Þjóðviljinn - 11.05.1976, Qupperneq 7

Þriðjudagur 11. mal 1976 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 7
SVERRIR HÓLMARSSON SKRIFAR
LEIKHÚSPISTIL
Lokaatriði Atómstöðvarinnar I uppfærslu Leikfélaganna á Selfossi og Hverageröi. Astmögur þjóðar-
innar borin til grafar. Ugla (Sigriður Karlsdóttir) horfir á og gerir sér endanlega ljóst að Búi Arland
(fremstur likburðarmanna — Valgarð Runólfsson) er ekki hennar maður.
Allt
þetta
mun
þér
Leikfélög Selfoss
og Hveragerðis
sýna Atómstöðina.
Leikstjóri:
Steinunn
Jóhannesdóttir.
Leikmynd:
Gylfi Gíslason.
Þetta er að ég hygg fjórða upp-
færsla leikgerðar Sveins Einars-
sonar og Þorsteins Gunnarssonar
af Amtómstöðinni. Hún var upp-
haflega sýnd af Leikfélagi
Reykjavikur, en hefur nýlega
verið sett upp i Skagafirði og af
menntaskólanemum á Akureyri.
Vinsældirhennar byggjast sjálf-
sagt fyrst og fremst á skáldsögu
Halldórs Laxness og þeirri
ánægju sem fylgir þvi að sjá
gamalkunnar persónur á sviöi.
Sem leikhúsverk er Atómstöðun
brotkennd og vantar eiginlega
allt sköpulag fyrir svið. Eins og
Gylfi Glslason bendir réttilega á i
leikskrá er verkið „nánast kvik-
myndahandrit”, og væri vissu-
lega ómaksins vert að kanna
þann möguleika. Verkið lifnar i
einstökum atriðum og glæðist
anda af návist persónanna á
sviðinu. Reyndar hefur Steinunni
tekist að láta það renna furðu-
lipurlega áfram: hraðar skipting-
ar og smellin tónlist milli atriða
gera mikið til að liðka um.
Þrjátiu ár eru nú liðin frá gerð
Keflavikursamningsins, sem var
aðalkveikja Atómstöðvarinnar.
Þvi miður er hinn pólitiski ádeilu-
þáttur verksins jafntimabær nú
og hann var þá. Einmitt þess
vegna ber að harma að i þessari
leikgerð er gert sem minnst úr
þeim þætti, og er þar sjálfsagt á
ferðinni hinn alkunni pólitiski
pempiuháttur. Dæmi um þetta:
Hvergi sést örla fyrir ameriskum
hermanni, og hápunkti hinna
pólitisku svikaferla, opinberum
svardaga forsætisráðherra, er al-
gerlega sleppt. Þrátt fyrir þetta
er nægjanlega mikið ádeiluefni
eftir til að hrista upp i fólki. Það
ætti t.d. að vera lýðum ljósara nú
en það var þegar bókin var
skrifuð, hve ægilegur sannleikur
er fólgin i gylliboði freistarans
tungulipra, Búa Arlands, til
stúlkunnar að norðan: Allt þetta
mun ég gefa þér. Ugla stóðst
freistinguna, en hvað eru mörg
okkar nú sem geta með sanni
sagt: Ekki ég.
Sýning leikfélaganna á Selfossi
og i Hveragerði er vandað verk og
heildarsvipur hennar furðanlega
jafn og góður miðað við hversu
viðamikil og margmenn áhuga-
mannasýning er hér á ferð. Þetta
staðfestir að visu þá almennu
reynslu að áhugaleikflokkar vaxa
að þrótti og listrænni hæfni i réttu
hlutfalli við kröfur þeirra verk-
efna sem þeir velja sér. En þá er
auðvitað mest undir leikstjóra
komið, bæði hvað snertir hlut-
verkaskipan og það að ofgera
ekki getu manna. Hvort tveggja
hefur Steinunni Jóhannesdóttur
tekist af mikilli prýði.
