Þjóðviljinn - 10.03.1978, Side 9

Föstudagur 10. mars 1978 ÞJÓDVILJINN — SIÐA 9
Tveir lagaprófessorar áfrýjuöu til Haestaréttar:
4 af 6 kröfum þeirra alfariö hafnaö
Þrir VL- prófessorar, þar af
tveir lagaprófessorar, stefndu
ritstjóra Þjóðviljans 1974 vegna
ummæla i forystugrein um aðild
þeirra að söfnun VL-manna á
undirskriftum undir kröfuna um
varanlegt bandariskt hernám á
tslandi. í héraði var refsikröfum
þeirra prófessoranna hafnað, en
þeir fengu 50.000 kr. i málskostn-
að i héraði.
Professorarnir áfrýjuðu til
Hæstaréttar. Þar gerðu þeir enn
kröfu um refsingu fyrir ummælin.
Þeirri kröfu hafnaði hinn nýi
Hæsti réttur samkvæmt dómi sem
kveðinn var upp 3. mars si.
VL-prófessorarnir kröfðust og
þess að fá hver um sig 50.000 kr. i
miskabætur eða alls 150.000 kr.
Þeirri kröfu hafnaði H*stiréttur
einnig.
Þeir prófessorar gerðu kröfu
um 35.000 kr. til að kosta birtingu
dóms i opinberum biöðum. Hæsti-
réttur tók þá kröfu ekki til greina.
VL-menn kröfðust þess að rit-
stjóra Þjóðviljans væri gert að
greiða málskostnað í Hæstarétti.
Þvi hafnaði Hæstiréttur einnig.
Þannig neitaði rétturinn að
verða við fjórum meginkröfum
VL-inga. Rétturinn tók hins vegar
þá kröfu þeirra til greina að um-
mælin væru dæmd dauð og
ómerk; sætir það ekki tiðindum
og má heita regla i meiðyrða-
málum hvernig sem ummælin
kunna að vera. t annan stað þótti
réttinum eðlilegt að skylda Þjóð-
viljann til að birta dóm sinn, en
þess höfðu VL-ingar og krafist.
Þjóðviljanum er ljúft að uppfylla
þá kvöðHæstaréttar að birta dóm
þennan og fer hann hér á eftir i
heild:
,,Ár 1978, föstudaginn 3. mars,
var I Hæstarétti i málinu nr.
27/1977: Jónatan Þórmundsson,
Þór Vilhjálmsson, Ragnar Ingi-
marsson gegn Svavari Gestssyni
og gagnsök uppkveðinn svo-
hljóðandi dómur:
Mál þetta dæma sem varadóm-
arar i Hæstarétti Halldór Þor-
ojörnsson yfirsakadómari,
Guðmundur Ingvi Sigurðsson
læstaréttarlögmaður, Jón Finns-
son hæstaréttarlögmaður, Unn-
steinn Beck borgarfógeti og
Þorsteinn Thorarensen borgar-
fógeti.
Aöaláfrýjendur hafa skotið
máli þessu til Hæstaréttar með
stefnu 11. febrúar 1977 og gert
þessar dómkröfur:
1. Að ummæli sem út af er stefnt
verði dæmd dauð og ómerk.
I. Að gagnáfrýjandi verði dæmd-
ur i refsingu.
5. Að gagnáfrýjandi verði
dæmdur til þess að greiða
hverjum aðaláfrýjanda 50.000
kr. i miskabætur.
1. Að gagnáfrýjandi verði dæmd-
ur til þess að greiða aðaláfrýj-
endum sameiginlega 25.000
krónur til þess að kosta birt-
ingu væntanlegs dóms i opin-
berum blöðum.
j. Að gagnáfrýjanda verði dæmt
skylt að sjá um að væntanlegur
dómur verði birtur i heild i 1.
eða 2. tölublaði Þjóðviljans, er
út kemur eftir birtingu dóms-
ins.
