Þjóðviljinn - 21.09.1976, Blaðsíða 7

Þriöjudagur 21. september 1976 ÞJóÐVILJlNN — SÍDA 7
Þaö var stórkostleg stund
þegar Jónas Haralz birtist alþjóö
i sjónvarpssal og varöi ötullega
þátt bankanna i þeirri svikamyllu
eignastéttarinnar sem I krafti
lögverndaörar skattaaöstööu og
óörar veröbólgu flytur æ stærri
hluta þjóöarverðmætanna I
hendur auömanna. Framganga
bankastjórans og reyndar sjónar-
spilið allt voru enn ein sönnunin á
réttmæti lýsingarinnar sem hér
birtist fyrir þremur vikum.
Umræöurnar i sjónvarpssal voru
skýr dæmi um hvernig fjölmiöla-
kúnstir sveipa eðli svikamyllunn-
ar leyndarhjúpi gervisérfræöi svo
aö almenningur fórnar höndum
og gefst upp viö aö skilja hvernig i
öllu liggur.
Hinum baráttuglaða banka-
stjóra, útveröi eignarstéttarinn-
ar, fannst þó nauösynlegt aö bæta
um betur. Næsta sunnudag birtist
i Morgunblaðinu áframhald varn-
arinnar, ýtarlegt viötal i breiöum
og svörtum viröingarramma.
Þaö var mikiö i húfi þar eð al-
menningur var ef til vill farinn aö
átta sig á raunverulegu eöli
islenska bankakerfisins. Stjórn-
málaritstjóri blaösins haföi jafn-
vei svo mikið við að annast sjálf-
ur framkvæmd, endurritun og
uppsetningu viðtalsins. Þaö
skyldi vera stórbrotin vörn sem
dræpi niður gagnrýni á starfsemi
bankakerfisins og tryggöi þannig
aö stjórnendur þess gætu óáreitt-
ir haldið áfram aö mala eigna-
stéttinni gull.
Leikbragðið
Kjarni varnarinnar, bæöi i
sjónvarpssal og viröingarviötali
Morgunblaösins, fólst i ofurein-
földu leikbragði. Hinn læröi banka
stjóri kappkostaði aö láta banka-
kerfiö og starfsemi þess likjast
flókinni vél sem einungis fáeinir
útvaldir heföu skyn til að skilja
og á engan hátt væri bundin póli-
tiskum sjónarmiöum eöa hags-
munaátökum I þjóöfélaginu.
Bankastjórarnir væru bara góö
viljaöir vélvirkjar sem gættu
þessa dularfulla gangvirkis — al-
gerlega sótthreinsaðir af pólitisk-
um sjónarmiöum eöa hagsmuna-
gæslu fyrir einstakar stéttir. Orö-
ræöur almennings um spillta
bankastarfsemi, stórlán til gæö-
inga, þjónustu viö auömenn og
aöra aöstööuspekúlanta, starf-
semi ávisanahringa i áraraðir
allt þetta var einbert hismi að
dómi bankastjórans. „Vanda-
málin eru ekki þaö sem mest er
um talaö” voru upphafsoröin i
varnarviötalinu i Morgunblaöinu
12. september 1976.
Framganga Jónasar Haralz
siöustu tvær vikur mun lengi lifa i
manna minnum sem skýrasta
dæmiö um hve langt hann og
samherjar hans I herbúðum
Sjálfstæöisflokksins eru reiöu-
búnir aö ganga til aö ver ja þá vig-
stööu sem eignastéttin, einkum
og sérilagi spilltasti hluti hennar,
hefur komiö sér upp i bankakerf-
Bankastjóri
Sjálfstæðis -
flokksins
Þótt bankastjórinn, Morgun-
blaöiö og aðrar liösveitir i
varnarbaráttunni hafi gert sitt
besta, blasa viö ýmis óþægileg
göt i hinum vandlætingarfulla og
ábyrgöarþrungna málflutningi.
Staöreyndirnar hafa nefnilega
þann slæma vana aö skjóta villu-
kenningar i kaf.
