Þjóðviljinn - 11.03.1978, Qupperneq 11

10 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 11. mars 1978
Laugardagur 11. mars 1978 ÞJÓÐVILJINN — StDA 11
Unnið að leikbrúðugerð.
Leikbrúðuland 10 ára
.Drekanum
ævintýri eftir Árne Mykle, sem er einn þeirra leik-
Höfum áhuga á aö fá íslenska
Leikbrúðuland á tíu ára
afmæli í vor, en starfsemi
þess hefur verið óslitin frá
1968. Síðan veturinn 1972-73
hefur Leikbrúðuland sýnt
að Frikirkjuvegi 11 í hús-
næði Æskulýðsráðs. Þjóð-
viljinn spjallaði við fjóra
félaga Leikbrúðulands,
þær Hallveigu Thorlacius,
Helgu Steffensen, Þor-
björgu Höskuldsdóttur og
Ernu Guðmarsdóttur. Þær
Hallveig, Helga og Erna
hafa staðið að Leikbrúðu-
landi frá stofnun þess
ásamt Bryndísi Gunnars-
dóttur. i vetur hefur Þor-
björg komið í stað Bryndís-
ar og verið aðal-leik-
myndasmiður brúðuleik-
hússins.
Sjónvarpsþættir fyrstu ár-
in
Við spyrjum fyrst um aðdrag-
andann að stofnun Leikbrúðu-
lands.
— Leikbrúðuland var stofnað
árið 1968. Þá var haldið námskeið
á vegum skólans og sjónvarpsins
og var Kurt Zier, þáverandi
skólastjóri Myndlistar- og hand-
iðaskólans, leiðbeinandi. Bryn-
höfunda til að skrifa fyrir okkur
segja félagar í Leikbrúðulandi
dis, Helga og Erna voru á fyrsta
námskeiðinu og tóku þátt i stofn-
un brúðuleikhússins, en fleiri
voru með okkur fyrstu árin, t.d.
Kristin Jónsdóttir handiðakenn-
ari og Messiana Tómasdóttir
leikmyndateiknari. Fyrstu árin
fengumst við nær eingöngu við
gerð sjónvarpsþátta, m.a. um
Siggu og skessuna eftir Herdisi
Egilsdóttur og Láka jarðálf, en
1972 fengum við aðstöðu á Fri-
kirkjuvegi 11 og þar höfum við
haft sýningar á sunnudögum á
veturna.
Vantar karlmann!
— Er fjárhagslegur grundvöll-
ur fyrir rekstri Leikbrúðulands?
Njótið þið einhverra styrkja?
— Við höfum ókeypis aðstöðu á
Frikirkjuvegi, en styrkir eru i al-
geru lágmarki. Borgin hefur
styrkt okkur dálitið og við erum
meðlimir i Bandalagi islenskra
leikfélaga, og fáum þvi styrk frá
menntamálaráðuneytinu. Þetta
byggist mest á þvi, að öll undir-
búningsvinna er unnin endur-
gjaldslaust.
— Er þetta þá tómstundastarf?
— Það er nú ekki hægt að segja
það, a.m.k. er erfitt að stunda
aðra fasta vinnu með þessu. Til
dæmis höfum við unnið i leikhús-
inu alla daga siðan i ágúst. Við
græðum auðvitað ekki á þessu, en
tekjurnar fara að sjálfsögðu eftir
aðsókninni. Það sem inn kemur
fer i kostnað við efni, sýningar og
auglýsingar. Við höfum verið á
höttunum eftir karlmanni i tiu ár,
en enginn hefur gefið sig i þetta!
Við höfum þvi þurft að leika allar
karlaraddirnar, svo sem prinsa
og tröll, frá upphafi.
Góð aðsókn
— Hvcrnig hefur aðsóknin ver-
ið?