5. Að gagnáfrýjandi verði dæmd-
ur til þess að greiða aðaláfrýj-
endum sameiginlega máls-
kostnað i héraði og fyrir Hæsta-
rétti.
Gagnáfrýjandi hefur að fengnu
áfrýjunarleyfi áfrýjað máiinu
með stefnu 28. júni 1977 og gert
þær kröfur, að hann verði
sýknaður af öilum kröfum aðal-
áfrýjenda og þeir dæmdir til þess
að greiða honum málskostnað i
héraði og fyrir Hæstarétti.
Gagnáfrýjandi ber sem
ábyrgðarmaður dagblaðsins
Þjóðviljans ábyrgð á hinum
átöldu ummælum, sem birtust i
ónafngreindri ritstjórnargrein i
68. tbl. blaðsins, er út kom 22.
marz 1974. Ummælin beinast
ótvirætt að aðaláfrýjendum, en
þeir eru allir prófessorar og voru
i hópi þeirra 14 manna er stóðu að
áskriftasöfnun Varins lands.
Ummælin þykja ótilhlýðileg og
ber skv. 1. mgr. 241. gr. alm.
hegningarlaga að ónierkja þau.
Hins vegar þykja þau hvorki
geyma refsiverðar móðganir né
aðdróttanir i garð aöaláfrýjenda.
Þar sem niöurstaðan er sú, að
gagnáfrýjandi hafi eigi gerzt
sekur um refsiverðar ærumeið-
ingar gagnvart aðaláfrýjendum
verður krafa þeirra um miska-
bætur ekki tekin til greina né
heldur krafa um greiðslu til þess
að kosta birtingu dómsins.
Samkvæmt 22. gr. 1. 57/1956 ber
að taka til greina kröfu aðaláfrýj-
enda um að dómur þessi verði
birtur i heild i fyrsta eða öðru
tölublaði Þjóðviljans sem út
kemur eftir birtingu dómsins.
Staðfesta ber ákvæði héraðs-
dóms um að gagnáfrýjandi greiði
aðaláfrýjendum 50.000 kr. i máls-
kostnað i héraði, en rétt þykir að
málskostnaður i Hæstarétti falli
niður.
Dómsorð:
Akvæði hins áfrýjaða dóms um
ómerkingu ummæla og um máls-
kostnað skulu vera óröskuð.
Birta skal dóm þennan i fyrsta
eða öðru tölublaði Þjóðviljans
sem út kemur eftir birtingu
dómsins.
Málskostnaður fyrir Hæstarétti
falli niður.”
Siglaugur Brynleifsson skrifar um bækur:
íslandssaga
erlendar
bækur
World Prehistory.
In Perspective. An Illustrated
Third Edition. Grahame Clark.
Cambridge University Press
1977.
Fyrsta útgáfa þessarar bókar
kom út 1961 og var nokkrum sinn-
um endurprentuð: önnur útgáfa
kom út 1969 og var oft
endurprentuð og nú er sú þriðja
komin út. önnur útg. var talsvert
lengri en sú fyrsta og þessi þriðja
útg, er mun meira rit en önnur
útgáfan. Myndasafnið er meira
og vandaðra, og höfundur tekur
hér með þær upplýsingar sem
hann veit nýjastar um lifsmáta
manna á frumöldum mannkyns-
ins.
Höfundur segir i formála að
meira hafi gerst siðustu tvö-
hundruö árin en fimmtiuþúsund
árin þar á undan um þróun sam-
félaganna og á þeim fimmtiuþús-
und árum gerðist meira en á
tveim miljónum ára þar á undan.
