Þjóðviljinn - 02.07.1977, Blaðsíða 13

Laugardagur 2. jiílí 1977 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 13
Dagskrá um Hermann Hesse á aldarafmæli hans:
Skáld óðs
og innsæis
Hermann Hesse
i kvöld verður f lutt í út-
varpi dagskrá um þýska
skáldið Hermann Hesse,
en Kristján Árnason sér
um gerð hennar og
stjórnar flutningi.
Hermann Hesse er fæddur i
Wiirtemberg árið 1877. Foreldr-
ar hans voru trúboðar og höfðu
viða farið, og á æskuheimili
Hesse var þvi mikið um áhrif
framandi menningarsvæða,
tónlistariðkun og guðsótti. 1881-
86 bjuggu foreldrarnir i Basel,
en fluttust þá til Þýskalands og
þar var Hesse settur til mennta
og átti að verða guðfræðingur.
Hann lauk þó ekki þvi námi, en
sneri sér að ýmsum störfum
sem til féllu og gerðist að lokum
bóksali, en það starf gaf honum
færi á að leggja rækt við lestrar-
og menntalöngun sina.
Fyrstu bækur Hesse voru
ljóðabækur og fyrst með skáld-
sögunni Peter Camenzind vakti
hann á sér athygli, en hún kom
út 1904.
Árið 1911 ferðaðist Hesse til
Indlands og sér merki þeirrar
ferðar i mörgum verka hans
siðar. Heimkominn settist hann
að i Bern. Þegar fyrri styrjöldin
skall á vakti Hesse á sér athygli
I Þýskalandi með frægri ritgerð,
„O, Freunde, nicht diese Töne,”
þar sem hann fordæmdi striðið
og uppskar hann mikla óvild
fyrir vikið. Sú óvild er talin hafa
enst Hesse meðal þjóðverja
fram yfir seinni styrjöld. Ár
fyrra striðsins voru Hesse á
margan hátt afar erfiður timi,
og er skáldsagan Demian talin
fyrsta merkið um að rofa taki til
hjá höfundinum að nýju, en hún
birtist 1917 undir dulnefni.
Af öðrum bókum Hesse skulu
hér taldar hinar helstu, sem
skara fram úr i verki hans:
Siddharta, 1931, sem er um
indversk efni, Steppenwolf,
sem út kom 1927, Der Kurgast
og Die Nörnbergerreise. Enn
má nefna Narziss und Gold-
mund, sem fjallar um ólik lifs-
viðhorf hugsuðar og meinlæta-
manns og hins heimsvana iista-
manns á hinn bóginn og loks
Das Glasperlenspiel, sem út
kom 1943 i Sviss og er talið krist-
alla öll helstu þemu skáldskap-
ar og lifsviðhorfs Hesse.
Laugardagur
7.00 Morgunútvarp , Veöur-
fregnir kl. 7.00, 8.15 og 10.10
Morgunleikfimi kl. 7.15 og
8.50. Fréttir kl. 7.30, 8.15 (og
forustugr. dagbl.), 9.00 og
10.00, Morgunbæn kl. 7.50
Morgunstund barnanna kl.
8.00: Arni Blandon heldur
áfram að lesa „Staðfastan
strák” eftir Kormák Sig-
urðsson (6). Tilkynningar
kl. 9.00. Létt lög milli atriöa.
óskalög sjúklinga kl. 9,15:
Kristin Sveinbjörnsdótir
kynnir. Barnatimikl. 11.10:
Kaupstaðir á Islandi:
Keflavik. Agústa Björns-
dóttir stjórnar timanum.
Efni tóku saman og flytja
Gylfi Guðmundsson, Ragn-
ar Guðleifsson og fleiri.
12.00 Dagskráin. Tónleikar.
Tilkynningar.
12.25 Veðurfregnir og fréttir.
Tilkynningar. Tónleikar.
13.30 Laugardagur til lukku
Svavar Gests sér um síö-
degisþátt i tali og tónum.
(Inn i hann falla iþrótta-
fréttir, almennar fréttir kl.
16.00 og veðurfregnir kl.
16.15).
17.00 Létt tóniist.
17.30 Rimur af Svoldarbar-
daga eftir Sigurð Breið-
fjörð, — V. þáttur.Hallfreö-
ur Orn Eiriksson cand.
mag. kynnir. Guðmundur
Ólafsson og Pétur Ólafsson
kveða.
