Þjóðviljinn - 11.12.1977, Page 12

12 SIÐA — ÞJOÐVILJINN Sunnudagur 11. desember 1977
Ólafur R. Einarsson: fslensk blöö
reyndust afleitar heimildir.
Hér á opnunni er birt
samantekt um og úr
bókinni Gúttóslagurinn
eftir Ólaf R. Einarsson
og Einar Karl Haralds-
son. í viðtali við Ólaf er
fyrst að þvi spurt, af
hverju Gúttóslagurinn
verður bókarefni, hvað
ræður mestu um það?
Hátindur
— Þar ræður sjálfsagt mestu,
að i vitund allra þeirra sem horfa
yfir sögu verklýöshreyfingarinn-
ar hefur niundi nóvember 1932
öölast sess sem hátindur stétta-
átaka á kjfeppuárunum. Þaö sem
stuðlaraöþvi aö gera þennan dag
að þessum hátindi er lika þaö,
hvern sess hann hefur hlotiö i
bókmenntum, með Þóröar sögu
halta eftir Halldór Laxness,
kvæði Jóhannesar úr Kötlum og
fleiri verkum. Það er þegar búiö
að færa þessa atburði i drama-
VIÐTAL VIÐ ÓLAF R. EINARSSON
Til hvers ad semja
bók um Gúttóslaginn?
tiskan búning. Annaö er þaö, aö
við vildum kryfja heilt ár svolitið
nánar til að prófa þá mynd sem
þátttakendur atburöa hafa gefiö
okkur, hvort goðsögnin um bar-
áttu kreppuáranna fær staðist.
En bókin f jallar ekki aöeins um
Gúttóslaginn —húner um atburði
ársins 1932 og það ástand sem þá
rikti.Hér við bætist svo, að á veg-
um sömu útgáfu, Orn og örlygur,
haföi þegar komið bók um 30.
mars 1949 — en á þessum tveim
dögum hafa orðið langsamlega
hörðustu átök i islenskri sögu á
tuttugustu öld.
Goðsögn og veruleiki.
— Og hvernig reiðir fyrri hug-
myndum um stórtiðindi ársins
1932 af við nánari skoðun? Hvaö
kemur mest á óvart höfundum —
og svo lesendum?
— Mér finnst að „goðsögnin”
fái vel staðist að þvi er varðar
Gúttóslaginn sjálfan. Þetta var
rammur slagur, þar sem jafnvel
hæglátustu menn verða virkir og
.verkamenn standa saman gegn
stórárás á kjör þeirra. En þegar
horft er á árið i heild, þá kemur
það kannski nokkuö á óvart, að
það er aðeins nokkur og ekki ýkja
stór hluti verkamanna virkur i
baráttunni. Þar á móti kemur, að
þessi hluti verkamanna er mjög
virkur.
Ég held að lesendum, einkum
þeim yngri, muni mest koma á
óvart sú inynd af daglegu lífi sem
bókin gefur, þau eymdarkjör sem
alþýða manna býr við á þessum
árum. Við .fjöllum ekki hvað síst
um það að vera atvinnulaus.
Maður heyrir stundum það við-
horf standa upp úr yngri mönn-
um, að kreppa geti verið ágæt —
þá fái menn tima til að stúdera
marxisma. En þeir vilja gleyma
þvi, að það var timafrekt og nið-
urdrepandi að vera á snöpum eft-
ir vinnu, og að atvinnuleysi getur
allt eins brotið menn niður and-
lega og herða þá f róttækni.
Heimildavandinn.
Mér sjálfum kom það mest á
óvart við gerð þessarar bókar hve
islensk blöð eru vond heimild.
Blaðamennskan á þessum árum
er þannig, aö það er eins og Stak-
steinar, A viðavangi og Klippt og
skorið hefðu lagt undir sig allar
siöur blaðanna: þetta eru
stórpólitisk skot á vixl. Þá tökum
við þánn kost að láta blöðin tala
sjálf og láta lesendur um að
leggja saman og draga frá.
— Hvað er erfiðast við sjálfa
heimildasöfnunina til slikrar bók-
ar?
— Þessi bók er unnin á grund-
velli blaða, málsskjala og viötala
við þátttakendur. Og það er erfitt
og tímafrekt að fá úr þvl skorið
hvað 1 raun og veru gerðist, svo
mjög sem þessar heimildir stang-
ast á. Þessvegna köllum við þetta
lika blaðamennskusagnfræði, lát-
um heimildir tala sem mest sjálf-
ar, tilgreinum þær nákvæmlega.
