Þjóðviljinn - 27.08.1978, Blaðsíða 8

8 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 27. ágúsl 1978
Teikning og texti: Ingólfur Margeirsson
/9?8

— Ég get réttilega kallað mig leikhússtjóra Leikfélags
Akureyran þar sem ráðningartími minn rennur ekki út
fyrr en 1. september næstkomandi. En það skiptir ekki
mestu máli. Aðalatriðið er, að hið rétta um ágreininginn
innan L.A. komi fram fyrir sjónir almennings, því það
hefur verið rituð og birt svo mikil endemis þvæla um
þessi leikhúsmál fyrir norðan.
Eiginmaður minn Erlingur
Gislason, leikari og ég vorum
ráðin til Leikfélags Akureyrar i
ágúst fyrir ári siðan, og var um
árssamning að ræða. Erlingur
var i sex mánaða leyfi á hálfum
launum, með ákveðnar skyldur
við Þjóðleikhúsið, en ég var i eins
árs launalausu leyfi frá sömu
stofnun. Ég var ráðinn sem leik-
hússtjóri þar nyðra, en ektamaki
minn var á vissan hátt bitbein
menntamála- og fjármálaráðu-
neytis.
Nú var komið haust, leikárið
byrjað og þvi varð að taka skjótar
og sem áhættuminnstar
ákvarðanir varðandi starfsemi
vetrarins. Otlitið var satt að
segja ekki glæsilegt með aðeins
fimm leikara á iaunum til starfs-
ins og einn þeirra aðeins hluta
leikársins, ekkert leikrit komið i
æfingu og skuldir frá fyrri árum,
vonlaust að geta borgað viðbótar-
kröftum mannsæmandi laun eða
boðið upp á nokkurn hlut.
begar valin eru verkefni fyrir
leikhús er ekki hægt að velja eitt i
einu án tillits til hinna sem seinna
koma. Verkefni leikflokks verður
að velja sem eina heild, þar sem
eitt styður annað. Stefnan var sú
að miða við gjörnýtingu á þeim
vinnukrafti, sem þegar var kom-
inn á samning. Fyrsta verkefnið
var þannig, að það gæti auglýst
leikhúsið jákvætt út á við, næði
athygli fjölmiðla og sýndi, að
leikhúsið hefði meira stolt til að
bera fyrir islenskri leiklist og
meiri metnað en þann að lúta
fyrir hverri lágkúru, og siðast en
ekki sist, að leikhúsið hefði eitt-
hvað að segja áhorfendum, sem
þeim og leikhúsinu kæmi við,
sprottið upp úr eigin umhverfi.
Fyrir valinu varð „HornakóraH’L
Odds, Leifs og Kristjáns, endur-
unninn fyrir Akureyri, samtim-
ann og leikarana og hlaut nafnið
„Söngleikurinn Loftur.”
Meðalaðsókn varð. sýningar
tólf, en við kenndum um veikind-
um og ófærð. En hvað um það,
þakka má aðkomumönnum fyrir
að verðleggja starf sitt að lág-
marki, átta manna kór Jóns Hlöð-
vers fyrir að gefa allt sitt starf og
hljómsveit sem tók sama fé fyrir
tveggja mánaða æfingartima og
tóif sýningar og jafnstór hljóm-
sveitargrúppa úr Reykjavik á
einu menntaskólaballi hjá M.A.
En við gáfum út kasettu með
söngvum úr Lofti, sem borgaði
sig, bjuggum til hálfrar klukku-
stundar útvarpsþátt, komumst i
„Vöku”, sóttum um alla styrki
utan lands sem innan vegna frum
uppfærslu á islenskum söngleik.
(Að sækja um styrki var nokkuð
sem ég ákvað i upphafi að gera að
reglu, fyrst og fremst sem ráð til
að vekja athygli allsstaðar á
starfsemi og fjárhagsörðugleik-
um L.A.)
