Þjóðviljinn - 21.05.1974, Blaðsíða 10
10 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Þriðjudagur 21. mai 1974.
Sé lítil merki þess, að stefnt
hafi verið að „manneskjulegu
umhverfi”, segir Guðrún
Ágústsdóttir ritari, sem skipar
7. sæti framboðslista
Alþýðubandalagsins við
borgarstjórnarkosningarnar
í Reykjavík
BÖRN EÐA BÍLL
í ÖNDVEGI?
Guðrún Ágústsdóttir
ritari, sem skipar7. sætið á
f ramboðslista Alþýðu-
bandalagsins við borgar-
stjórnarkosningarnar í
Reykjavík, hefur starfað
með Rauðsokkahreyf-
ingunni frá upphafi og er
sem endranær ofarlega \
huga ýmis baráttumál
rauðsokka, svo sem bætt
aðstaða foreldra til
atvinnuþátttöku og breytt
sambýlisform, eins og
kemur fram í eftirfarandi
viðtali Þjóðviljans við
hana.
Það er nú löngu hætt að heyr-
ast, að konurnar eigi bara að vera
heima á heimilinu að hugsa um
börnin sin, segir Guðrún, enda er
okkur ljóst, að við þurfum öll á
þeirra vinnukrafti að halda,
annars yrði bara auðn i frysti-
húsum, skólum og sjúkrahúsum.
En saman við þá þróun, að konur
sækja æ meir út á vinnumarkað-
inn hefurekki farið bráðnauðsyn-
leg þjónusta við heimilin i stað-
inn, þaö hefur mjög litið verið
gert til að létta undir með kon-
unum og foreldrum yfirleitt.
Með framkvæmd nýju grunn-
skólalaganna verður stórt skref
stigið i þessu sambandi, þar sem
miðað er við, að skólinn verði ein-
setinn og börnin geti fengið mat i
hádeginu. En jafnframt þarf að
stórauka ýmiskonar þjónustu við
heimilin og fjölga dagvistunar-
heimilum fyrir börn. Td. lendir
það yfirleitt á mæðrunum að vera
heima yfir veikum börnum og það
leiðir aftur til þess að þær teljast
óæskilegur vinnukraftur af þvi að
þær þurfi svo oft að vera frá.Æski-
legt væri auðvitað, að pabbarnir
tækju meiri þátt i umönnun
veikra barna og reiknað væri meö
þeim möguleika á vinnustað
þeirra ekki siður en mæðranna,
en það er þó ekki endanleg lausn,
það verður jafnframt að koma tii
einhver þjónusta i þessu efni.
— Telurðu að borgin gæti veitt
einhverja slika þjónustu?
— Tvimælalaust. Það má vel
hugsa sér heimilishjálp i þvi
formi, aö fólk sæti yfir veiku
barni hluta úr degi. Og yfirleitt
finnst mér, að borginni beri að
verja fjármunum fremur i ýmsa
félagslega uppbyggingu en sitt-
hvað annað, sem eytt er i.
. Reyndar vil ég ganga miklu
lengra og vil, að borgin stuðli að
þvi, að fólki sé gert kleift að taka
upp önnur sambýlisform en nú
tiðkast mest og það sé ekki allt að
þvi neytt til að búa saman,
kjarnafjölskyldan i smáibúðun-
um. Það væri margt auðveldara
ef fólk byggi fleira saman og
hjálpaðist meira aö og þá fólk á
mismunandi aldri.
Maðurinn er
félagsvera
Það virðist sem borgaryfirvöld
telji að kjarnafjölskyldan haldi
áfram eins og hún hefur verið og
telji, að þetta sé það eina sem
fólkiö vill. En ég er alls ekki viss
um það, td. ekki viss um að allir
einhleypingar séu svo ánægðir að
búa einir i ibúö eöa leiguherbergi,
né heldur gamla fólkið. Og ungt
fólk held ég að sé mjög mikið að
skipta um skoðun i þessu efni.
Maðurinn er félagsvera og það
þyrfti að ætla stað jafnhliða öðru i
sambandi viö lánamál og lóðaút-
hlutun þessu nýja sambýlisformi,
sem er að ryðja sér til rúms viða,
lika hér I litilli mynd að visu.
