Þjóðviljinn - 21.09.1976, Blaðsíða 4

4 SÍÐA — ÞJ(»VILJINN Þriöjudagur 21. september 1976
DMBVIUINN
MÁLGAGN SÓSÍALISMA,
VERKALÝÐSHREYFINGAR
OG ÞJÓÐFRELSIS.
(Jtgefandi: tJtgáfufélag Þjóöviljans.
Framkvæmdastjóri: Eiöur Bergmann
Ritstjórar: Kjartan ólafsson
Svavar Gestsson
Fréttastjóri: Einar Karl Haraldsson
Umsjón meö sunnudagsblaöi:
Arni Bergmann
(Jtbreiöslustjóri: Finnur Torfi Hjör-
ieifsson
Ritstjórn, afgreiösla, auglýsingar:
Skólavöröust. 19. Sfmi 17500 (5 linur)
Prentun: Blaöaprent h.f.
ÞÁTTASKIL í SVÍÞJÓÐ
tJrslit þingkosninganna i Sviþjóð, sem
fram fóru á sunnudaginn var, urðu þau, að
borgaraflokkarnir þrir náðu sameiginlega
naumum meirihluta i sænska þinginu, og
hlutu stuðning rétt liðlega 50% sænskra
kjósenda.
Allar likur benda til, að borgarflokk-
arnir sænsku muni nú mynda rikisstjórn,
en sósialdemókratar og kommúnistar
verða i stjórnarandstöðu.
Nú eru 44 ár liðin siðan sænskir sósial-
demókratar settust á valdastól og hefur
forsætisráðherraembættið verið i þeirra
höndum óslitið siðan. A þessum 44 árum
hafa þeir stundum haft hreinan meirihluta
að baki flokki sinum, stundum hafa þeir
notið stuðnings eins borgaraflokkanna, og
nú um alllangt árabil hefur stjórn sænskra
sósialdemókrata átt lif sitt undir stuðningi
sænskra kommúnista, sem ótrauðir hafa
bjargað kratastjórninni frá falli, til að
halda beinum fulltrúum stórauðvaldsins
frá valdastólunum.
Hér verður ekki gerð nein tilraun til að
gera úttekt á stjórnarstörfum sænskra
sósialdemókrata i 44 ár, en vist er sá ferill
allur býsna merkilegur i sögu sósialiskrar
heimshreyfingar, bæði um það sem vel
hefur tekist og einnig um hitt, sem miður
hefur farið.
Fyrir verkalýðsflokka á Norðurlöndum
hlýtur það að vera sérstaklega mikilvægt
að draga lærdóma af þróun mála i
Sviþjóð.
Það skal sagt óhikað hér, að frá sjónar-
miði isl. sósialista skoðað hefur flokkur
sænskra sósialdemókrata þrátt fyrir allt
verið einna geðþekktastur þeirra stærri
flokka sem kenna sig við sósialisma og
lýðræði i norðanverðri Evrópu.
Þjóðviljinn harmar þvi fall rikisstjórnar
Olofs Palme. Sænska stórauðvaldið hefur
reyndar haldið sinum hlut að mestu, þrátt
fyrir 44 ára valdaferil sænskra sósial-
demókrata, og hlýtur sú staðreynd að
sjálfsögðu að vera öllum sósialistum mikil
vonbrigði. Við islenskir sósialistar höfum
löngum gagnrýnt harðlega þá vægð, sem
sænskir sósialdemókratar hafa sýnt stór-
auðvaldinu i heimalandi sinu.
Sú gagnrýni stendur óbreytt nú, er
þáttaskil hafa orðið, þáttaskil, sem
væntanlega hefðu aldrei þurft að verða, ef
rösklegar hefði verið gengið til verks
undir merkjum jafnaðarstefnunnar við að
uppræta stórauðvaldið. Vert er að taka '
fram, að Þjóðviljinn, og islenskir sósial-
istar yfirleitt, eru algerlega sammála
sænskum sósialdemókrötum um það, að
sjálfsagt sé, að hvers kyns stjórnmála-
samtök, svo til hægri sem til vinstri, skuli
hafa fullt og óskorað frelsi til pólitiskrar
starfsemi. — En hitt þykir okkur miður,
að á 44 árum skuli ekki hafa verið gerðar
skeleggari ráðstafanir en raun ber vitni i
þá veru að hnekkja rækilega efnahagslegu
forræði stórauðvaldsins i Sviþjóð.
Engu að siður ber að muna það, sem vel
hefur verið gert.
