Þjóðviljinn - 13.11.1975, Blaðsíða 5

Fimmtudagur 13. nóvember 1975. ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 5
af erlendum vettvangí
Angóla
Vopnin ráða
úrslitum
Síonismi er
kynþáttastefna
Umdeild samþykkt
tgerð á allsherjarþingi SÞ
Aðfaranótt þriðjudags sl.
hlaut Afrikurikið Angóla sjálf-
stæði. Þar meö lauk 5 alda
nýlendudrottnun portúgala I
Afriku. Sundurlimun
portúgalska heimsveldisins i
Afriku hefur gengið tiltölulega
snurðrulaust hvað aðrar
nýlendur þess snertir en öðru
máli gegnir um Angóla.
Portúgalir kveðja þessa
nýlendu sina i miðri borgara-
styrjöld sem sögð er ein sú
grimmilegasta sem háð hefur
verið i Afríku um langt skeið.
Fylkingar þær sem berjast
um völdin i landinu eru þrjár:
MPLA (Alþýðuhreyfingin til
frelsunar Angóla), FNLA
(Þjóðfylkingin til frelsunar
Angóla) og Unita (Þjóðlegu
einingarsmtökin til fullkomins
sjálfstæðis Angóla). Eins og
sést á nöfnunum kenna þær sig
allar við frelsi og sjálfstæði
Angóla en i raun er það aðeins
MPLA sem getur gert tilkall
til þess með réttu að vera máls-
vari alþýðu landsins. Hinar
tvær ganga að meira eða minna
leyti erinda afturhaldsafla i
nágrannarikjum Angóla,
einkum Zaire og Suður-Afriku,
og/eða auðhringa þeirra fjöl-
þjóðlegra sem fengiðhafa auga-
stað á firnamiklum auðæfum
landsins.
Blaðamaður franska blaðsins
Le Monde, Rene Lefort, var
ekki alls fyrir löngu i Luanda
þar sem MPLA ræður rikjum og
ritaði grein um ástand mála i
landinu fyrir blað sitt. 1 henni
gerir hann ma. grein fyrir fylk-
ingunum þremur og skal sá
kafli rakinn hér i stórum
dráttum.
Alið á kynþáttarig
Lefort segir að helsti munur-
inn á fylkingunum sé sá að
MPLA hafi tekist að fylgja
stefnu sem alþýða landsins og
allt upp i það sem nefnt hefur
verið þjóðleg borgarastétt getur
sætt sig við án tillits til kyn-
þáttar. Hinar fylkingarnar reka
báðar markvissa kynþátta-
stefnu og stefna beinlinis að
sundurlimun landsins eftir kyn-
þáttum. Hafa þær lagt mikla
áherslu á að magna kynþáttarig
i landinu sem eins og flestar
aðrar nýlendurer búið mörgum
kynþáttum.
FNLA styðst við kynþáttinn
Bakongo sem býr bæði i norð-
austurhluta Angóla og 1 Zaire. 1
Angóla er þessi kynþáttur I
miklum minnihluta og þvi sér
leiðtogiFNLA, Holden Roberto,
enga von til þess að vinna sigur i
almennum kosningum i landinu.
Hann leggur þvi áherslu á að
sigra i krafti vopnavalds.
Unita hefur lengi verið veiga-
minnst hreyfinganna þriggja og
átt i vandræðum með að finna
sér starfsgrundvöll. Leiðtogi
Unita, Jonas Savimbi, reyndi
fyrst eftir byltinguna i Portúgal
að hasla sér völl meðal hvitra
ibúa landsins en sú dýrð stóð
ekki lengi þvi baráttan i landinu
magnaðist hratt og hvitir menn
tóku til fótanna. Ekki bætti það
heldur úr skák að hvitir menn
voru hvergi eins illa leiknir og
einmitt á yfirráðasvæðum
Unita.