En um hvern og einn kaf la mætti
sjálfsagtskrifa ítarlega fræðilega
ritgerðá grundvelli heimildanna.
Vildu þeir taka bæinn.
— Þegar menn leggja úr af
Gúttóslagnum fer þó nokkuð fýrir
þeirri hugmynd, að kommúnistar
hefi viljað halda áfram og „taka
bæinn”. Hvað fréttuð þið um þá
hlið málsins?
— Ýmsar heimildir benda
til þess, að borgarastéttin
óttaðist valdatöku kommúnista,
og stofnun varalögreglu talar
skýru máli um þaö. Forystumenn
Kommúnistaflokksins tóku það
hinsvegar mjög skýrt fram I við-
tölum, að ekkert slíkt hefði
hvarflað aö þeim: þeir hefðu að-
eins skorað á verkamenn að f jöl-
menna á staðinn til að mótmæla
kaupráni. Það bendir satt að
segja allt til þess, aö þeir hafi
ekki haft nein áform um að láta
kné fýlgja kviði eftir aö lögreglan
var nær óvig orðin. Kommúnista-
flokkurinn var mjög einangraður
I Reykjavik um þessar mundir,
en hann er reyndar að brjótast út
úr þeirri einangrun með baráttu
sinni gegn atvinnuleysi.
Hihsvegar læðist sá grunur að
manni, að atburðirnir 9. nAfem-
ber hafi haft áhrif á ýmsa þá sem
siðar urðu forystumenn Sjálf-
stæðisflokksins og skýri nokkuö
þann ótta þeirra við valdarán
kommúnista sem kemur meðal
annars fram í viðræðum við
Bandarikjamenn eftir strið, sem
nú hafa verið birtar.
Samstaða fæddist
— En hvaða áhrif hafði dagur-
inn helst á vinstri hluta samfé-
lagsins?
— Það er ekki að efa að niundi
nóvember hafði mikiláhrif á sögu
sósiallskar hreyfingar. Við þessa
stóru atlögu á kjör manna skap-
ast samstaöa stéttvíss verka-
fólks. Og í þessum slag komust á
tengsli sem siðar komu fram i
stofnun Sósialistaflokksins 1938.
Það skiptir þá miklu, að vegna
drengilegrar frammistöðu sinnar
i slagnum líta hinir róttækustu
Héðinn Valdimarsson allt öðrum
augum upp frá þessu en aðra for-
ustumenn Alþýðuflokksins. Þessa
verður að visu ekki vart fyrst á
eftir þvi enn um a.m.k. tveggja
ára skeið slást kommar og kratar
sin á milli af mikilli heift.
Það vakir fyrir okkur með
þessari bók, að kynna mönnum
hörkuna sem var I stéttaátök-
unum á kreppuárunum og vekja
meiri áhuga á verkalýðssögu en
verið hefur uppi. Vonandi vekur
þessi bók margar spurningar —
sjálfsagt fleiri en hún svarar.
áb.
GUTTOSLAGURINN OG KREPPUTIMARNIR
Kosnmgabomban 1937
Uppljóstranir Hermanns Jónassonar
forsætisráðherra, um handtöku-
fyrirætlanir Ólafs Thors í kjölfar
Gúttóslagsins gerðu út um sigur-
vonir Breiðfylkingar alla íslendinga
Eftir inngangskafla þar sem
brugðið er upp mynd af blóðugum
átökum atvinnuleysingja og lög-
reglu á bæjarstjórnarfundinum i
Gúttó og á götum úti 9. nóvember
1932 lita höfundar bókarinnar
fram til ársins 1937. Á framboðs-
fundi á Hólmavik varpaði
Hermann Jónasson, forsætisráð-
herra, þeirri kosningabombu,
sem átti eftir að snúa gangi kosn-
inganna við.
„Hvað ástandið var orðið
alvarlegt fyrir kosningarnar 1934
sést bezt á þvi, að eftir 9.
nóvember 1932 gaf Ólafur Thors,
sem dómsmálaráðherra, fyrir-
skipun um það, að safna saman
400 manna liði i Sundhöilinni á
næturþeii, og taka fasta og varpa
i fangelsi 20 — 30 mönnum, sem
talið var, að hefðu staðið að óeirð-
um, þar á meðal nokkrum for-
ingjum Alþýðuflokksins.
