Þjóðviljinn - 17.02.1976, Blaðsíða 5

»í' • V..... 'Ii.'itl.i.r.Vw! '.M.'i :í'i Vi . .
Þriöjudagur 17. febrúar 1976 ÞJÓÐVILJINN — SiÐA 5
Húa Kúó-feng (fyrir miöju) við hátiöahöld, er haldib var upp á 26 ára afmæli kinverska alþýöu-
lýðveldisins.
Kínversk-sovésk
þíða í vœndum?
i Peking hafa hundruö
diplómata, frcttaskýrenda og
„sérfræðinga” frá Vesturlönd-
um það fyrir aðalverkefni að
spá i það, sem er i þann veginn
að gerast i kínverskum stjórn-
máium, og venjulega átta þeir
sig ekki á neinu fyrr en svo
löngu eftir að það er um garð
gengið að það hefur ekkert
fréttagildi lengur, eða þá að
spádómar þeirra standast ekki,
frckar en hjá Jeane Dixon. í
Hongkong starfar hópur af
sama sauðahúsi með svipuðum
árangri. Kinverjar hafa aðrar
erfðavenjur hvað snertir frétta-
þjónustu en vesturlandamenn,
og þeim siðarnefndu virðist
ekkert ganga að læra að átta sig
á þeim venjum.
Þegar kappinn og stjórnspek-
ingurinn Sjú En-lai safnaðist til
feðra sinna luku sérfræðingar
vestrænna stjórnmála og fjöl-
miðla upp einum munni um það
að eftirmaður hans hlyti að
verða Teng Hsiaó-ping, fyrsti
varaforsætisráðherra og (að
sögn erlendra „sérfræðinga”
um kinamál) hinn sterki maður
kinversku stjórnarinnar
um nokkurt skeið. En nú sýnir
það sig að hinn nýi forsætisráð-
herra er maður, sem „kinasér-
fræðingarnir” höföu varla heyrt
nefndan og aldrei látið sér detta
ihugað kæmi til greinasem eft-
irmaður sjálfs Sjú En-lai, sem
Kissinger kallaði eitthvert sinn
„mesta stjórnmálamann okkar
tima.”
Húa Kúó-feng
Um Húa Kúó-feng, hinn ny-
skipaða forsætisráðhen-a Kina
(að visu erhann aðeins skipaður
til bráðabirgða), er það vitað að
hann er á sextugsaldri (og
þannig allmiklu yngri en flestir
aðrir æðstu ráðamenn lands-
ins), fæddur i Ifúnan eins og
Maó formaður (og „kinasér-
fræðingarnir” eru strax farnir
aö ýja aö þvi, að þvi eigi hann
upphefð sina að þakka), sér-
fræðingur um landbúnað og var,
áður en hann var skipaður for-
sætisráðherra, varaforsætis-
ráðherra og ráðherra öryggis-
mála. Þá er Húa talinn heyra til
svokölluðum „Sjanghai-hóp” i
kinverskum stjórnmálum, en sá
hópur kvað vera i róttækari
armi kinverska kommúnista-
flokksins, á móti þvi að Teng
Hsiaó-ping er talinn vera i hæg
fara arminum. Upp úr þessu
hafa þegar sprottið heilmiklar
bollaleggingar meðal marg-
nefndra fréttaskýrenda og „sér-
fræðinga” um kinversk stjórn-
mál. Þeir segjast hafa á tilfinn-
ingunni að Maó formaður hafi
hér sjálfur um vélt, að formann-
inum gamla þyki sem fullmikið
hafi stefnt til hægri og frá bylt-
ingars jónarm iðum i stefnu
stjórnarinnar um skeið og hafi
þvi tekið Húa fram yfir Teng.
Aðrir þykjast sjá hér ytri merki
harðrar valdabaráttu innan
KommUnistaflokksins og telja
að HUa hafi verið valinn sem
maður, sem báðir armar gátu
sætt sig við. Sjanghai-hópurinn
hafi raunar viljað koma að
Sjang Sjún-sjiaó, öðrum vara-
forsætisráðherra, sem mikið
kvað að i menningarbylting-
unni. Þeir benda einnig á að sá
árangur Sjanghai-hópsins að fá
sinn mann i forsætisráðherra-
stólinn þurfi ekki að reynast
nema stundarsigur, þar eð HUa
teljist skipaður aðeins til bráöa-
birgða þangað til bæði forsætis-
nefnd flokksins og milliþinga-
nefndþjóðþingsinshafa staðfest
val hans.
