Þjóðviljinn - 24.01.1978, Page 7

Þri&judagur 24. janúar 1978. ÞJóÐVILJINN — SÍÐA 7
Nú er það komið upp úr kafinu að þessi matur
sem hefir haldið liftórunni í þjóðinni allt frá þvi
hún fluttist i þetta útsker og fram á þennan dag,
er að kreista úr henni liftóruna
Skúli Guðjónsson,
Ljótunnarstöðum:
Ekki eru allar syndir
guði að kenna
Þegar Alþý&ubandalagsmenn
eru aö viröa fyrir sér hið háa
smjörfjall og stóru kjötdyngjur,
er upp hafa hla&ist i landinu, á
hinum siöustu og verstu timum,
hafa þeir venjulega á reiðum
höndum sömu skýringuna á
þessum furðulegu fyrirbærum.
Þetta er allt rikisstjörninni að
kenna. Hún hefir þrengt svo
kosti launamanna i þessu landi,
að þeir hafa ekki lengur efni á
þvi að éta kjöt eða drekka
mjólk.
Égheld hinsvegar i minni ein-
feldni, að hér sé ekki á ferð
nema hálfur sannleikur og tæp-
lega það.
Aðalorsökinni er leynt, ef til
vill til þess að gera hlut rikis-
stjórnarinnar sem hraksmánar-
legastan,eftilvillaf öðrum sök-
um enn dularfyllri.
Þegar vinnulýðurinn fékk sin-
ar kjarabætur um siðastliðnar
sumarsólstöður og opinberir
starfsmenn sina veturnótta-
hýru, heföi mátt ætla, að þetta
fólk langsoltið af búvöruskorti,
hefði ráðist af hinni mestu
græðgi á kjötdyngjurnar og
smjörfjallið og sporðrennt
þessuöllu á nokkrum vikum. Sú
viröist þó ekki hafa orðið raunin
á; þvert á móti virðist, aö þessar
vörur hafi aldrei selst dræmar,
en eftir að kauphækkanirnar
féllu fólkinu 1 skaut.
Maöur freistast þvf til að
halda, að Björn Bjarnason sem
frægur varð fyrir að uppgötva
ómagahálsinn á bændunum hafi
rétt fyrir sér, þegar hann full-
yrðir að fólkið geti vel keypt bú-
vörur, það vilji bara ekki éta
þær. Kann þvi að sannast á hon-
um hið f ornkveðna, að oft ratast
kjöftugum satt á munn.
Stundum heyrir maður ympr-
að á því, að neysluvenjur fólks
hafi breyst og þykir að þvi er
manni skilst vitna um hækkandi
menningarstig. Vesalings fólk-
inu er vorkunn, þótt það sé ekki
mjög gráðugt 1 kjöt, smjör og
nýmjólk.
Nú er það komið upp Ur kafinu
að þessi matur, sem hefir haldið
liftórunni 1 þjóðinni allt frá þvi
að hún fluttist i þetta útsker og
fram á þennan dag er aökreista
úr henni liftóruna.
Héreruekkiá ferðinni neinar
kerlingabækur eða bábiljur,
heldur sjálf visindin. Bókstafur
vlsindanna blifur, hann bllfur
allt þangað til upp risa önnur
visindi, sem sanna, að hin fyrri
vísindi hafi verið vitleysa.
En hvenær sá dagur rennur
upp, er visindi þau, sem nú erui
tisku verða vegin og léttvæg
fundin, skal engu um spáö.
Kannski verður það ekki fyrr
en þau hafa gengið af íslenskum
landbúnaöi dauðum. Raunar
finnst mér, sem að visindin hafi
hausavixlá hlutunum þegar þau
kenna óhóflegu búvöruáti um
vaxandi hjartakrankleika
manna.
Breyttir atvinnuhættir kunna
ef til vill að eiga hér meiri hlut
að máli en margan grunar.