— O —
Þó að Akureyringar hafí
sannarlega ekki komist i neitt
uppnám vegna þessarar frum-
uppfærslu á söngleiknum „Lofti”
svona mitt á meðal þeirra, varð
hann okkur þó sterkt vopn i hönd-
um til að krefjast hærri fjár-
veitingar, þann tima sem við
gengum á milli ráðuneyta og
ráðamanna þjóðarinnar fyrir
sunnan i nóvembermánuði.
Hækkun varð 120% frá fyrra ári.
Næsta verkefni var barnaleik-
ritið „Snædrottningin” og það
varð einnig að ákveðast með
skjótum hætti, allt keypt á einu
bretti strax um haustið i sam-
vinnu við Leikfélag Kópavogs,
handrit, þýðing, leikmynda-
teiknari og leikstjóri, höfundar-
réttur og þar með fengið á lægstu
kjörum. Sýningar urðu 16 og mjög
góð sætanýting, en til að minna á
markaðsmismuninn hér og i
Kópavogi þá voru þeir með verk-
ið i sýningu frá þvi i nóvember

fram i marsmánuð, en við kláruð-
um markaðinn á aðeins 16 sýn-
ingum og náðum honum glæsi-
lega. Þaö er sannarlega hægt aö
likja saman uppröðun á dagleg-
um æfingatima leikaranna við
að raða upp pússluspili, vinnu-
skyldan eru 178 stundir i mánuði,
og þar af 20, sem eiga að fara og
eru borgaðar af L.A. fyrir
heimavinnu. Þrjú verk voru æfð
samtimis, „Snædrottningin”,
„Alfa Beta” og „Galdraland”
m.a. til að fuilnýta þessa vinnu-
skyldu, þó helst án þess að til yfir-
vinnu kæmi. „Alfa Beta” var val-
ið i staðinn fyrir „Föðurinn” eftir
Strindberg, sem þótti of
kostnaðarsamur, þvi til þurfti að
kalla aöra en vinnuskylduleikara.
(Aftur á móti var uppástunga
okkar um „Föðurinn” fyrst og
fremst til að L.A. gæti teflt fram
sinum ágætu og reyndu, eldri
lausráðnu leikurum.) En hvað
um það, skiptin urðu ágæt, full-
komin nýting á fastráðnum á
æfingatimabilinu. Höfundurinn
Whitehead fyrsta skipti kynntur á
Islandi og, m.a. þess vegna sýn-
ingunni boöið til Þjóðleikhúss
sem gestaleikur og er það i fyrsta
skiptið sem Þjóðleikhús gerir
slikt, verkinu geysivel tekið og
auglýst þar syðra og skiluðu
leikarar sér heim eftir þrjár vel-
lukkaðar sýningar, ekki aðeins
L.A. að kostnaðarlausu eins og
um var samið, heldur með smá-
ágóða.
Leikfélags Akureyrar
eru ólýðræðisleg”
segir
Brynja
Benedikts-
dóttir
Þá er það „Galdralandið”,
frumuppfærsla á islensku verki,
byggt á ævagamalli hefð i hring-
leikatjaldinu og þrjátiu og fjög-
urra ára starfi höfundarins
Baldurs Georgs, en hann hafði
fengist til að leggja sýningunni
lið. Út á þetta verk fékkst styrkur
menntamálaráðuneytis, þannig
að það borgaði ferðakostnað sýn-
ingarinnar um Norðurland. Þetta
var stórhentug sýning til ferða-
laga og eðli hennar var slikt að
okkur lá ekkert á að láta hana
leikast þétt og skipulega eins og
varð aö gera með „Snædrottning-
una”. Þessi sýning hefði efni á að
geymast og var sýnd svo þétt eða
strjált við hin ýmsu tækifæri,
mannfá og auðveld til flutnings.
