Þjóðviljinn - 08.01.1974, Blaðsíða 8

8 SÍÐA .— ÞJÓÐVILJINN Þriðjudagur 8. janúar 1974
Ræða Söru
Lidman á
mótmælafundi
við afhendingu
„friðar”-
verðlauna
Nóbels í Osló
lO.desember sl
Þannig er tilorðning hinna virðu-
legu Nobelsverðlauna.
Em hver gefur eiginlega þessar
miljónir sem árlega eru veittar i
nafni Nobels? Vitanlega eru það
enn verkamennirnir sem starfa i
verksmiðjum þeim sem fé Nobels
hefur verið fest i. A hverju ári
þurfa þúsundir verkamanna að
vinna nokkra tima aukalega til
þess að skapa þann gróða sem
gengur undir nafninu ágóði af
hlutabréfum og myndar þá upp-
hæð sem stofnun Nobels útdeilir
árlega.
En þetta hlutverk gerir pening-
ana ekkert öðruvisi en venjulegan
hlutabréfagróða. Hann er tekinn
af verkamönnunum án þess að
þeir séu spurðir.
Og þar sem verkamenn hafa i
fæstum tilvikum færi á að á
kvarða hvert gróðinn af vinnu
þeirra rennur gera þeir sér litla
rellu út af þessum verðlaunapen-
ingum. Menn lita á þetta sem
„einkamál peningafurstanna” og
yppta öxlum. En samt sem áður,
félagar, það er ekki bara að hér
„Þegar fullkomnum
friöi er náö...”
Veiting friðarverðlauna
Nóbels í f yrra vakti mikinn
úlfaþyt en eins og kunnugt
er var þeim skipt á milli
þeirra Henry Kissingers og
Le Duc Thos aðalsamn-
ingamanna Bandaríkjanna
og Lýðveldisins Víetnam í
Parísarviðræðunum.
Þegar afhenda átti verð-
launin í Osló 10. desember
s.l. efndu ýmis róttæk
samtök í Noregi til mót-
mælaaðgerða i borginni.
Við það tækifæri hélt
sænska skáldkonan Sara
Lidman eftirfarandi ræðu
en hún birtist í heild í
norska blaðinu Orienter-
ing.
Félagar!
Ef einhver finnur eitthvað upp
sem allt mannkyn hefur gagn af
er það lofsvert. Hvilikt lof hefur
sá ekki hlotið sem tendraði fyrst-
ur eldinn. Eða sá sem fann upp
hjólið — samtið hans hefur eflaust
kaffært hann i blómum. Fyrstu
uppfinningarnar voru heldur eng-
in einkaeign — þær urðu strax al-
mannaeign.
Uppfinningamenn vorra tima
og i þessum heimshluta gæta uppw
finningar sinnar eins og eiginkon-
unnar. Þeir fá á þeim einkaleyfi
og verða rikir. Alfred Nobel fann
upp dýnamitið og reisti fjölda
verksmiðja. Er hann lést höfðu
þúsundir manna unnið svo marga
tima fyrir engin laun i verksmiðj-
um hans að hann lét eftir sig auð-
ævi upp á 30 miljónir króna. Varð
honum á banasænginni hugsað til
allra þeirra útþrælkuðu verka-
manna sem hlaðið höfðu upp
þessum auðævum? Eða skyldi
hann hafa tekið út miklar kvalir
fyrir aðrar pinslir sem dýnamitið
átti eftir að leggja á mannkynið?
En sleppum þvi. I erfðaskrá
sinni lagði Nobel svo fyrir að
vextirnir af auðnum skyldu
„veittir þeim mönnum sem gert
hefðu mannkyninu mest gagn”.
sé verið að útdeila fjármunum
verkamanna. Við hátiðarhöldin i
Stokkhólmi og hér i Osló verða ef-
laust lesin upp orð Nobels um þá
sem á árinu,, hafa gert
mannkyninu mest gagn”.
Þar sem við erum hluti mann-
kyns er verið að hylla menn i okk-
ar nafni, i nafni samúðar með
okkur.