— Fyrstu árin var þetta mikill
barningur og e.t.v. hefur brúðu-
leikhúsið ekki verið nógu vel aug-
lýst. En þetta gengur sifellt betur,
og siðan i haust hefur aðsóknin
verið ágæt, oftast næstum fullt
hús. Það er fastur hópur sem
kemur á hverja sýningu hjá okk-
ur. Það má geta þess til gamans,
að um daginn sagði kona við okk-
Brúðuleikhús — forn fistgrein
Brúöuleikhús er ævaforn list-
grein. I upphafi var það nátengt
trúariðkunum. Grikkir dýrkuðu
guði si'na með hreyfanlegum
líkneskjum, einkum Dionysos,
sem var guð vinsins. Brúðuleik-
hús berst siðan frá Grikkjum til
Rómverja og áfram með róm-
verskri menningu norður á bóg-
inn. Snemma á miðöldum var
lagt bann við brúðuleikjum inni
i kirkjunum og þá fluttust þeir
út á markaðstorgin. Mester
Jakel, Punch og Judy, Kasper,
Guignol, Petrushka og Jan
Klaasen, allar þessar brúður
eru fæddar og uppaldar á
markaðstorgum Evrópu, og
virðast þessar alþýðlegu hetjur
ætla að verða lifsseigar. 1 kjöl-
far rómantisku stefnunnar i lok
19. aldar vaknaði geysilegur
áhugi á brúöuleikhúsi og það
var um tima hættulegur keppi -
•nautur hefðbundins ieikhúss.

þátta sem Leikbrúöuland sýnir i vetur.
A siöustu árum hefur áhugi
fyrir brúðuleikhúsi stóraukist
um allan heim
Norðurlöndum.
og ekki sist á
ur: „Mikið er ég fegin að þið eruð
búin aðskipta um sýningu, við er-
um búin að sjá hina fimm sinn-
um!” — Annars kostar hver sýn-
ing hjá okkur meiri vinnu en i
venjulegu leikhúsi, þvi að við er-
um svo fáliðaðar. Við þurfum t.d.
að búa til alla leikarana, sjá um
miðasölu o.fl.
— Hvernig er aðstaðan á Fri-
kirkjuvegi 11?
— Salurinn er litill, tekur 120
manns i sæti. Stærðin hentar okk-
ur mjög vel, en auðvitað er þetta
ekki teiknað sem leikhús, svo að
ýmislegt mætti betur fara. En
Hinrik Bjarnason og starfsfólk
Æskulýðsráðs hefur verið sérlega
liðlegt og veitt okkur mikinn
stuðning til að starfsemi brúðu-
leikhússins fari sem best fram.
— Fáið þið einhverja utanað-
komandi aðstoð?
— Já, leikarar, hljóðupptöku-
menn og Ijósamenn hafa hjálpað
okkur i fristundum sinum og við
höfum átt auðvelt með að leita til
atvinnumanna á ýmsum sviðum.
ótæmandi möguleikar
— Eru ekki til margar aðferðir
við sýningar í brúðuleikhúsi og
gerð brúða?
— Það eru ótæmandi mögu-
leikar i gerð brúðanna, en við
verðum að velja þær aðferðir
sem okkur eru ekki ofviða i tækni-
legu tilliti. Þær brúður sem við
notum mega ekki þurfa stórt
svæði eða marga stjórnendur. t
sýningunni sem nú er i gangi hjá
okkur erum við t.d. með 5 gerðir
af brúðum, m.a. hanskabrúður,
stangabrúður og sjálflýsandi
brúður. Strengbrúður hafa þá
sérstöðu, að þeim er stjórnað að
ofan, en vegna þess hve lágt er
undir loft hér i kjallaranum, er
erfitt að koma slikum sýningum
fyrir.
— Er brúöuleikhús eingöngu
fyrir börn?
— Nei, brúðuleikhús er fyrir
alla, og ekkert siður fyrir full-
orðna. En við höfum hingað til
miðað flestar sýningar okkar við
börn.
Brúðu le ikhúsná mskeið
— Hefur eitthvað verið gert hér
á landi til að auka við menntun
þeirra sem fást. við brúðuleik-
hús?