Leikárinu lauk svo með
„Hunangsilmi”, sem frumsýndur
var á Akureyri þann 14. april og
var sýndur siðar um vorið i
Reykjavik i boði LR. ásamt
„Galdralandi” á Listahátið. Ég
vil taka það fram, að það er mikil
vinna að fá umsagnir og pressu,
þegar um utanbæjarleikhús er að
ræða. Okkur tókst það. Það er
einnig vandamál að fá skilning
ráðamanna á fjárskorti leikhúss-
ins. Okkur tókst það lika. Fjár-
styrkur frá bæ jókst um 146% á
þessum tima. Stjórn L.A. var hins
vegar vantrúuö á, að slik fjáröfl-
un væri möguleg, og efaðist einn-
ig um velviija sinnar eigin bæjar-
stjórnar. Þegar við leikararnir
fengum fund með bæjarráðs-
mönnum og bæjarstjóra, virtust
þeir siðarnefndu hafa meira stolt
og metnað og velvilja fyrir hönd
leikfélagsins en margir félags-
manna. Þegar ég kom norður var
ekki einu sinni til ritvél á skrif-
stofunni. Ég fór þá á fund bæjar-
stjóra og tjáði honum vandræði
min, Hann gaf mér strax gamla
vél, sem þeir voru hættir að nota.
— O —
Skömmu eftir að ég tók við
starfi, bað ég stjórnina um
félagatal leikfélagsins. Ekkert
félagatal var til, og stjórnin hafði
ekki hugmynd um, hverjir voru
félagar. Loks þann 28. mars var
svo haldinn aðalfundur, sem
raunar átti að halda i febrúar, og
komu þá inn nokkrir nýir félagar,
sem ekki höfðu atkvæðisrétt, þar-
sem félagsmaður þarf að hafa
setið einn fund til að öðlast rétt til
að greiða atkvæði. A aðalfundin-
um kom i ljós, að gjaldkeri hafði
ekki reikninga félagsins tilbúna.
Þar með var ekki hægt að kjósa
nýja stjórn og ómögulegt að taka
neina ákvörðun um næsta leikár,
þar sem fundurinn var ógildur.
Framhaldsaðalfundur var ekki
haldinn fyrr en i júni en þá fyrst
voru reikningar tilbúnir og þá var
ég löngu búin að taka þá ákvörð-
un að hætta, þvi þótt Leikfélag
Akureyrar hafi efni á þvi að biða
til sumars með áætlun næsta
vetrar þá hef ég það ekki. Þess
vegna svaraði ég neitandi, þegar
leikararnir fóru þess á leit við
mig, að ég héldi áfram. Hins veg-
ar vildi stjórnin ekki taka neina
ákvörðun i sambandi við ráðn-
ingu leikhússtjóra, heldur yrði
það að vera ákvörðun nýju
stjórnarinnar.
-O —
Loksins var svo aðalfundurinn
haldinn og kosin ný stjórn. Þetta
var einkennilegur fundur. Allt i
einu kom fullt af fólki, sem ég
hafði aldrei séð áður, hvorki á
fundum eða á sýningum og alls
ekki i virkri vinnu við leikhúsið.
Það var sagt, að þetta væru allt
félagar, og fengu þeir að borga
ársgjöld langt aftur i timann, og
öðluðust þar með atkvæðisrétt.
Þarna var meira að segja hópur
fólks undir lögaldri, sem ekki hef-
ur almennan kosningarétt. Þetta
fólk kaus nýju stjórnina, og öðlað-
ist þarafleiðandi ráðstöfunarrétt
að hluta yfir þeim viðbótar-
miljónum, sem L.A. hafði aflað
með harðri vinnu. I stjórn voru
kosin: Guðmundur Magnússon,
formaður (Saga Jónsdóttir, sem
hafði einhuga stuðning leikhúss-
ins á bak við sig, var hins vegar
felld.) En gjaldkerinn, Heimir
Ingimarsson,' maðurinn, sem
hafði tafið ákvarðanir og starf-
semi leikhússins um fjóra mán-
uði, sat hins vegar áfram, þar
sem hann árinu áður hafði verið
kosinn til tveggja ára.
-0
Aðaldragbiturinn á starfsemi
L.A. eru fyrst og fremst hin
gömlu og sérviskulegu lög leik-
félagsins. Það er ekkert beint
samband milli stjórnar og leik-
húss. Stjórnin eru þrjú atkvæði,
helgarviðtalið