Savimbi sneri sér þvi að
sinum eigin kynþætti,
Umbundu, sem er sá stærsti i
landinu og telur nær helming
allra ibúa Angóla. Þar tókst
honum betur upp, einkum með
þvi að reka áróður fyrir þvi að
aftur verði horfið til hinnar
fomu ættbálkaskipunar sem að
mestu leyti hefur riðlast fyrir
tilverknað nýlenduskipaninnar
og baráttunnar gegn henni. En
vegna þessarar kynþáttahyggju
eru völd Unita mjög bundin við
héruðin Huambo og Ble þar sem
umbundur eru i meirihluta.
Hvort má
sín meira,
alþýða
landsins eða
erlendir
málaliðar?
Sækjast sér
um likir
Snemma i sumar bárust
fregnir af þvi að Savimbi og
Holden Roberto hefðu ruglað
saman reitum sinum og gert
leynisamning. Samkvæmt
honum á að útrýma MPLA og
skipta Angóla i tvennt um linu
sem hugsastdregin frá Luanda i
vestri til Malanje og Luso i
austri: nyrðri hlutinn ásamt
oliuflóanum Cabinda á að falla
FNLA i skaut en suðurhlutann á
Unita að fá.
Siðan hafa fylkingarnar
barist saman gegn MPLA.
Undanfarnar vikur hafa borist
æ tiðari fréttir af þvi að kyn-
þáttahyggjan hafi orðið að þoka
fyrir alþjóðahyggjunni af hag-
kvæmnisástæðum: sjónarvottar
að bardögum i suðurhluta
landsins segja að uþb. þriðji
hver herforingi og stór hluti
óbreyttra hermanna i liði Unita
og FNLA sé hvitur á hörund.
Þar séu komnir málaliðar frá
Suður-Afriku, portúgalskir
fasistar og alþjóðlegur skrill af
svipaðri tegund og fyllir raðir
frönsku útlendingahersveitar-
innar.
Afstaða nágrannanna
Lefort greinir einnig frá
afstöðu nágrannarikjanna til
fylkinganna. Hann segir að
útrýming MPLA sé orðin
einskonar meinloka hjá Mobuto
forseta Zaire sem er hin versta
auðvaldshækja og mikið
uppáhald Bandarikjanna og
auðhringanna. Honum hrýs
hugur við þeirri framtiðarsýn
að eiga eftir að deila 2.400
kilómetra löngum landamærum
með framsækinni stjórn i
Angóla. Þvi styður hann FNLA
af ráðum og dáð sem ma. má
sjá af þvi að höfuðstöðvar
fylkingarinnar eru i Kinshasa.
S-Afrika er heldur ekki hrifin af
að i Angóla risi upp alþýðurlki
sem orðið gæti frelsishreyfingu
Namibiu (Suðvestur-Afrika)
góður bakhjarl. Stjórnin i Pre-
toriu væri mun ánægðari með að
fá sem næsta nágranna ,,hóf-
sama” stjórn i litlu riki við
norðurlandamæri sin. Hún hef-
ur þvi i æ rikara mæli tekið að
sér þjálfun sveita Savimbis.
Hendur Kenneth Kaunda i
Zambiu eru hins vegar bundar
af viðleitni hans við að ná
einhverri málamiðlun við
Suður-Afriku um pólitiskt jafn-
vægi i suðurhluta álfunnar
Hann er þvi ekkert yfir sig
spenntur fyrir þvi að i viðbót við
stjórn Frelimos i Mósambik risi
upp róttæk stjórn i Angóla auk
þess sem róttækni MPLA
samrýmist ekki „húmanisma”
Kaunda.
Hver styður MPLA?
MPLA á engu siður sina
hauka I horni en hinar fylking-
arnar. Sovétrikin háfa lengi
stutt hreyfinguna en eftir öllum
sólarmerkjum hefur sambúð
þeirra og MPLA stirðnað
nokkuð siðustu mánuði hvað
sem fullyrðingúm Iditmins
liður. Talsmenn MPLA hafa
litið viljað segja um þessi tengsl
en Lefort hefur þó eftir einum
þeirra að þau séu að vissu leyti
háð sambúð Sovétrikjanna og
Bandarikjanna, þe. eftir þvi
sem kærleikar stórveldanna
aukast minnkar áhugi
Sovétrikjánna á stuðningi við
MPLA.
