Þjóðviljinn - 29.10.1976, Blaðsíða 5

Föstudagur 29. október 1976 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 5

l
: -ájr *
Hvað rúmast innan
fjögurra veggja?
Um hvað er leikurinn?
I kvöld frumsýnir Leikfélag
Reykjavikur nýtt leikrit eftir
Svövu Jakobsdóttur sem nefnist
Æskuvinir. Eftir æfingu á
dögunum átti blaðamaður Þjv.
viðtal við höfundinn. Svava
haföi þann fyrirvara á, að það
væri með leikrit þetta eins og
leynilögreglusögu, að það væri
ekki viðeigandi að gefa of mikið
upp um efni þess fyrirfram.
Einnig vildi hiin varast að
teyma áhorfanda i einhverja
ákveðna átt meö þvi að fara að
leggja út af leiknum sjálf.
1 leik þessum eru fimm
persónur, fjórir karlar, ein
kona. Hann gerist allur i húsi
konunnar á einu kvöldi. Sam-
skipti persónanna eru langt frá
þvi að vera raunsæislegar eftir-
likingar hversdagslegrar
sambúðar og tengsla. Gestur
finnur fljótlega aö annað og
meira er á seyöi: er hér ekki
verið að endurvarpa stöðu og
samtimasögu heillar þjóðar inn
i þröngan heim fjögurra
veggja? Og hvemig gengur þá
að hemja svo margþætt efni á
einu stofugólfi, i tilsvörum og
viðbrögðum fimm manna?
Trúverðugur og óraun-
verulegur heimur.
— Ég er að vona, segir Svava,
að sagan sem sögð er á sviðinu
geti runnið áfram sem sjálfstæð
framsögn. Ég vona að áhorf-
andinn geti haft gaman af — án
þess að sú tilfinning trufli hann,
að hann sé að horfa á eitthvað,
sem hann þarf mjög að erfiða
við að túlka fyrir sjálfum sér.
Til þess að koma þvi, sem ég
vildi fjalla um, fyrir i einu húsi
3g með þessum persónum, þá
finnst mér að sú frásagnarað-
ferð sem ég hefi áður tamið
mér, viss fantaséring, hjálpi
mér til að halda þvi til skila.
Þetta gerir þá kröfu til min, að
ég búi til trúverðuga sögu, að
minnsta kosti i þvi lágmarki, að
áhorfandinn sé reiðubúinn til að
fylgja okkur inn i dálitið óraun-
verulegan heim. Svipað og ger-
ist þegar maður les ævintýri.
Eins og ég sagði áðan, þá vil
ég segja sem fæst um efni þessa
leikrits. En þvi er að sjálfsögöu
ekki hægt að neita, að i þessa
sögu nota ég efnivið úr islensk-
um raunveruleika, þar má sjá
ýmsa strauma i okkar þjóðlifi
sem eru áleitnir við mig og
hljóta að móta þessar persónur.
Trú á forsjá.
— Ahorfandinn fær mjög tak-
markaðar upplýsingar um for-
tið persónanna.
— Já, ég legg mesta áherslu á
að draga það fram, hvaö þessar
persónur eru nú.hvað búið er að
gera úr þeim. Aðstæður í húsi
leiksins hafa mótað „Karla”
leiksins miklu meira en uppeldi
og æska, sem þeir virðast ekki
koma fyrir sig lengur.
— 1 leiknum er meðal annars
lýst kvennamálum.
— Já, ég vildi með öðru leggja
áherslu á þá sérstæðu samstöðu
sem manni finnst alltaf verða
milli karlmanna um að vernda
sig , völd sin og áhrif.
Leikurinn gengur ansi mikið
út á trú á forsjá. Og þá er lika
spurt um það viðhorf i okkar
þjóöfélagi að konan sé i forsjá
einhvers, þar sé hún örugg og
best komin. 1 framhaldi af þessu
er þá hið sanna frelsi á dagskrá,
hvort karl eða kona hljóti ekki
að taka þvi, að frelsi felur i sér
áhættu. Það fæöist enginn með
bréf upp á vasann um að hann
þurfi aldrei að búa sig undir að
taka áhættu, taka ákvörðun með
öliu sem þvi fylgir, gott og illt.
— Það er mikið af trúarleg-
um tilvisunum i leiknum?
— Já sá þáttur er einmitt
tengdur þeirri trú á forsjá sem
ég áður nefndi. Og svo er hann
einnig tengdur þeirri spurningu,
hvort þjóðin hafi komið sér upp
hjáguði.
Alþýða og
ævintýragleði.
— Þú hefur borið á móti þvl,
að leikritið sé útfærsla á skáld-
sögunni leigjandinn. En
óneitanlega erþað skyltsögunni
bæði um aðferð og aö þvi er
varðar sumar þær spurningar
sem þar er velt upp. A hinn
bóginn skrifaöir þú Blýhólkinn,
sem er smiðaður allt öðru visi,
sem er könnun á heimildum,
skjalfestum eða skráanlegum.
Hvaða munur er á að vinna i
þessum tveim aðferðum?
— Mér finnst fyrrnefnda
blátt áfram skemmtilegri og
bjóða upp á ævintýralegra sam-
band við áhorfendur heldur en
sú aðferð sem fyrirfram úti-
lokar annað en mjög einræðan
skilning.
Maður er farinn að heyra það,
aö aðferð sem þessi sé vond, af
þvi að hún sé of erfið fyrir al-
þýðu manna. Þetta finnst mér
undarlegt að heyra hér á Is-
landi, þar sem alþýða manna
hefur verið læs og skrifandi
öldum saman, hefur drjúga
reynslu af bókum, ég held það
sé gjörsamlega óþarft að leggja
sig eftir flatneskju i stil til að
alþýðan geti skilið. Það er lika
einkennilegt ef að lagt er til að
fantasiunni sé hafnað i nafni al-
þýðunnar. Ég tel mig reyndar
hafa lært minar fantasiuað-
ferðir af þeirri bókmenntagrein
sem alþýðan hefur sjálf skapað,
þ.e.a.s. af ævintýrum og þjóð-
sögum öðrum. Hinsvegar væri
gaman að velta þvi fyrir sér, og
mætti skrifa um það efni langt
mál, hvort okkar gerilsneydda
vestræna menning sé að drepa
þessa ævintýragleði sem
mannshugurinn á til.
Eitthvað lært.
— Er þá margt likt meö per-
sónum leiksins og persónum
ævintýra?
— Að minnsta kosti getur allt
mögulegt komið fyrir þær. 1
ævintýrum eru flestar persónur
jafnan „samar við sig”, taka
ekki neinum breytingum i rás
sögunnar. Nema kannski ein,
sem er visari eftir en áöur. Ég
vona að konan i leikritinu hafi
lika eitthvað lært eftir þessa
kvöldgöngu i eigin húsi.
— Að lokum: hefur alþingi
nokkur áhrif á persónusköpun I
Æskuvinum?
— Ekki held ég það sé neitt að
ráði. Nema hvað alþingi er auð-
vitað mikil karlaveldisstofnun.
Mér likar það, vel á minnst, illa
þegar verið er að likja Alþingi
við leikhús i einhverskonar
niörandi merkingu. Mér finnst
leikhús afskaplega merkilegt
fyrirbæri....
A.B.
Rætt viö Svövu Jakobs-
dóttur um leikrit hennar
ÆSKUVINIR
*

