Þjóðviljinn - 08.07.1977, Síða 4

4 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 8. júli 1977
Málgagn sósíalisma,
verkalýðshreyfingar
og þjóðfrelsis.
Otgefandi: Útgáfufélag Þjóöviljans.
Framkvæmdastjóri: Eiöur Bergmann
Ritstjórar: Kjartan Ólafsson
Svavar Gestsson
Fréttastjóri: Einar Karl Haraldsson.
Umsjón meö sunnudagsblaöi:
Arni Bergmann.
Auglýsingastjóri: Olfar Þormóösson.
Ritstjórn, afgreiösla, auglýsingar:
Sföumúla 6, Simi 81333
Prentun: Blaöaprent hf.
Borg kerfis -
kónga og
kaupmanna
Það er kominn kosningaskjálfti i
borgarstjórnarihaldið. Vörnin á óstjórn-
inni er hafin. Goðsögnin um hina góðu
stjórn er á ný farin að birtast i Morgun-
blaðinu. Á miðvikudag kom innblásinn
leiðari um „heimastjórn i borgarmálum”.
Þar voru stór orð og glæstar lýsingar. Þó
var ekki spurt: Heimastjórn hverra? Það
er kjarni málsins.
í Reykjavik rikir ekki heimastjórn
fólksins i þágu hagsmuna fjöldans. Ibúar
hverfanna eru áhrifalausir um skóla, dag-
vistunarstofnanir, félagslega þjónustu og
framkvæmdir i sinum hverfum. Það er hið
volduga bákn kerfiskónga Sjálfstæðis-
flokksins i stjórnsýslu Reykjavikur sem
tekur allar ákvarðanir án þess að fólkið
sjálft komi þar nokkuð við sögu. Hið virka
lýðræði er óþekkt fyrirbæri i málefnum
höfuðborgarinnar. 1 skjóli Sjálfstæðis-
flokksins hefur vaxið upp eitt sterkasta
embættisbákn landsins. Þetta bákn ráðsk-
ast með málefni borgarbúa meira og
minna að eigin geðþótta.
Þótt kjörnir fulltrúar sitji í borgarstjórn
er hún alls ekki vettvangur ákvarðana.
Fulltrúar Sjálfstæðisflokksins sitja á lok-
uðum fundum með kerfiskóngum Reykja-
vikurborgar og þar er málefnum ibúanna
ráðið til lykta án opinnar eða frjálsrar
umræðu. í borgarstjórn eru niðurstöður
einfaldlega tilkynntar, tillögur minnihlut-
ans yfirleitt felldar og á allan hátt kapp-
kostað að koma i veg fyrir lýðræðislega
starfshætti. Reykjavik er draumaborg
embættisbáknsins. Þar eru það kerfis-
kóngarnir sem öllu ráða — ekki fólkið
sjálft.
Að visu er það einn hópur ■ manna sem
nýtur velþóknunar kerfiskónga Sjálf-
stæðisflokksins i embættisbákni Reykja-
vikurborgar. Það eru þeir kaupmenn sem
löngum hafa fjármagnað kosningavél
flokksins og ávallt átt sina fulltrúa i
apparati borgarinnar. í dag er ötulasti
baráttumaður kaupmannahagsmunanna
áhrifarikasti borgarfulltrúinn.
Þjónusta kerfiskónganna við hagsmuni
kaupmannanna hefur birst á margvis-
legan hátt. Skipulag borgarinnar er miðað
við hagsmuni kaupmannaverslunarinnar
og burðarásum kaupsýslunnar er úthlut-
að bestu lóðunum. Hins vegar er kapp-
kostað að meina verslunarfyrirtækjum
fólksins sjálfs um sjálfsagða fyrir-
greiðslu. Samvinnufélög ibúa i höfuðborg-
, inni hafa i áratugi verið á bannskrá
kerfiskónganna. Þeir gæta vel hagsmuna
kaupmannanna og' neita fyrirtækjum
fólksins um sjálfsagða fyrirgreiðslu. Þótt
yfir 10 þúsund ibúar Reykjavikur séu
félagsmenn i KRON og það þvi meðal
fjölmennustu félagssamtaka i höfuðborg-
inni hefur kerfisaðstöðu kaupmannanna i
embættisbákni Reykjavikur verið misk- -
unnarlaust beitt gegn þessu fyrirtæki
fólksins.
