Þjóðviljinn - 17.09.1978, Page 6

6 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN ;Sunnudagur 17. september 1978
________________________HELGI F, SELJAN:
Hugleiðing á haustkvöldi um
verkefni vinstri stjómar
1 umræBum undanfarinna daga
eftiraö rikisstjómin var mynduö
hefur mikiB fariB fyrir bolla-
leggingum um hugsanlega lif-
lengd hennar og svo eölilega um
þær ráBstafanir sem stjórnin
hefur gripiö til og eru hver af
annarri aBkomafram i dagsljósiB.
Allt er þetta eBlilegt, þvi ekki fer
hjá þvi' aö fólki finni aö stjórnin
ber ýmis merki bráöabirgöa-
stjórnar eöastjórnar sem fyrst og
fremst fæst viö aB leysa þau
vandamál, sem siBasta stjdrn
skildi eftir meö öllu óleyst,
vandamál sem enga biö þoldu.
Þaö þurfti sannarlega aö bregö
ast hart viö. Þaö hefur veriö gert
meö þvi annars vegar aö setja
samningana hjá öllu almennu
launafólki i gildi, hækka laun
þeirra sem mest þörf var á aö
leiörétta frá kaupránslögunum i
febrúar og mai, og hins vegar meö
þvi aö gera ráöstafanir til aö
hamla gegn veröbólgunni, svo
sem kostur er nú viö hin þröngu
skilyröi sem siöasta rflcisstjórn
haföi eftir sig látiö. Hvaö sem fólk
almennt segir um þessar ráöstaf-
anir nú og þó enn frekar siöar
þegar áhrif þeirra fara aö koma i
ljós, ,þá er hitt ljóst aö þegar frá
eru skildar höfuöstöövar íhalds-
ins i landinu, þá heyröust ekki
neinir saknaöarómar þegar hægri
stjórnin var leyst úr valdastólum.
Nær væri aö tala ufn djúpt
feginsandvarp fólks almennt,
samhliöa siöustu andvörpum
fyrrverandi rflússtjórnar.
Stjómarandstaðan
Ef aö vanda lætur gengur
ihaldinu auöveldlega aö bregöa
sér i ýmissa kvikinda liki i
stjórnarandstööu sinni, og
launþegaumhyggjan er meira aö
segja þegar farin aö skjótast upp
á siöur Morgunblaösins, þó aö
feimnislega sé af staö fariö eftir
linnulaust striö viö launþega
undanfarin ár. Sú umhyggja mun
i oröum aukast án efa, þó allar
geröir miöist viö umhyggju fýrir
öörum aöilum i þjóöfélaginu.
Annaö mun þó enn meir á oddi
haft hjá thaldinu og þaö er aö etja
rikisstjórnarflokkunum saman.
Aöstoö viö þaö eiga þeir visa hjá
hluta eins stjórnarflokksins,
háværasta og ábyrgöarlausasta
hluta Alþýöuflokksins, sem
glöggt má greina i skrifum þeirra
nú þegar, ekki sist Vilmundar
vonsvikna sem ekki fékk stólinn
og lætur gamminn geisa sem fyrr
nema nú veröur hann aö berja
sina menn einnig, svo sem blá-
eygi Benedikter ljósast dæmi um
I siöustu grein þess vonsvikna.
Krafa launafólks
Liflengdin hjá rikisstjórninni
fer þó ekki eftir þessum inni-
haldslausa hávaöa heldur þvi
hvernig henni tekst til i abal-
málum sinum, hvernig henni
gengur aö halda trúnaöi viö
launafólk i landinu og siöast en
ekki sist hvernig til tekst um
endurskoöun næsta árs á
stjórnarsáttmála, hvort þar næst
samkomulag um breytingar sem
máli skipta og geta gefiö henni
lengra llf, jafnvel til loka kjör-
timabilsins, geta veitt henni
verðugt nafn sem vinstri stjórn.
Þá á ég viö þau meginmál sem
um er aö ræöa i islensku þjóölifi,
tekjutiifærslu i þjóöfélaginu til
hinnatekjulágu, vissarbreytingar
eða uppskurö á þvi kapitallska
hagkerfi sem hér rfldr og nýja
stefnu I utanrikismálum. Einnig
þaö mun timinn leiða i ljós, um
þaö skulu engar spár haföar.