Þetta nýja sambýlisform er til i
allskonar myndum og fólk yrði að
ráða þvi, hvort þvi nægði að búa i
séribúðum og hafa sameiginlega
aðstöðu i mat eða hvort það hefði
ennþá meira sameiginlegt, td.
barnagæslu, þvotta og aðra
þjónustu. I þessu sambandi
langar mig að benda á grein eftir
Eygló Eyjólfsdóttur I siðasta tbl.
af „Forvitin rauð.”
Auk félagslegs ávinnings af
sliku sambýli ættu einnig að spar-
ast fjármunir, td. við innkaup
heimilistækja, sem þar yrðu sam-
eiginleg. En byggingarmáti, sem
uppfyllti þarfir sambýlis i þessari
mynd er vart mögulegur sam-
kvæmt lánaákvæðum nú né
byggingasamþykkt borgarinnar,
sem þyrfti að veita meira svig-
rúm og leyfa fleiri gerðir fjöl-
býlishúsa en blokkir. Þaö þarf að
veita lóöir hópum, sem vilja
breyta til og byggja öðruvisi, og
leyfa þeim að þreifa sig áfram.
— Þú reiknar þá með, að fólk
haldi áfram að byggja yfir sig
sjálft?
— Ekki endilega. Mér finnst
alveg ófært, að allir séu nánast
tilneyddir að leggja sjálfir út i
húsbyggingar eða húsakaup.
Borgin þarf aö byggja leiguhús-
næði, þar sem fólk gæti fengiö
leigt til langs tima, jafnvel ævi-
langt ef það óskar þess. Það er
vægast sagt einkennileg þróun, að
allir verði aö eignast eigið þak
yfir höfuðiö og dapurlegt, að fólk
eyði bestu árum ævi sinnar i að
þræla myrkranna á milli til að
koma sér upp steinsteypukassa.
Þvi þegar þetta fóik er kannski
búið að byggja sér litla ibúð I
blokk, byrjar það að byggja
stærri af þvi aö börnin eru orðin
fleiri og stærri eða af þvi að það
er hreinlega ætlast til þess af
þeim. Svo heldur þetta áfram.og
loksins, þegar fólkið er búið að
byggja fina, stóra einbýlishúsið
sitt, eru börnin flogin. Þvi er það i
reynd, að barnmargar fjöl-
skyldur búa yfirleitt i tiltölulega
minnstum ibúðum, en hjón oft ein
i stórum ibúðum eða einbýlishúsi.
Þetta þyrfti að vera mun
hreyfanlegra, þannig aö auð-
veldrara sé að skipta um ibúðir
eftir aðstæðum þá þannig, að
fólk verði ekki endilega að kaupa
ibúðina, en geti bara tekið hana á
leigu. Nægilegt leiguhúsnæði á
vegum hins opinbera mundi jafn-
framt koma i veg fyrir það geysi-
lega brask, sem nú tiökast bæði i
sölu ibúöa og leigu, þarsem
gróðasjónarmiðið eitt er rikjandi.
Þessa stefnu hefur verið hægt aö
framkvæma á Norðurlöndum og
mér er fyrirmunað aö sjá, hvers-
vegna það ætti ekki að vera hægt
hér lika ef viljinn væri fyrir
hendi.
Viðhorfin til barna
Það kemur fram, að Guðrún og
maður hennar, sem eiga tvö börn,
hafa ásamt fleirum myndað for-
eldrahóp og eru nú að undirbúa
rekstur dagheimilis fyrir þau.
— En i sjálfu sér finnst mér
þetta ekki æskilegt, segir hún,
þótt við neyðumst til. Auðvitað
ætti borgin að sjá um þessa þjón-
ustu. En þótt alltaf sé verið að
tala um börnin og að þau eigi að
njóta fyllsta réttlætis og koma
númer eitt,er framkvæmdin þvi
miður önnur. Meirihlutinn i
borgarstjórn hefur stundum verið
aö hampa kjörorðinu
„Manneskjulegra umhverfi”, en
þegar ég lit i kringum mig hér i
borginni er allt annað uppi á
teningnum. Það er blllinn, sem er
i öndvegi, svo kemur karlinn,
siðan konan og siðast barnið.
Þetta sést best á þvi hve mikill
skortur er á allskonar aðstöðu
bæði fyrir börn og unglinga.