Þýðingarmesta timabilið varð
þegar maðurinn aðskildist
frá skepnunum og mótað-
ist sem ,,homo faber”. Það
er timabilið sem þessi bók fjall-
ar um. Höfundurinn rekur upp-
runa og þróun mannsins
sem ef svo mætti segja, „verk-
legrar menningarveru” i öll-
um sinum margbreytileika um
allan heim, að svo miklu leyti
sem heimildir gera fært. Höf.
rekur menningarlegar, efnislegar
og samfélagslegar framf.arir
mannsins um mannheima allt frá
fyrstu tilburöum til að móta
steininn og allt til þess aö hærri
sviðum varð náö á siðustu fimm
þúsund árum. Höfundurinn tengir
saman áhrif umhver'fis og gerð
manna og dreifingu menningar-
þróunnar. Timinn sem ritið
spannar er allt frá þvi fyrir tveim
miljónum ára og fram á okkar
tima, þvi að ennþá eru til þjóða-
brot sem lifa á svipuðu stigi og
fyrir fimmtiu þúsund árum.
A siðustu árum hafa orðið mikl-
ar framfarir varðandi aldursá-
kvaöanir með geislamælingum og
fornminjarannsóknir eru stund-
aðar i auknum mæli um allan
heim, vegna þessa er þessi aukna
útgáfa mikið fyllri heldur en þær
fyrri.
Bibliografian i bókarlok er alls
23 þéttprentaðar siöur og þar er
að finna flest það merkasta sem
ritað hefur verið um efnið i bók-
um og timaritum.
Bókin er mjög liðlega skrifuð
og höfundur skýr og nákvæmur i
framsetningu.
My Son Max
Jack Cope. Heinemann 1977.
Höfundurinn er frá Natal,
fæddist þar 1913, stundaði ýmis
störf, blaðamennsku, búskap og
fiskveiðar, einnig fyrirlestrahald.
Hann byrjaði snemma að sinna
ritstörfum, fyrsta skáldsaga hans
kom út 1955 og hefur hann samið
sjö skáldsögur og þrjú bindi smá-
sagna. Hann hefur þýtt ritverk úr
afrikönsku og öðrum málum og
stuðlað að útgáfu verka svert-
ingja.
Þessi skáldsaga fjallar um
ungan svertingja sem vill lifa
sinu lifi i tengslum við annað fólk
hvitt og svart, en það verður til
þess að hann brýtur lög. Sagan er
sögð af móöur hans.Hann gengur
i skóla sem ætlaöur er báðum
kynþáttum, fer siðan i háskóla og
sem blaðamaður verður hann sið-
an fljótlega var við kynþátta-
stefnu stjórnvalda. Honum er
þröngvað til að taka sér stöðu
með eöa móti, en það getur hann
ekki, hann sér báðar hliöar, hann
reynir að leita sér friðar i frum-
skóginum, en þar er ástandið slikt
að hann á ekki heima þar lengur.
Togstreytan milli heiftarfullrar
baráttu hinna svörtu og kúgunar
hinna hvitu tætir hann sundur,
hugsjónir hans um frelsi og
bræðralag beggja hljóta engan
hljómgrunn, skynsemi hans og
manndygð og stefnufesta hans
verður honum að lokum að fjör-
tjóni. Bókin er mjög vel skrifuð og
persónusköpun vönduð.
On Sexuality.
Three Essays on the Theory of
Sexuality. Translated from the
German under the general editor-
ship of James Strachey. The
present volume complied and ed-
ited by Angela Richards. Vol. 7. —
Case Histories I. „Dora” and
„Litlle Hans”. Translated from
the German by Alix and James
Strachey. The presant volume ed-
ited by Angela Richards. Vol. 8.
Sigmund Freud. Penguin Books
1977.
Atta bindi eru nú komin út i The
Pelican Freud Library, sem er
endurprentun á Hogarth Press
útgáfunni. Þessi bindi fjalla um
höfuðkenningar Freuds og þeir
sem hafa eitthvað kynnt sér
Freudismann kannast vel við
þau, þeir sem ekki hafa, ættu að
lesa þau. Þótt atferlissálfræðin
hnýti nú óspart i kenningar
Freuds og ýmsir höfundar svo
sem Lorenz ofl. þynni þær út, þá
verður seint hægt að láta rit
Freuds rykfalla á hillum.