Félagar! 1 krafti þess að við er-
um hluti hins lifandi mannkyns
mótniælum við þvi að þjóðar-
morðingi á við Henry Kissinger
sé útnefndur velgjörðarmaður
mannkyns!
Félagar! Á þessari stundu liöur
fólk i Vietnam ósegjanlegar kval-
ir af flisum sem fastar eru i lik-
amanum og komnar eru úr
sprengjum sem það varð fyrir
fyrir mörgum árum. Kissinger
sendi þvi þessar kvalir.
A þessari stundu missir viet-
namskt barn fótinn af völdum ó-
sýnilegrar sprengju i grasinu.
Miljónir slikra sprengja eru um
allt Vietnam og biða þess að á þær
stigi mannsfótur sem þær geti
eyöilagt, Kissinger kom þessum
sprengjum fyrir. I suðurhluta
'Vietnam sitja miljónir manna i
fangabúðum. Kissinger lét
sprengja upp heimili þeirra og
eitra akra þeirra. Samkvæmt
Parisarsáttmálanum áttu þessir
flóttamenn að fá að snúa aftur til
heimaslóða sinna. En loforð úr
munni Kissingers er einskis vert
og flóttamönnunum er þvi haldið
með ofbeldi i búðunum. Þeir falla
inn i áætlun Bandarikjanna sem
nefnist „Forced urbanisation”
(fólki þjappað saman á litið svæði
með valdi) — verið er að skapa
fátækrasvæði þar sem Saigonher-
inn á auðvelt með að ná sér i her-
menn og þaðan eiga verkamenn-
irnir að koma sem auðhringana,
sem hyggjast fjárfesta i Vietnam,
vantar.
Hér trónir hin rótgróna yfirstétt
Vesturianda og útnefnar Kiss-
inger mikinn friðarboða. Þann
sama Kissinger og lét dynja
sprengjuregn á Hanoi, eftir að
hann hafði komist að samkomu-
lagi við Le Duc Tho, og kvað það
gert til að flýta friðarsamningun-
um. Kissinger, utanrikisráðherra
Bandarikjanna, sem heldur á-
fram að berjast i Vietnam með
aðstoð kvislingsins Thieus. Kiss-
inger,sem er heilinn að baki frið-
ar hinna riku, friðar, sem þýðir
ekkert annað en réttur til að arð-
ræna fólk. Friður Kissingers er sú
kvöð landa eins og Vietnam,
Brasiliu og Chile, að láta auð-
lindirsinar og vinnuafl ókeypis af
hendi — ef þau neita skal þeim
drekkt i napalmi.
Þvilikan kúgara og lygara,
þvilikan morðingja eigum við að
hylla sem velgjörðarmann mann-
kyns!
Við lýsum yfir hryllingi okkar
og viðbjóði á herra Kissinger sem
ásamt valdakliku Bandarikjanna
hefur unnið mannkyninu óbæt-
anlegt tjón.
Vikjum augnablik að Parisar-
sáttmálanum. Samkvæmt honum
áttu Bandarikjamenn að hverfa á
brott með allan sinn herstyrk frá
Vietnam og láta af allri ihlutun i
innri málefni landsins. En
Bandarikjamenn skildu eftir ó-
heyrilegt magn * vopna og
sprengjuflugvéla og tiu þúsund
hermenn sem klæðst höföu borg-
aralegum klæðum. Og þeir hafa
sent 14 þúsund slika til viðbótar
þannig að herstjórn Bandarikj-
anna i Vietnam telur 24 þúsund
manns. Þessir menn starfa sem
ráðgjafar við varnarmálaráðu-
neytið i Saigon, sem ráðgjafar
hinna ýmsu herdeilda Saigon-
hersins, sem ráðgjafar lögreglu,
öryggislögreglu og leynilögreglu,
þeir starfa við yfirheyrslur á fólki
sem grunað er um stuðning við
ÞFF eða aðra aðila fjandsamlega
Saigonstjórninni. 1 stuttu máli
sagt eru þetta sömu aðferðirnar
og Bandarikjamenn beittu eftir
Genfarsamkomulagið 1954 þegar
þeir voru ‘að festa ógnarstjórn
Diems i sessi. Þessar sömu að-
ferðir eru nú notaðar til að gera
Suður-Vietnam að nýlendu
Bandarikjanna.