En aö slepptum þessum vanga-
veltum skal aö tvennu vikiö,ann-
ars vegar stuttlega um atburöi
liöinna daga og hins vegar um
þær jákvæöu hliöar sem ég sé á
stjórnarsamstarfi i anda þess
sem þegar hefur veriö um samiö.
Hiö neikvæöa, þaö sem ekki
náöist fram, mun nógsamlega
veröa tíundaö. Þvi þaö sem ekki
náöist fram er vissulega æriö og
skal ekki úr þvi dregiö og þeim
ugg sem í ýmsum er varöandi
framhaldiö þar. En styrkurokkar
er einfaldlega ekki meiri, sjónar-
miö okkar eru svo gersamlega
andhverf sjónarmiöum sam-
starfsflokkanna i veigamestu
atriöum aö von er aö litt miöi.
Þrátt fyrir vonbrigöin i þessum
efnum get ég ekki annaö en glaöst
yfir þvi, hve meiningarmunurinn
reyndist þó mikill, hve Alþýöu-
bandaiagiö er i heild sinni langt
til vinstri miöaö viö samstarfs-
flokkana þótt oft sé rætt um svik
til vinstri viö okkur.
En mætti ég lflca nefna jákvæöa
hluti i starfslýsingunni hér á eftir.
Leiöréttinguna á kaupi launafólks
ber þar auövitað hæst. Þaö eru
vissulega tföindi þegar rikisvald
tekur svo á málum, tekur á meö
launafólkinu i baráttu þess,
auövitaö þvert ofan i ráölegg-
ingar efnahagsspekinga sem ætiö
sjá einn hlut voöalegastan allra:
kaup launastéttanna i iandinu.
Þetta verkefni eitt var svo
mikilsvert eftir andstööu rikis-
valdsins viö launafólk á liönum
misserum, að þaö útaf fyrir sig
réttlætti stjórnarþátttöku okkar
nú. Krafa launafólks var líka
ótviræö, og þvi kalli bar Alþýöu-
bandalaginu aö sinna. Menn
skulu muna aö kjaraskeröingin i
febrúar var aðeins upphafiö.
Opinskátt lét afturhaldið i landinu
i þaö skina þó kosningar væru
framundan aö betur skyldi eftir
fylgt siöar. Ný ihaldsstjórnjieföi
svo sannarlega framfylgt þvi.
En nóg um þetta. Þaö annaö
jákvæöa sem ég sé fyrir okkur
Alþýöubandalagsmenn eru þeir
verkþættir sem aö okkar
mönnum snúa beint inni i rikis-
stjórn og um leiö Kve vaskir og
velfærirþeir erutilaö taka þar á,
fái þeir tii þess nokkurn tima. Ég
nefni aöeins megindrætti.
Menntamál
1 menntamálum eru ærin verk
til aö vinna. Ofar ööru i mínum
huga er nýskipan framhaids-
menntunar eftir grunnskóla þar
sem hlutur verkmenntunar,
menntunar I þágu undirstööu-
atvinnuvega okkar, veröi I önd-
vegi settur. Þingiö i vetur má
ekki liða án lagasetningar hér um
og ég veit um vilja núverandi
menntamálaráöherra i þvf efni og
einlægan áhuga á málinu sem.oft
hefur komiö fram. En hér þurfa
margir að leggjast á eitt, svo
lausn fáist. Bætt og aukin
menntunarskilyröi til handa
öllum þeim sem erfitt eiga upp-
dráttai i þeim.efnum er krafa
sem ekki veröur fram hjá gengiö.
Hér hef ég hina þroskaheftu i
huga sérstaklega. Þar er átaks
þörf sem ég veit aö Ragnari er
ljúft aö leggja sitt góöa liö. Til
þess er einnig ætlast.
