Þjóðviljinn - 10.03.1978, Síða 6

6 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 10. mars 1978
JÁRNBLENDIVERKSMIÐJAN í HVALFIRÐI:
Árlegur rekstrarhalli verður
nálægt 1,5 miljarði króna
Forstjóri járnblendifélagsins neitar að
rœða markaðshorfur við blaðamenn
Tillaga þriggja þingmanna Al-
þýöubandalagsins, þeirra Jónas-
ar Árnasonar, Stefáns Jónssonar
og Liiöviks Jósepssonar, um
könnun á rekstrarhorfum járn-
blendiverksmiðjunnar i Hvalfiröi
kom til framhaldsumræöu i siö-
ustu viku. Eins og komið hefur
fram áður þá felur tillaga þessi i
sér að kosin verði 7 manna nefnd
til að kanna rekstrarhorfur járn-
blendiverksmiðjunnar i Hvalfirði
og leiði könnunin i ljós aö fyrir-
sjáanlegt verði tap af fyrirtæk-
inu, þá skulu framkvæmdir á
Grundartanga stöðvaðar tafar-
laust og leitað skynsamlegra ráða
til að hagnýta aðstöðuna þar.
1 þessari umræðu tóku tÚ máls
Lúðvik Jósepsson, Þórarinn Þór-
arinnssonog Jónas Árnason.Lúð-
vik benti m.a. á að miðað við
ástand mála á heimsmarkaði, þá
yrði árlegt tap verksmiðjunnar i
kringum einn til einn og hálfur
miljarður. Þórarinn Þórarinsson
viðurkenndi að kreppa rikti i
stáliðnaði og full ástæða væri þvi
til að athuga hvort ekki væri rétt
að draga úr framkvæmdum við
Grundartanga. Jónas Árnason
Fjölmenni
Framhald af bls. 1
I siðari hluta dagskrárinnar
söngkór Alþýðumenningar undir
stjórn Asgeirs Ingvarsson, en sið-
an var fjallað um ástandið i dag i
skemmtilegri syrpu, sem saman-
stóð af upplestri og söng.
í lok dagskrárinnar sagði:
„Þessi fundur á alþjóðlegum
baráttudegi verkakvenna á ekk-
ert skylt við sönginn um Fóstur-
landsins Freyju eða blómasölu á
mæðradag. Við erum hér til þess
að leggja áherslu á sérstöðu
kvenna á vinnumarkaði á heimil-
um og innan verkalýðshreyfing-
arinnar. Þeirra vandamál eru,
svo dæmi séu tekin, tvöfalt vinnu-
álag og rótgróin fyrirlitning á
kvennastörfum. Þær búa við
óöryggi á vinnumarkaðinum og
þær eru yfirgnæfandi meirihluti
láglaunafólks.
Fundur á alþjóðlegum baráttu-
degi kvenna er ekki markmið i
sjálfu sér, heldur liður i barátt-
unni gegn óviðunandi ástandi.
Þess vegna skulum við leggja
niður þann landlæga sið að karpa
úti f hornum. Við skulum taka
höndum saman i baráttunni um
frelsun konunnar og annarra
undirokaðra hópa.
Og við skulum hafa það hugfast
að allt aðgerðarleysi i þessum
efnum er lóð á vogarskál aftur-
haldsins”.
Dagskránni var mjög vel tekið
og það voru þakklátir áheyrendur
sem yfirgáfu Félagsstofnun
stúdenta seint á tólfta ömanum á
miðvikudagskvöld.
1 Tjarnarbúð héldu eikarar
samkomu þetta sama kvöld i
sama tilefni og á sama tima.
Hefði farið betur á þvi að margra
áliti að haldinn hefði verið einn
sameiginlegur fundur á alþjóða
baráttudegi verkakvenna en þvi
var ekki að heilsa, enda yfirlýst
stefna eikara að kljúfa allar sam-
eiginlegar aðgerðir vinstri
manna, samanber stúdentaráðs-
kosningarnar sem fram fóru i
gær. Þeir tæplega 600 fundargest-
ir sem báða fundina sóttu (350 i
Félagsstofnun og 250 i Tjarnar-
búð) hefðu áreiðanlega fagnað
stórum sameiginlegum fundi
þetta kvöld.