Aður fyrr vann yfirgnæfandi
meiri hluti þjóðarinnar hörðum
höndum allan ársins hring. Nú
vinnur mikill hluti fólksins ekki
með likamanum, heldur andan-
um,og þykir fint. Manni skilst,
aö það sé einmitt sá hlutinn,
sem með andanum vinnur, sem
veröur hinum skæðu hjarta-
sjúkdómum auðveldust bráð.
Menn aka i bilnum sinum til
vinnunnar, sitja svo á rassinum
við hin andlegu störf i nokkra
klukkutima, aka svo heim að
vinnu lokinni, og i sumarfriinu
leggjast þeir i sólbað á Kanari-
eyjum, eða á einhverri annarri
slikri strönd. Svo bilar hjartað
og búvöruátinu er kennt um.
Væri nú ekki ráð fyrir visind-
in, að reyna að lyfta svolitið
undir rassinn á þessu innisetu-
fólki og fá það til að reyna svo-
litið meira á skrokkinn, en það
gerir.
Það mætti til dæmis hugsa
sér, að gripið yrði til þess hús-
ráðs, sem þjóðsagan hermir að
Þórður á Kleppi notaði við
sjúklingana sína. Það er að láta
það fólk, sem vinnur með and-
anum bera sand á aðra hæð i
húsi og steypa honum niður um
trekt i svo sem eina klukkustund
á dag.
Ættu opinberir starfsmenn að
knýja fram slikar kjarabætur i
næsta verkfalli og fá þaö inn i
samningana að slikri sandburð-
araðstöðu yrði komið fyrir i
hverri stofnun, sem rlki eöa
bæjarfélög reka, enda yrðu þeir
á fullu kaupi, meðan þeir væru I
sandburðinum.
Það þarf raunar ekki að taka
það fram, svo sjálfsagt sem það
er að á þessum jafnréttistimum
yrðu konur þessara hlunninda
aðnjótandi til jafns við karla.
Að siðustu skal svoá það bent
að sá markvissi hatramlegi
áróður sem rekinn hefir veriö
gegn landbúnaði, hin siðustu ár,
verður naumast til þess að auka
neyslu þeirra matvæla, er hann
framleiðir.
Það væriekkinema mannlegt
þótt neytendur færuaö meðtaka
þessa ólyfjan eins og heilagt
sakramenti og sporðrenndu
henni með hverjum kjötbita og
mjólkurlögg er inn fyrir varir
þeirra kæmi, og minntust þá um
leið og með litilli velþóknun,
mannanna með langa ómaga-
hálsinn sem væru að pranga inn
á þá þessum dýruog óhollu vör-
um.
En við með langa ómagaháls-
inn, getum i rauninni ekkert
gert, annað en að reyna eftir
bestu getu að klóra i bakkann og
reyna að trúa þvi, að á okkur
sannist hið fornkveðna, að þeir
lifa lengst sem með orðum eru
vegnir.
L jótunnarstööum,
5. janúar 1978
Skúli Guðjónsson.
Minningarorð
Jóhann Frímann
Við fráfall mins ágæta vinar og
æskufélaga Jóhanns E. Frimann
er léstþann 12. þm. langar mig að
minnasthans nokkrum orðum og
bera fram þakkir minar til hans,
nú aö skilnaði, fyrir þau einstæöu
kynni er ég haföi af honum I æsku
og siðar. En mig skortir orð ér
hæfi. og lýst gætu þessum góða
dreng og ágæta félaga sem hann
var. Efst eru mér i huga minn-
ingar frá okkar æskuárum, er við
vorum samtima og áttum okkar
góðu stundir, en félagsskapur
okkar var með þeim ágætum aö
engan skugga bar á. En nú á siö-
ariárum, er fundum okKar bar
oftar saman en um skeið, höfðum
við gaman af að rifja upp okkar
fyrrikynni og samveruna eystra.
