaa>«rwirr kan tialH I hrU
MiÆ\% N
TELEFON 22480*
RIKSSAMTAL 08/040»
m I i I il I íi
Vecka 46
Onsdagen den 28 november 1973
olja,el,bensi
TTVT
A l\TO T^kTVT'
1 m?m i ikl iW I1BÆ ftal
Olíumálin í
venjulegu
Evrópulandi
— Svíþjóö
— tekin sem
dæmi
I insri-klani
slarks i ,ul.
Jnget varmvatten
tre dagar i veckanÁ
Nii sirilet allvar.Oljekriscnkommer vi alla att fá kám
orilentliiit. Det ráeker inte nietl att lia tlet kalltjjf^
varmvattnet stángs tre tlagar i veekan. Bensji
efter trettonlielgen, eltlningsoljí
oeh kommer att kvtit
;«P
i
Skömmtuná
öllum sviöum
Á mánudaginn í þessari
viku var farið að úthluta
skömmtunarseðlum fyrir
bensini i Svíþjóð. Fyrir jól
eiga allir bíleigendur í
landinu að vera búnir að fá
slikan seðil.
Þeir bjartsýnustu spá
þvi að þeir fái bensin
skammtað i hæfilegu
magni i allan vetur, en þeir
svartsýnu búast við því að
þeir fái ekkert meira en
nemur fyrstu skömmtun —
nema þeir geti sýnt fram á
það með rökum, að þeir
þurfi endilega á bensini að
halda.
Enn er nokkurn veginn frjáls
bensinsala i Sviþjóð, en þess er
gætt að fólk geti ekki hamstrað
vöruna. Eítir 8. janúar verður
bensin hins vegar ekki selt nema
gegn framvisun skömmtunarseð-
ils eða annarrar slikrar gildrar
heimildar. Búast menn við þvi að
fyrsti skömmtunarseðill gildi
fyrir alls 80 litrum af bensini, en
ekki hefur það enn verið tilkynnt
opinberlega, né hvenær fólk fær
næsta seðil. Almennt er búist við
þvi að það verði ekki fyrr en að
4—6 vikum liðnum.
Komið hefur fram' að yfirvöld
telji sig geti dregið úr bensin-
eyðslunni i janúar-mánuði um
30% með þessum skömmtunarað-
geröum.
Aftur á móti er svo að skilja að
helgarakstur verði leyfilegur
eftir sem áður, enda munu yfir-
völd i Sviþjóð telja að stöðvun
einkabila á sunnudögum hafi ekki
i för með sér mikinn sparnað, eða
aðeins 1—2% heildareyöslunnar.
Bannað verður að selja bensin i
brúsum nema sérstaklega standi
á, og gengiö verður hart fram i
þvi að fólk geymi ekki bensin i
heimahúsum, nema þá i óveru-
legu magni.
Fjórðungi minna
til upphitunar
Viöskiptamálaráðuneytið
sænska hefur samið um það við
oliufélögin að þau dragi úr sölu
húsakyndingaroliu um einn
fjóröa hluta. Er það framkvæmt
þannig, að hver viðskiptamaður
oliufélaganna, húseigandi eða
hitunarstöð fær hér eftir aðeins
75% af þvi oliumagni sem hann
heföi átt tilkall til samkvæmt
fyrri samningum um afhendingu.
Þar að auki er lokað fyrir renn-
andi heitt vatn frá almennings-
veitum 3 daga i viku. Getur fólk
þvi ekki baðað sig nema i mesta
lagi annan hvern dag, og þykir
vist mörgum hart undir að búa.
Birtan á götunum i þéttbýli
verður ekki mikil fyrir utan
blessað dagsljósiö. Dregiö veröur
verulega úr sjálfri götulýsingunni
og slökkt með öllu á ljósaauglýs-
ingum. Gert er ráð fyrir þvi að
margir búðargluggar sem hingað
til hafa staðið uppljómaðir nótt
sem dag verði nú dimmir utan
búðartima.
Það er að visu viðurkennt að
þessar myrkunaraðgerðir spara
ekki mikið i sjálfu sér, en þeim er
ætlað að hafa áhrif á allan al-
menning og minna á nauðsynina
á sparnaði hvar sem honum
ur við komiö.
þjóð bitni fyrst og fremst á ,,neyt-
endum”, og er það rétt að þvi
leyti að fyrst eru skornar niður
ýmsar einkaþarfir fólks, og svo
þarfir sem eru nátengdar þvi
einkaneyslumynstri sem mark-
aðsframleiðslan miðar allt sitt
við. Ljósaauglýsingum og búðar-
gluggum er ætlað að vera neyslu-
hvetjandi, en nú er það einmitt
hin fánýta eyðsla sem ráðast þarf
gegn.
Sænsk yfirvöld hafa að yfir-
lagi muni verða til með aö selja af
úthlutun sinni, en varla getur
þarna orðið um veruleg verö-
mætaskipti að ræða.
Hitt er i rauninni verra, að al-
menningsfarartækin taka alls
ekki allan þann fjölda sem liklegt
er að vilji nú færa sér þjónustu
þeirra i nyt. Einkum á þetta við
um fólk sem er að fara milli
vinnustaðar sins og heimilis i
stórborgum og nágrenni þeirra.