Það er að visu einn munur á:
Bandarikjamenn undirrituðu
ekki Genfarsáttmálann. En Par-
ísarsáttmálann hafa þeir undir-
ritað — og frammi fyrir heimin-
um er Kissinger svo stoltur af þvi
að hann tekur við Nobelsverð-
laununum fyrir vikið. Þess mætti
þá vænta að hann stæði við hann.
Að hann tæki hann alvarlega. En i
Suður-Vietnam er Parisarsátt-
málinn á bannlista yfir lesefni. Ef
einhver dreifir afritum af honum
eða segir frá inntaki hans er sá
hinn sami handtekinn sem stuðn-
ingsmaður ÞFF og hann er yfir-
heyrður eftir öllum kúnstarinnar
reglum af bandariskum ráðgjafa.
Þannig fer fyrir þeim sem lesa
loforð Kissingers i hinum banda-
riska hluta Vietnam.
En það er ekki bara i Saigon
sem reynt er af öllum mætti að
þagga Parisarsáttmálann, eða
réttara sagt inntak hans, i hel.
Veiting Nobelsverðlaunanna er
stórátak i þá veru að setja punkt
aftan við kaflann um Vietnam-
striðið i almenningsálitinu. Mað-
ur heyrir bæði vel og illa orðaðar
athugasemdir i þessum dúr:
„Vietnam, það voru sorgleg mis-
tök — en Kissinger og Le Duc
Tho, þessir tveir ágætismenn,
bundu endi á þann viðbjóð svo að
við getum sleppt Vietnam og farið
að tala um eitthvað annað....”
Féjagar! Við afþökkum þessa
þögn og þetta sinnuleysi. Meiri
þörf er á að við höldum vöku okk-
ar nú en nokkru sinni fyrr. Minn-
umst til dæmis einnar geysimikil-
vægrar ástæðu sem Bandarikja-
menn hafa fyrir áframhaldandi
veru sinni i Suður-Vietnam: OLl-
AN. 1 lok sjöundp áratugsins upp-
götvaðist að geysimiklar oliulind-
ir væru við strendur Indókina.
Kvislingurinn Thieu hefur skipt
þessu svæði á milli fimm stórra
bandariskra oliufyrirtækja. Hann
hefur látið setja sérstök oliulög
sem i raun afsala landinu oliunni
endurgjaldslaust. En: til þess að
Thieu geti gefið hinum riku
Bandarikjum slikar gjafir verður
þrjóturinn að fá aðstoð Banda-
rikjamanna við að fangelsa og
drepa þá Vietnama sem ekki vilja
gefa auðlindir landsins heldur
nota þær til að bæta lifskjör viet-
namskrar alþýðu.
Nú fær hinn riki fyrsti heimur
minni oliu frá Arabarikjunum.
Skyldi ekki vera samhengi milli
oliuþarfarinnar og hinna 24 þús-
und bandarisku ráðgjafa i
Saigon? Eða hvað haldið þið?
Við sem tekið höfum afstöðu i
baráttunni milli hinna riku og
hinna arðrændu i heiminum —
jafn einlægur og viðbjóður okkar
ertu á Kissinger og þeim öflum
sem hann er fulltrúi fyrir, jafn
innileg er aðdáun okkar og þakk-
læti i garð Le Duc Thos frá Lýð-
veldinu Vietnam. Le Duc Tho er
hetja, verðugur fulltrúi hetjulegr-
ar þjóðar.En hversu gjarnan sem
við vildum fá að sjá Le Duc Tho i
dag sem alla daga þá kunnum við
honum ekki nógar þakkir fyrir að
hann skuli ekki vera mættur her
einmitt I dag. Fjarvera Le Duc
Thos færir hið stolta og fagra
Vietnam nær hjörtum okkar en
nokkru sinni fyrr.