Miracles and Pilgrims
Popular Beliefs in Medieval
England. Ronald C. Finucane.
J.M.Dent & Sons 1977.
Kraftaverk og lækningaundur
þóttu einkar fréttnæm á miðöld-
um og til er magn frásagna af
þess háttar atburðum. Þessar
heimildir hafa litt verið rannsak-
aðar. Höfundur þessa rits hefur
rannsakað skjalfestar frásagnir
um þrjú þúsund einstaklinga um
lækningar fyrir tilstuðlan helgra
manna og þá einkum heilags Bec-
etts i Kantaraborg. Pilagrima-
ferðirá miðöldum voru að nokkru
hliðstæður við ferðir sjúklinga nú
á dögum til útlanda eða þá innan-
lands til þess að leita lækninga.
Þá var trúað á kraft hinna heilögu
til lækningajnú er trúað á snjalla
lækna með ef til vill minni trúar-
blindu eða átrúnaði heldur en þá
tiðkaðist. Bein úr helgum manni
eða þá gröf heilags manns gilti
fyrir miðaldamanninn svipað og
vel búið sjúkrahús nútimamann-
inum. Það var þvi mikill akkur
hverri þjóð að eiga eigin dýrlinga
og hvað þá ef dýrlingarnir voru
álitnir kraftaverkamenn. Skrln
heilags Þorláks á háaltarinu i
Skálholtskirkju sparaði sjúkum
ferðir til útlanda, og Hofstaða-
Maria sparaði mönnum ferðir
suður á land. Trú manna á
miðöldum var að nokkru trú á
helga dóma; hinir nýkristnu villi-
menn tóku til að ákalla helga
dóma kirkjunnar i stað „mana”
gæddra hluta úr heiðni, hviti
galdur kirkjunnar var mattugri
galdrakukli fordæðanna.
Höfundurinn rekur sjúkdóms-
sögu margs þessa fólks og lækn-
ingu þess, sem oft á tlðum viröist
hafa verið timabundin, og enda
þótt miðaldafólk talaöi um
„kraftaverk” þá er slikt „krafta-
verk” ekki samsvarandi merk-
ingu orðsins nú. Þeir aöilar sem
söfnuðu kraftaverkaskýrslunum
höfðu einnig hag af því að gera
hlut dýrlings sins sem mestan og
var þvi ekki spöruð skrúðmælgin.
En með þvi að rannsaka þessar
kraftaverkaheimildir hefur höf-
undur náö að opna miðaldasam-
félagið, með þvi aö ganga um
bakdyrnar, tekst honum aö draga
upp mynd af þessu striðandi,
bæklaða og sjúka fólki, hugsunar-
hættiþess og „trúarlifi”. Félags-
legar ástæöur þess ljúkast upp,
stéttaskiptingin, lifskjörin og
dagleg barátta veröur manni
nánari eftir lestur þessa rits. Og
svo verður breyting á með siða-
skiptunum, skrinin eru eyðilögð
og almúginn tekur þá aö leita sér
lækninga hjá kunnáttufólki og
fjölkunnugum.' Afstaða kirkjunn-
ar til kraftaverkaæðisins var
bæði með og móti, sumir töldu aö
þróuð trúarkennd þarfnaðist ekki
kraftaverka. Þetta er bæði fróö-
leg og skemmtileg bók.
Einar Laxness: islandssaga a-k
og l-ö. Alfræði Menningarsjóös.
Bókaútgáfa Menningarsjóðs og
Þjóðvinafélagsins 1974—1977.
Þetta er einhver sú þarfasta
bók, sem út hefur komið i langan
tima varðandi sögu lands og
þjóðar. Þetta er fyrsta rit sinnar
tegundar um Islandssögu og er
hluti þeirra alfræðirita sem
Menningarsjóður er að gefa út.
