Þjóðviljinn - 11.03.1978, Blaðsíða 14

14 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 11. mars 1978
Það er engin ný bóla að
,,landlausir" peninga-
menn úr Reykjavík festi
fé sitt í heilu eða hálfu
jörðunum úti um land.
Mest hefur verið áber-
andi ágirnd þeirra á góð-
um lax- og silungsveiði-
jörðum, en allt er þó til í
þessum efnum. Nýjasta
tíska virðist nú vera að
kaupa sér eyju á Breiða-
firðinum, en eins og
menn vita eru þær taldar
ótel jandi.
A Breiðafirði er viðkvæmt
fugía- og dýraiíf sem mörgum
er í mun að vernda ekki sist
þeim sem eyjarnar byggja.
Byggðin á Breiðafjarðareyj-
um hefur dregist verulega sam-
an á undanförnum árum. Nú er
búið í Flatey, Svefneyjum og
Skáleyjum, en miklar og góðar
bújarðir eins og Hergilsey,
Sviðnur, Bjarneyjar og Hvallát-
ur eru nú komnar i eyði, þó þær
séu nýttar af eigendum jarö-
anna að sumarlagi. Tekjur af
eyjunum eru mestar i dún og
sel, en eggja- og fuglatekja er
einnig nokkur.
Eignarhaldi á eyðijörðunum
er misjafnlega háttaö en vlðast
mun vera um allmarga eigend-
ur að ræða.
Nú i vikunni var gengiö frá
sölu tæplega hálfrar Skáleyja-
jarðar á fasteignasölu i Reykja-
vik. Kaupendur eru allir Reyk-
vikingar, þeirra á meðal endur-
skoðandi, eins og skýrt var frá i
Þjóðviljanum i gær.
Meðal heimamanna og bænda
i Skáleyjum hefur verið mikill
áhugi á að festa kaup á þessum
jarðarparti, en verðið, (15
miljónir króna) er of hátt til
þess að hreppurinn eða einstak-
lingar þar ráði við það.
Þá er framhaldið einfalt. 1
Reykjavik og reyndar viðar eru
margir, sem gætu vel hugsað
Skáleyjar á Breiðafirði. Jörðin sem um 140 eyjar heyra undir, er að fornu mati 40 hundruð. Sá hluti
hennar sem I vikunni var seldur á 15 miijónir króna er riflega 17 hundruð. Sölunni má ekki þingiýsa fyrr
en hreppsnefnd Flateyjarhrepps hefur afsalað sér forkaupsrétti og jarðanefnd A-Barðastrandasvsiu
hefur áritað sölusamningana. Ljósm. Óli örn.
sér að eiga eins og eina eyju á
Breiðafirði og dveljast þar við
veiðar og siglingar á sumrin.
Við þvi er litið að segja, en er
hægt aö sporna við þvi að
Breiðafjörðurinn verði sumar-
bústaðanýlneda Reykvikinga
og tryggja að samfelld byggð
haldist i eyjunum?
Hið opinbera hefur árum sam-
an hundsað kröfur heimamanna
um bættar samgöngur og aukið
öryggi ef slys eða veikindi ber
að höndum. Siminn er sifellt bil-
aður og virðist Landsimi Is-
lands ekki hafa mikinn áhuga á
að bregðast skjótt viö til við-
gerða i þessu byggðarlagi.
Þetta er meginástæða þess að
ungt fólk, sem er uppalið i eyj-
unum og vill búa þar treystir
sér ekki til að byggja jarðirnar
eftir að eldri kynslóðin bregður
búi. Til þess að snúa þeirri öfug-
þróun við, er nauðsynlegt og
eðlilegt að Byggðasjóður eða
annar opinber aðili geri lang-
timaáætlun um þróun byggðar i
eyjunum og að komið verði i veg
fyrir að byggð leggist þar af og
sumarbústaðir riki á hverri ey.
-AI
Sumarbýli
Reykvíking
Jóhannes Gislason, Skáleyjum:
Höfðum hug
á kaupunum,
en ekki fjárráö
Þú ert nú að segja mér ansi
óvæntar fréttir, þvi við höfum
engar fregnir af þvi haft að búið
væri að selja þennan jarðarpart,
sagði Jóhannes bóndi i Skál-
eyjum, þegar blm. Þjóðviljans
náði loks sæmilegu taistöðvar-
sambandi við Skáleyjar i gær-
morgun.
1 Skáleyjum hafa Jóhannes og
bróðir hans Eysteinn Gislason
búið siðan vorið 1977, en þar áður
bjó Jóhannes i Flatey. Þeir
bræður eru báðir fæddir og upp-
aldir i Skáleyjum, þar sem for-
eldrar þeirra, Gisii Jóhannesson
og Sigurborg ólafsdóttir, bjuggu
allan sinn búskap.
Aður en ábúð lagðist af i Skái-
Nikulás Jensson,
Svefneyjum:
Neikvæö
þróun
Það sýnist vissulega ekki
jákvseð þróun ef eignaumráð
yfir bújörðum færast úr höndum
heimamanna i hendur Reykvik-
inga sagði Nikulás Jensson bóndi
I Svefneyjum.
Reynslan hefur oftast sýnt að
heimamenn vanda betur sam-
skipti sin við náttúruna gróður og
dýralif.
Það er brennandi að óbyggðar
jarðir f Flateyjarlireppi komist i
byggð en það er hægara sagt en
gert, þegar ekki er komið til móts
við þá félagslegu þróun sem ann-
ars staðar hefur orðiö.
