Þjóðviljinn - 16.04.1977, Blaðsíða 6

6 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 16. aprll 1977
Frá umrædum
á alþingi í gær
um utan-
ríkismál
Meira en annar hver
íslendingur med hel-
sprengjuna undir koddanum
íslenskir stjórnmála-
menn eiga rétt og heimt-
ingu á þvi að fá að vita
með óyggjandi vissu
hvort hér eru kjarnorku-
vopn eða ekki, hvort svo
er eða ekki að meira en
annar hver islendingur
sofi svo að segja með
helsprengjuna undir
koddanum.
Meðal annars á þessa
leið komst Gils
Guðmundsson að orði á
alþingi í gær við umræð-
ur um skýrslu utanrikis-
ráðherra um utanríkis-
mál. Ræddi Gils marga
þætti utanríkismáia, en
hann var talsmaður
Alþýðubandalagsins i
þessum umræðum.
Einar Ágústsson, utanrikisráð-
herra, fluttiskýrslu sina. Fjallaði
hann nokkuð um þróun alþjóða-
mála, Miðausturlönd, málefni
sunnanverðrar Afríku, aðgerðir i
framhaldi af Helsinki-ráðstefn-
unni, Sameinuðu þjóðimar, haf-
réttarmál, aðildina að Nató og
herstöðina, Evrópuráðið, tsland
og þróunarlöndin, utanrikis-
viðskiptin 1976 og loks almennt
um utanrikisþjónustuna almennt.
Spurningar um
landhelgismál
Gils Guðmundsson ræddi fyrst
um aðstoð tslands við þróunar-
löndin og fagnaði þeirri hækkun á
framlagi til þróunarlandanna
sem ákveðin var á sl. ári. Þá vék
hann að landhelgismálinu, fagn-
aði ávinningum okkar, en beindi
siðan til utanrikisráðherra tveim-
ur spurningum um landhelgis-
málið:
1. Hefur utanrikisráðherra
breytt um skoðun frá þvi hann
lýsti þvi yfir fyrr i vetur að ekki
væri um neitt að semja við
útlendinga um veiöar i fiskveið-
landhelgi okkar?
2. Hefur rikisstjórnin tekið
ákvörðun um að segja upp samn-
ingum þeim sem i gildi eru um
fiskveiðar útlendinga i landhelg-
inni.og hversu hyggst rikisstjórn-
in meðhöndla beiönir sem kunna
að berast um framlengingu
þeirra samninga?
Gils visaði til þess — eins og
þvi er herinn fleygði úrgangsefn-
um i Faxaflóann, hvernig utan-
rikisráðuneytið hefði að lokum
sentfrá sér tilkynningu sem var
vitlausari en fyrri opinberar til-
kynningar um máliö samanlagð-
ar: Ráöuneytiö sagöi nefnilega að
þvi fram að sönnunarbyrðin um
kjarnorkuvopn hvíli á okkur sem
höfum krafist rannsókna. Það er
okkur ekki nóg að utanrikisráð-
herra trúi.og honum ber að gera
ráöstafanir til þess að láta fara
fram könnun sem afsanni þá að
Gils
Einar
Benedikt
Magnús
Guðmundur
Gils Guömundsson gerði tillögu um aö
Alþjóðafriðarrannsóknarstofnunin í Stokkhólmi
verði fengin til að kanna hvort hér á landi
eru kjarnorkuvopn
utanrikisráðherra hafði gert — að
senn færu fram á alþingi umræð-
urum tillögu Alþýðubandalagsins
um úrsögn úr Nató og brottför
hersins — og þvi ætlaði hann ekki
að sinni að fjalla um þessi mál i
heild.
Útgerð á Suðurnesjum
riðar til falls
Hann vék þó að ýmsum
neikvæðum áhrifum af herset-
unni meðal annars á atvinnuiif á
Suðurnesjum. Þar riöaði sjávar-
útvegurinn til falls vegna
samkeppni um vinnuafl frá hern-
um og verktökum hersins. Bæri
brýna nauðsyn til að gera ráð-
stafanir til þess að koma i veg
fyrir að útgerð dragist enn stór-
lega saman á Suðurnesjum, en
sjávarútvegurinn á þessum
slóðum hefði einnig orðið afskipt-
ur opinberri fjárhagsaðstoö.
