Þjóðviljinn - 05.07.1978, Blaðsíða 4

4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Miövikudagur 5. júli 1978
UOÐVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýðs-
hreyfingar og þjóðfrelsis
Útgefandi: tJtgáfufélag Þjóöviljans. Framkvæmdastjóri: Eiöur Berg-
mann Ritstjórar: Kjartan ólafsson Svavar Gestsson Fréttastjóri: Ein-
ar Karl Haraldsson. Umsjón meö sunnudagsblaöi: Arni Bergmann.
Auglýsingastjóri: Gunnar Steinn Pálsson Ritstjórn, afgreiösla auglýs-
ingar: Siöumúla 6, Simi 81333 Prentun: Blaðaprent hf.
Engin töfralyf
Alþýðubandalagið og Alþýðuflokkurinn hafa nú á-
kveðið að hefja viðræður. Lúðvík Jósepsson, formaður
Alþýðubandalagsins, komst þannig að orði í viðtali við
Þjóðviljann í gær: „ í samræmi við óformlegar viðræður
okkar Benedikts Gröndals, formanns Alþýðuf lokksins,
var ákveðið á sameiginlegum f undi f ramkvæmdastjórn-
ar og hins nýja þingflokks Alþýðubandalagsins í dag að
fram færu viðræður við Aiþýðuf lokkinn um þá stöðu sem
upp er komin i íslenskum stjórnmáium eftir kosningar
og um framgang vinstri stefnu". Viðræður flokkanna
munu hef jast alveg á næstunni.
Að sjálfsögðu er Alþýðubandalagið reiðubúíð til þess
aðtaka þátt í því í samstarfi við aðra stjórnmálaf lokka
um að glíma við þann vanda sem uppi er í íslenska þjóð-
félaginu eftir fjögurra ára öngþveitis- og kaupráns-
stjórn Geirs Hallgrímssonar. En Þjóðviljinn hlýtur að
leggja á það ríka áherslu að það eru ekki til nein einföld
töfralyf við sjúkdómum þjóðfélagsins. Nú duga ekki
annað en róttæk úrræði í efnahagsmálum. Nú þýðir ekki
að beita gömlu íhaldsformúlunum — það hefur að vísu
oft verið Ijóst/en aldrei sem nú. Það er augijóst að það
þarf að taka allt íslenska stjórnkerfið til gagngerðrar
endurskoðunar. Það er Ijóst að þjóðfélagið stendur ekki
undir risabákni yfirbyggingarinnar sem hlaðið hefur ut-
an á sig i sífellu undanfarin ár. Hér er átt við yfirbygg-
ingu og verðbólgugróða einkabrasksins ekki síður en
opinberra aðila sem bera ábyrgð á allskonar vitleysum.
Nú mun vafalaust á það reyna næstu daga og vikur hvort
flokkarnir eru sammála um aðgerðir í efnahagsmálum
og sammála um nauðsynlegar breytingar á grundvallar-
gerð þjóðfélagsins. Til þess að slíkar tilraunir beri ár-
angur þarf öllum að vera Ijóst að nú dugir ekki kákið; nú
þarf að grípa til róttækra aðgerða ef þjóðin á að geta
unnið sig út úr erfiðleikunum. Það er ekkert annað en
blekkingasfarfsemi að halda því að þjóðinni að vanda-
málin séu einföld viðfangs. Þau eru erfið og flókin, en
það er unnt að leysa þau. Alþýðubandalagið er áreiðan-
lega reiðubúiðtil þessað leggja sittaf mörkum. —s.
Skaðabótakröfur?
Um síðustu mánaðamót tók gildi sú ákvörðun nýja
borgarstjórnarmeirihlutans í Reykjavík að greiða borg-
arstarfsmönnum laun í samræmi við þær miðlunarkröf-
ur sem Verkamannasamband íslands setti fram í við-
ræðum viðatvinnurekendur um miðjan maí. Þetta er lið-
ur í nokkurra mánaða áætlun borgarstjórnarinnar um að
láta kjarasamninga verkalýðs- og starfsmannafélaga
taka fullt gildi á ný.