Það er þvi harður róöur að
eyjum 1969, var þar tvibýlt og á
móti Gisla bjó þar Guðmundur
Guðmundsson og kona hans
Júiiana Sveinsdóttir. Jörðin hefur
þó ávallt verið fullnytjuð og hafa
þessar fjölskyldur búið þar að
sumarlagi siðan.
Skáleyjar eru vel i sveit og sjó
settar, landgæði mikil, seltekja
og dúntekja góð. Tvö ibúðarhús
eru á heimaeynni, og að sumar-
lagi fer Hafsteinn Guðmundsson i
Flatey einu sinni i viku i póstferð i
Skáleyjar. Aö vetrarlagi getur
hins vegar brugðið til beggja
vona með samgöngur, þvi i
miklum frostujs frýs allt um
heimaeyna og er jafnvel gengt
milli Hvallátra og Skáleyja.
Nikulás Jensson
halda eyjunum í byggð, þegar
einföldustu félagslega þætti
skortir, svo sem sima póstsam-
göngur og almennar samgöngur.
—Á1
Jóhannes Gfslason
Enginn simi er i Skáleyjum og
dyntótt rafstöð sér til þess að tal-
stöðvarsamband við þær er stop-
ult.
Við Eysteinn búum hér nú einir,
enda er húsakostur lélegur og á
eftir að þiggja sinar endurbætur.
Við höfðum fullan hug á þvi að
kaupa þennan jarðarpart, en
gerðum okkur fljótlega grein
fyrir þvi að of mikla peninga
þurfti til þess að okkur væri það
kleyft. Svo mikið bar á milli selj-
enda og fjárráða okkar, að aldrei
kom tii tilboðs af okkar hálfu.
Slikt geta ekki nema þeir sem
hafa stórar fjárfúlgur aflögu,
sagði Jóhannes.
Við keyptum okkar part hér i
fyrra á eðlilegu og sanngjörnu
verði að ég tel, tvær miljónir
króna. Fimmtán miljónir fyrir
hinn partinn hefði orðið til þess að
kippa stoðunum undan búskap
okkar hér.
Við höfum haft lausan leigu-
samning þetta fyrsta árið á
hinum partinum, og höfum i raun
ekki reiknað með þvi að hér kæmi
ábúandi á móti okkur.
Við erum byrjaðir á hinum og
þessum framkvæmdum til þess
að hagræða fyrir búsetu okkar
hér, svo sem lagningu vatns og
rafmagns i húsin Ég tel að ein-
býli i Skáleyjum nýtist betur, en
ef jörðinni sé skipt i marga parta
og efast hreinlega um að nýting
jarðarinnar verði jafn góö ef hún
er á margra hendi.
Hins vegar eru þessar fréttir
svo nýjar og óvæntar, að ég get
litið um þetta sagt i bili, sagði
Jóhannes Gislason að lokum.-Al
Hafsteinn Guömundsson, Flatey:
Höfum ekki bol-
magn til að ganga
inn i þessi kaup
Ég reikna ekki með þvi að Flat-
eyjarhreppur hafi bolmagn til að
ganga inn i þessi kaup, sagði Haf-
steinn Guömundsson, hreppstjóri ,
og bóndi i Flatey.
Smáir hreppir á borð við Flat-
eyjarhrepp hafa enga fjármuni til
siikra kaupa. Arstekjur hreppsins
eru 11/2.-2 miljónir króna og
megnið fer i opinber gjöld og smá
vinnu i viðhaldi húsa, og er það
þvi miður allt of litið. Afgangur er
enginn.
Fyrirgreiðsla til slikra kaupa
er engin. Dæmið var kannað fyrir
ári siðan og þá kom i ljós að hægt
var að fá 2 miljónir króna frá
Jarðarkaupasjóði rikisins. önnur
lán eru yfirleitt ekki nema til 5
ára sem þýðir 4-5 miljónir á ári,
og undir þvi stendur hreppurinn
ekki.
Það sem er slæmt i þessu dæmi
er að þeir sem búa á staðnum og
áhuga hafa á að byggja jarðirnar
hafa ekki bolmagn til að gera slik
kaup. Aðalatriðið er þó, hver
sem á eyjarnar eða jarðirnar, að
þærhaldist i byggð og verði nýttar
tii hagsbóta fyrir sveitarfélagiö.
Hafsteinn Guðmundsson
Hitt er slæmt, ef jarðir eru teknar
úr byggð við eigendaskipti.
Hvað verblagningu Skáleyja
varðar, sagði Hafsteinn að erfitt
væri að segja til um hvort það er
of hátt verð. Eyjarnar hafa
ákveðna framleiðni i sel og dún og
þvi fylgir litill kostnaður. Þær
hljóta þvi að metast nokkuð hátt,
sagði Hafsteinn að lokum. _ai
Náttúruyerndarráö
fjallar um málið í næstu viku
Það er rétt að Náttúruverndar-
ráð mun fjalia sérstaklega um
byggðaþróun á Breiðafirði i
næstu viku, sagði Arnþór Garðar-
son prófessor i samtali við Þjóð-
viljann. Menn hafa lcngi verið að
huga að þessu vandamáli, en það
hefur ekki beinlinis verið tekið
fyrir á fundum ráðsins fyrr.
Hugmyndir eru uppi um að
setja almenn skipulagsákvæði
sem ná tíl eyjanna allra i þeim til-
gangi að halda þeim strjál-
byggðum og byggö i heimaeyjum
og sporna við að þær leggist undir
sumarbyggð eingöngu.
Það verður varla stundaður
mikill búskapur á næstu árum á
Breiðafirði og þá er spurning
hvað verður um byggðarlagiö.
Einn möguleikinn er vissulega sá
aö þar rísi sumarhús á hverri ey
og min skoðun er að það væri
óæskilegt að slikt breiddist út.AI.