Húskuldi er enn ekki orðinn til-
Nú veröur fólk að fara að velta þvf fyrir sér, hvaö heimilistækin eyða mikilli orku, mælt í oliulitrum.
finnanlegur i Sviþjóð, þaö deyr
enginn al þvi að hafa orðið að
lækka stofuhitann úr 22 stigum
niður i 20. En það fer ekki hjá þvi
að margir kviði fyrir janúar-
mánuöi, en hann er kaldasti mán-
uður ársins og eru þá oft miklar
frosthörkur. Talið er aö þaö, að
lækka hitastigið inni við um eina
gráöu, spari 6% af orkuþörf
heimilanna.
Fyrir alþýðu manna — jafnvel i
hinni riku Sviþjóð — er stigandi
verðlag ekki minna áhyggjuefni
en sá sparnaður sem felst i
skömmtun og öðrum ráðstöfun-
um hins opinbera. Talið er hugs-
anlegt aö húsakyndingarolia
muni næsta vor vera orðin fjórum
sinnum dýrari en hún var í vor
En haldi svo fram sem horfir,
verður gripið til skömmtunar á
rafmagni i upphafi næsta árs.
Verður það að likindum i þvi
formi, að hvert húshald fær
ákveðna hámarkstölu kilóvatt-
stunda til ráðstöfunar á ársfjórð-
ungnum. Verði fariö yffr það
magn i eyðslu, þarf að greiða
miklu hærra gjald, eins konar
umframtaxta, fyrir hverja kiló-
vattstund. Um leið yrði bannað að
nota straumfrek tæki og dettur þá
mörgum fyrst i hug frystikistan.
Fyrst skornar
niöur einkaþarfir
Margir segja aö þær ráðstafan-
ir sem nú er verið að gera i Svi-
lýstri stefnu að vernda atvinnulif-
ið svo sem unnt er, þannig að oliu-
skorturinn valdi þar sem
minnstri röskun. Segja þau að
þannig séu almannahagsmunir
best tryggðir.
Vissulega er verkamanninum
þaö meira virði að halda atvinnu
sinni og tekjum, heldur en það að
hafa neyslumynstrið með öllu
óbreytt.
En að þvi mætti spyrja, hvort
sænska borgarastéttin þarf að
láta eins mikið i sölurnar fyrir
oliuskortinn og verkalýðurinn, en
þvi skal látið ósvaraö hér.
Á það hefur verið bent, að
bensinskömmtunin geti ýtt undir
svartamarkaðsbrask með bensin.
Þeir sem litið nota bil að vetrar-
lcið. Gæti það samsvarað þvi að
hún færi upp i 15—20 krónur litr-
inn. Frést hefur að fáanlegt sé
verulegt magn af dýrari oliu eða
allt að 30 kr. litrinn. Upphitunar-
kostnaður með oliu er nú um 200
krónur á ibúöarfermetra á ári.
Atvinnan er
fyrir öllu
Gert er ráð fyrir þvi að aðflutn-
ingur á oliuvörum minnki núna á
timabilinu nóvember-janúar um
10—20%, þannig að bensin dragist
saman um 10%, svartolia um 15%
og gasolia um 20%.
Þessa iyrirbrigðis að mestur sé
skorturinn á disiloliu gætir vist
viöar en i Sviþjóð, en þaö er mjög
alvarlegt fyrir iðnaðinn.
Þó verður reynt i lengstu lög að
komasl hjá skömmtun til iðnað-
arins, en uppi eru miklar hvatn-
ingar um sparnað, og raunar
einnig svardagar um sama efni
hjá forsvarsmönnum atvinnu-
fyrirtækja.
Þrjár iðngreinar taka til sin um
80% allrar þeirrar orku sem fer
til iðnfyrirtækja i Sviþjóð, en það
er trjávöruiðnaður, járn- og stál-^
iðnaður og sementsframleiðsla og
annar steinelnaiðnaður. Þarna
mun vist sáralitið vera hægt að
spara án þess að það komi niður á
framleiðslumagni og atvinnu, ef
marka má ummæli atvinnu-
rekenda.
Smiðjur og verkstæði segjast
geta dregið við sig oliu um 15%,
vonandi. En um það munar ekk-
ert mikið, þar eö orkuneysla
þeirra er aðeins einn tiundi hluti
af allri orkuþörf iðnaðarins.
Hræðslan við atvinnuleysi af
völdum oliuskortsins er mikil.
Hefur m.a. komið fram hjá
sænska alþýöusambandinu LO,
að það kunni að vera óheppilegt
að fastbinda oliuverðið af opin-
berri hálfu, eins og nú er gert og
verið hefur lengi. Þá kunni svo að
fara, að oliuféiögin sjái sér ekki
hag i þvi að selja af birgðum sin-
um eða gera sér far um að útvega
oliu þar sem hana er að fá — á þvi
verði sem hægt er að fá hana
fyrir.
Er þetta ef til vill enn eitt dæm-
ið um það, hvað sænsk verkalýðs-
-hreyfing er reiðubúin til að lúta
auðvaldinu og einokunartilhneig-
ingum þess. Þeirri kröfu sést
nefnilega ekki hreyft, að rétt væri
Framhald á 14. siðu
Fólk kvíðir vetrinum : — kvíðir kulda heima hjá sér
og á vinnustöðum, kvíðir bensínleysi og erfið-
leikum við að komast í vinnuna, kvíðir atvinnuleysi.