Óhætt mun að slá þvi föstu, að hvergi i
veröldinni séu lifsk jör almennings betri en
i Sviþjóð, og þar eru þjóðartekjur á mann
nú hærri, en nokkurs staðar annars
staðar, nema ef vera skyldi i Banda-
rikjunum, þar sem miljónir manna búa
hins vegar við sárustu örbirgð, þrátt fyrir
hæstu þjóðartekjur.
í hvers konar félagsmálum, þar á meðal
varðandi tryggingar og húsnæðismál,
hafa sænskir sósialdemókratarnáðbýsna
góðum árangri, þótt betur megi, ef duga
skal.
Hin óháða stefna svia i utanrikismálum
hefur einnig verið þeim til mikils sóma nú
á árunum eftir lok siðari heimsstyrjaldar-
innar, og framkoma Olofs Palme for-
bætisráðherra svia i sambandi við
Vietnamstriðið er ekki gleymd. Athyglis-
vert er, ekki sist fyrir okkur islendinga, að
i Sviþjóð stendur sú ákvörðun að hafna
þátttöku i hernaðarbandalögum risaveld-
anna svo traustum fótum, að væntanleg
stjórnarskipti nú breyta engu þar um.
Vert er einnig að minna á, að uppi hafa
verið siðustu mánuðina i herbúðum
sænskra sósialdemókrtata hugmyndir um
nýjar leiðir til að draga yfirráðin yfir fjár-
magninu smátt og smátt úr höndum
kapitalistanna i hendur verkafólks og
samtaka þess, og er sitthvað i þeim hug-
myndum allrar athygli vert fyrir sósial-
ista i okkar heimshluta.
Talið er, að deilurnar um byggingu
kjarnorkuvera i Sviþjóð hafi átt drjúgan
þátt i þvi, að tryggja borgaraflokkunum
nú meirihluta á sænska þinginu, en
forystumenn stærsta borgaraflokksins
höfðu snúist mjög hart gegn þessum
áformum fráfarandi rikisstjórnar og
varað við hættunni. Þótt hér hafi trúlega
verið fyrst og fremst um kosningabragð
að ræða af hálfu sænska miðflokksins, þá
er engu að siður full ástæða til fyrir
sænska sósialdemókrata að draga hér
lærdóm af.
Siaukin orkuframleiðsla og siaukinn
hagvöxtur er ekki endilega það sem
skiptir mestu máli, heldur aukinn
jöfnuður og manneskjulegt umhverfi.
Bygging kjarnorkuvera er ekki eina leiðin
til að tryggja verkafólki örugg lifskjör, —
slikt má einnig gera með þvi að ráðast
gegn efnahagslegu forræði stórauðvalds-
ins og með auknum jöfnuði i þjóðfélaginu.
Von okkar er sú, að sænsku verkalýðs-
flokkarnir tveir sem i kosningunum á
sunnudag fengu 47-48% atkvæða komist
sem fyrst aftur i meirihluta, og að sænskir
sósialdemókratar komi til stjórnarstarfa
á ný skeleggari og umfram allt róttækari
en nokkru sinni fyrr.
k.
Viðtœkt
flokksstarf
flofcksstarfíð
..'ir'an;
J&tJmí
flokksstarfið
as;
; m%M \
Framsóknarflokkurinn hefur
tekiö upp þá nýjung fyrstur Is-
lenskra stjórnmálaflokka aö
hafa flokksstarf sitt mest er-
lendis. 1 framsóknarmálgagn-
inu I sföustu viku voru til dæmis
þrisvar sinnum aö minnsta kosti
stórar auglýsingar um feröir til
Kanaríeyja og London. Þessum
auglýsingum fylgdu dýrlegar
myndir, en efst I dálkinum
„flokksstarfiö” mátti þó lesa af
starfsemi flokksins hér á landi,
þvi aö þar var auglýst héraös-
mót flokksins á Suöureyri.
En samkvæmt auglýsingun-
um I Tlmanum er flokksdeildin
á Kanrleyjum og flokksdeildin I
London miklum mun stærri og
veglegri en gerist á Suöureyri
aö minnsta kosti. Veröur fróö-
legt aö frétta af þvl hverjir
veröa fulltrúar Framsóknar-
flokksins I London og á Kanarl-
eyjum á flokksþingum næstu
misserin. Aö vísu vita Islending-
ar aö margur framsóknar-
maöurinn hefur þörf fyrir þaö
aö skýla sér undir sóltjöldum
þessa dagana; enn er þó ekki
vitaö hvaöa Islendingar þetta
eru. Og þaö ber aö taka fram aö
þeir eru margir, þvl aö Fram-
IgÍiP' xáM xm
Kanaríeyjar Konaríeyjor Kanaríe
ondon London Londoi
sóknarflokkurinn sendir ekki
einn og einn mann til Kanarl-
eyja og London; gert er ráö
fyrir voldugum hópferöum l.-io.
október og svo seinna I vetur.