Menningarmálin eru viöara
sviö en svo aö út i þau sé hægt aö
fara i'stuttri blaöagrein. En auk-
inn stuöningur viö menningar-
starfsemi áhugafólks er okkur
mikil nauösyn á timum aukinnar
firringarog sifellt meiri mötunar.
Þann stuöning ber þvi aö efla.
Hér kemur einnig til þáttur rikis-
fjölmiöla sem vissulega þarf aö
taka til rækilegrar endurskoö-
unar. Til allra þessara marg-
þættu verkefna er litiö nú þegar
nýr maður meö ferskar hug-
myndir og mikinn áhuga sest i
ráðherrastól.
Samgöngumál
En hinn hluti starfans, þe. sam-
göngumálin er málaflokkur sem
ekki ersiöur litiö til. Landsbyggö-
arfólk allt telur þau til sinna
fremstu byggöamála, ibúarnir
eru háöir samgöngunum félags-
lega, menningarlega og viö-
skiptalega, samhæfingallraþátta
samgangna er nú brýnasta verk-
efni, þannig aö betri samgöngur á
landi, I lofti og á legi megi sam-
eiginlega efla hagsæld lands-
byggðar sem mest og best.
Endurskipulagning Skipaútgerö-
ar rikisins og frekari verkefni
hennar, aukin dreifing vegafjár
og bætt nýting þess og stuöningur
viö minni flugfélög landsbyggö-
arinnar er þaö sem stefna þarf aö
fyrst og fremst. Hér er verksviö
ærið,en vel treysti ég Ragnari til
að komaþar mörgugóöu til leiöar
ef stuöning annarramá fá þar til.
Viðskiptamál
Ihaldiö og burðarásar þess,
heildsalarnir, eru sagöir hafa
brosaöog fýllst kátínu er Svavar
Gestsson var oröinn viöskipta-
ráöherra. En brosiö hvarf i
grettu og kátinan mun þegar
fyrir bi, hrollur er i hetjunum.
Ekki biöur Svavars auðvélt hlut-
skipti, þvi sannarlega eru viö-
skiptamálin og margt þeim tengt
þess eölis aö þar er aö kvikunni
komiö i okkar kapitaliska hag-
kerfi. Þar er ekki allt á hreinu
varöandi viöhorf samstarfsflokk-
anna, hve mikla hagsmuni þeir
vilja þar verja. En þó veröur aö
ætla þeim stuöning viö átak i þvi
máli sem hæst hefur boriö aö
undcmförnu, þe. miljaröarstuld
innflytjenda sem neytendur hafa
oröiö aö gjalda fyrir dýru veröi.
Varla veröur þaö mál fullleiörétt
á skömmum tima, svo marg-
slungiösem þaöer og eins vegna
þess hve viöa þræöir þess liggja
erlendis. Harkalegar aögeröir
gegn þessum aöilum er þó þaö
eina sem dugir. En þaö hefur
sannarlega veriö gaman aö sjá þá
spillingarskriffinna og „kerfis-
andstæöinga” sem hæst hafa lát-
ið, sjá þá Ieggja rækilega niöur
rófuna f þessu máli, enda er
þarna komiö aö viökvæmnismáli
þeirra, sem margir þessara skrif-
finna eru á mála hjá. Þaö veröur
aö ætlast til þess aö svigrúm til
athafna I þessu veröi i enguskert,
svo árangur megi veröa sem
mestur, og ég veit aö Svavar er
þess reiöubúinn aö leggja þar til
atlögu.
Efling verölagseftirlits, efling
neytendaþjónustu og aukin virkni
I aöhaldi almennings þó fyrst og
fremst þarf hér til að koma i
heild, og þá óska ég Svavari
fyrirfram til hamingju meö nokk-
urn árangur af skeleggri baráttu
sinni fyrr og nú gegn bröskurum
auöstéttarinnar, þótt ég geri mér
takmarkanirnar mæta vel ljósar.
Iðnaðarmál
Sennilega gefur starfslýsing
stjórnarinnar nú mesta mögu-
leika i iönaðar- og orkumálum.