Sovétmenn vongóðir
Eftirtektarvert er að i
Moskvu virðist vai Húa ekki
hafa komið svo óskaplega á ó-
vart sem i höfuðborgum Vestur-
landa. Þetta getur verið áminn-
ing um það að rússar séu eitt-
hvað glöggskyggnari á menn og
málefni i Kina en vestmenn og
búi þar aö eldri stjórnmálaleg-
um og hugmyndalegum tengsl-
um við Mið- og Austur-Asiu.
Sovéskir ráðamenn virðast
heldur hressir yfir upphefð Húa,
þar eð þeir telja sig hafa merkt
að sumir þeirra fremstu i Sjang-
hai-hópnum séu ekki ýkja and-
snúnir Sovétrikjunum. Skipun
HUa Kúó-feng i embætti for-
sætisráðherra gæti, að talið er i
Moskvu, verið merki um að
Kina sé að stiga skref i þá átt að
draga Ur kuldanum i samskipt-
unum við Sovétrikin.
Andkinversk kvik-
mynd: Einn veldur
Maó öllu bölvi...
Dev Murarka, fréttaritari
danska blaðsins Information i
Moskvu, skrifar að útlit sé fyrir
að ráðamenn þessara stórvelda
beggja stefni nú að þvi að draga
Ur þeim kulda og fjandskap.
sem undanfarin ár hefur ein-
kennt samskipti þeirra. SU þiða
verði að visu hæg, en greinileg
merki sjáist þegar um það að
hennar sé von eða að hUn sé
jafnvel þegar hafin. Eitt dæmið
eru skrif sovéskra fjölmiðla um
HUa. Þarlend blöð hafa frekar
fátt sagt frá sjálfum sér um
þennan eftirmann SjUs, en á
hinn bóginn vitnað mikið i um-
sagnir, sem bandariska blaðið
New York Times birti i leiðara
um HUa. Þetta segir þá sögu að
sovétmenn vilji ekki snUast ó-
vinsamlega við þessum kin-
verska framámanni, þvi að eins
og alkunnugt er fá kinverskir
ráðamenn heldur vinsamleg
skrif um sig i bandarisk blöð hin
siðari árin.
Vissir atburðir i látlausu á-
róðursstriði Kina og Sovétrikj-
anna þykja benda til hins sama.
Fyrir skömmu gekk i Moskvu
andkinversk kvikmynd, sem
var svar við andsovéskri kvik-
mynd, sem sýnd hafði verið i
Kina. Það sem vakti einkum at-
hygli vestrænna „kremlarsér-
fræðinga” við andkinversku
myndina var að hún er svo að
segja öll áróður gegn Maó for-
manni sjálfum og konu hans Sji-
ang Sjing. Hinum háaldraða
formainni er i myndinni fundið
flest til foráttu og meðal annars
er honum kennt um að slettist
upp á vinskapinn hjá sovét-
mönnum og kinverjum. Með
þessu vilja fréttaskýrendur i
Moskvu meina að sovétmenn
séu að segja : Þetta er allt sam-
an Maó að kenna persónulega
og þvi' er ekkert þvi til fyrir-
stöðu að sambUðin geti aftur
orðið góð þegar nýir ráðamenn
taka við i Kina.
Hvaöa áhrif hefði
,,þiðan" annarsstaðar?
Þessiþiða (ef það reynist rétt
hjá „kina- og kremlarsérfræð-
ingum”aðumupphaf þiðu sé að
ræða) i samskiptum Sovétrikj-
anna og Kina ætti varla að koma
mjög á óvart. Hvorugt þessara
stórvelda hefur hag af þeirri ó-
vináttu, sem nU rikir i sam-
skiptum þeirra, nema siður sé.
Sterkar likur benda á hinn bóg-
inn til þess að þeim gæti báðum
verið i' hag að semja sátt sin á
milli.
SU sáttargerð hefði að öllum
likindum mikil áhrif á gang
mála annarsstaðar i heiminum.
t Afriku eru byltingarsinnuð
sósialisk viðhorf i sókn, og ef
sovétmenn og kinverjar kæmu
þar og viðar fram sem banda-
menn i stað þess að andæfa hver
öðrum eins og nú, er liklegt að
sósialiskar hreyfingar þriðja
heimsins fengju nýjan byr undir
vængi. Auðvaldsrfki vestursins.
sem beðið hafa margan skellinn
siðustu árin, yrðu þá trUlega
gripin nýrri kaldastriðs-
hysteriu, sem sennilega yrði
enn illkynjaðri en sú, sem við
þekkjum frá eftirstriðsárunum.
Valdbeitingarhugmyndir Kiss-
ingers gegn vestur-evrópskum
kommúnistum og fasistiskar
hræringar, sem aldrei eru djúpt
undir yfirborðinu hægra megin i
stjórnmálunum, væru þá likleg-
ar til að koma upp á yfirborðið i
þeirri mynd, sem heimurinn
þekkir til dæmis frá Grikklandi
og Chile.
