Þjóðviljinn - 16.01.1977, Blaðsíða 16

16 — SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 16. janúar 1977
Umsjón:
Þröstur
Hara Idsson
og
Freyr
Þórarinsson
Ein er sú kynslóB i islenskum
listum sem hefur á sér ákveön-
ara og safarikara yfirbragð en
aðrar. Það er kynslóðin sem
reis úr öskustónnl i upphafi
striðs og hersetu og sigldi. til
Ameriku til að mennta sig. Það
er eins og þessi hópur hafi
gleypt dáldið af bjánabólgu
striðsins og sumir hafa ekki
jafnað sig enn, þótt þeir séu
komnir yfir alla hugsanlega
breytingaraldra. Það er í þeim
klumpur af þeirri kapltalisku
þenslu sem einkenndi Ameriku
þessi árin. Það mætti benda á
áhrif þessa i tónlist, klæðaburði,
myndlist, húmor og leiklist.
Jónas Arnason var einn
þeirra sem sigldu þann sjóinn.
Og það var likt með honum og
Gisla Astþórssyni að þegar
heim var komið, þá pössuöu
þeir ekki alveg i menningar-
mynstrið og hafa reyndar
hvorugur gert allt til þessa
dags. Annar er hættur ritstörf-
um að mestu, nema i Moggann,
og skrifarsina þjóðfélagskritik i
gegnum skripó, hinn stundar
sina á mörgum sviðum, I þingi,
rit- og söngstörfum.
Hér verður farin stutt sali-
buna um verk Jónasar. Tilefnið
er nýútkomin hljómplata
Þriggja á palli með engilsax-
neskum lögum við ljóð hans.
Platan inniheldur 12 „sjó-
mannakvæði”. Otgefandi eru
SG hljómplötur.
Við heimkomu sina innleiddi
Jónas nýja tegund bókmennta
inni ritlif bókaþjóðarinnar.
Hann fór að tala við fólk. 1
þessum verkum sinum, Sjór og
menn, Fólk, Veturnáttakyrrur,
Mennirnir i brúnni, Tekiö i
blökkina og Syndin er lævis,
vann hann efni sitt úr mannlif-
inu á hressan, sannan máta,
felldi stemmninguna að hverri
persónu, þannig aö þær stóðu
loks holdi klæddar hjá veslings
lesandanum, hver með sinni
ilman. Auk þesslagði hann I þaö
að skrifa söngleik úr nútimalif-
inu um brask og aðra verald-
lega hluú og stykkið gerði
lukku. Þetta vann hann ásamt
bróður sinum, Jóni Múla, sem
er nokkurs konar geirfugl frá
ákveðnu timabili i djasstónlist,
sem lika er amerisk. Maöur
sem um langa hrið hefur staðið i
þvi striti að vera eini móhikan-
inn á tónlistardeild útvarps
reykjavik, sem hlýtur að vera
erfitt, þvi ef marka má dagskrá
þá hafa allir aðrir á deildinni
annan en sama smekkinn og það
heldur lakan.
Lög þeirra bræðra þarf ekki
að telja upp fyrir lesendum. Þau
þekkja allir mætavel. TIu árum
siðar vinna þeir annan söngleik
saman og eru nú enn að sýna
hvernig kapitalisminn lltur út.
Það eru sildarárin sem þeir
skrifa um I þetta skiptið. Og
stykkiö gerir lukku.
A þessum tima,en það eru vel
tiu ár stöan, kynnist Jónas irskri
og skoskri sönghefð, einkum
vegna þýðinga sinna á Gísl og
Lukkuriddaranum. Slðan hefur
hann veriö ólæknandi af þeirri
tónlist. Persónulega hef ég oft
fagnað þvi að hann fékk þessa
sýki en ekki einhverja aöra, t.d.
ef hann hefði heillast af tónlist
Havæ-eyja, hvar værum viö þá
stödd? Mér rennur reyndar i
grun að Jónas hafi kynnst þess-
ari tónlist eitthvað á námsárum
sinum i Ameriku. Og I raun er
þaðAmerika sem breiðir þessa
irsku sönghefð um heiminn sem
þátt I sinum menningar-
imperialisma. Það gerist uppúr
þjóölagabylgjunni sem reis um
1960 og skall meöal annars svo
illilega á þessa eyju okkar að
þrlr unglingar á framhalds-
skólastigi náðu sér á strik sem
skemmtikraftar og kölluðu sig
Savannahtrió.störfuðu síðan um
árabilsem slikir. Það er enn ein
afleiðing þessa að úr höfði
Jónasar stökkva Þrjú á palli
fullsköpuð og annast söng i
verki hans, Þið munið hann Jör-
und, sem byggðist á irskum og
skoskum söngvum aö mestu
leyti. Slðan hefur látunum ekki
linnt. Þrjú á palli hafa gefið út
sjö plötur, þaraf fimm viö ljóð
Jónasar. Og nú er enn ein komin
á markað, kölluð Tekið i blökk-
ina. Yrkisefni á plötunni eru öll
úr íslensku sjóaralifi, en Jónas
faf forsmekk af þessu yrkisefni
fjögra laga plötu sem hann
söng sjálfur inná fyrir all-mörg-
umárum,meðklassikerum eins
og Hif opp og Pétri pokamanni.