Viðbrögð íhaldsins og aðalmálgagns þess, Morgun-
blaðsins, við launagreiðslustefnu borgarstjórnarmeiri-
hlutans hafa verið hin furðuiegustu. Því hefur verið
haldið fram að hér sé um mjög óverulegan ávinning að
ræða f yrir launaf ólk. Samt þótti atvinnurekendum kraf a
Verkamannasambandsins svo óaðgengileg, að þeir slitu
viðræðum við það eitt að hún kom fram. Sannleikurinn
er sá, að frá og með 1. júlí fá starfsmenn Reykjavíkur-
borgar úr verkalýðsfélögunum Dagsbrún, Framsókn og
Sókn fullar vísitölubætur, einnig á yfirvinnu og hvers
kyns kaupauka. Þar með er t.d. starfsfólk í fiskiðjuveri
BÚR komið með verulega betri kjör en gerist í öðrum
frystihúsum. f staðinn getur Bæjarútgerðin selt sínar af-
urðir óhindrað af útflutningsbanni Verkamannasam-
bandsins.
Kynlegastir voru þó þeir útreikningar Morgunblaðsins
að launagreiðslustefna Reykjavíkurborgar jafngilti 70%
kjararáni. Gott er að fá viðurkenningu á því að full
framkvæmd á lögum og bráðabirgðalögum ríkisstjórn-
arinnar sé 100% kjararán. f annan stað: 70%-in eru f eng-
in með því að miða við liðin launagreiðslutímabil frá 1.
mars. — Telur Morgunblaðið virkilega að eftir kosningar
beri nýjum aðilum — og þá sennilega jafnt hjá ríki sem
borg — að greiða launaf ólki skaðabætur vegna sfðustu 3-
4 mánaða fyrra stjórnartímabils? Og hvað segja at-
vinnurekendur um þetta skaðabótasjónarmið? —h.
Gamall vltahringur.
Enda þótt Guöbergur Bergs-
sonhafi hugleittog brugöiö sinu
ljósi á margt milli kosninga i
grein sinni i Þjóöviljanum 11.
júni sl., heföi hann aö ósekju
mátt útskýra nánar niöurlags-
oröin sem eru I véfréttarstil.
Væriaö þvi mikillfengur eins og
flestusem Guöbergur leggur til
mála. Þar sagöi hann: „Veröi
vinstri stjórn mynduö eftir
alþingiskosningar samkvæmt
ótviræöum vilja islensks al-
mennings, þótthann sé klofinn I
ýmsa vinstri flokka, veröur sú
stjórnaö vara sig ööru fremur á
vitahring herstöövamálsins, á
vissu bráöræöi óþroskaöasta
hluta vinstrafólks og á sjálfs-
ánægju barnalega hugsjóna-
mannsins.”
Ef pólitikus á vegum Alþýðu-
bandalagsins heföi mælt þessi
orö aö loknum alþingiskosning-
um heföi væntanlega ekki staöiö
á brigslum um undanslátt frá
stefnuog loforðum. Bráöræði og
sjálfsánægja meö hreinlifi i
skoöunum gæti vissulega reynst
hlekkir I „vitahring herstööva-
málsins” eins og Guöbergur
setur dæmið upp. Þeirrar skoö-
unar veröur nú vart i mál-
gögnum annarra stjórnmála-
flokka aö Alþýðubandalagið
staöa ætti aö geta náöst um aö
þetta sésúleiö semfeta veröur.
Þetta er sú leið sem Alþýöu-
bandalagiö hefur mótaö meö
hliösjón af þjóðfélagsgreiningu
sinni.
Fleira sjálfstæðismál
en herinn
Um stjórnlistina, hvernig
koma eigiþessummarkmiöum I
framkvæmd, geta menn svo
ævinlega veriö ósammála.
I áöurgreindri grein Guöbergs
Bergssonar bendir hann skarp-
lega á þaö aö traustur gjald-
miöill og sambærileg lifskjör á
viö aörar Evrópuþjóöir geti
reynst Islendingum örlaga-
rikari sjálfstæöismál en m argur
hyggur i dag.