Það hefur komiö fram, að aðal-
skipulagið sé miðað við aö „fólk
vill eiga bíla” og þetta sjónarmiö
endurspeglast hvarvetna. Þegar
rætt er um endurskipulagningu
td. á miðbænum er alltaf vitnað i
einhverjar talningar á umferð
bila, en hvenær er talað um þá,
sem þurfa aö komast leiðar
sinnar fótgangandi? Það er þó
talsverður hluti borgarbúa,
meirihluti aldraðra td. og öll börn
og unglingar, sem þannig er af-
skiptur. 1 stað þess að ryðja æ
fleiri gömlum og oft fallegum
húsum úr vegi fyrir hraðbrautum
væri nær að stefna að þvi aö
draga úr einkabilanotkuninni,
loka hreinlega sumum götum
fyrir slikri umferð og beina
henni utan við. Þá kæmi af
sjálfu sér að stórefldar væru
ferðir strætisvagna og ann-
arra almenningsfarartækja.
Nú er þetta vitahringur
— með strætisvögnunum
ferðast varla nema gamal-
menni, börn og einstaka konur;
reksturinn ber sig ekki og þjón-
ustan veröur ófullnægjandi, sem
aftur ýtir á fólk aö eignast fleiri
bila, einfaldlega til að komast til
vinnu sinnar með þægilegu móti.
í stað sunnudagsbiltúranna
mætti lika efla þjónustu lang-
ferðabila, og það þarf meira af
almenningsvögnum og skipu-
lagðar fastar ferðir til útivistar-
svæðanna I nágrenni borgar-
innar, td. uppi Bláfjöll, þangað
sem fólk kemst varla núna nema
eiga eiginn bil.
1 þessu efni verðum viö blátt
áfram að snúa við frá rikjandi
stefnu — ef við gerum þaö ekki
nú, neyöumst við til þess i náinni
framtið. Þetta gengur svona
miklu lengur, málin eru þegar
komin i öngþveiti, og það er
áreiðanlega betra að gera eitt-
hvað til úrbóta áður en allt er
komið i algert óefni.
Það er alltaf verið að tala um,
að þaö vanti sjúkrahúspláss, en
ætli það mundi ekki losa nokkur
rúmin ef einkabillinn hyrfi úr
sögunni. Þegar talað er um
kostnað við bilana er sjaldnást
reiknað með slysum og þeirri
sjúkraþjónustu og örorkubótum,
sem rikið verður að greiða, svo
ekki sé talað um þann óbætan-
lega skaða, sem viðkomandi
verða fyrir sjálfir.
Læknaþjónustuna út
í hverfin
Fyrst vikið er að sjúkra-
þjónustu vildi ég gjarna láta það
álit i ljós, að heilbrigðisþjónusta
er hér að mörgu leyti mjög góð,
td. varðandi ungbarnaeftirlit,
eftirlit i skólum og ýmsar deildir
heilsuverndarstöðvarinnar, td.
berklaeftirlitið. En einn hlekkur-
inn er mjög veikur og það er
milliliöurinn milli spitala og
fólksins, þe. heimilislæknaþjón-
ustan. Bæði er læknunum sjálfum
gert afskaplega erfitt fyrir I rikj-
andi skipulagi og fólkinu að ná i
þá. Alltof margir sjúklingar eru á
hvern og orðin brýn nauðsyn að
koma upp i stað núverandi skipu-
lags læknamiðstöðvum úti i
hverfunum, einsog Alþýðubanda-
lagiö hefur reyndar á sinni
stefnuskrá.
Og það þyrfti að dreifa ýmissi
annarri þjónustu út i hverfin lika,
svo allar stofnanir hrúgist ekki
saman i miðbænum. t staö þess
að miðbærinn verði dauöur bær
nema á verslunartima mætti meö
þvi að flytja meiri þjónustu út i
Ibúðarhverfin nýta fleiri hús i
miðborginni til ibúðar og hún yrði
þá meira lifandi staður. Það er
alveg fráleitt, að einn bæjarhluti
sé eingöngu verslunarhverfi og
annar eingöngu ibúðarhús.
En þótt við höfum nú rætt hér
nokkur þeirra mála, sem ég tel
brýnast að unnið verði að
breytingu á og þá algerri stefnu-
breytingu, vil ég fyrst og siðast
leggja áherslu á atvinnuöryggið.
Nú er að visu næg atvinna, en á
samdráttartimum skapast alltaf
atvinnuleysi, sem er það ömur-
legasta sem til er. Sliku veröur
borgin alltaf að vera viðbúin að
mæta af stórhug. —vh