Hiö viröulega viötal I Morgun-
blaöinu þar sem Jónas Haraiz
birtist I gervi hins hlutlausa og
lærða vélvirkja i velsmurðu
gangvirki bankakerfisins stingur
skemmtilega I stúf viö annaö viö-
tal sama ritstjóra sama blaös viö
- • „i'"'
" vfandi banka-
kerfisins verður
‘EPTEMBER 1976
ekki leysl&Æ 5 7 wiuöh
nema með
_ S\ó grein Viimu«d« G'jttasonar^-
VÖRNIN
um allt i einu orðfall. t stuttu
blaöaviðtali degi sföar lofaöi hann
þó yfirlýsingu — en hún hefur
ekki sést enn. Þessi þögn bankans
um ráöherralániö mun um
ókomna framtið vera hrópandi
vitnisburður um hina fölsku vörn
bankastjórans.
mæli um niöurstöður setudómar-
ans var þögnin aftur farin að
hrópa jafnhátt og eftir uppljóstr-
unina um ráðherralánið. Nú vildu
hinir málglööu bankastjórar
„ekki tjá sig um málið aö svo
stöddu”. Nú á þögnin að vera
haldbesta vörnin.
sama mann. Það birtist skömmu
eftir aö Jónas Haralz settist i sæti
bankastjóra Landsbankans.
Þegar Pétur Benediktsson féll
frá hófust miklar deilur um arf-
taka hans og hinir ýmsu hags-
munahópar Sjálfstæðisflokksins
geröu tilkall til sætisins. Aö lok-
um bar postuli hins frjálsa hag-
kerfis verslunarstéttarinnar sig-
ur úr býtum og Morgunblaöið
kynnti hinn nýja bankastjóra fyr-
reynt að birtast i búningi hins
hlutlausa vélvirkja i flóknu gang-
virki bankanna. En viðtölin tvö
munu áfram lifa sem dæmi um
tvöfeldnina i málflutningnum.
Ráðherralánið
Vörnin i sjónvarpssal reyndist
bankastjóranum skammgóður
vermir. Hann fullyrti aö Lands-
bankinn lánaði aldrei einstakling-
Þjónusta við Vatnaskil
ávisanahringinn
irlesendum sinum. Jónas Haralz
lýsti þvi keikur yfir aö auövitaö
væri hann fulltrúi Sjálfstæöis-
flokksins i Landsbankanum og
myndi áfram sinna hagsmunum
ráöaafla þess flokks i starfsemi
bankans. A þessum fyrstu dögum
haföi Jónas Haralz ekki enn til-
einkaö sér hiö dulúöuga fas
peningastjórnandans og var þvi
stoltur af þvi aö vera hinn nýi
bankastjóri Sjálfstæöisflokksins.
Einhverjir hafa sjálfsagt bent
honum á að svona hreinskilni
væri ekkert sérstaklega sniöug
þvi aö siöan hefur hann æ oftar
um til fasteignakaupa. Þaö sætu
allir viö sama borð i þeim efnum.
Hin viröulega stofnun mismunaöi
sko ekki mönnum.
En bankastjórinn haföi varla
sleppt oröinu þegar þaö upplýst-
ist aö utanrikisráöherra landsins
haföi skömmu fyrir breytingar á
vaxtakjörum fengiö 5,7 miljónir
aö láni til langs tima vegna eigin
húsbyggingar. Þessi uppljóstrun
afhjúpaöi I einni svipan falsanirn-
ar i sjónvarpssal. Bankastjóri
rikisbankans var orðinn ber aö
lygum. Hinn málglaöi riddari
þagnaöi skyndilega. Nú varö hon-
Þriðja dæmið um hve grátt
staöreyndirnar leika vörn banka-
stjórans er tengt rannsókninni á
þjónustu bankakerfisins viö hinn
illræmda ávisanahring. I Morg-
unblaðsviðtalinu mælti banka-
stjórinn á þessa leið: „Þaö er
ekki ástæöa til aö ætla aö starfs-
menn bankanna hafi tekiö þátt 1
þessu.” Hann kappkostaöi enn-
fremur að gera sem minnst úr á-
visanamálinu. Bankastjórinn
lagöi sérstaka áherslu á aö það
séu „fáir” reikningar ,,sem
athugaverðir hafa þótt” og reyndi
aö gera litiö úr öllu saman: „Þær
upphæöir, sem menn kunna aö
hafa fengið út á ávisanakeöjur
eru einnig lágar, enda þótt veltu-
tölur séu háar. Engin töp hafa
heldur oröiö i bönkunum vegna
þessara reikninga.” Varnar-
skyldur bankastjórans ná greini-
lega einnig til höfuðpaura
ávisanahringsins.