Það yrði of langt mál að telja
upp alla leikara i þessari sýningu
en segja má aö þeir hafi allir fyllt
út i persónur sinar, þótt leikhæfn
sé auðvitað misjöfn, og hverg
var verulega veikur hlekkur
Nokkurra skal getið: Sigriðui
Karlsdóttir er góð leikkona, og
hún skilaði vandasömu hlutverk
Uglu af traustri hófstillingu:
Sigurgeir H. Friöjónsson náð
töluverðri upphafningu i organ
istann og gerfi hans var frábært:
Valgarð Runólfsson dró vel frarr.
þreytulegan heimsmannssjarmE
Búa Arlands. Ýmsir smáhlutverli
urðu eftirminnileg. t.d. Hreinn S
Hákonarson sem piltur i brauð
sölubúð og Kristin Steinþórsdóttii
sem Kleópatra.
Olitinn hlut að ágætu yfirbragð
sýningarinnar átti leikmync
Gylfa Gislasonar, haganlegt oj
smekklegt verk.
Boðskapur meðreiðarsveinsins
Formaður Alþýðuflokksins,
Benedikt Gröndal, hefur undan-
farnar vikur verið á viðreisnar-
ferð um landið. Markmiðiö
hefur verið að blása lífi I
leifarnar af flokknum sem
verkamenn, sjómenn og
iðnaðarmenn stofnuðu á öðrum
áratug aldarinnar. Fréttir af
fundum formannsins herma að
ræður hans hafi veriö i hinum
hefðbundna stil sem verið hefur
einkenni Benedikts Gröndal i
nær aldarfjóröung. Hins vegar
hafi formaðurinn haft með sér
vígreifan svein, sem brugðið
hafi ljósi á framtiðarerindi hins
aldna flokks. Sveinn þessi er af
hreinræktuðu alþýðuflokkskyni,
ber nafn einnar helstu
baráttuhetju flokksins á
krepputlmunum, Vilmundar
Jónssonar, og hefur i helstrlði
flokksins á siðustu árum staðið
dyggilega viö hlið föður slns,
Gylfa Þ. Gislasonar. Vil-<
mundur Gylfason hefur verið
glansnúmerið I herferð Bene-
dikts Gröndal, hinn holli með-
reiðarsveinn.
„Falskur tónn”
A föstudaginn birti svo með-
reiöarsveinninn boðskap sinn i
málgagni bilaheildsalanna. Að
vanda var hann skýrmæltur og
beinhvass. Þaö skyldi engum
efa orpið hvert væri erindi þessa
óskabarns Alþýðuflokks-
forystunnar.
Meöreiðarsveinn Benedikts
Gröndal lýsir þvi yfir i upphafi
greinarinnar, aö honum þyki
„skritin lykt” af orðinu alþýðu-
völd. Það hefur liklegast ekki
borið oft á góma i þeim heil-
ræðum sem Vilmundur hiaut i
Vilmundur Gylfason:
Björn Jónsson, — Nei, takk.
föðurgarði, enda hnykkir hann á
og tilkynnir að i slikum hug-
tökum sé „einhver falskúr
tónn”. Þá vita menn það. Þessi
'upprennandi áhrifamaður i
Alþýöuflokknum, sem m.a. á
sæti i stefnuskrárnefnd
flokksins, ætlar ekki að smiða
framtiöarsinfóniuna úr tónum
eins og alþýöuvöld.
„Alþýöuvöld?
— Nei takk”
Að loknum þessum inngangi
beinir Vilmundur Gylfason
meðreiðarsveinn Benedikts
Gröndal, spjótum sinum að
aðalskotspæni greinarinnar:
verkalýðshreyfingunni og
forystu hennar, einkum og sérí-
lagi Birni Jónssyni, forseta ASt.
Alþýðusamtökin hafa eins og
kunnugt er háð á þessum vetri
harða baráttu fyrir hagsmunum
Vilmundur Gylfason
1
fólksins I landinu. Þessi barátta
hefur knúið fram háværar
kröfur um nauösyn þess að
verkalýðshreyfingin eignaðist
stjórnmálalegt afl. Björn
Jónsson, forseti ASl, lauk 1. mai
ræðu sinni þannig: „Fylkjum
liði með verkalýð heimsins
undir fánum þjóðfrelsis og al-
þýðuvalda — gegn kúgun og
arðráni auðvaldsins!’