Gils minnti á að vatnsból
suðurnesjamanna væru i stór-
felldri hættu vegna oliumengunar
frá herstöðinni. Þá vék hann að
Auglýsing um lögtök
vegna fasteigna- og
brunabótagjalda
í Reykjavík
Að kröfu Gjaldheimtustjórans f.h.
Gjaldheimtunnar i Reykjavik og sam
kvæmt fógetaúrskurði, uppkveðnum 16.
þ.m. verða lögtök látin fram fara til
tryggingar ógreiddum fasteignasköttum
og brunabótaiðgjöldum, en gjalddagi
þeirra var 15. jan. og 15. april s.l.
Lögtök fyrir framangreindum gjöldum,
ásamt dráttarvöxtum og kostnaði verða
látin fram fara að 8 dögum liðnum frá
birtingu þessarar auglýsingar, verði þau
eigi að fullu greidd innan þess tima.
Borgarfógetaembættið i Reykjavik,
16. april 1977.
herinn hefði fengið leyfi til þess
að henda ruslinu i Faxaflóa ef
hann hefði beðið um leyfi —
samkvæmt upplýsingum frá
hernum sjálfum um ruslið! Svo
virðist stundum þegar herinn á i
hlut að utanrikisráðuneytið trúi
án þess að þreifa á.
þingsjé
Og fyrst minnst er á rusl frá
hernum, sagði Gils, er ekki úr
vegi að minnast á embættisveit-
ingu forstjóra skransölu hersins.
Þar fékk sá vissulega embættið
sem hvað best var að þvi kominn
úr þvi að framkvæmdastjóri
Timans sótti ekki um starfið.
Rannsókn fari fram
Þessu næst vék Gils
Guðmundsson að þeim umræðum
sem átt hafa sér stað um
kjarnorkuvopn á Keflavikurflug-
velli. Einar Agústsson hefur látiö
undir höfuð leggjast að kanna
þessi mál, sagði Gils, hann virðist
láta sér nægja að trúa og hefur
jafnvel gengið svo langt að halda
hér séu kjarnorkuvopn, eða ef það
verður sannað, tryggi að banda-
rikjaher hypji sig tafarlaust með
þessi manndrápsvopn héðan.
Vitnaði Gils i New Scientist,
timaritið þar sem þrir virtir vis-
indamenn héldu þvi fram að
tsland væri eitt þeirra rikja, sem
hefði kjarnorkuvopn.
Við alþingismenn eigum rétt og
heimtingu á þvi að fá að vita
hvort hér eru kjarnorkuvopn.
Gils Guðmundsson kvaðst vilja
benda utanrikisráðherra á þann
möguleika að fá virta stofnun til
þess að kanna hvort hér eru
kjarnavopn á vegum hersins eða
ekki; benti Gils i þessu sambandi
á Alþjóðlegu friðarrannsóknar-
stofnunina i Stokkhólmi. Þessi
stofnun nyti mikils álits viða og
væri gjarna vitnað til timarita
hennar á alþjóðlegum vettvangi.
Ég beini þvi til utanrikisráðherra
hvort hann viH ekki að starfsmenn
þessarar stofnunar ■ eða fengnir
til að rannsaka búnað banda-
rikjamanna á tslandi, til þess að
ganga úr skugga um það hvort
meira en annar hver islendingur
sofi svo að segja með helsprengj-
una undir koddanum.
Gils minntist þessu næst á
norræntt samstarf, og mótmælti
hann serstaklega þeim röddum
sem enn heyrast sem vilja gera
litið Ur norrænni samvinnu.
Að lokum itrekaði hann stefnu
Alþýöubandalagsins i utanrikis-
málum, þess flokkks sem vildi
efla sjálfstæöi islensku þjóðarinn-
ar með þvi að spyrna gegn ásókn
erlendra auðhringa, berjast fyrir
fullum yfirráöum yfir landhelg-
inni og úrsögn Islands úr Nató og
brottför hersins.
