Þjóðviljinn - 17.06.1976, Blaðsíða 14

14 SÍÐA — ÞJODVILJINN Fimmtudagur 17. júni 1976
STIKLUSTEINAR
úr sjálfstæð-
isbaráttu
íslendinga
á 19.
og 20.
Hér verða rifjaðir upp
nokkrir atburðir úr
baráttu islendinga gegn
útlendu valdi og inn-
lendu ihaldi fyrir efna-
hagslegu- og stjórn-
málalegu sjálfstæði.
1830
Júlibyltingin i Frakklandi
skekur Evrópu. Danski einvalds-
konungurinn neyðist til að lofa
þegnum sinum svokölluðum
stéttaþingum. Ungur stúdent i
Kaupmanpahöfn, Baldvin
Einarsson, héfur baráttu fyrir þvi
að Island fái sérstakt stéttaþing
sem ekki hefur verið gert ráð
fyrir.
1835
Fjölnir Jónasar Hailgrims-
sonar, Konráðs Gislasonar,
Tómasar Sæmundssonar og
Brynjólfs Péturssonar hefur
göngu sina.
1837
Bændur á Suðurlandi senda
bænaskrár til konungs um að
tsland fái sérstakt ráðgjafarþing
og er það fyrsta almenna stjórn-
málahræringin um langan tima.
1841
Jón Sigurðsson byrjar að gefa
út timarit sitt Ný félagsrit.
1845
AÍþingi er endurreist sém ráö-
gefandi fulltrúaþing i Reykjavik.
öld
fái að koma saman til sérstaks
stjórnlagaþings þar sem
framtiðarskipun islensks stjórn-
arfars yrði ráðin. Sérstök isiensk
stjórnarskrifstofa er stofnuð i
Kaupmannahöfn. Blöðin Norður-
fari og Þjóðólfur hefja göngu
sina. Þetta ár markar tfrnamót.
Pólitisk vakning verður á Islandi
og þjóðfrelsisbaráttan hefst af
fullum krafti.
1849
Skagfirskir bændur hrópa niður
amtmanninn á Möðruvöllum.
Mátti þar heyra hróp eins og
þessi: „Lifi þjóðfrelsið. Drepist
kúgunarvaldið.” Islendingar fá
komið þvi til leiðar að Island er
ekki nefnt á nafn i stjórnarskrá
dana sem samþykkt var 5. júni.
1850
Margs konar pólitiskur órói svo
sem „pereatið” i Lærða skólan-
um og hneykslið i dómkirkjunni.
1851
Þingvallafundur setur fram
itrustu kröfur i þjóðfrelsisbarátt-
unni. Þjóöfundurinn sem átti að
vera stjórnlagaþing islendinga er
leystur uppp undir dönsku her-
valdi.
1854
Verslunin er gefin frjáls öllum
þjóöum en ekki bundin við þegna
Danaveldis eins og áður var.
Prentfrelsi viðurkennt.
1869
Gráoufélagið og Félags-
verslunin við Húnaflóa, öflugar
tilraunir islendinga til að koma á
innlendri verslun.
Danskt hervald á Islandi
Amerískt hervald á islandi
1848
Febrúarbyltingin i Paris hefur
gifurleg áhrif á Danaveldi og
verður til þess að konungurinn
afsaiar sér einveldi. Jón Sigurðs-
son skrifar Hugvekju til islend-
inga með einkunnarorðunum:
„Dagur er upp kominn. Dynja
hana fjaðrar.” Þar kemur fram
sú skoðun að islendingar ættu að
hafa sitt löggjafarþing og sina
ráðherra fyrir sig. Þeir Jón
Guðmundsson og Hannes
Stephensen safna undirskriftum
2500 islendinga um að islendingar
1871
Danir þvinga svokölluðum
Stöðulögum upp á Islendinga. 1
fyrstu grein þeirra segir: „tsland
er óaðskiljanlegur hluti Dana-
veldis með sérstökum landsrétt-
indum.” Þjóðvinafélagiö stofnað
til að þjappa islendingum betur
saman.
1872
Jón ólafsson birtir lslendinga-
brag, magnað niðkvæði um dani,
og varð að flýja land.
Breskt hervald á islandi