Hreyfingin hefur þvi að
undanförnu lagt allt kapp á að.
tryggja sér stuðning framsæk-
inna rikja sem óháð eru stór-
veldunum. Að sögn portúgala
hafa júgóslavar verið þjóða
iðnastir við vopnasendingar til
MPLA sl. fjóra mánuði. Einnig
hafa gamlir bandamenn MPLA
I Afriku — Tansania,
Mosambik, Alsir og
Ginea-Conacry — aukið mjög
stuðning sinn við hreyfinguna
að undanförnu.
Fordæmi vietnama
Þótt margt sé i óvissu i
Angóla er þó óhætt að fullyrða
eitt: deilurnar um völdin i
landinu verða ekki héðan af
leystar nema með vopnavaldi.
Allar tilraunir portúgala,
Einingarsamtaka Afrikurikja
ofl. til að koma á sáttum hafa
runnið út i sandinn. Bardagarn-
ir magnast dag frá degi og yfir-
lýsingar Savimbis og Robertos
verða æ herskárri, þeir hamast
við að hvetja til allsherjarstriðs.
En hver fer með endanlegan
sigur af hólmi er ekki gott að
spá um, til þess er vigstaðan of
flókin og óljós. Lefort segir að
MPLA hafi töglin og hagldirnar
i 12 af 16 héruðum landsins og
flestum stærstu borgunum. A
þessu svæði sé nær allur iðnaður
og námugröftur landsins og
áður hefur verið minnst á oliuna
i Cabinda. Siðan hann skrifar
þetta eru þrjár vikur liðnar og
samkvæmt fréttum hefur
MPLA orðið að hörfa nokkuð á
suðurvigstöðvunum (sjá kort
sem birtist sl. þriðjudag). Ekki
er ljóst hver ræður borgunum
Benguela og Lobito en ef þær
hafa fallið FNLA og Unita i
skaut er það mikið áfall fyrir
MPLA.
En Lefort segir að MPLA sé
þess fullviss að stuðningur
alþýðu landsins, stjórnviska
leiðtoganna og baráttuhugur
hersveitanna sé það sem ræður
úrslitum þegar i harðbakkann
slær og á öllum þessum sviðum
standi MPLA betur. Lefort
bendir ma. á að auk eldri
leiðtoga hreyfingarinnar eins og
forsetans Agostinho Neto sé nú
risin upp heil kynslóð forystu-
manna sem tekið hafa út sinn
pólitiska og hernaðarlega
þroska i skæruhernaði sl. 14 ára
auk þess sem hreyfingin hafi
mikið lært af þeirri reynslu sem
fengist hefur af opinberri
stjórnsýslu undanfarinna
mánuða.
En hvað ef hreyfingin tapar
úrslitaorustunni? Lefort svarar
þessari spurningu með tilvitnun
i einn af yngri leiðtogum MPLA,
Nito Alves: — Þá erum við
fullfærir um að feta i fótspor
vietnömsku þjóðarinnar......
—ÞH
New York reuter — Allsherjar-
þing Samcinuðu þjóðanna sani-
þykkti með 72 atkvæðum gegn 35
ályktun þar sem sionismi er iagð-
ur að jöfnu við hvers konar kyn-
þáttastefnu. 35 riki sátu hjá.
Tillaga þessi mun vera komin
frá arabarikjunum en auk þeirra
naut hún stuðnings sósialiskra
rikja og fjölda þróunarlanda.
Riki Vestur-Evrópu, Bandarikin
og að sjálfsögðu Israel voru á
móti.