Handtökurnar skipaði Ólafur
Thors að framkvæma kl. 6 að
nóttu. Ég neitaði sem iögregiu-
stjóri að framkvæma þessa fyrir-
skipan og úrskurðaði mig úr mál-
inu, og Kristján Kristjánsson sem
var skipaður setudómari hafði
lika vit fyrir ólafi Thors. Hann
neitaði einnig að framkvæma
þetta verk enda hefði það senni-
lega leitt blóðbað ' yfir Reykja-
vik”.
Þessi kosningabomba dró diik á
eftir sér. Heiftarlegar deilur hóf-
.ust I blöðunum. Ólafur Thors og
Morgunblaðið stimpluðu
forsætisráðherra ósanninda-
fáann, en Alþýöublaðið og Verka-
lýðsblaðið sökuöu ólaf og Sjálf-
stæðisflokkinn um „fasiskar til-
hneigingar”, en þeirra gætti mjög
erlendis um þessar mundir.
Lögreglurannsókn fylgdi i kjöl-
farið. t útvarpsumræðum 16. júni
var „Hermannsmálið” aðaldeilu-
efnið og lauk þeim á þann veg að
Ólafur Thors skoraði á Hermann
að mæta sér á hólmgöngufundi á
Hólmavik 18. júni, en þá var
aöeins rúmur. sólarhringur til
kjördags. ólafur vildi kveða niður
„rógburö Hermanns” á þeim stað
sem honum var komiö á kreik.
Forsætisráöherra varð „tiu sinn-
um verri en nokkur annar” og
kom til fangbragða milli hans og
ólafs I útvarpshúsinu. Glimu-
kóngurinn hafði að sjáifsögðu
betuc. en á kjördag Ijóstaði
iii'gwaaasaa'fflc1
iwjia
ID/^GrlBIL^yÐIHÐ

STftRSTI QSIGUR
| Aps T H
tta m mlf 1 ITll
J Hann varð jafn bcr að vísvltandi ' ‘
.... frammi fyrár fundarmönnutn á Hóluia-
vík efns og rltstjórar Morgnnblaðsins
*'» **< M*m!i»
■ vJ**. * WvméttríMa Mklptor ior*mtíMrAbhcrr*t
'Jt& ZTíir ir«t> «»«.<« ymH
í faisbréfsmáiinn
<%■ txú'.# t'A'*'#,.
'W rr/r’V, ’/r
■f'.y.; 4>\ i/, '<«
VtotMÚ * i**"' "■*< ’r* þa*
■■*',< (trtt* *iíXt«r/
VýAjv. H ftfnten-
vf '■"'■■■& ’■* '"Ai-
;*-■. t&rtá. W»> ytrr/o
iM t Vr/M
■■,,: „ i'MrM-rwr ** DiúpavOt <nr Pxmm&ákn*rmá*twtu pmr nttit+G am Ur ■■
. , nr,r. (u? \**r . >**:■■/>,
H I W p p 1 I o fyr\* 'Hrrnitíifv",
! '»**■ ♦•» *f VMÍAM
i* VUú JtC'T.

HERMANN GEFST UPPI
Lýsir rannséknardéittarann og
lögreglitforÍKigfáiiin Xfiigvitxii?
Sinum augum litur hver á silfrið, gátu þeir sagt sem iásu biööin 19. júnf,
daginn fyrir kosningar, árið 1937. Með striðsfyrirsagnaletri sögðu þau
frá hólmgöngunni á Hólmavik.
Morgunblaöið þvi upp að
forsætisráðherra hefði ráðist á
Ólaf Thors honum aö óvörum.
Atti þá ólafur að hafa sagt: „Var
það með svona aðferð sem þjer
urðuð glimukóngur tslands um
árið?”. Þannig stóð á þvi að
helstu leiðtogar kosningabarátt-
unnar voru á ferðalagi til og frá
Hólmavik dagana fyrir kjördag
1937, og komu ekki til Reykjavik-
ur fyrr en aðfararnótt hans. En
aöalfregnir blaðanna á enda-
spretti kosningabaráttunnar
fjölluðu nær eingöngu um hand-
tökumálið og viðureign Ólafs og
Hermanns. Niðurlag kaflans um
Hólmgönguna er á þennan veg:
„Það kann að vera að margur
furði sig á þvi að 9. nóvember
bardaginn og eftirmáli hans
skyldi verða helsta hitamál kosn-
inganna tæpum fimm árum siðar.