Þaö má lika túlka úrslit kosn-
inganna á þann veg aö þau séu
fyrst og fremst krafa um tafar-
lausar úrbætur i efnahags- pen-
inga-og lifskjaramálum þjóöar-
innar.
En áöur en rokiö er i rikis-
stjórn til þess aö bjarga póli-
tiskri framtiö Geirs Hallgrims-
sonar eöa taugaveiklun krata-
stráka frammi fyrir stórum
vandamálum mun Alþýöu-
bandalagiö reyna aö negla þaö
niöur hvaö hugsanleg rikis-
stjórn hyggst og getur gert, og
Veikleiki herstöðva-
andstöðu.
Um hitt hafa herstöðvaand-
stæöingar veriö fáoröari hvern-
ig á aö koma hernum burt og
segja upp aðildinni aö NATÓ,
hvaöa áhrif það heföi, og hvaö
viö eigi aö taka.
Þetta er veikleiki sem viöur-
kennast veröur og ef til vill
aldrei meiri ástæöa til þess aö
hefja umræöu og upplýsingu þar
um en nú, enda þótt viökvæmar
viöræöur um stjórnarmyndun
kunni aö standa fyrir dyrum.
Ekki ættu þær aö skaöast af
opinskárri umræöu i fjölmiðlum
nú þegar kaldastriössöngur
Mogga hljómar i eyrum lands-
manna eins og lag frá liöinni
öld.
Frumatriði og ávinn-
ingar.
„Þaö er staöreynd aö meiri-
hluti þjóöarinnar þekkir ekki
annaö ástand en hersetiö Is-
land,” sagöi Magnús Kjartans-
son m.a. i viötali viö Rétt ’77.
ógnvekjandi staöreynd aö her-
inn hefur veriö hér samfleytt i
27 ár. I sama viötali leggur Lúö-
vik Jósepsson megináherslu á
aðherstöövaandstæðingar veröi
aö sannfæra fólk um aö her-
máliö liggi i þess höndum og
aöeins meö miklum bak-
Hve lengi þurfum viö enn aö ganga gegn her I landi?
muni láta herstöðvamáliö lönd
og leiö til þess aö komast I rikis-
stjórn. Þessu hafa stjórnmála-
foringjar Alþýöubandalagsins
svaraö ákveöiö meö því aö öll
stefna flokksins veröi lögö til
grundvallar i viöræöum um
stjórnarmyndun. Og siöan hefst
ekki upp úr þeim meir.
Engin hentistefna.
Alþýöubandaiagiö hefur
stundum veriö sakaö um lé-
legan marxisma. Þó hefur þaö
sem flokkur lagt sig fram um aö
skilgreina þaö þjóöfélagsem viö
nú búum viö og móta stefnu sina
ágrundvelli þeirrar greiningar.
Hvernig sem ýmsir smáhópar
keppast við staöfæringar úr er-
lendum bókum og viö aö
þröngva fræöilegum erjum
skandinaviskra og evrópskra
brotabrota upp á islenskar aö-
stæöur er þjóöfélagsgreining
Alþýöubandalagsins sú eina
sem raunhæft er fyrir islenska
sósialista aö styöjast við eins og
stendur. Hún hefur auk þess þá
yfirburði aö vera á skiljanlegu
og mæltu máli eins og þeir vita
sem lesiö hafa stefnuskrá
flokksins.
1 stuttu máli má segja aö
Alþýöubandalagið hafi komist
aö þeirri niöurstööu aö setja
veröi sjálfstæöismálin á oddinn.
„Sjálfstæöismál” eru i sjálfu
sér ákaflega vitt hugtak, en
flestir landsmenn vita hvaö
Alþýöubandalagiö á viö er þaö
beitir þvi. Forsendur þess aö
hæg t sé aö h ef ja m arkvis sa bar-
áttufyrir jafnréttisþjóðfélagi án
aröráns manns á manni er
óskoraö pólitiskt sjálfsforræöi,
herlaust land og efnahagslegt
sjálfstæöi.