Samþykkt þessi vakti mikla
reiðiöldu meðal vestrænna
stjórnmálamanna en óskiptan
fögnuð araba og ekki sist PLO,
samtaka palestinuaraba. Banda-
riska öldungadeildin samþykkti
ályktun þar sem hvatt er til þess
Sunnudaginn 27. október var
haldinn aðalfundur i Alþýðu-
bandalagsfélagi Fáskrúðsfjarð-
ar. Kristján Garðarsson bifreið-
arstjóri var endurkjörinn for-
maður félagsins, en aðrir i stjórn
voru kjörnir þeir, Ingólfur Arnar-
son, formaður Verkalýðsfélags
Fáskrúðsfjarðar, Hjördis Agústs-
dóttir, húsmóðir, Baldur Björns-
son, bankamaður, Ragnhildur
Jónsdóttir, verkakona og Þór-
ormur Óskarsson, bifreiðarstjóri.
t skýrslu fráfarandi stjórnar
kom fram að starfið hafði verið
blómlegt á liðnu starfstimabili
m.a. haldnir 15 félagsfundir. Fé-
lagið hlaut mest kjörfylgi ailra
flokka við siðustu hreppsnefndar-
„Við getum verið búnir að
semja um það við þá úti að leggja
svo og svo mikið ofan á vöruverð-
ið. Verðlagsyfirvöld skipta sér
ekki af þvi!”
Þannig fórust einum manni úr
framkvæmdanefnd Landssam-
bands iðnaðarmanna orð á blaða-
mannafundi á miðvikudag. er
verið var að ræða verðlagsmál.
Kom fram, að framleiðendur
iðnaðarvöru herlendis þurfa að
gera grein fyrir þvi i smæstu at-
riðum hyernig verð hverrar
framleiddrar einingar hér innan-
lands verður til. og skila þeirri
greinargerð til verðlagsyfir-
valda. Þótti iðnrekendum þetta ó-
sanngjarnt miðað við þann hátt
að bandariska stjórnin endur-
skoði þátttöku sina i allsherjar-
þinginu. Einnig var það útbreidd
skoðun meðal þingmanna beggja
deilda að taka bæri til endurskoð-
unar fjárframlög Bandarikjanna
til Sþ og sérstofnana þeirra.
Olof Palme hélt ræðu á þinginu
og bað menn að missa ekki stjórn
á sér þótt allsherjarþingið sam-
þykkti „óheppilegar og óviturleg-
ar” tillögur. Slikt væri engin á-
stæða til að snúa baki við Samein-
uðu þjóðunum og samstarfinu
innan vébanda þeirra.
Alyktunin sem samþykkt var
tekurekkitil siónisma sem hluta
af gyðinglegri trú heldur einungis
til siónisma sem pólitiskrar
stefnu.
kosningar, eða þrjá menn kjörna
af sjö. Starfa þeir sem minnihluti
innan hreppsnefndar þar eð
Framsókn og Sjálfstæðisflokkur-
inn kusu að leggjast I eina sæng.
Á fundinum voru ræddar fyrir-
ætlanir um vetrarstarfið og m .a.
teknar til umræðu ályktanir nýaf-
staðinnar kjördæmisráðstefnu
Alþbl.-félaganna á Austurlandi
um uppbyggingu fræðslustarf-
semi innan einstakra félaga i
samvinnu við önnur félög i fjórð-
ungnum. Var kjörin fræðslunefnd
á fundinum með það fyrir augum.
Fleira er og á döfinni hjá félag-
inu. sem ekki er ástæða til að
komi frarn að si nn i. —m.ki-
sem hafður er á um innfluttar
iðnaðarvörur, og hægt er að leika
þann leik með, sem i inngangi er
sagt af.
Við þessar upplýsingar hljóta
að vakna ótal spurningar. Hvað
er samið um? Hversu almennur
er slikur verslunarmáti? Hvað
verður um hluta innflytjandans af
kostnaðarviðbótinni, sem á er
lögð erlendis? Fylgjast verðlags-
yfirvöld ekki með verði innfluttra
vara á frjálsum markaði erlend-
is? Fá verðlagsyfirvöld ekki
fregnir af þvi hvað vörur kðsta
hjá erlendum framleiðendum?
Gefur slik vfirlýsing ekki tilefni
til opinberrar rannsóknar á verð-
myndun innfluttrar vöru? _____(',þ
AIþýðubandalagið, Fáskrúðsfirði:
Gott starf á
liðnu tímabili
Hvað er lagt á
vöruverð erlendis?