í minningu
ÞórhallsDan
Gjafir
ólöf Sverrisdóttir/
ekkja Þórhalls Dan
Kristjánssonar, hefur
fært heilsugæslustöð
Hafnar Hornafirði og
verkalýðsfélaginu Jökli
Hornafirði minningar-
gjafir um mann sinn.Hér
fara á eftir fréttatilkynn-
ingar og þakkir þessara
aðila fyrir hlýhug og
höfðinglegar gjafir.
1. október sl. afhenti ólöf
Sverrisdóttir Höfn sjúkrasjóði
Verkalýðsfélagsins Jökuls
peningaupphæö til minningar
um eiginmann sinn Þórhall Dan
Kristjánsson hótelstjóra, en
þann dag hefði hann orðið
fimmtugur ef hann hefði lifaö.
Verkalýðsfélagið vill færa
Ólöfu bestu þakkir fyrir þennan
hlýhug i garð félagsins.
(Frá Verkalýðsfélaginu Jökli,
Hornafirði)
I frétt frá stjórn heilsugæslu-
stöðvarinnar Höfn, Hornafirði,
segir:
„1 dag 1. október 1976, hefur
Hótel Höfn, Hornafirði stofnað
sjóð til minningar um Þórhall
heitinn Dan Kristjánsson hótel-
stjóra. En á þessum degi hefði
hann oröið fimmtugur ef hann
hefði lifað. Sjóðurinn er afhent-
ur heilsugæslustöð Hornafjarð-
ar til varðveislu fyrst um sinn
þangað til ákveðið verður til
hvers honum skuli varið i þágu
þeirrar stofnunar. Gefendur
létu þess getið að sjóðurinn væri
opinn öllum sem vildu heiðra
minningu Þórhalls.