Athyglisvert er að málið veröur
ekki I brennidepli kosninga-
baráttunnar 1934 og Hermann
Jónasson ljóstrar ekki neinu upp
þá. Hvers vegna velur hann þá
sumarið 1937 að beina athyglinni
að Ólafi Thors og hinum stutta
ráðherraferli hans i árslok 1932?
í kosningunum 1937 voru and-
stæðurnar i islenskum stjórnmál-
um mjög skarpar. Annars vegar
var „breiðfylking allra Islend-
inga”, sem var kosningabanda-
lag Sjálfstæðisflokksins og
Bændaflokksins. Hins vegar voru
stjórnarflokkarnir I „stjórn hinna
vinnandi stétta”, Alþýðuflokkur-
inn og Framsóknarflokkurinn.
Jafnframt bauð Kommúnista-
flokkur íslands fram I nokkrum
kjördæmum en skoraði á stuðn-
ingsmenn sina að kjósa stjórnar-
flokkana I öðrum kjördæmum til
aö hindra „Breiðfylkinguna” i að
ná meirihluta þingsæta. úrslitin
urðu þau að Framsóknarflokkur-
inn fékk 19 þingsæti ( + 4),
Alþýöuflokkurinn 8 þingsæti
(-1-2), Kommúnistaflokkurinn 3
þingsæti (Oáður). „Breiðfylking-
in” tapaði fjórum þingsætum en
Sunnudagur 11. desember 1977 ÞJÖ'ÐVILJINN — SIÐA 13'
v«iiic vwcii a xviiicv
S&pír; Jm pt V8ii5 tíu sinnum wrrl m oohkur unnar*4
i \ * f
..■•V A ■ * .-,*»■> ■< !

; .i / - r - y \ V-U
■ypu
i ’ „
A '
/ ' /\ ±J \ ; \ 1 JW
, r- . y> y) / ' —
J fjf J ■TT'X '
* ***** »* },r;i.ð;tan viA lí«31nia\'íkur-f"
nvflHl iiíinii á Ól»i fuudimi gerði! hann
„Mikið helvitis kvikindi eruö þjer, ólafur, að fara svona að”, er sagt aö Hermann Jónas-
son hafi sagt, þegar ólafur Thors skoraði á hann að mæta sér á fundi á Hólmavik rúmum
sólarhring fyrir kjördag.
Bók ólafs R. Einarssonar og Einars Karls Haraldssonar er innlegg i verklýðssögu siðari
ára. Greint er frá atvinnuleysisbaráttunni árið 1932 og tiiraunum atvinnurekenda til
kauplækkunar. Á árinu kom til valdbeitingar i nokkrum verstöðvum. Bókina prýða
margar myndir Tryggva Magnússonar úr Speglinum og hér má sjá hvernig hann leit á
hina meintu skotárás á Isleif Högnason, forystumann kommúnista i Vestmannaeyjum,
en um hana er fjallaö I bókinni.
n
\
^ ,-r “l »* luo**. mt* |
f/S ! ) jottÍKíMS, j
m $ frn _______• **•$»*«* ^
Símtal frá Siolufirði.
Atvinnurekendur beittu árið 1932 rlkisfyrirtækjum fyrir sig til þess að koma fram kaup-
lækkun.og urðu hatrammar deiiur I sildarverksmiðjum rikisins, m.a. á Siglufirði. 1 bók-
inni er greint frá viöskiptum Sveins Benediktssonar og Guðmundar Skarphéðinssonar,'
formanns verkalýösfélagsins á Siglufirði, sem lyktaði m.a. með þvi að Sveinn var geröur
brottrækur frá staðnum.
A þessari mynd sést „varnarliö verkalýösins” sem kemur mikiö við sögu I Gúttósiagn-
um. Þótt það hafi látið mikið að sér kveða sameinuðust þennan dag verkamenn úr öilum
flokkum i hamslausri reiöi sem fékk útrás i tryiltum götubardaga. Gúttóslagurinn var á
ýmsan hátt vendipúnkturinn þetta baráttuár. Meöal annars varö hann þess valdandi aö
gefist var upp viö frekari kaupiækkunartilraunir og vissar taugar uröu til milii forystu-
manna Kommúnistaflokks íslands og róttækra manna innan Alþýðuflokksins.
hefði þurft að vinna tvö til að
komast I meirihlutaaðstööu.