Það hefur lengi verið um-
hugsunarefni Klásúlna hversu
TEKIÐ
mikil hætta er af þvi að taka upp
algerlega erlenda tónlist, stela
þvi nýjasta af erlendum mark-
aði og gauka því að Islenskum
fluttu af innlendum „listamönn-
um”. í upphafi þessa árs var
ekki annað að sjá en aö ensk
tunga yrði ráðandi á islenskum
plötum. Það hafði hún veriö um
nokkurt skeið. Þessu ósjálfstæði
reyndu Klásúlur að sporna við
af öllum sinum kröftum. Nú er
svo komið að slikar plötur telj-
ast til undantekninga. A hinn
bóginn er enn viö útlenskuna i
tónlist að kljást, þó ekki séu allir
undir sömu sök seldir I þeim
efnum. Hópar ungra manna i
þessum bransa eru að islenska
viðfangsefni sin. Þeir vinna upp
úr mannlifinu á eynni tónlist og
ljóð og uppskera sumir vel. Aðr-
ir eiga við fordóma að etja. Er
þar fyrst að nefna Megas.Enn
hafa menn ekki áttað sig á
mikilvægi þess skálds. Hann er
alþýðlegt skáld, eins og Þor-
steinn Eggertsson er reyndar
lika. Jónas vinnur úr sama viði.
Hann er lika gott ljóðskáld, á
auðvelt með rim, hefur vald og
skyn á samhljómun, sem er
mikið atriöi I tónlist sem þess-
ari. Yrkisefni hans eru hinsveg-
ar m örg helst tengd þjóðsögunni
um sjómanninn. Það eru sjó-
hetjur sem hann yrkir um. Kon-
urnar í kvæðum hans eru ekki
bognar, þreyttar konur, heldur
dansglaðar drósir, einhverjar
draumapikur sem aldrei hafa
nálægt veruleikanum komið. Og
það er hlálegt að á „sjómanna-
plötu” á vorum timum ortri af
sósialista, skuli hvert lagið af
öðru renna um hljómtækin, án
þess að minnst sé á kaup og
kjör, langan vinnutima, verk-
föll, slæm skilyrði, eignaréttinn
á atvinnutækjunum og þá
þrælkun sem þetta þjóðfélag
leggur á þegna sina undir
styrkri stjórn auðsins. Enda
veit ég ekki hvort það yrði SG
hljómplötum mikið gleöiefni að
dreifa slikum textum við rösk
irsk söngkvæði. Hætt er við að
Svavar fengi bágt fyrir á næstá
KR bingói. Þetta er gallinn á
ljóðum Jónasar. Þó hann fjalli
um alþýðufólk, islenskan áðal,
örlarekkinemaleinu lagi á þvi,
hvert böl hvilir á þessum guðs-
volaöa lýð undir stjórn aftur-
halds ár og sið.
A sama máta er ég ekki hress
yfir þvi að Jónas skuli eillflega
leita sér laga á engilsaxneskri
grund. Jónas er eini maðurinn
sem er i þeirri stööu að þekkja
islenska sjómannatónlist og
geta nýtt sér það. Ekki aðeins
tónlistina á miðunum, heldur
lika þann auðuga garð sem
plássin voru. Ekki trúi ég ööru
en hann hafi stungið nefi inná
böll, jafnvel á Seyðisfirði hér
forðum tiö. Hvar er sú tónlist
sem ómaöi út i kyrrðina þau
kvöld? — Ekki á þessari plötu.
Viö stöndum frammi fyrir
hættunni af erlendu tónlasti i
dag, hvort sem það er á plötum
Rúnars Júl. eða Gunna Þórðar.
Meðal annars vegna þess að sú
tónlist sem verið hefur með al-
þýðu þessa lands, frá þvl hún fór
að skriða saman I þorpunum og
jafnvel fyrr, hún er hvergi til.
Islensk sjómannatónlist fæddist
ekki um leið og Haukur
Morthens opnaði munninn og
söng Sextán tonn, sem líka er
ameriskt, inná plötu. Það var
eitthvaöáður. Það ætti Jónas að
þekkja. Það ætti að vera á þess-
ari plötu. Það væru sjómanna-
kvæði. Það vil ég fá að heyra á
næstu plötu sem hann á aöild að
og hann er ekkert of góður að
syngja það sjálfur.
pbb
ATHUGASEMD
Kæru lesendur.
Slðustu mánuði hafa Klásúlur
birst hér i blaöinu með höppum
og glöppum. Vikurnar kringum
hátlðarnar féllu siðan alveg út,
enda auglýsingaherferð kaup-
mannastéttarinnar I hámarki
og báru sunnudagsblöðin þess
merki. Okkur var ætlaður staö-
ur I siöasta sunnudagsblaði, en
féllum þá einnig út vegna
gleymsku, að sögn ritstjórnar.
Nú var það ætlun okkar I upp-
hafi að standa fyrir vikulegri
siðu er annaðist það brýna verk-
efni að skýra og skilgreina is-
lenska dægurtónlist. Það verk-
efni hefur orðið enn brýnna á
þvi tæpa ári sem við höfum ver-
ið að sem starfshópur. Hljóm-
plötuiðnaðurinn er orðinn einn
áhrifamesti fjölmiðill á landinu.
Hann lýtur algjörlega
kapitallskum sjónarmiðum,
túlkar þau og miðlar, samanber
sönginn: „Mérersama þó laun-
in séu lág.”
Okkur er ljóst að Þjóðviljinn
hefur i mörg horn að lita. Þó
þykjumst við hafa brýnna erindi
i blaðið en APN með annars
ágæta grein um brúðuleikhús
eða myndasögur með kynslóð-
um Islenskra kvenna. Viö erum
nefnilega sammála Magnúsi
Kjartanssyni I því að Þjóðvilj-
inn eigi alltaf að tapa. Þannig
vinnur hann það strið sem hann
stendur I. Einn þáttur þess er
baráttan um gæði og innihald
þeirrar tónlistar sem allur
fjöldinn neytir. Það verkefni á
hann að vinna og þvi vonumst
við til að geta haldið okkar striki
forfallalaust á næstunni.
Gleðilegt baráttuár
Klásúlur.