Þetta eru stór orö og breyta
slfellt um merkingu og inntak,
en engu aö siöur felst I þeim
kjarni máis. Og viötæk sam-
hvort hún þokar áfram heildar-
markmiöum flokksins eöa verö-
ur yfirleitt til nokkurs nýt.
Hermáliö og aöildin aö NATÓ
verða hér ekki undanskilin
hversu fegnir sem aðrir flokkar
vildu sleppa þeirri umræöu.
Hvernig áaökomaþeim málum
fram er aftur á móti erfitt aö
segja um. Kratar hafa þó i sinni
sveiflu fleytt tveimur herstööva-
andstæöingum á þing,og enn eru
Framsóknarþingmenn her-
stöövaandstæöingar I oröi.
Lætur þvi nærri að um helm-
ingur þingmanna geti meö
nokkrum rétti talist til her-
stöövaandstæöinga. Og allir 60
sverja þeir fyrir aö herinn eigi
hér aö vera um aldur og ævi,
einungis sem haldreipi og fé-
þúfa borgarastéttarinnar, burt-
séöfrá öllu ööru. Litiö er þó gef-
andi fyrir þá svardaga þegar
hermangiö er annarsvegar.
Nóg af „neikvæðum”
rökum.
A hitt er aö lita aö herstöðva-
andstæöingar og þar eru
Alþýöubandalagsmenn ekki
undanskildir hafa máske haldiö
uppi full slagoröakenndri rök-
semdafærslu I hermálinu. Þaö
hefur t.d. vafist fyrir þeim aö
skýra út fyrir almenningi hvaö
taka eigi viö af hersetunni og
aöildinni I NATÓ. Af nógu er aö
taka þegar þarf aö rökstyöja
staöhæfingar um útrýmingar-
hættusem af herstööinni stafar,
um gagnsleysi „svokallaöra
varna” fyrir tslendinga, um
spillinguna sem af hersetunni
leiöir, og um óæskileg áhrif
hennar á efnahagslifiö. Þau rök
hafa nægt til þess aö gera fjöida
tslendinga aö einlægum her-
stöövaandstæöingum hin siöari
ár, og er þó einugis fátt eitt taliö
af hinum „neikvæöu” rökum.
þrýstingi almenningsálitsins sé
hægt að sveigja aöra flokka inn
á þaö aö láta herinn fara.
t grein i Dagblaöinu fyrir
kosningar sagöi Andri tsaksson,
fyrrv. formaöur miönefndar
herstöövaandstæöinga, þaö sitt
mat að þaö væri 10 til 15 ára
verkefni markviss starfs aö
koma hernum úr landi.
Mörgum þykir þetta ef til vill
ekki djarflega ritaö hjá Andra.
Minna má á aö vinstri stjórnin
sáluga haföi náö samkomulagi
um þaö hvernig herinn skyldi
fara úr landi og var byrjuö aö
vinna eftir þeirri áætlun áöur en
hún sprakk á öörum málum.
Umræðu er þörf ein-
mitt nú.
Þaö má einnig minna á aö á
ýmsan hátt hefur barátta her-
stöövaandstæðinga leitt til ein-
angrunar herstöövarinnar frá
islensku þjóölifi. Vinstri stjórn-
in lokaöi t.d. endanlega fyrir
dátasjónvarpiö.
Friölýsing Norður-Atlants-
hafsins, sem Jónas Arnason
hefur veriö einn helst talsmaöur
fyrir á vegum Alþýöubanda-
lagsins, hugmynd Alþýöu-
flokksins frá ’73 um óvopnaöa
eftirlitsstöö á vegum Sam-
einuðu þjóöanna, og Kekkonen-
áætlunin um kjarnorkuvopna-
laust svæöi á Noröurlöndum eru
allt saman atriöi sem ættu aö
koma inn i myndina þegar rætt
er um hvaö taka á viö af her og
NATO.
Hér hefur veriö minnt á
nokkur atriöi sem vert væri aö
herstöövaandstæöingar tækju
til umræöu á næstunni.og mörg
fleiri mætti nefna.
Þaö ættu sem allra flestir her-
stöövaandstæöingar aö hreyfa
penna á næstu dögum og vikum.
—ekh.