A ný stinga staðreyndirnar I
stúf viö málflutning verjandans.
Nokkrum dögum eftir aö banka-
stjórinn hafði fullvissaö iesendur
Morgunbl. að starfsmenn bank
anna hafi engin tengsl haftviö
ávisanahringinn kallar setudóm-
ari málsins á blaðamenn og upp-
lýsir að höfuöpaurar hringsins
segist hafa haft skrifl. yfirdrátt-
arheimildir frá bönkunum sem
jafngildi leyfi til viöskipta af
þessu tagi. Viöskiptareikningar
ávisanakónganna i bönkunum
sýni að „margir þeirra hafa verið
meö yfirdrátt langtimum saman.
Einn aöili viðurkenndi t.d. að
hafa veriö meö hartnær 6 milljón
króna yfirdrátt og sagöi að það
hefði verið með munnlegu sam-
þykki viðkomandi banka”.
Rannsókn setudómarans hefur
þvi þegar afhjúpaö Morgunblaðs-
yfirlýsingu Jónasar Haralz sem
enn eina fölsunina.
Og aftur skriða bankastjórarnir
á bak við múr þagnarinnar.
Þegar Morgunblaðiö reyndi á
laugardaginn aö fá einhver um-
Þegar varnariðja Jónasar
Haralz i Morgunblaöinu er borin
saman við hið 13 ára gamla út-
varpserindi fyrirrennara hans,
Péturs Benediktssonar, blasa við
ömurleg umskipti. Pétur Bene-
diktsson var reiðubúinn aö ganga
á hólm vib spillingaröflin og var-
aði þjóö sina við þvi, að glæpa-
hringir væru farnir aö starfa i
bankakerfi landsins. Hann sá sér-
staka ástæðu til aö kveöa sér
hljóös i útvarpinu og flytja hina
frægu viðvörun. Og var þó minna
vitað þá um umsvif fjármála-
mannanna i ávisanahringnum en
nú hefur komiö i ljós. Þeir hafa á
siðustu misserum oröiö uppvisir
aö margvislegu svindli og svikum
og tengst rannsókn á umtöluðustu
glæpamálum i sögu landsins á
siðari timum.
Slik er spillingin orbin i banka-
kerfi landsins, svo gegnsýröir eru
stjórnendur þess af þjónustu við
siðlausa auðstétt, aö nú gengur
bankastjóri Landsbankans fram
og reynir aö verja allt svinariiö.
Arið 1963 varaði Pétur Benedikts-
son við starfsemi glæpahringa i
bankakerfi landsins. Ariö 1976
birtist Jónas Haralz, gerir litiö úr
öllu saman og byggir vörn sina á
þvi aö þetta séu bara „fáir”
reikningar, „lágar upphæöir” og
„engin töp” hjá bönkunum.
Vörn þessa arftaka Péturs
Benediktssonar er talandi dæmi
um sigra spillingarinnar i
islensku þjóðlifi. Nú er ekki skor-
in upp herör. Það er bara reynt að
gera litið úr öllu saman. Og þegar
staöreyndirnar reynast of
óþægilegar er hörfaö bak viö
múra þagnarinnar.
tslensk auðstétt hefur greini-
lega unnið mikla sigra á siöustu
árum. Þaö hefur tekist aö láta
bankakerfib þjónusta jafnvel hinn
spilltasta hluta hennar. Varnar-
málflutningur Jónasar Haralz siö
ustu tvær vikur gefur til kynna aö
i samanburði viö siöasta áratug
hafa greinilega orbiö vatnaskil.
Nú skal spillingin varin.
—A.