18.00 Tónleikar. Tilkynning-
ar.
18.45 Veðurfregnir. Dagskrá
kvöldsins.
19.00 Fréttir. Fréttaauki. Til-
kynningar.
19.35 Allti grænum sjó.Stolið,
stæit og skrumskælt af
Hrafni Pálssyni og Jörundi
Guðmundssyni.
19.55 Pianósónata I es-moli
eftir Paul Dukas.Francoise
Thinat leikur
20.40 Skáld óðs og innsæis.
Kristján Arnason talar um
Hermann Hesse á aldaraf-
mæli hans. Lesið verður úr
ritum skáldsins i bundnu og
óbundnu máli, þ.á m.
„Draumljóð”, smásaga i
nýrri þýðingu eftir Hrefnu
Beckmann.
21.30 Hljómskálatónlist frá
útvarpinu I Köln. Guðmund-
ur Gilsson kynnir.
22.00 Fréttir.
22.15 Veðurfregnir. Danslög.
23.55 Fréttir. Dagskrárlok.
Sprengíng í kjamorku-
úrgangí tyrir 20 árum
Talin hafa orðið í Uralfjöllum sunnanverðum
— hundruð manna sögð hafa farist
LUNDÚNUM 30/6 Reuter —
Sovéski andófsmaðurinn Sjores
Medvedef, sem nú býr i
Lundúnum, lagði i dag fram
sönnunargögn fyrir þvi að gifur-
leg kjarnorkusprenging af
völdum slysni hefði orðið i Sovét-
rikjunum seint á árinu 1957 eða
snemma árs 1958. Telur Medve-
def að sprengingin hafi orðið i úr-
gangi frá kjarnorkuverum, sem
grafinn hafi verið i jörð, og að
hundruð manna hafi dáið úr
geislunarsjúkdómum af völdum
sprengingarinnar, sem mengað
hafi um 2400 ferkilómetra svæði.
Medvedef hélt þessu fyrst fram
i fyrra, en margir vestrænir
visindamenn tóku þá litið mark á
fullyrðingu hans,og Sir John Hill,
forseti bresku kjarnorkumála-
stofnunarinnar, kallaði þetta rugl
eitt og staðleysu. Siðan hefur
Medvedef farið rækilega gegnum
fjölda sovéskra blaða um
visindamál, sem komið hafa út
siðan 1958, og fundið þar margt,
sem hann telur renna stoðum
undir fullyrðingu sina. Hann
telur að sprengingin hafi orðiö i
sunnanverðum úralfjöllum, milli
borganna Tseljabinsk og Sverd-
lovsk. Sovéskur lifeðlisfræðingur
Lev Túmerman, sem fluttist til
tsraels 1972, hefur sagt að Medve-
def hafi á réttu að standa. Segist
Túmerman hafa verið þarna á
ferð 1960 og séð þá vegaskilti með
aðvörunum um geislunarhættu.
í einu sovésku visindaritanna,
sem Medvedef tók til athugunar,
er fjallað um tvö ónefnd stöðu-
vötn, annað hálfan fimmta
ferkilómetra að stærð en hitt
rúmlega ellefu ferkilómetra. Er
fjallað um áhrif kjarnorku-
geislunar á lif I þessum vötnum
og svo látið heita að þarna hafi
verið um tilraun að ræða. En
Medvedef segist eiga erfitt með
að trúa þvi, að nokkur með réttu
ráði myndi geislamenga tvö svo
stór stöðuvötn einungis i tilrauna-
skyni. 1 öðrum blöðum er fjallað
Framhald á bls. 14.
Fullkomin fuglahræöa
Breskt fyrirtæki hefur búið til
nýja fuglahræðu, sem á að fæla
fugla frá ökrum með virkari hætti
en áður hefur þekkst.
Hræðan er sett á stálstöng. A
henni snýst þriskipt málmplata,
og á hverja hlið hennar eru
dregnar útlinur fugls á flugi.