—AI
benti á að á blaðamannafundi er
forstjóri járnblendifélagsins hélt i
janúar s.l. hefði hann neitaö að
svara spurningum um rekstrar-
horfur verksmiðjunnar, en hins
vegar rætt mikilvægi þess að
verksmiðjan hefði sérstakan
„ambassador” við alla fjölmiðla!
Lúðvik Jósepsson minnti á að
upphaflega voru lögin um járn-
blendiverksmiðjuna sett i april
1975, og þá var gert ráð fyrir þvi
að verksmiðjan yrði sameign is-
lenska rikisins og stórfyrirtækis-
ins bandariska Union Carbide. En
vegna hversu rekstrarhorfur
slikra fyrirtækja voru slæmar
viidi bandariska fyrirtækið draga
sig út úr verksmiðjurekstrinum
og borgaði allmiklar skaðabætur
til þess að losna frá samningnum.
Samningur gerður þrátt
fyrir fyrirsjáanlegt tap
Rikisstjórnin hélt hins vegar
áfram að leita að samstarfsaðil-
um erlendis og henni tókst að ná
samningum við stórfyrirtæki i
Noregi, Elkem Spiegelverket.
Lög i grundvelli þess samnings
voru svo samþykkt á Alþingi i
maímánuði 1977, þrátt fyrir að þá
lægi fyrir að rekstrarhorfur fyrir
járnblendiverksmiðjuna væru
mjög slæmar og fyrirsjáanlegur
hallarekstur á verksmiðjunni.
Árlegur hallarekstur
1-1,5 miljarður
Þegar lögin voru samþykkt i
mai 1977 lá fyrir að árlegt tap af
verksmiðjunni yrði i kringum 800
miljónir króna. Nú lægju fyrir
nýjar upplýsingar um horfurnar i
stálframleiðslu og allt benti til að
ástandið væri enn þá verra nú en
það var er lögin voru sett 1977.
Aætla mætti að rekstrartap yrði
nú 1 miljarður til 1.5 miljarður á
ári, miðað við þær aðstæður sem
nú riktu á heimsmarkaði.
Lúðvik benti á að miðað við
upphaflegar áætlanir um járn-
blendiverksmiðjuna þá væri lik-
legt að heildarstofnkostnaður
þessa fyrirtækis yrði varla undir
28-29 miljörðum króna. Það jafn-
gilti um þremur Kröfluvirkjun-
um, miðað við hvað sú virkjun er
talin kosta nú.
Getur vel stöðvað fram-
kvæmdir
Lúðrik sagðist telja að fram-
kvæmdir við járnblendiverk-
smiðjuna væru ekki komnar
lengra en svo, að vel væri hægt að
stöðva þessar framkvæmdir.
Akvörðunarvaldið væri i höndum
Islendinga, þareð islenska rikiðá
55% i fyrirtækinu. Ef þessi fram-
kvæmdyrði nú stöðvuð um lengri
eða skemmri tima vegna ytri að-
stæðna, þá myndi það gera okkur
um leið kleift að hætta við eða
fresta um nokkur ár nýrri stór-
virkjun, Hrauneyjarfossvirkjun.
Talið væri að þessi virkjun muni
kosla 15-25 miljaröa islenskra
króna.
A það hefði verið bent að rekja
mætti að verulegu leyti orsaka
hinna innlendu verðbólgu siðustu
ára tii þess hversu mikið fjár-
magn hafi verið flutt inn i lanrfið á
tiltölulega stuttum tima og notað
hefði verið til ýmissa fram-
kvæmda.
Þá ræddi Lúðvik þá staðreynd
að járnblendiverksmiðjan væri
þess eðlis fyrirtæki að hún myndi
ekki útvega mörgum vinnu.