— Já, hér hafa verið haldin tvö
námskeið i Reykholti i Borgar-
firði á vegum Bandalags
islenskra leikfélaga og Nordisk
amatörteaterrad. A þessum nám-
skeiðum hafa verið kunnir
erlendir leiðbeinendur, og má þar
til dæmis nefna Michael Meschke
frá Marionett leikhúsinu i
Stokkhólmi og Erwin Piplits frá
Pupo-Drom i Austurriki. A fyrra
námskeiðinu var stofnuð hér
deild i alþjóðlegu brúðuleikhús-
samtökunum, UNIMA, en þau
eiga 40 ára afmæli á næsta ári. Þá
hefur Jón E. Guðmundsson, sem
rekur Islenska brúðuleikhúsið,
hjálpað okkur heimikið i sam-
bandi við tækni og annað, en Jón
er brautryðjandi brúðuleikhúss
hér á landi.
Erfitt á fá
islensk leikrit
— Hvernig gengur að fá brúðu-
leiki? Hvaðan fáið þið leikritin?
— Það er erfitt að fá islensk
brúðuleikrit. Við höfum haft
áhuga á að fá islenska höfunda til
að skrifa fyrir okkur. Jón
Hjartarson skrifaði fyrir okkur
brúöuleik uppúr „Einu sinni á
jólanótt,” sem Leikfélag Reykja-
vikur sýndi fyrir nokkrum árum
og Böðvar Guðmundsson hefur
skrifað fyrir okkur leikrit upp úr
Völsungasögu, en það er ekki
komið á fjalirnar ennþá. Leikirn-
ir um meistara Jakob, sem við
sýndum i fjögur ár, voru þýddir
og staðfærðir úr dönsku. Við höf-
um þýtt sjálfar, og flest leikrit
sem við höfum sýnt eru þýdd úr
erlendum málum. Við höfum lika
gert tilraunir til að skrifa sjálfar,
en það sem vantar er að einhver
af okkar færu rithöfundum skrifi
eitthvað skemmtilegt fyrir
brúðuleikhús.
— Tala stjórnendur brúðanna
fyrir þær?
— Já, stundum,og best er fyrir
stjórnanda hanskabrúðu að tala
sjálfur. En sumar brúður krefjast
svo mikillar einbeitingar og erf-
iðra stellinga stjórnandans, að
ekki er hægt að koma upp einu
orði! Reyndar fékk stéttarfélag
brúðuleikhúsmanna i Búlgariu
þvi framgengt að þeir þyrftu ekki
að tala fyrir brúðurnar. Þeir voru
hreinlega búnir að vera um
fimmtugt, að þurfa alltaf að tala
upp fyrir sig!
— Hverjir hafa Ieikstýrt i Leik-
brúðulandi?
— Hólmfriður Pálsdóttir hefur
verið leikstjóri hjá okkur i fjögur
ár, en Arnhildur Jónsdóttir, Jón
Hjartarson og Brynja Benedikts-
dóttir hafa lika séð um leikstjórn.
Guðrún Stephensen leikstýrði
nokkrum þáttum i sjónvarpi.
Leikferðir
— Hafið þið ferðast viða meö
Leikbrúðuland?
— Við höfum þrivegis farið út
fyrir landsteinana undanfarin
þrjú ár með „Jólasveina einn og
átta”, tvisvar til Chicago og einu
sinni til Luxemborgar. í haust er i
ráði að fara á festival i Sviþjóð.
Þrjú sumur höfum við lika farið
út á land og við höfum ferðast um
allt land með Leikbrúðuland. I
fyrrasumar fórum við um Vest-
fjarðakjálkann og um Norður- og
Austurland.
Fullkomnun í fjórða lið...
— Er ekki mikil kúnst að
stjórna leikbrúðum?
— Þetta byggist á þjálfun eins
og annað. Slavar segja að það sé
ekki fyrr en með þriðju eða
fjórðu kynslóð stjórnenda
strengjabrúða, að fullkomnun ná-
ist i stjórn brúðanna.
—eös
unntn m lemitrunugere.