Það virðist hafa verið vel ráðið á
sinum tima að gefa heldur út
efnisflokka hins upphaflega áætl-
aða alfræðirits, heldur en heildar-
rit. Enda er viða uppi sú stefna
erlendis að skipta alfræðiritum
upp i efnisflokka og gefa hvern út
sérstaklega. Þaö sem komið er af
alfræðiritum Menningarsjóös
vitnar um vönduð vinnubrögð og
vonandi verðursvoáfram.
Þetta rit Einars Laxness er
uppflettirit, og hefur höfundur
leitast viö að taka alla þá þætti til
umfjöllunar sem snerta sögu
Islands. Þetta er mikið vanda-
verk, hvar á að takmarka valið,
orðin „allir þættir” segja bæði
mikið og litið. Persónulegt mat
höf. hlýtur að ráöa þvi hvað hann
tekur, yfirsýn og þekking hans á
viðfangsefninu. Meö ritinu mótar
höfundur jafnframt framhald
slikra rita siðar.
Samning ritsins er mjög vanda-
samt verk og krefst mikillar
nákvæmni og vinnu. Við fljótlega
skoðun virðist höfundi hafa tekist
að setja saman mjög hentugt og
nákvæmt uppflettirit um Islands-
sögu. Tilvisanir eru vel skipu-
lagðar innan lengri kaflanna og
bibliografian er eins ýtarleg og
gjörlegt er i riti sem spannar svo
mikið efni i ekki þó lengra máli.
Það fylgir svona ritum, að
eitthvað hlýtur að vanta frá
Aðalfundur Flugbjörgunar-
sveitarinnar i Reykjavik, var
haldinn i félagsheimili sveitar-
innar i Nauthólsvik þ. 30. janúar
s.l.
Formaður sveitarinnar Ingvar
F. Valdimarsson var einróma
endurkjörinn. Aörir i stjórn
sveitarinnar voru kjörnir: Páll
Steinþórsson, Magnús
Hallgrimsson, Asbvaldur
Guðmundsson, Arni Guðjónsson,
Guðjón Halldórsson, Bolli
Magnússon, I varastjórn: Einar
Gunnarsson, Þorsteinn Guð-
björnsson, Öttar S. Guðmunds-
son.
Starfsemi F.B.S. var með mikl-
Einar Laxness
sjónarmiði þess fjölda sem slikt
rít notar.þaö er ekki hægt aö
komast hjá þvi og er ógerlegt að
setja saman rit sem þetta án þess
að svo verði. Þótt eitthvað vanti
að dómi Péturs eða Páls, þá er
gildi ritsins fullnægjandi fyrir
alla þá sem þurfa að fletta upp
eftir einhverjum þáttum Islands-
sögunnar.
Islandssaga a-ö er áreiðanlega
himnasending fyrir skóla-
nemendur, sem áhuga hafa á
Islandssögu, blaðamenn og i
rauninni alla þá fjölmörgu sem
hafa ennþá meðvitund um fortíð,
arfleifð og gildi „lands, þjóöar og
tungu”.
Bæði bindin eru samtals hátt á
fimmta hundrað blaðsiður,
tvidálka. Myndir eru vel valdar,
bæði prentaðar i texta og einnig á
sérstökum myndblöðum.
Leiðréttingar fylgja fyrir fyrra
bindiðiþvisiöara.
um blóma á siðasta ári. Skráöar
voru 329 mætingar á árinu með
þátttöku 2550 manna, sem svarar
til að hver félagi sveitarinnar
mætti ca. 25 sinnum á árinu og
legði þar til ca. 75 vinnustundir á
ári til eflingar Flugbjörgunar-
sveitarinnar og til að veröa hæf-
ari til björgunarstarfa þegar á
þarf að halda.
1 Flugbjörgunarsveitinni eru
nú um 100 virkir félagar auk 20
varamanna, sem hægt er að kalla
i ef þörf krefur.
5 af félögum sveitarinnar fóru
erlendis á siðasta ári til að læra
björgunar- og leitarstörf, m.a
björgun úr snjóflóðum.
100 virkir félagar