Þegar ungir og óreyndir ihaldsmenn
setja á oddinn slagorð um ,,Báknið burt”
og telja sig þannig hef ja baráttu við and-
stæðinga, væri þeim nær að svipast um i
eigin garði. öflugasta embættisbákn á ís-
landi er nefnilega i túngarði Sjálfstæðis-
flokksins. í áratugi hefur flokkurinn einn
og óstuddur eflt til valda mikinn fjölda
kerfiskónga i Reykjavikurborg. Þetta
bákn er grundvöllurinn að itökum Sjálf-
stæðisflokksins i islensku þjóðlifi. Fjöldi
ráðherra og þingmanna flokksins eru skil-
getið afkvæmi þess. Þeir hafa verið fóstr-
aðir af kerfiskóngum og alist upp i þjón-
ustu við hagsmuni kaupmannanna.
„Báknið burt” getur þvi vissulega orðið
kjörorð i næstu borgarstjórnarkosn-
ingum. Burt með bákn kerfiskónga og
kaupmanna i stjórn Reykjavikurborgar.
Færumvaldið i hendur fólksins sjálfs.
Færum hverfaráðum og félagssamtökum
forræði yfir málefnum ibúanna.
Morgunblaðið og
fasteignasalarnir
Nú eru fasteignaauglýsing-
•arnar í Morgunblaðinu orönar
4 síður á virkum dögum og
þvi óhætt aö bæta miljónum viö
þá ágiskun okkar fyrir nokkru
að Morgunblaðiö heföi yfir 120
miljónir króna i tekjur af fast-
eignaauglýsingum á ári. Hiö
nána hagsmunasamband Morg-
unblaösins og fasteignasalanna
er sá fjárhagsgrundvöllur sem
blaöiö byggir rekstur sinn fyrst
og fremst á.
I leiðara Þjóöviljans segir svo
1. júli:
„Meö þetta i huga er ofur-
skiljanlegt að Morgunblaöiö
hafi undanfarna daga sungiö
með fasteignasölunum mikinn
söng um vaxandi veröbólgu.
Blaðiö hefur beina fjárhagslega
hagsmuni af aukningu verö-
bólgunnar. Samkomulag þess
viö fasteignasalana er i reynd
ofureinfalt. Morgunblaöiö birtir
leiðara um mikla veröbólgu á
næstu mánuöum og á þannig
verulegan hlut aö þvi aö hvetja
til aukinna umsvifa á fasteigna-
markaðinum. Menn óttast verö-
hrun krónunnar i næstu framtiö
og vilja þvi festa hana i húseign-
um. Þessi ótti sem Morgunblað-
iö reynir aö skapa færir fast-
eignasölunum aukin umsvif,
Morgunblaöinu fleiri auglýsing-
ar og þessum tveimur lags-
bræörum i veröbólguþjóöfélag-
inu, Morgunblaðinu og fast-
eignasölunum, verulegan hagn-
aö.”