Benedikt Gröndal talsmaður
Alþýðuflokksins i umræðunni
gagnrýndi það hversu utanrikis-
ráðherra hefði gert hinum ýms-
um þáttum utanrikismálanna
losaraleg skil. Nefndi Benedikt
þar sérstaklega „varnarmálin”
og aðild tslands að Nató. Hann
gagnrýndi að utanrikisráðherra
skyldi ekki hafa fjallað um hinar
miklu erlendu skuldir lands-
manna. Þá fann hann að þvi, að
utanrikisráðherra skyldi ekki
hafa notað tækifærið til þess að
lýsa afdráttarlaust stefnu
stjórnarinnar til hugsanlegra
samninga um landhelgismálið.
Hann taldi að utanrikisráðherra
hefði mátt fjalla nokkuð um
hlustunartækin sem hér hafa
fundist.
Magnús Torfi ólafsson talaði
fyrir hönd Samtaka frjálslyndra.
Ræddi hann um viðskiptamál og
taldi þau ekki hafa skipað þann
sess iumræðum um utanrikismál
sem skyldi. Ræddi Magnús Torfi
um breytingar á markaðsmálum
og horfum á breytingum Efna-
hagsbandalagsins.
Guðmundur H. Garðarsson tók
einnig til máls og ræddi um
viðskiptamálin einnig. Hann
sagði að i þeim efnum hefði verið
fylgt stefnu frjálshyggju, en i
utanrikismálum almennt hefði
verið fylgt stefnu borgaraflokk-
Segja ber upp
landhelgissa mningum
Einar Agústsson, utanrikisráð-
herra, tók þvi næst til máls, Hann
sagðist ekki telja aðstæður til
þess að gera gagnkvæma fisk-
veiðisamninga við önnur riki;
hins vegar vildi hann gjarnan
gera almennan fiskverndunar-
samning við önnur riki og vonaði
sköpuðust einhvern tima aðstæð-
ur til þess að gera gagnkvæma
fiskveiðisamninga. Hann þakkaði
Gils Guðmundssyni góða baráttu
og ötula fyrir aukinni aðstoð
Islands við þróunarlöndin.
Hann sagði að ekki hefði ver-
ið tekin afstaða til þess i rikis-
stjórninni að segja upp samn-
ingum um veiðar i landhelg-
inni, en hann kvað það sina
skoðun nú að samningunum
ætti öllum að segja upp — einn-
ig við færeyinga — og þeir ættu
Framhald á bls. 18.
Áhættusamt glæfirafyrirtæki
— segir Sigurður Magnússon í
nefndaráliti um Grundartanga -
verksmiðjuna eftir að hafa
rannsakað markaðshorfur
„Niðurstaða min er þvi sú,
hvað viðkemur arðsemi þessa
fyrirtækis, aðhér séu um áhættu-
samt glæfrafyrirtæki að ræða
eins og ástandi markaðsmála er
nú háttað.” — Þannig kemst
Sigurður Magnússon að orði i
nefndaráliti sinu um kisiljárn-
verksmiðjuna á Grundartanga.
Nefndaráliti Sigurðar er enginn
kostur að gera ýtarieg skil að
sinni, en varðandi arðsemi verk-
smiðjunnar bendir hann ma. á
eftirfarandi:
1. Astandið á stálmörkuðum er
ótryggt. Forstööumaður
Þjóöhagsstofnunar viöurkennir
aö járnblendiverksmiöjan sé
áhættufyrirtæki.
2. Miðað við markaðsverð á
kisiljárni I fyrra hefði orðið 800
milj. kr. halli á verksmiðjunni á
Grundartanga.
3. Miðaö viö eðlilegan hráefnis-
kostnað verksmiðjunnar, en áætl-
að verð ársins 1978, sem er mun
hærra en það sem nú er, væri um
360 milj. kr. halli á verksmiðjunni
það ár.
4. Ef þó er miðað við hráefnis-
kostnaðaráætlun og afurðaverös-
áætlun opinberra aðila en 80%
afköst verksmiðjunnar eins og
eðlilegast virðist yröi árið 1978
300 milj. kr. halli á verksmiðj-
unni.
Sigurður telur aö áætlanir um
hráefniskostnað, afurðaverð og
afköst verksmiðjunnar séu stór-
lega úr lagi færöar — raunveru-
legar staðreyndir segi að hér sé
um að ræöa áhættusamt glæfra-
fyrirtæki.
A forsiðu blaösins er sagt frá
nokkrum þáttum nefndarálits
Siguröar.