Þegar starfsemi flokksins
teygir sig meö þessum hætti út
um allan heim veröur flokks-
starfiö viöameira og flóknara,
þó þaö minnki aö visu aö sama
skapi hér heima. Hafa erfiö-
leikarnir viö svo vlötækt (land-
fræöilega) flokksstarf komiö
fram I Tlmanum aö undanförnu.
Til dæmis birtist þar fyrir
nokkrum dögum rammaklausa
á forslöu þar sem auglýst var
eftir Einari Agústssyni utan-
rlkisráöherra, en hann var þá
aö sögn blaösins „einhvers
staöar I Júgóslavlu”. Er aug-
ljóst aö flokkurinn þarf aö efla
vel starfskrafta sína til þess aö
unnt veröi aö ná utanum flokks-
starfiö I heild svo aö ekki týnist
forystusauöirnir I manngrúa
miljónanna á Kanaríeyjum og I
London eöa „einhvers staöar I
Júgóslavlu.”
Hlutverk
Alþýðuflokksins
Morgunblaöinu stendur
stuggur af þvl aö Alþýöu-
flokkurinn skuli ganga fram hjá
mönnum úr verkalýöshreyfing-
unni viö frágang framboöslista
íinna. Nefnir Morgunblaöiö
þetta I tilefni af framboös-
ikvöröun um Finn Torfa
Stefánsson, sem nú þegar hefur
veriö ákveöinn efsti maöur list-
ans I Noröurlandskjördæmi
vestra I næstu kosningum. Þaö
er vissuiega klókt af Alþýöu-
flokknum aö tilkynna svo
snemma framboö eins manns
þvl aö þar meö er eytt óvissunni
er skapaöist viö slöustu al-
þingiskosningar um aö flokkur-
inn heföi sungiö sitt siöasta
vers. Breytir engu um þá staö-
reynd aö framboö Alþýöu-
flokksins á Noröurlandi vestra
kalla gárungarnir „snemmbær-
una” og er eins vlst aö þeir
gárungar séu öfundarmenn úr
öörum stjórnmálaflokkum. Þaö
breytir heldur engu aö Morgun-
blaöinu skuli finnast lltiö til um
framboöiö.
1 athyglisveröum þætti Stak-
steina á laugardag er fjallaö um
framboöiö og þar kemur lltils-
viröingin fram. Þar er aö finna
þessa athyglisveröu niöurstööu
um hlutverk Alþýöuflokksins:
„Svo viröist sem Alþýöuflokk-
urinn leiti á önnur miö I vali sinu
á frambjóöendum en til verka-
lýöshreyfingarinnar. Þess
vegna hljóta menn nú aö velta
þvl fyrir sér á hvaöa leiö Al-
þýöuflokkurinn sé og hvort hann
hafi nokkra von um aö ná sér á
strik á ný. Þaö væri illa fariðef
Alþýöuflokksmenn rötuöu ekki
hina réttu braut I þessum efn-
um. Alþýöuflokkurinn hefur
miklu hlutverki aö gegna I Is-
lenskum stjórnmólum.
Jafnaöarmannafiokkar hafa
hvarvetna veriö brjóstvörn
gegn framsókn kommúnista.En
Alþýöuflokkurinn endurheimtir
hvorki stööu slna sem einn
helsti verkalýösflokkur landsins
né gegnir hann sinu söguiega
hlutverki I baráttunni viö
kommúnista, ef embættismenn
og aörir háskólamenntaöir
menn eiga aö setja svip sinn á
Morgunblaðiö hefur litla trú á
aö Finnur Torfi Stefánsson
veröi nauösynleg brjóstvörn
gegn sókn kommúnista.
framboöslista flokksins um land
allt.” (Leturbreytingar mlnar.
—s)
Þjóöviljinn getur tekiö undir
þaö meö Morgunblaöinu aö óllk-
legt sé aö frambjóöandinn á
Noröurlandi vestra veröi brjóst-
vörn gegn sókn Alþýöubanda-
lagsins. En þaö er fróölegt aö
viröa þaö fyrir sér hvaöa hlut-
verk Ihaldiö ætlar Alþýöu-
flokknum — og þaö er fróölegt
aö viröa þaö fyrir sér hvaöa Al-
þýöuflokksmenn þaö eru sem
enn vilja leika samkvæmt hlut-
verkaskipan Sjálfstæöisflokks-
ins innan verkalýöshreyfingar-
innar sem annars staöar.