Verðlaunasjóður iðnaðarins
fyrir einstakt afrek á svidi iönaöar
t fyrradag voru veitt verðlaun
úr Verðlaunasjóði iðnaðarins og
hlaut þau Fjólmundur Karlsson
vélsmiður á Hofsósi, en vcrðlaun-
in nema 1 milj. króna. Þetta er i
annað sinn sem verðlaun eru veitt
úr sjóðnum, en Última h.f. stofn-
aði þennan sjóð 1976. -
Fjólmundur Karlsson vélsmið-
ur hefur unnið einstakt afrek á
sviði islensks iðnaðar með stofn-
un málmsmiðjunnar Stuðlaberg
h.f. 1965 en sú málmsmiðja fram-
leiðir nú hljóðkúta I yfir 100 teg-
undir bifreiða og mun framleiðsla
smiðjunnar vera um 1/4 þess
magns sem þörf er fyrir hér á
landi. Og það merkilega við þetta
afrek Fjólmundar er það, að hann
hefur ekki notið neinnar opin-
berrar fyrirgreiðslu fyrr en Iðn-
aðarbankinn veitti honum fyrir-
greiðslu fyrir stuttu.
Fjólmundur Karlsson er fædd-
ur á Ólafsfirði og ólst hann þar
upp. En eftir vélvirkjanám stund-
aði hann iðn sina á ýmsum stöð-
um uns hann stofnaði ásamt öðr-
um Vélaverkstæði Hofsóss 1955 og
það fyrirtæki rak hann til ársins
1965 að hann stofnaði Stuðlaberg
h.f. sem hann hefur svo rekið sið-
an.
Kristján Friðriksson formaður
sjóðsstjórnar afhenti Fjólmundi
verðlaunin og sagði þá m.a. að
það væri að sjóðsstjórninni sér-
stakt gleðiefni að veita Fjólmundi
þessi verðlaun og þá viðurkenn-
ingu sem i þeim væri fólgin, hann
hefði sannarlega unnið til þessa.
Þess má til gamans geta að
hljóðkútar þeir sem Stuðlaberg
h.f. framleiðir eru ódýrari en inn-
fluttir og þykja sist lakari. Og enn
eitt er afar eftirtektarvert við
framtak Fjólmundar, hann hefur
smiðað stóran hluta hins
fjölbreytta véla og tækjabúnaðar
verkstæðisins sjálfur.
Fjólmundur þakkaði fyrir sig
með stuttri ræðu þar sem hann
drap á sitthvað sem við kemur
iðnrekstri á íslandi. Hann taldi
menntakerfið i landinu gallað
hvað viðkæmi verkmenntun
manna, en sagði þó Fjölbrautar-
skólana ljós i þvi myrkri. Þá drap
hann einnig á stjórnleysið i fjár-
mögnunarmálum i landinu og
sagði það taka heila mannsævi að
byggja upp fyrirtæki, ef það ætti
að veita fleirum vinnu en eigand-
_anum einum, slikt næði engri átt
og þetta ásamt ýmsu fleiru við-
komandi uppbygggingu iðnaðar-
ins i landinu þyrfti að breytast.
—S.dór
FjóliAundur Karlsson
Vélsmiður á
Hotsósi hlaut
verðlaunin
Barnaverndarfélag Reykjavíkur
med almennan fund um:
Félagslega adstoð
vid unglinga
Barnaverndarfélag Reykjavik-
ur efnirtil fundarfyrir almenning
til þess að ræða þörfina fyrir
félagslega aðstoð við unglinga i
Reykjavik.
Fundurinn verður haldinn á
Hótel Heklu, Rauöarárstig 18
laugardaginn 11. mars kl. 14.
Félagið hefur á stefnuskrá sinni
að stuðla að velferö barna og ung-
menna. Sfðasta fjáröflunardag, 1.
vetrardag, var safnað fé til þess
að reyna að koma upp leiðbein-
ingar- eg hjálparstöð fyrir ung-
linga. Forráðamenn félagsins
vilja nú með þessum fundi kanna
viöhorf og áhuga almennings á
málinu og að öðru leyti ræða um
hugsanleg framtiðarverkefni
félagsins.
Málshefjendur að umræðunum
verða:
Eirikur Ragnarsson, forstöðu-
maður og Sigurjón Björnsson,
prófessor.
Félagsmenneru hvattir til þess
að fjölmenna á fundinn og taka
með sér gesti, en auk þess er
ftmáurinn opinn öllum sem óbuga
hafa á máiefniim.