Samkvæmt upplýsingum frá El-
Unnið að framkvæmdum við járnblendiverksmiðjuna. Heildarstofn-
kostnaður þessa fyrirtækis ertalinniverða 28-29 miljarðar, auk þess
sem búast má við árlegum rekstrarhalla að upphæð 1-1,5 miljarðs
króna.
kem Spiegelverket væri talið að
heildarvinnuafl i fyrirtækinu yrði
um 150 manns. Það væri þvi ekki
verið að koma þessu fyrirtæki
upp til þess að tryggja fjölda
fólks atvinnu. Hins vegar kostaði
þetta fyrirtæki mikið fjármagn,
eins og komið hefði fram, og það
fjármagn kæmi frá erlendum
þingsjé
aðilum og islenskum skattborg-
urum. Islenskir skattborgarar
yrðu að leggja stórfé i fyrirtæki
sem fyrirsjáanlegt væri að myndi
verða rekið með miklu 'tapi.
af hálfu meirihluta Alþingis ef
ekki yrði látin fara fram könnun á
rekstrarhorfum verksmiðjunnar i
samræmi viö tillögu alþýðu-
bandalagsmanna.
Þórarinn viðurkennir
vandann
Þórarinn Þórarinnsson tók
næstur til máls. Hann sagðist við-
urkenna að kreppa væri nú rikj-
andi i stáliðnaðinum er gæti var-
aðnokkurár. Hann teldi þvi fulla
ástæðu til að athuga hvort ekki
væri rétt að draga úr fram-
kvæmdum við járnblendiverk-
smiðjuna. Fyrirsjáanlegt væri að
verksmiðjan yrði rekin með halla
fyrstu árin ef haldið yrði áfram
með fullum framkvæmdahraða.
Athugun á þvi hvort draga ætti úr
framkvæmdahraða sagðist Þór-
arinn telja að ætti að fara fram i
þeirri þingnefnd er fengi þings-
ályktunartillöguna til meðferðar
og væri óþarfi að skipa nýja nefnd
til að kanna málið.
Þá sagðist Þórarinn taka undir
það hjá Lúðvík að ef hægt væri að
hægja á framkvæmdum við járn-
blendiverksmiðjuna, þá mætti
llka draga úr framkvæmdum við
Hrau ney jaf ossv irk jun.
Jónas Árnasonlét i ljós ánægju
meðþau viðhorf semkomið hefðu
fram i ræðu Þórarins og hefði
hann gengið eins langt og hægt
væri að búast við af stuðnings-
manni þessarar rikisstjórnar.
Vildi ekki ræða
markaðshorfur
Jónas minnti á að forstjóri
járnblendifélagsins hefði heitið
þvi i desember s.l. að hafa nána
samvinnu við fjölmiðla og m.a.
gera grein fyrir markaöshorfum
verksmiðjunnar. í janúarmánuði
s.l. hefði svo forstjórinn efnt til
blaðamannafundar, en þá hefði
ekkertverið fjallað um markaðs-
horfur.Fundurinn hefði m.a. snú-
ist um þaö hvernig best mætti
koma fyrir samskiptum Grunda-
tangaverksmiðjunnar og fjöl-
miðla,ogein af uppástungum for-
stjórans var sú að hvert blað til-
nefndi sérstakan mann sem hann
gæti snúið sér til! Þegar svo einn
blaðamaðurinn hefði spurt hvern-
ig markaðshorfurnar væru, þá
hefði honum verið tilkynnt að um
það yrði talað seinna.
Jónas sagðisthafa rætt við for-
stjórann nokkru siðar og þá hefði
forstjórinnsagt að ekki værihægt
að neita þvi að útlitið væri mjög
vont, en hann teldi þó að það
myndi breytast til batnaðar. Og
skýring hans var sú að ástandið
væri svo vont núna, að það gæti
ekki versnað!
Raforka seld undir
kostnaðarverði
Isamningunum við hina norsku
aðila hefði verið gengið svo frá
málum að raforka til þess fyrir-
tækis yrði seld á kostnaðarverði
eða fyrir neðan kostnaðarverð.
Þaðverð væria.m.k. alllangtfyr-
ir neðan það verð sem Norðmenn
settuuppi dagsem lágmarksverð
á raforku til hliðstæðra fyrir-
tækja. Við myndum þvi hafa litið
upp úr þvi að ráðstafa orku okkar
um langan tima til þessa fyrir-
tækis.