Við vitum að á okkar dögum
hefur mannkyninu ekki verið gert
meira gagn en Vietnamar hafa
gert með baráttu sinni gegn árás-
um Bandarikjanna.
Le Duc Tho tjáði Nobelsnefnd-
inni að „þann dag sem þjóð vor
nýtur raunverulegs friðar”, þann
dag skyldi hann taka viðtöku
verðlaunanna til endurskoðunar.
Le Duc Tho vill endurreisa hina
fornu merkingu i orðinu friður.
Hinn rétti friður þýðir þjóðlegt
sjálfstæði. En hann þýðir einnig
frelsi frá hungri, hann þýðir jafn-
rétti og bræðraíag. „Þegar full-
komnum friði er náð...”
Það sem hinir riku meina með
friði er þegar hinir snauðu láta
arðræna sig og auðmýkja án þess
að veita mótspyrnu. Alþýða Viet-
nam mun aldrei samþykkja þessa
skilgreiningu hinna riku á friði.
Hún er mannfjandsamleg. Hún er
afskræming. Ho Chi Minh sagði
þessi dásamlegu orð: „Við erum
harðákveðin i að láta ekki gera
okkur að þrælum”. Þetta viðhorf
til mannsins, þessi ákvörðun
hefur gefið Vietnömum áður ó-
þekktan styrk. En þau hafa einnig
vakið mannkynið. Miljónir
manna sem lifa við þrældóm i öll-
um heimsálfum hafa fengið kjark
og von frá hinni glæsilegu fyrir-
mynd Vietnam. Litið á kúgaða
ibúa Brasiliu — þeim eru mót-
spyrna og sigrar Vietnama miklu
meiri stuðningur en nokkur bisk-
up getur veitt þeim.
Minnumst að lokum einnar ein-
ustutölu: Bandarikjamenn hafa i
striði sinu varpað sjö tonnum af
sprengjum á hvert mannsbarn i
báðum hlutum Vietnam. Þessi
tala segir okkur nokkuð um hinn
vitstola ótta sem leiðtogum
Bandarikjanna stafar af alþýðu
Vietnamsem er fordæmi fyrirallt
mannkyn. Lengi höfum við vitað
að ekki framtið Vietnam ein
heldur framtið okkar allra réðist
af úthaldi og þolgæði þeirra. Já,
Vietnamar hafa borið allan
heiminn á sinum grönnu öxlum.
Þeir hafa orðið varir aðdáunar og
þakklætis mannkynsins — en hafa
þeir fengið þann stuðning sem
þeir hafa þarfnast? Fjarri þvi. Og
nú,þegar áróður Bandarikjanna
beinist allur að þvi að láta okkur
gleyma Vietnam, nú er það mikil-
vægara en nokkru sinni fyrr að
við tökum okkur tak! Félagar!
Við megum ekki leggja niður bar-
áttu okkar fyrir tilverurétti yiet-
nám! Við verðum að krefjast af
auknum þunga að pólitiskum
föngum i Suður-Vietnam verði
sleppt úr haldi. Við verðum að
veita Lýðveldinu Vietnam og
Brá ðabirgðabyltingarstjórninni
aukinn efnahagsstuðning. Við
verðum að knýja rikisstjórnir
Norðurlanda til að viðurkenna al-
þýðustjórnina i Suður-Vietnam,
BBS, stjórnmálalega!
Við megum ekki sleppa hönd-
inni af Víetnam fyrr en það er
endanlega frjálst!
Félagar! Flýtum þeim degi
þegar þeir Nixon og Kissinger
hafa misst öll itök sin i báðum
hlutum Vietnam. Flýtum þeim
degi þegar raunverulegur friður
og réttlæti rikja i Vietnam — svo
að Le Duc Tho megi koma hingað
til Osló og veita viðtöku hyllingu
og viðurkenningu hins vinnandi
fólks fyrir hið mikla gagn sem
hann hefur unnið mannkyninu!
Lifi Le Duc Tho! Lifi alþýða Viet-
nam!
(ÞH þýddi)