Sjálfstæðisflokkurinn fékk 17
þingsæti ( + 3) en Bændaflokkur-
inn 2 þingsæti (4-1).
St jórnarflokkarnir úndir
forystu Hermanns Jónassonar
gengu til kosninga við þær að-
stæður að ekki hafði tekist að
uppfylla stærsta loforð „stjórnar
hinna vinnandi stétta”, að draga
úr atvinnuleysinu, heldur hafði
það þvert á móti aukist i Reykja-
vik. Þar að auki var rikjandi
óánægja i vinstri armi Alþýðu-
flokksins með að stjórnin skyldi
ekki hafa gengið að útgerðarfyr-
irtæki „Thorsaranna”, Kveldúlfi,
vegna skulda þeirra við Lands-
bankann. Hins vegar hafði stjórn-
in verið athafnasöm á sviði
atvinnu- og félagsmála, en lokun
saltfiskmarkaðarins á Spáni
vegna borgarastyrjaldarinnar
olli erfiðleikum fyrir útfiutnings-
atvinnuvegina.
Stjórnarandstaðan gagnrýndi
samsteypustjórn Framsóknar- og
Alþýðuflokks einkum fyrir
„léíega fjármálastjórn” og
spurði um efnd loforðsins um
„atvinnu handa öllum”. Þá þótti
henni stjórnin ganga of langt I
afskiptum af atvinnulifinu og
gagnrýndi harðlega þá „skipu-
lagshyggju” og miðstýringu sem
rikisstjórnin beitti sér fyrir.
Þegar Hermann hóf „uppljóstr-
anir” sinar á Hölmavik nefndi
hann „handtökumálið” sem
dæmi úm það „hvað ástandið var
orðið alvarlegt fyrir kosningarn-
ar l934”.Fyrir honum hefur vak-
að að bera saman timabilin 1932-
34 og stjórnartið sina 1934-37. A
fyrrnefnda timabilinu hafði
Framsóknarflokkurinn litil áhrif,
þvi rikisstjórn Asgeirs Asgeirs-
sonar var einkum undir áhrifum
Sjálfstæðisflokksins og Bænda-
flokksarms Framsóknarflokksins
(en Bændaflokkurinn var stofn-
aður af Tryggva Þórhallssyni
fyrir kosningar 1934 og var klofn-
ingur út úr Framsóknarflokkn-
um). I kosningabaráttunni 1937
var því Hermann að verja verk
„stjórnar hinna vinnandi stétta”
og þurfti að höfða mjög til allra
vinstri sinnaðra kjósenda aö veita
stjórninni brautargengi áfram.
Þvi var hagkvæmt fyrir hann aö
frýja sig allri ábyrgö á aðgerðun-
um 1932 og reyna að koma allri
ábyrgö á Ólaf Thors sem var leið-
togi stjórnarandstöðunnar. Gagn-
vart vinstri sinnuðustu kjósend-
unum var einnig hagkvæmt að
sýna, að hann hefði I fullu tré viö
Olaf Thors, þó ekki hefði hann
gengiö að Kveldúlfi. Auk þess
gerðu andstæðingar „breiðfylk-
ingarinnar” mikið úr þvi, að
kosningabandalag Sjálfstæð-
iðsflokks og Bændaflokks hefði
sama nafn og bandalag Francos I
borgarastyrjöldinni á Spáni.
Málgögn „breiðfylkingarinnar”
höfðu samuð með „nöfnum” sin-
um i borgarastyrjöldinni og and-
stæðingar þeirra gerðu þvi mikið
af því að bendla þá við fasisma.
Þannig hefur „uppljóstran”
Hermanns átt að undirstrika
„fasisk”vinnubrögð Olafs Thors,
enda lögðu ALÞÝÐUBLAÐIÐ og
ÞJOÐVILJINN þannig út af
„uppljóstrunum” Hermanns og
töldu „breiðfylkinguna” sam-
svára fasistahættu. Auk þessa
var hagkvæmt fyrir Hermann að
beina athygli kjósenda að þvi er
miöur fór i stjórnartið breiðfylk-
ingarmanna er stéttaátök voru
haröari.