Fyrirtækið undanþegið
aðflutningsgjöldum og
söluskatti
Lúðvik sagði að með réttu
mætti kalla þetta friðindafyrir-
tæki. Það væri látið njóta friðinda
langtumfram það sem almenn is-
lensk fyrirtæki njóta. I lögunum
um járnblendiverksmiðjuna hefði
þannig verið gengið frá málum að
rikið legði fyrirtækinu til alveg
sérstaka höfn. Um væri að ræða
beinan, óafturkræfan styrk til
þessarar hafnargerðar, er næmi
75% af öllum kostnaði. Hin 25%
ætlar rikið að útvega að láni.
Þessi hafnargerð væri drifin i
gegn á sama tima sem dregið
væri úr hafnarframkvæmdum
fyrir annan atvinnurekstur i
landinu. Höfnin við Grundar-
tanga væri látin hafa algjöran for
gang, Þá væru undanþágur i lög-
um fyrir járnblendifyrirtækið
varðandi aðflutningsgjöld og
söluskatt af öllu efni, vélum og
tækjum sem fyrirtækið þarf á að
halda. Asama tima þurfa Islensk
fyrirtæki að greiða þessi gjöld að
fullu
Lúðvik sagði að lokum, að i ljósi
þessa ástands er rikti i málefnum
járnblendiverksmiðjunnar, þá
væri það furðulegt ábyrgðarleysi
Hvergerðingar
Fundur verður haldinn i kaffistofu Hallfriðar sunnudaginn 12. mars kl.
20.30. Dagskrá: 1. Inntaka nýrra félaga. 2. Tillaga uppstillingarnefndar
vegna hreppsnefndarkosninganna. 3. önnur mál. Félagar fjölmennið.
— Stjórnin.
Alþýðubandalagið i Kópavogi
efr.ir til fjögurra umræðufunda um þróun sósialiskrar hreyfingar á
Islandi.
Fyrstu tveir fundirnir verða haldnir dagana 13 og 14 mars og verður
efni þeirra sem hér segir:
13. mars. Agreiningur innan verkalýðshreyfingarinnar á kreppuárun-
um. Frummælandi, Svanur Kristinsson.
14. mars. Kommúnistaflokkur Islands. Einar Olgeirsson tekur þátt i
umræðunni og verður við svörum. Til undirbúnings er bent á greinina
„Straumhvörf sem KFI olli” i Rétti nr. 4 1970.(Er til á skrifstofunni)
Fundirnir verða haldnir i Þinghóli, Hamraborg 11 og hefjast kl. 20.30.
Tveir siðari fundirnir verða haldnir 19. og 20. mars og verður efni
þeirra auglýst siðar.
Alþýðubandalagið i Borgarnesi og nærsveitum
heldur aðalfund sinn mánudaginn 13. mars n.k. kl. 20.15 i Snorrabuð i
Borgarnesi.
Dagskrá: Venjuleg aðalfundarstörf
Litið við á skrifstofunni!
Alþýðubandalagið i Kópavogi
Skrifstofan að Hamraborg 11 er opin mánudag til föstudags frá kl.
,17Eélagar — litið inn, þó ekki sé nema til að lesa blöðin og fá ykkur
kaffibolla. — Stjórnin.
Alþýðubandalagið i Garðabæ
Bæjarmálafundur
Alþýðubandalagið i Garðabæ heldur fund þriðjudaginn 14. mars kl.
20.30 i Barnaskóla Barðabæjar.
Dagskrá: 1. Tillaga uppstillinganefndar vegna bæjarstjórnarkosn-
inganna. 2. Blaðaútgáfa. 3. Bæjarmálin. 4. önnur mál. — Stjórnin.
Alþýðubandalagið Seyðisfirði
Alþýðubandalagið á Seyðisfirði heldur félagsfund, fimmtudaginn 9
mars nk. og hefst hann kl. 20.30. Baldur Óskarsson, starfsmaður
Alþýðubandalagsins mætir á fundinum. Félagar fjölmennið. Stjórnin.