Þjóðviljinn - 05.06.1974, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 5. júni. 1974 ÞJÓDVILJINN — SIÐA 7
Fyrir nokkrum vikum
var hérlendis á ferð
Djamal Alendar, sendifull-
trúi f relsishreyfingar
Kúrda i irak. Kom hann
við á Islandi á leið vestur
til New York og átti við-
ræður við Einar Ágústsson,
utanríkisráðherra, og
fleiri íslenska ráðamenn. i
New York mun Alendar
hafa átt viðræður við ýmsa
embættismenn Sameinuðu
þjóðanna og fulltrúa ým-
issa ríkja þar. Alendar var
þá nýkominn frá
Kúrdistan, en eins og
kunnugt er af fréttum er
þar nú ófriðarástand á ný
eftir nákvæmlega f jögurra
ára vopnahlé. Alendar
vinnur nú að þvi að afla
málstað þjóðar sinnar
stuðnings sem víðast, og í
þeim erindum kom hann
meðal annars hingað til
lands.
— Von okkar er sú að eitthvert
riki fáist til þess að bera mál
Kúrda upp á vettvangi Samein-
uðu þjóðanna, sagði Alendar, er
Þjóðviljinn. hitti hann að máli.
— Við höfum gert okkur vonir
um að Island myndi ef til vill fást
til þess, þar eð þið eruð ekki háð-
ir neinum viðskiptasamböndum
við Arabarikin og hafið lfka sem
lengi kúguð smáþjóð góða mögu-
leika á að skilja kringumstæður
okkar.
— Hversu fjölmenn er öll
kúrdneska þjóðin?
— Vil teljúm að samanlagt séu
Kúrdar tiu til fimmtán miljónir
talsins. Það þýðir að þeir eru
stærsta þjóðernislega heildin i
heimi, sem algerlega hefur verið
sniðgengin og engin réttindi hlotið
sem þjóð. Kúrdar búa aðallega i
fimm löndum, Tyrklandi, íran,
írak, Sýrlandi og Sovétrikjunum.
I trak eru þeir nú um tvær og hálf
miljón.
Svik á svik ofan
— Hvað er helst að segja af sið-
ustu atburðum i samskiptum
Kúrda og Iraksstjórnar?
— íraksstjórn hefur frá upp-
hafi verið óspör á fögur loforö við
Kúrda, en svikið þau jafnharðan
og hvað eftir annað rofið grið á
Kúrdum. Til dæmis má taka að
1963 lét stjórn baþistaflokksins,
sem einnig situr að völdum i Irak
nú, fangelsa sendinefnd Kúrda,
sem kom til Bagdad til viðræðna
við stjórnina.
Aref-bræðurnir, sem tóku við
völdum af baþistum skömmu sið-
ar, lofuðu Kúrdum báðir sjálf-
stjórn og menningarlegum rétt-
indurh, en sviku báðir. Sumarið
1968 náðu baþistar aftur völdum i
ír'ak með stjórnarbyltingu og
hafa haldið þeimsiðan.og um ára-
mótin 1968—69 hófu þeir striðið
gegn Kúrdum á ný, en hlé hafði
þá verið á bardögum frá þvi vorið
1966, er traksher fór miklar ófarir
fyrir Pesjmerga, frelsisher
Kúrda. En i þessari siðustu lotu ó-
friðarins fór traksher nýjar hrak-
farir, svo að i mars 1970 sá stjórn
baþistanna sig tilneydda að gera
enn einu sinni vopnahlé við
Kúrda. Var þá samið um sjálf-
stjórn fyrir Kúrda i Irak, og
skyldihún koma til framkvæmda
á fjórum árum.
Banatilræði
við Barsani
— Hefur þessi langvinna og
grimma styrjöld ásamt með svik-
ræði og hryðjuverkum traks-
stjórnar ekki orðið til þess að
skapa óbrúandi hatursdjúp milli
aðalþjóðanna i landinu, Kúrda og
Araba?
— Ekki frá okkar hálfu. Við
Kúrdar berjumst ekki gegn Aröb-
um sem slikum, heldur aðeins
gegn ofbeldissinnaðri einræðis-
stjórn, sem neitar traksmönnum,
Kúrdum og Aröbum jafnt, um
sjálfsögðustu mannréttindi.
— Og það hafa sem fyrr orðið
litlar efndir á sjálfstjórnarloforð-
um traksstjórnar ykkur til
handa?
Rætt við Djamal Alendar, sendi-
fulltrúa frelsishreyfingar Íraks-Kúrda
Djamal Alendar (til hægri) ásamt Erlendi Haraldssyni, sálfræðingi, sem er kunnasti máisvari Kúrda
hériendis og hefur meðal annars skrifað bók um þá á islensku og þýsku.
Hermenn úr Pesjmerga, frelsisher Kúrda f Irak. (Ljósm. dþ.)
— Já, þar hefur sagan endur-
tekið sig. Skömmu eftir undirrit-
un vopnahléssamningsins var
Idris, syni Barsanis formanns
Kúrdneska lýðræðisflokksins og
leiðtoga kúrdnesku byltingarinn-
ar, sýnt banatilræði er hann var á
ferð niðri i Bagdad. Skotið var á
bil Idrisar, en af tilviljun var
hann þá ekki staddur i hilnum.
Nokkru siðar reyndi stjórnin svo
að láta myrða Barsani sjálfan, og
var það tilræði undirbúið á mjög
svo útsmoginn hátt.