Deila þeirra Ólafs og
Hermanns um „handtökumálið"
var siöur en svo fyrsta stjórn-
málarimman milli þeirra. Strax
eftir 9. nóvember 1932 höfðu þeir
deilt hart um lögreglumál. Ólafur
hafði sem dómsmálaráðherra
þegar gert ráðstafanir til að
koma á fót varalögreglu og skip-
að yfir hana sérstakan mann,
Erling Pálsson. Þetta hafði i för
með sér takmörkun á valdi lög-
reglustjórans, Hermanns Jónas-
sonar. Þetta mál kom til kasta
alþingis 1933 er Magnús
Gúðmundsson dómsmálaráð-
herra lagði fram frumvarp um
„rikislögreglu”,sem skipuð væri
10 föstum starfsmönnum og
aðstoðarmönnum eftir þörfum.
Alþýðuflokkurinn og
Kommúnistaflokkurinn snerust
heiftúðlega gegn þessu frumvarpi
og töldu mikla hættu á að „rikis-
lögreglan”yrði notuð i vinnudeil-
um. Að tillögu Hermanns var
gerð sú breyting á frumvárpinu
aö fyrirskipa mætti bæjarfélög-
1#\|
I'
-----

' .. :r
Fra r|eítarhölduaum.
ut ulbknllait. Kb'i i>p*fUa«a» «r
X! %!>UÍ«
Gúttóslagurinn hefur lifað lengi i minningu Reykvikinga, en 7. júli 1932
kom einnig til mikiila átaka, ssm leiddu m.a. til fangeisana upp á vatn
og brauð. M.a. þeirra sem gista máttu fangelsiö voru Einar Olgeirsson
og Indiana Garibaldadóttir, eina konan á islandi sem hlotið hefur dóm
fyrir pólitiskar sakir.
Það var mikill munur á alþýðuheimilinu I Reykjavik og bústöðum
broddborgaranna á kreppuárunum, en um mannlif á þessum árum er
sérstakur kafli i bókinni. Hér sjást andstæðurnar i Thor Jensens hús-
inu og kofaskrifli i úthverfi.
um, sem hefðu yfir 1000 ibúa, að
hafa 2 lögreglumenn fyrir hverja
1000 ibúa. Þannig var málið
afgreitt á þingi 1933 eftir harðar
umræður þar sem m.a. 9.
nóvemberbardaginn var notaður
sem aðalröksemd fyrir nauðsyn
„rikislögreglu”. En þrátt fyrir
þetta lét Magnús Guðmundsson
varalögregluna starfa áfram.
NÝJA DAGBLAÐIÐ greindi frá
þvi, daginn sem Hermann kom
með „uppljóstranirnar” á
Hólmavik, hvað varalögreglan
kostaði rikissjóð:
„Þessi vigbúnaður ihaidsins hef-
ur kostað rikissjóð sem hér segir:
Arið 1932 52.182 kr, árið 1933
396.416 kr, árið 1934 11.150 kr. Alls
kostaði þetta herlið rikið kr.
459.748”.
Þessi rikislögregla var siðan
afnumin samkvæmt kröfu
Alþýðuflokksins við stjórnar-
samningana 1934 eða eins og
Alþýðuflokkurinn orðaöi það i
stefnuskrá sinni: „i visu trausti
þess, að unnt sé að stjórna þessari
friðsömu þjóð með þeirri mannúð
og þvi réttlæti, að úr engum deil-
um þurfi að skera með hernaði og
ofbeidi”.
En öll þessi lögreglumál i
kjölfar 9. nóvember 1932 höfðu
dregið athyglina að lögreglu-
stjóranum i Reykjavik,
Hermanni Jónassyni, og hafa
efalaust átt sinn þátt i þvi að hann
varð forsætisráðherra sam-
steypustjórnarinnar 1934. Jafn-
framt hafði deila hans við Ólaf
Thors árið 1932 og kosninga-
baráttan milli þeirra 1937 áhrif
að alla tið var stirt milli þeirra.
Ef undan er skilin „þjóðstjórnin”,
sem mynduð var árið 1939, þá
sátu þeir aldrei i rikisstjórn undir
forsæti hins.
Ólafur Thors lýsti 9. nóvember
sem „tryiltu æði ofureflis og villi-
mennsku” og Hermann taldi
Gúttóslaginn hafa leitt til fyr-
irætlana um fjöldahandtöku árla
morguns. En hvers vegna var tal-
in þörf á að safna 400 manna liði
og smlða fjöldann allan af
trékylfum? Til að fá svör við
slikri spurningu þarf að kanna i
heild baráttuárið 1932 og athuga
hátind stéttabaráttunnar 9.
nóvember nánar”.