Þjóðviljinn - 16.01.1977, Blaðsíða 9

Sunnudagur 16. janúar 1977 ÞJöDVILJINN — SÍÐA — 9
Fjölskyldan Kirkelin eftir C. Young
stjarna i myndasögum sinum.
Kvikmyndir höföu annars djúp-
stæð áhrif á formgerð serianna og
þá einkum hvað snertir vixlun á
nær- og fjærmyndum, ólikum
sjónarhornum osfrv.
Teikniserian „Dick Tracy” eftir
Chester Goulds frá 1940 sýnir
þetta glögglega, þar sem i ann-
arri myndinni er notuð nærmynd
nýtt sjónarhorn i þeirri þriðju og
siðan aftur nærmynd i hinni
siðustu sem sýnir endalokin.
Eitt megineinkenni form-
gerðarinnar er útlit persónanna
og eiginleikar sem við það eru
tengdir. Um þetta efni hafa verið
settar saman bækur þar sem ein-
kenni og tákn (fordómar) eru
flokkuð niður handa seriuteiknur-
um að hafa til hliðsjónar. Sam-
kvæmt þessari flokkun þá hika
sköllóttir menn sjaldnast við að
gripa til miskunnarlausrar vald-
beitingar, alskeggjaðir eru ekki
eins áreiðanlegir og sléttrakaðir,
miklar augabrúnir eru tákn
grimmdar og niðurdregin munn-
vik eru tákn illgirni og lævlsi
o.s.fr.
Boðskapur myndasagn-
anna.
Það var árið 1954, sem Frederic
Wertham birti sina frægu bók
„Seduction of the Innocent”, þar
sem hann setti fram þá skoðun
sina að flestar myndasögur væru
forheimskandi og væru undir öll-
um kringumstæðum skaðlegar
fyrir unga lesendur. Wertham
taldi að myndsögulestur hefði
bælandi áhrif á hugmyndaflug
barna og kæmi i veg fyrir að þau
lærðu almennilega að lesa. Enn-
fremur að seriurnar væru sálræn-
ir skaðvaldar sem hvettu til of-
beldis og jafnvel glæpa, og að það
gildismat og tilfinningar sem
fram koma þar væru einhliða og
gróft alhæfðar og komi i veg fyrir
að lesandinn sjái vandamál frá
ólikum hliðum. Margir urðu tilað
andmæla þessum skoðunum
Werthams, þar á meðal skrifaði
Francis Lacassin: „Serian er al-
þýðleg listgrein. Alþýðulistin hef-
ur ávallt verið litin hornauga, á
vissum timum til og með orðið
fyrir árásum frá borgarastétt-
inni. Hún hefur verið álitin
ómerkileg, vegna þess að að hún
snýr sér til fjöldans. Vinstrisinn-
ar sem láta i ljós andúð sina á
serium sem listgrein eru gegn-
sýröir af borgaralegri menningu
og hafa fullomlega tileinkað sér
fordóma hennar og tabú.”
Annar fræöimaður, félags-
fræðingurinn Otto Hesse-Quak
telur að niðurstöður Werthams
séu rangar þar sem þær byggja á
þeim misskilningi að beint or-
sakasamhengi sé á milli boðskap-
ar myndasagnanna og áhrifa
þessa boöskapar á lesandann.
Quak álitur ennfremur að I gagn-
rýni á boöskap myndsagnanna
veröi að taka afstöðu til þess
félagslega og menningarlega
kerfis sem þær eru hluti af. Þar
Dick Tracy eftir C. Gould

Knold og Tot eftir R. Dirkes
með mundi gagnrýnin beinast aö
þcim þáttum kerfisins sem hafa
skapað þær þarfir og óskir sem
seriurnar virðast uppfylla áð ein-
hverju leyti.
En hver er þá aðalboðskapur
mvndsagnanna’ Samkvæmt
rannsóknum sem gerðar hafa
verið þá er atburðarásin I flestum
tilfellum borin uppi af karlmönn
um, en konan hefur fyrst og
fremst með höndum heimilissýsl-
ur. Markmið aöalhetjunnar eru
fyrst og fremst völd, félagsleg
upphefð, lifsgæði og þægindi. Þeir
hafa litinn áhuga á ást og
rómantik, sem konan er mjög
upptekin af. Á það hefur verið
bent að seriurnar aftur á móti
spegli aö öllu jöfnu hugmyndir
ameriskrar millistéttar bæði
vegna þess að þær gerist yfirleitt I
millistéttarumhverfi, svo og að
um þaö bil 67% af persónunum
séu opinberir starfsmenn, en ein-
ungis 13% verkamenn. Annar
fræðimaður, G Saenger, sem
rannsakað hefur boðskap seri-
anna, kemst aö svipaðri niöur-
stöðu og Max Weber lýsti sem
einkennum siðferðis mótmæl-
enda: gott atferli, vinnusemi og
fjáröflun. Hetja myndasagnanna
setur aldrei spurningarmerki fyr-
ir aftan þessi gildi — það gera að-
eins vafasamar aukapersónur.
Heimild sem ma, var stuðst
við „Seriöst om Serier”.
Ctg. S. Hegerfors og
S.Nehlmark.
Ó.Kvaran.
Punktur punktur
komma strik
fyrsta skáldsaga
Péturs Gunnarssonar
er komin út
í þriðju útgáf u
myndskreytt af Gylfa Gíslasyni
„Húmorerleiðarljósífrásagnargerð Péturs Gunn-
arssonar . . . Það er oft hrein unun að lesa þenn-
an texta . . . hrífandi skemmtileg og umhugsunar-
verð . . . dýrleg lesning.“
Árni Þórarinsson, Vísir
Iðunn,
sími 12923