Furðulegur at-
vinnuvegur
Jóhanna Kristjónsdóttir,
form. Félags einstæðra for-
eldra, gerir fasteignamarkaö-
inn aö umræöuefni i Lesbók
Morgunblaðsins og þykir hann
aö vonum skritinn:
„Einn furðulegasti atvinnu-
vegurinn hér á lanþi — aö
ornnuMnÖift
minnsta kosti meö augum
ófróöra leikmanna séö — er fast
eignasala. A hverjum degi birt-
ast siöur af auglýsingum frá
tugum fasteignaskrifstofa og er
þó úrvalið mest um helgar. Þaö
vita allir sem eitthvað hafa aug-
lýst i fjölmiðlum að peningar
fyrir auglýsingar eru fljótir aö
fara og þvi verður aö gera ráö
fyrir þvi aö fasteignasalarnir
eyöi verulegum upphæöum i aö
koma á framfæri upplýsingum
til fólks um hvaö er á boöstólum
og er þaö út af fyrir sig góö
sjálfsögö þjónusta. En hitt er
dularfyllra hvernig allar þessar
skrifstofur fá þrifist I þessu litla
samfélagi — og þá skal heldur
ekki gleymt aö taka þaö fram aö
fasteignasalar hafa nú I allan
vetur haft uppi miklar harma-
tölur, þegar fjölmiðlar hafa leit-
að eftir upplýsingum um sölur
hjá þeim. Hefur þeim yfirleitt
boriö saman um aö hreyfing á
fasteignamarkaöinum væri
skelfing dræm og væri það
ástand búið aö standa lengi —
allt aö þvi heilt ár, er haft eftir
einum á dögunum. Engu aö siö-
ur viröast þessar skrifstofur
meö alldrjúgum mannafla þrif-
ast bara bærilega og enda þótt
mér sé ekki kunnugt um aö fast-
eignasalar hafi samtök með sér
og samkeppni milli þeirra inn-
byröis hljóti aö vera nokkuö
hörö — sérstaklega á þessum
siöustu og verstu timum, þegar
ekkert selst af fasteignum — er
þó sýnilegt aö ákveðiö samræmi
er milli þeirra, ekki hvaö sist
þegar að þvi kemur aö tosa
veröi á fasteignum upp á viö.
Fasteignasali sá sem áöur er aö
vikið segir að hækkun á fast-
eignum hafi vart oröið umtals-
verð I heilt ár, en hins vegar
spáir hann þvi að nú fari aö
koma kippur i bæöi sölu og þar
með verð, og annar fasteigna-
sali spáir allt að 40 — 50% hækk-
un á fasteignum.”
Hver tapar?
„Þetta eru hinar athyglis-
veröustu upplýsingar fyrir fólk
— þ.e. aö heyra aö verö á fast-
eignum hafi nánast staðiö I staö
iheilt ár. Það vita þeir best sem
fylgst hafa meö á þessum mark-
aöi aö þarna er ekki rétt farið
meö. Eöa kannski finnst fast-
eignasölum þaö sáralitil hækk-
un þótt 2ja herbergja Ibúð á
ákveönum staö i bænum, sem
var til dæmis seld á rúmar
fimm miljónir fyrir hálfu ári,
fari nú — ef hún á annað borö
selst — á sjö miljónir eða jafn-
vel nokkur hundruöum þúsunda
betur. Eöa aö fjögurra her-
bergja Ibúðir á ákveðnum stöö-
um i bænum sem kostuðu 10 —
12 miljónir i mesta lagi fyrir
hálfu ári, eru nú verðlagðar á 15
— 16 miljónir. Kannski finnst
fasteignasölunum ekki mikiö til
um slikar hækkanir. En hvernig
má þaö vera aö slikar miljóna-
hækkanir verða á ibúðum, sam-
timis þvi sem engin hreyfing er
á sölu á ibúðum. Þetta vefst fyr-
ir mörgum aö skilja og jafnvel
aö sætta sig viö. Þaö ber lika aö
hafa i huga að fasteignasalinn
er tveggja þjónn — seljandans
og kaupandans. Hann á aö bera
boö á milli og stuöla aö þvi aö
sem viturlegast samkomulag
náist. Stundum er ekki laust viö
aö öörum þessara aöila þyki
sem fasteignasalinn dragi taum
hins I málinu og margsinnis
hafa kaupendur staöiö fast-
eignasala aö þvi að segja vísvit-
andi ósatt um aö einhver ákveð-
in tilboö séu komin i fasteign
sem viökomandi kaupandi hefur
augastaö á. Er þetta þá gert til
aö heröa á kaupandanum og fá
hann til að taka afstööu I máli
sem hann er kannski i vafa um.
Iðulega kemur svo i ljós aö ekk-
ert tilboö var á feröinni og i
mörgum tilvikum hefur þetta
oröið til þess eins aö seljandi
fékk hærra verö fyrir vikiö. Þar
með er hagsmuna hans gætt. En
hvaö þá meö kaupandann?”
\