-*dþ.
CIA játar:
Hefur blaðamenn á mála til að koma
villuupplýsingum í fjölmiðla
WASHINGTON lí/2 — Georgc
Bush, hinn nýi forstjóri CIA,
fyrirskipaði i dag að leyni-
þjónustan skyldi héðan af hætta
að hafa bandariska blaðamenn og
fréttamenn i þjónustu sinni sem
launaða starfsmenn. Bush gaf
þessa yfirlýsingu, scni kom
nokkuð á óvart, i aðalstöðvum
CIA i Langley i Virginiu. Hann
sagi einnig við þetta tækifæri að
það væriósatt mál að bandariskir
prestareða trúboðar væru á laun-
um hjá CIA scm njósnarar eða að
leyniþjónustan hefði gert nokkra
leynilega samninga þar að lút-
andi.
Það vakti athygli fréttamanna
að Bush Utilokaði ekki að CIA
hefði framvegis i þjónustu sinni
og á launum fréttamenn, sem
vinna fyrir erlenda fjölmiðla,
enda neitaði hann að gefa frekari
skýringar, þegar hann var
spurður út i það atriði. 1
skýrslunni segir að hér sé átt við
fréttamenn sem vinni fullan
vinnudag eða að nokkru leyti hjá
fréttastofum dagblöðum, timarit-
um, Utvarpi og sjónvarpi.
William Colby, sem Ford forseti
vék nýlega Ur starfi sem forstjóra
CIA, hafði áður haldið þvi fram
að leyniþjónustan væri hætt að
nota blaðamenn, sem væru fast-
ráðnir hjá fjölmiðlum, en myndi
halda áfram að hafa gagn af laus-
ráðnum fréttamönnum, sem selja
fréttagreinar fyrirtækjum þeim,
■ er fjölmiðlum ráða.
Ákúrur frá þingnefnd
Bush tók fram aö CIA myndi
héreftir sem hingað til taka fegins
hendi við upplýsingum, sem
blaðamenn og prestar byðu fram
„ótilkvaddir”, þótt svo að þeir
væru bandariskir og hét þvi að
nöfn þeirra yrðu aldrei gefin upp.
Með þessari yfirlýsingu hefur
CIA staðfest að hUn hafi
blaðamenn á sinum snærum sem
njósnara og til þess að koma vill-
andi upplýsingum, sem CIA telur
hagstæðar Bandarikjunum, inn i
fjölmiðla. Virðist svo sem að CIA
sé með yfirlýsingunni að reyna að
telja almenningsálitinu trU um að
hUn sé að draga saman þennan
þátt starfsemi sinnar, þótt hæpið
sé að ætla að svo verði gert i raun
og veru. Siðan upp komst að CIA
hefði blaðamenn, innlenda og er-
lenda, i þjónustu sinni i þessum
tilgangi, hefur stofnunin sætt
hörðum ákúrum fyrir það athæfi
og hefur rannsóknanefnd
fulltrúadeildar bandariska þings-
ins um njósnamál krafist þess að
bannað sé að nota blaðamenn i
nefndum tilgangi.
Falskar fréttafrásagnir
Bandariska stórblaðið New
York Times hefur haft eftir fyrr-
verandi starfsmönnum CIA frá-
sagnir af þvi, hvernig leyni-
þjónustan fer að þvi að koma
fölskum fréttafrásögnum inni er-
lend blöð. Eru þessar fölsku frá-
sagnir ætlaðar til þess að rugla
andstæðinga Bandarikjastjórnar
i riminu. Til þess að tryggja að
slikar „fréttir" fengjust birtar
kom CIA gjarnan Utsendurum
sinum fy-rir sem fréttamönnum á
hinu ýmsu blöðum. Á sjötta ára-
tugnum hafði CIA beinlinis heil
blöð á snærum sinum erlendis. en
að sögn téðra heimildarmanna er
nU sá háttur hafður á að einstakir
blaðamenn eru ráðnir til að gegna
erindum CIA á ritstjórnum blaða.
1 yfirlýsingu sinni sagðist Bush
CIA-forstjóri ekki sjá neitt at-
hugavert við „takmarkaða not-
kun” leyniþjónustunnar á mönn-
um i tengslum við bandariska
fjölmiðla. kirkjufélög eða
trUboðsstofnanir. Margir þessara
manna, sagði Bush, hefðu unnið
með CIA af einskærri föðurlands-
ást og meira að segja án þess að
taka grænan eyri fvrir. CIA
neitaði nýlega að gefa nefnd
öldungadeildar Bandarikjaþings
urn njósnamál upp nöfn blaða-
manna. sem unnið hafa fyrir
leyniþjónustuna.