Sendir voru á fund Barsanis niu
múllar eða múhameðskir prest-
ar, allir arabiskir. Leiðtogar baþ-
ista höfðu farið þess á leit við þá
að þeir ræddu við kúrdneska leið-
togann i þeim tilgangi að stofna
til vináttubanda með Aröbum og
Kúrdum, og skyldu þeir hafa á
sér upptökutæki innanklæða til
þess að taka upp viðræðurnar. En
það sem prestunum var sagt að
væri upptökutæki, voru i raun og
veru fjarstýrðar sprengjur.
Klerkana grunaði ekkert misjafnt
og vildu fegnir fara á fund
Barsanis, enda höfðu sumir
þeirra áður mælt fyrir friði með
Aröbum og Kúrdum og að
minnsta kosti einn var málkunn-
ugur Barsani. Leiðtoginn veitti
þeim ágætar viðtökur og lét bera
þeim te.
En ekki höföu nema fá orö veriö
sögn er einn prestanna sprakk i
loft upp og siðan hver af öðrum.
Sprengjurnar, sem þeir báru inni
á sér, voru þá sprengdar með
fjarstýriútbúnaði frá bil, sem stóð
skammt frá og einmitt þegar
fyrsti presturinn sprakk var mað-
ur að hella tei i bolla Bársanis og
stóð við það á milli hans og
prestsins. Sá maður beið bana i
sprengingunni, en Barsani sakaði
ekki og tókst honum að forða sér
út áður en fleiri prestar sprungu.
Þess má að lokum geta að i vös-
um nokkurra af prestunum fund-
ust ávisánir upp á miklar fjár-
hæðir, undirskrifaðar af Saddam
Hússein, sem er hinn sterki mað-
ur Bagdaðstjórnarinnar. Það var
greiðslan fyrir „friðarviðræðurn-
ar”.
Kúrdar herleiddir
af olíusvæöunum
— Oliusvæðin hafa verið helsta
deiluatriðið, er ekki svo?
— Jú, langauðugustu oliulindir
Iraks eru i Kúrdistan, það er að
segja i Kirkúk-héraði. Mikill
meirihluti ibúanna þar eru
Kúrdar, og við gerum kröfur til
þess að fá fjórðunginn af oliutekj-
unum i okkar hlut, þar eð fjórð-
ungur traksmanna er af
kúrdnesku þjóðerni. En stjórnin
hefur svarað þvi einu að við skul-
um fá þaö sem við þurfum, sem
þýðir nákvæmlega ekki neitt.
Þar á ofan reynir baþista-
stjórnin að gera oliusvæðin ara-
bisk að þjóðerni og svifst einskis i
þeim tilgangi. Fjöldi Kúrda hefur
verið fluttur nauðungarflutningi
frá þessum svæðum, en Arabar
búsettir þar i staðinn. Það hefur
haft i för með sér miklar hörm-
ungar fyrir allt það fólk, sem orð-
ið hefur fyrir barðinu á þessum
ráðstöfunum, Arabar lika, þvi að
þeir eru óvanir staðháttum norð-
ur frá og auk þess i hættu fyrir
kúrdnesku skæruliðunum. Enn-
fremur hefur Iraksstjórn rekið úr
landi til trans fjörutiu þúsund
Kúrda, sem búsettir voru hingað
og þangað i landinu. Þetta er auð-
vitað gert til þess að veikja
kúrdneska þjóðernið i trak. Og
svæðin, sem Kúrdar ráða, hefur
traksstjórn reynt að einangra eft-
ir bestu getu.
Hafa lýst yfir
siálfstjórn
— Hvað varð til þess að slitnaði
upp úr samningaumleitunum i
mars s.l.?
— Sum skilyrðin, sem traks-
stjórn setti fyrir þvi að staðið yrði
við loforðin um sjálfstjórn voru
algerlega óaðgengileg, til dæmis
var þess krafist að Kúrdar af-
hentu öll sin vopn. Og við höfum
of mikla reynslu af orðheldni
stjórnarinnar til þess að við lát-
um okkur detta svoleiðis i hug.
Stjórnin setti okkur siðan tima-
frest til þess að játa skilyrðum
sinum eða hafna þeim, og lýsti að
þeim tima liðnum yfir kúrdneskri
sjálfstjórn á þeim svæðum
kúrdneskum, sem hún ræður yfir.
Sú sjálfstjórn er auðvitað ekki
nema nafnið tómt. Daginn sem
henni var lýst yfir fluttu hundrað
þúsund Kúrdar sig yfir á yfir-
ráðasvæði Kúrdabyltingar.
— Hverjir eru helstu kröfur
ykkar aðrar en um sjálfstjórn og
oliuna?
— Við viljum að komið sé á lýð-
ræði i trak og krefjumst þess að
fá aðild að svokallaðri byltingar-
nefnd baþistaflokksins, þar eð sú
nefnd er hinn raunverulegi valda-
aðili landsins og segir rikisstjórn-
inni fyrir verkum.
— Hvernig er aðstaða ykkar
nú?
— Hún er að sumu leyti sterk-
ari en áður. Kúrdar i trak eru nú
svo að segja allir sameinaðir i
baráttunni. Við höfum þegar lýst
yfir stofnun sjálfstjórnar á yfir-
ráðasvæði okkar, sem er um
helmingur irska Kúrdistans, en
það er alls um 72.000 ferkilómetr-
ar að flatarmáli. Um helmingur
allra traks-Kúrdabýr á því svæði.
Frelsisher Kúrda telur nú um
50.000 manns, og hefur honum
fjölgað mikið upp á siðkastið
vegna flóttamanna af yfirráða-
svæðum stjórnarinnar, sem i
hann hafa gengið. Auk bess höf-
Framhald á 14. siðu.