Vilmundur Gylfason ræðst
heiftarlega á þessa stefnu og
hafnar henni algerlega. Hug-
myndafræðingur Alþýðuflokks-
ins afgreiðir stefnu Björns
Jónssonar á afdráttarlausan
hátt: „Alþýðuvöld? — Nei
takk”.
Naprar kveöjur
Eftirfarandi dæmi úr grein
Vilmundar Gylfasonar sýna
hug hinnar ungu kynslóðar Al-
þýöuflokksins og meöreiðar-
sveina flokksforystunnar til
verkalýðshreyfingarinnar og
forystumanna hennar:
1. „Ég held að verkalýðs-
forustan sé að mörgu leyti
þreyttog ihaldssöm, og umfram
allt úrræðalitil. Hana vantar
móral til að byggja á.”
2. „En vandinn er óvart
einnig sá, að verkalýösforustan
leggur ekkert til 1 staðinn, hún
leggur engar kerfisbreytingar
til, býður ekki upp á neina raun-
verulega valkosti. Aðeins
þessar venjulegu kröfur um
meira öllum til handa, þessar
19du aldar baráttuáðferðir
frumskógarins.”
3. „En á þessum vettvangi
virðist verkalýösforustán ein-
göngu skruma framan I fólkið i
landinu, hún vill hækka laun
allra (og hver vill það ekki?) en
hún vill engin laun lækka, hún
virðist engu kerfi vilja breyta.
Þess háttar verkalýðsbarátta er
einasta skrumskæling á heilag-
leika kreppuáranna.”
4. „Það er ekki hægt að loka
augunum fyrir þvi að alþýöu-
samtökin i dag hafa á engan
hátt svo heilagan málstað sem
þau höfðu á frumbýlisárum
sinum. Og enda held ég aö fleiri
en ég séu þessarar skoðunar.”
Dæmin gætu verið mun fleiri.
En þessi nægja til at sýna tón-
inn. Eftir er þó naprasta
kveöjan. Hún er send beint til
Björns Jónssonar. Vil-
mundur setur forseta ASl á
vogarskálar Alþýöuflokksins og
úrskuðar hann léttvægan:
„Ég minni á að I siðustu Al-
þingiskosningum voru forseti
ASl og formaður BSRB, tveggja
langöflugustu launþegasam-
taka landsins I framboði til
þings. Saman hlutu listar þeirra
i Reykjavik um 5500 atkvæöi.
Einhvern lærdóm hiýtur að
mega draga af þessu.’’
Lærdómurinn
Og hvaða lærdóm skyldi meö-
reiðarsveinn Alþýðuflokks-
forystunnar hafa i huga? Jú,
Björn Jónsson og stefna hans er
ekki haldgóð beita til atkvæða-
veiða og yrðu Alþýðuflokknum
þvi til litils ávinnings. Krafan
um alþýðuvöld á ekkert erindi i
hina nýju stefnuskrá Alþýðu-
flokksins.
„Verkalýðsforustan er
þreytt', alþýðusamtökin vantar
móral” „verkalýðsforustan
skrumar framan i fólkið i
landinu”, — þannig er
boðskapur mannsins sem þing-
menn Alþýðuflokksins hafa sér
til fulltingis i hinum nýju við
reisnarferðum.
Grein Vilmundar Gylfasonar
er samfelld árás á forseta ASt
og aðra forystumenn launþega-
samtakanna. Björn Jónsson
hefur nú dvalið I Alþýðu-
flokknum I tvöár. Hann birtist á
elleftu stundu i kosninga-
baráttunni 1974. Aðgerðir hans á
siðustu mánuðum hafa greini-
lega leitt til hatrammra deilna
innan flokksins. Ýmsir eru
greinilega að vakna upp við
vondan draum. Hinn frái með-
reiðarsveinn hefur orðið einna
fyrstur til aö taka af skarið.
Hann tilkynnir i málgagni bila-
heildsalanna: „Björn Jónsson?
— Nei takk.” — A.