Hræðan snýst fyrir vindi og getur
þásýnstsem aðþar sé fugl á flugi
þar sem hún stendur. Fugls-
myndin er úr hvitu endurskins-
efni og áhrifin af henni breytast
með ljósstyrk og „flughraðinn”
breytist með vindstyrk. Arangur-
inn á að verða sá, að fuglar ná-
lægt ökrunum skelfist nærveru
ókunnugs fugls og fljúgi á brott
skelkaðir.
*á T
!■ ib
V i fr r-Traua ! 2
Auglýsing um breytingu á auglýsingu nr.
132/1974 um
íslenska stafsetningu
9. gr. auglýsingarinnar orðist svo:
a) Þjóðheiti, nöfn á ibúum landshluta (héraða, hreppa,
borga og kaupstaða) nöfn á mönnum kenndum við bæi og
forfeður, svo og nöfn á ibúum heimsálfa skal rita með
stórum staf t.d. tslendingur, Austfirðingur, Keldhverf-
ingur, Reykvikingur, Seyðfirðingur Stokkseyringur Odd-
verjar, Sturlungar, Knýtlingar, Evrópumenn, Amerfkan-
ar.
b) Hátiðanöfn skal þvi aðeins rita meö stórum staf að
fyrri hluti þeirra sé sérnafn t.d. Margrétarmessa, Þor-
láksmessa o.s.frv.
c) Um viðurnefni og nokkur önnur orð, samsett á sama
hátt, gildir sama regla og um hátiðanöfn, t.d. (Helgi)
Hundingsbani, Hólsfjallahangikjöt, Vernerslögmál
o.s.frv. Viðurnefni leidd að staðanöfnum skal einnig rita
með stórum staf ef þau eru nafnorð, t.d. (Þorvaldur)
Vatnsfirðingur, (ÞÓrður) Hitnesingur, (Einar) Þveræ-
ingur, (Ormur) Svinfellingur o.s.frv. Um viðurnefni al-
mennt, sjá 10. gr. og hátiðanöfn, 15. gr.
10. gr. verði þannig:
Viðurnefni skal rita með litlum staf (sbr. þó Um stóran
staf9. gr. c-lið) t.d. (Ari) fróði, (Jón) lærði, (Auðun) vest-
firski o.s.frv.
• 11. gr. verði þannig:
a) Þjóðflokksheiti skal rita með litlum staf, t.d. mongóli,
indiáni, germani, slafi.
b) Tungumálaheiti og nöfn á mállýskum skal rita með
litlum staf, t.d. islenska, vestfirska, jóska.
12. gr. verði þannig:
a) Nöfn á fylgismönnum stefna, jafnt stjórnmálastefna
sem annarra, svosem nöfn á fylgismönnum einstakra for-
ystumanna skal rita með litlum staf, t.d. framsóknarmað-
ur, sjálfstæðismaður, alþýðuflokksmaður, sósialisti, guö-
spekingur, nýguðfræðingur, stalinisti, hitlerssinni, maó-
isti, gaullisti o.s.frv.
b) Nöfn trúflokka og fylgismanna þeirra skal rita meö
litlum staf, t.d. múhameðstrú, múhameðstrúarmaður.
kristin trú, kalvinstrú, húgenotti, o.s.frv.
Auglýsing þessi öðlast þegar gildi. Hafa skal hliðsjón af á-
kvæðum 42. gr. aö því er varðar heimild til að nota
kennslubækur með fyrri stafsetningu.
I menntamálaráðuneytinu
28. júni 1977
Vilhjálmur Hjálmarsson
Birgir Thorlacius.
Lausar
kennarastöður
á Sauðárkróki
Kennarastaða við Barnaskólann.
Upplýsingar gefur skólastjórinn, Björn
Björnsson, simi 5254. Kennarastaða við
Gagnfræðaskólann. Kennslugreinar
þýska og islenska.
Upplýsingar gefur skólastjórinn, Friðrik
Margeirsson, simi 5219.
Umsóknir sendist til formanns skóla-
nefndar Guðjóns Ingimundarsonar, sem
einnig gefur upplýsingar, simar 5173 eða
5226.
íslenska járnblendifélagið hf.
flytur skrifstofu sina úr
Lágmúla 9,
Reykjavik, að
Grundartanga
i dag, iaugardaginn 2. júli 1977.
Póstfang:
íslenska járnblendifélagið hf.
Grundartangi, Skilmannahreppur
301 AKRANES
Simi: 93-1092