Þó á þaö eigi eftir aö reyna
hversu þau orö megna mikils,
hversu mikinn raunhæfan stuön-
ing Hjörleifur fær til stefnubreyt-
ingariþvisem mestu skiptir. Eitt
er þó alveg ljóst: ásókn erlends
auðmagns inn I islenskt atvinnulif
veröur stöðvuö. og ef til vill er þaö
mesti ávinningur þessarar
stjórnarmyndunar þegar dýpra
er skyggnst. Stórfelldar áætlanir
um erlent auömagn til orkurann-
sókna, stórvirkjana og stóriöju
liggja á boröinu i ráöuneyti Hjör-
leifs, og þaö er vissulega fagn-
aöarefni að fá til æöstu stjórnar
þar eindreginn andstæöing allra
þessara áforma. Hins vegar mun
hann setja innlenda iönþróun á
oddinn, hefja meö þvi sókn til
hinnar islensku atvinnustefnu
sem Alþýðubandalagið hefur sett
fram og barist fyrir. Þar er vlöa
mikils átaks þörf, bæöi i þeim
greinum sem þegar hafa hér
nokkra fótfestu og eins nýjum
sem gætu skapaö hvoru tveggja:
aukna atvinnumöguleika og verö-
mætibæöi innanlands og i erlend-
um gjaldeyri. Svo sannarlega
veröur tilhins ýtrasta látiö reyna
á þaö sem starfslýsingin segir til
um og riflega það.
En orkumálin og stefnubreyt-
ing þar frá stórvirkjanastefnunni
til meöalstórra virkjana eru ekki
minna mál og raunar afgerandi
um hinn þáttinn, iðnþróun okkar.
Austfiröingar binda hér viö sér-
stakar vonir um langþráða virkj-
un i fjóröungnum, en þá veröur aö
þoka fyrri áformúm um eina
stórvirkjun á suövesturhorninu til
hliöar um sinn, þvi þar var og er
um mesta þröskuldinn aö ræöa,
hindrun i raun varöandi meöal-
stóra virkjun i Bessastaöaá.
Skipulagsmál orkumála veröa
upp tekin meö nýjum hætti meö
sameiningu I huga til þess fram-
tiöarmiös að orkuöflunarfyrir-
tæki veröi eitt og Landsvirkjun
annaö en nafniö tónt svo sem er i
dag. Þar erogaö einu mesta jöfn-
unarmáli landsbyggöarfólks
komiö, þe. sama raforkuverö um
land allt sem ásamt skipulegum
aðgeröum mundi framar ööru
efla iönaöinn 1 hinum dreiföu
byggöum, en á þvi er hin mesta
þörf til aö teysta og efla búsetu
fólks úti um landsbyggö alla.
Ég þekkiHjörleif aöþvi aö taka
á öllum þessum viöamiklu grund-
vallarmálum af framsýni og festu
og umfram allt atorku þeirri og
málafylgju sem honum er lagin
framar flestum öðrum.
Betri hlutur
Viö upphaf þessarar stjórnar
fer þvi fjarri aö ég líti framhjá
öörum málaflokkum sem aðrir
fara meö. Þar hlýtur enn sem
fyrr aö fara auöna þessarar þjóö-
ar f efnahagslegu tifliti hvernig til
tekst um aðalatvinnuvegi okkar,
sjávarútveg okkar og landbúnaö.
Ihúsnæöismálum erunntaögera
félagslegt átak sem um munar ef
menn hafa til þess þrótt og vilja.
Og enn bíöa i tryggingarmálum
mikilsverðar endurbætur og auk-
in tekjujöfnun meö hagsmuni
þeirra fyrir augum sem mesta
hafa þar þörfina. Verkefnin blasa
viö hvarvetna.
Ég hlýt aö ætla vinstri stjörn,
þótt þar séu á brotalamir, betri
hlut i öllum málaflokkum en
ihaldsstjórnsem auöstéttin ræöur
alfariö. Þess vegna eru hugleiö-
ingar minar á haustkvöldi mjög á
þann veg aö gleöjast yfir þvi að
þessi stjórnarmyndun tókst þrátt
fyrir allt, og von min er sú aö
endurskoðun næsta árs færi okkur
varanleika vinstri stjórnar.
Ráöherrar Alþýöubandalagsins