Nokkrum dögum áður en hann
lést höfðum við ákveðið aö hittast
i góðu tómi. En allt er á hverf-
anda hveli og skammt milli skers
og báru, lifs og dauða. Hvorugan
óraði þó fyrir svo skjótri burt-
kvaðningu þá. En sá hættulegi
sjúkdómur er hann hafði kennt
fýrir nokkru lætur ekki að sér
hæða og leggur marga i gröfina
fyrir aldur fram.
Jóhann E. Frimann var fæddur
13. ágúst 1923 i Neskaupstað. For-
eldrar hans voru Brynhildur
Jónsdóttir og Einar Sveinn
Frimann, er ættaöur var af
Fljótsdalshéraði ogvarskáld gott
og rithöfundur og birtust eftir
hann ljóð og sögur i timaritum,
einkum i Eimreiðinni. Þar birtist
Austfjarðaþokan og mun sú saga
mörgum minnisstæð. Brynhildur
er ættuð af Mýrum í
Austur-Skaftafellssýslu, náskyld
þeim merku bræðrum frá Ein-
holti. Hún er enn á lifi háöldruö.
Að Jóhanni stóö merkilegt gáfú-
fólk i báðar ættir, og var þvi ekki
að undra þótt hann væri einnig vel
gefinn. En hann var bráðgáfaður
maöur og auk þess skáld, þótt
hann fiEkaði þvi litt. En það átti
fyrir honum aö liggja að stunda
sjóinn, og helga hafinu og sjó-
mennskunni öll sin bestu ár, og
kanski hafa ekki margir unnið
öllu þarfaristörffyrir land og lýö.
Eftir nám við héraösskólann að
Eiöum lá leiðin beint á sjóinn, þvi
að þrátt fyrir góðar námsgáfur,
og efni til frekari skólagöngu
hvað það snerti, i besta lagi,
hneigðist samt hugur hans til sjó-
mennskunnar strax i æsku. Að
námi loknu viö Stýrimannaskól-
ann varð ævistarf hans á sjónum,
fyrst sem stýrimanns á fiskibát-
um og siðan sem skipstjóra. Ég
var honum samtima eitt sildar-
sumar til sjós árið eftir að hann
fékk stýrimannsréttindi. Minnist
ég þess alveg sérstaklega hve
mikið snyrtimenni hann var i allri
umgengni um borð I skipinu og
sá um að allt væri þar i góðu
standi, enda fékk hann almennt
lof fyrir, og það heyrði ég eigend-
ur skipsins segja, að ekki hefðu
þeir áöur haft stýrimann er svo
vel hefði fyrir öllu séð og haldiö
skipinu jafn vel viö sem hann. Og
siöar heyrði ég aðra útgerðar-
menn gefa honum svipaðan
vitnisburð sem skipstjóra.
Menn, sem leggja sjómennsku
fyrir sig sem lifsstarf, kynn-
ast yfirleitt öllum stig-
um hennar, mismunandi
veiðiskap með margskon-
ar veiðarfærum og á misjöfn-
um farkostum. Sú kynslóð,
sem veriö hefur Jóhanni samtima
á s jónum hefur kynnst hrööum og
stórkostlegum framförum i
margskonar tækni er að sjó-
mennsku lýtur. Nefna má skipin
sjálf, þessi stóru, glæsilegu og
fullkomnu skip.sem nú eru.miöað
viö það, sem áður var, og þessi
nákvæmu fiskileitartæki, svo og
fullkomnari og betri veiðarfæri.
Þessi skipakostur, svo vel búinn
sem hann er, mun að öllu sjálf-
ráöu tryggja tslands hagsæld i
framtiðinni, og sjómennirnir
veröa ekki þjóðinni óþarfari
heldur en þeir hafa veriö
til þessa dags. En að kjör-
um þeirra mætti huga
betur en gert hefur verið,
þvl að það er ekki vansalaust
hversu búið hefur veriö að sjó-
mannastéttinni. Kjör sjómanna
hafa jafnan verið fótum troðin.
Þeim er að visu helgaöur einn
dagur á ári hverju. Þann dag eru
haldnar ræður þeim til lofs og
dýrðar, stundum af mönnum,
sem sjálfirhafa verið að puða viö
að færa kjör þeirra niður á viö,
jafnvel lagt sig i lima við að koma
þeim niður úr öllu valdi.
Jóhann var lengstum skipstjóri
áannarraútvegi. Sjálfur fórhann
þó i útgerö, en var óheppinn á
margan hátt. Var þá gengið hart
aðhonum og engin miskunn sýnd.
Missti hann þá eigur sinar allar.
En þótt þessi útgerð færi fjár-
hagslega illa með Jóhann, þá
sætti hann sig þó við að hafa
minna umleikis og undi hag sin-
um vel með sinni góðu konu og
yndislegu dóttur, og þessvegna
var hann gæfumaður, þrátt fyrir
volk og óhöpp i hretviðrum lifs-
ins.
Jóhann var einlægur félags-
hyggjumaður, róttækur i stjórn-
málaskoöunum og hvikaði ekki
frá sannfæringu sinni og hugsjón.
Málefni verkalýðs og sjómanna
voruhonum hjartans mál, aö kjör
þessara stétta væru bætt. En
hann átti og fleiri áhugamál, sem
hann rækti, þvi hann var bóka-
maður; ljóðið og skáldsagan, og
ekki siður vel sögð ævisaga, til
bókarinnar var tekiö þegar tóm
gafst til lestrar. Hann var hrókur
fagnaðar á góðri stund og gladd-
ist innilega með vinum sinum, og
átti létt með að setja saman visu
þegar svo bar undir.
Jóhann var afar trygglyndur
maður, og vináttu hans
mátti treysta og reiða sig á.
Hann var traustum böndum
bundinn átthögunum eystra, sin-
um fæðingarbæ Neskaupstaö, og
Alftafjörðurinn átti einnig hug
hans i rikum mæli og fólkið þar.
Þó að vinir og kunningjar fjöl-
margir sakni vinar I stað við frá-
fall hans, þá eru það þó ættingj-
arnir, sem mest hafa misst,
eiginkonan og dóttirin og móðirin
aldna að árum; það eru þær, sem
sárast eiga um að binda.
Um leið og ég með þessum fá-
tæklegu minningarorðum þakka
Jóhanni,vini minum og félaga að
fornu ognýju, alla hans vinsemd
og tryggö við mig, votta ég ætt-
ingjum hans mina innilegustu
samúö.
Eggert Guömundsson.
EBE
Annar mesti
viðskiptavinur
Kína
BRÖSSEL 19/1 Reuter — Kina og
Efnahagsbandalag Evrópu eru i
þann veginn aö hefja viöræöur
um fyrsta viöskiptasamninginn,
sem Kina gerir viö EBE sem
heild. Aöur hefur Kina einungis
gert viöskiptasamninga viö
einstök EBE-riki. Meö þessum
samningi munu komast á
viöskiptasambönd milli stærsta
viöskiptabandalags veraldar og
fjölmennustu þjóöar I heimi.
EBE-rikin eru annar mesti
viöskiptavinur Kina, næst Japan,
og er Kina auk Júgóslaviu eina
rikiö undir stjórn kommúnista,
sem veitt hefur EBE fulla form-
lega viðurkenningu. — Raymond
Barre, forsæ tisráðherra
Frakklands, er nú i opinberri
heimsókn i Kina og haföi þar hin-
ar ágætustu viðtökur af kinverks-
um ráðamönnum. Teng
Hsiaó-ping, varaforsætisráðherra
Kina, sagði i veislu til heiðurs
Barre að Kina vildi viðgang EBE
sem mestan, þar eö eining
Vestur-E vrópuþjóða væri
nauðsynlegt mótvægi gegn
ágengni og útþenslustefnu risa-
veldanna.
Blikkiðjan
Ásgarði 7, Garðabæ
Önnumst þakrennusmiði og
uppsetningu — ennfremur
hverskonar blikksmíði.
Gerum föst verðtslboð
SÍMI53468