Þjóðviljinn - 29.11.1978, Qupperneq 8

8 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Miövikudagur 29. nóvember 1978
Eðvarð Sigurðs-
son, formaður
Dagsbrúnar
í ræðu á Alþingi
sl. mánudags-
kvöld:
Herra forseti.
Nokkur orö um þetta æöistóra
mál. Astæöan til þeirra ráöstaf-
ana, sem frumvarp þetta fjallar
um er sii, aö verölag hefur hækk-
aö svo aö nemur 14,13% i verö-
bætur á kaup fyrir s.l. þrjá
mánuöi. Þaö er auövitaö öllum
ljóst, aö ef sllk verölagsþróun fær
aö halda hömlulaust áfram, er
okkur áreiöanlega mikill vandi á
höndum. Verkalýöshreyfingin vill
aö sinu leyti taka þátt i viönámi
gegn þessari óheillaþróun. En
jafnframt bendir hún mjög staö-
fastlega á, aö þaö er ekki kaup-
gjaldiö, þaö er ekki kaup hins al-
menna verkafólks, sem er böl-
valdurinn í þessum efnum eins og
allt of margir viröast nú álita.
Um efnisatriöi þessa frum-
varps vil ég aöeins segja þaö, aö
niöurgreiöslur á vöruverö hafa
ávallt veriö metnar til jafns viö
kaup af verkalýöshreyfingunni.
Þetta hefur viögengist ! æöimörg
árin og raunar áratugina. Auö-
vitaö þarf fjármagn til þess aö
standa undir þeim kostnaöi, sem
rikissjóöur tekur þannig á sig og
auövitaö er okkur ekki sama,
hvert þetta fjármagn er sótt. Viö
væntum þess aö þaö veröi tekiö af
þeim, sem hafa mest greiöslu-

A þessari mynd sem tekin var i þingsölum i gær má meöal annars sjá Vllmund Gylfason og Eövarö
Sigurösson. Sá siöarnefndi sagöi i þingræöu um stjórnarfrumvarp um efnahagsaögeröir 1. desember aö
Vilmundur virtist stefna aö þvi aö fjóröu hlutar verölagshækkana yröu bættir I kaupi. — Ljósm.: Eik.
Mlkil launaskerðing
fólst í tillögum Alþýðu-
flokksins
Slíkar ráðstafanir verða aldrei
gerðar með samþykki
verkalýðshreyfingarinnar
þoliö og i grg. frv. er gert ráö
fyrir þvi.
Hægt að meta
skattalækkun
Annaö atriöiö er skattlækkun,
sem nemur 2% i kaupi. Þaö er
hægt aö meta til tveggja % i
kaupi. Þaö er auövitaö ákaflega
mikiö undir þvi komiö hvernig
framkvæmd þessa máls veröur
og ég vænti þess, aö hann veröi
meö þeim hætti aö almennir laun-
þegar geti aö fullu metiö þennan
liö til jafns viö kaupiö.
Vegum saman
að lokum
1 þriöja lagi er um aö ræöa þaö,
sem felst i 3. gr. frumvarpsins.
Þar er um félagslegar umbætur
eöa félagslegt kjaraatriöi skulum
viö segja aö ræöa, sem metnar
væru á borö viö 3% I kaupinu.
Þennan liö er aö sjálfsögöu mjög
erfitt aö meta og hann veröur
naumast metinn. Eg þekki ekki
þann aöila, sem gæti metiö þaö út
af fyrir sig inn i visitöluútreikn-
ingana, enda hlýtur þetta atriöi
aö snúa æöi misjafnt aö laun-
þegum. Þaö er óhjákvæmilegt
annaö. En verkalýöshreyfingin
hefur mjög oft staöiö i
samningum um kaupgjald og
kjör. Þaö er þess vegna ekkert
nýmæli, aö kjaraatriöi séu metin
til jafns viö kaup. Þaö er venju-
lega þannig I samningum, aö allt
er vegiö saman aö lokum,
kaupgjaldiö og kjaraatriöi, sem
um hefur veriö deilt. A sama hátt
má segja, aö nú sé ástatt. Hins
vegar mun ég ekki dylja neinn
þess, aö hér er um eftirákaup aö
ræöa og segja má, aö verkalýös-
hreyfingin gefi hér eftir vissan
hluta af umsömdu kaupi gegn
þessum kjaraatriöum. Þetta
veröum viö a.m.k. aö segja þar til
viö sjáum hvernig fram-
kvæmdum varöandi þennan mjög
svo þýöingarmikla félagsmikla
kjaraatriöaþátt er aö ræöa,
hvernig framkvæmdunum veröur
háttaö. Ég held aö þaö sé rétt aö
menn kalli hér hlutina réttum
nöfnum.
Kaupgjaldið ekki
skert um 8%
Þaö er hins vegar auövitaö
algerlega rangt, sem kom fram
hér ikvöld hjá hv. 4. þm. Reykv.,
Geir Hallgrimssyni, aö meÖ þessu
frv. sé kaupgjald skert um 8%.
Eg þarf ekki aö hafa um þaö fleiri
orö. Hann veit þetta ósköp vel
sjálfur, aö svona er málum ekki
háttaö. Þaö heföi veriö kannski
fróölegt aö heyra eitthvert slikt
mat hjá þessum hv. þm., þegar
aögeröirnar I vetur voru á dag-
skrá.
Grundvallarmarkmiö verka-
lýöshreyfingarinnar i þessum
efnum er aö sjálfsögöu aö reyna
aö tryggja kaupmátt launanna
sem allra best og aö tryggja
atvinnuöryggiö. Fleiri krónur I
umslagiö hefur aldrei veriö
keppikefli verkalýös-
hreyfingarinnar út af fyrir sig,
heldur verömætiö, kaupmáttur
þeirra króna, sem um er samiö.
Þess vegna er afstaöa verkalýös-
hreyfingarinnar til þessara mála
nú ekkert nýnæmi. Þaö hefur
ávallt veriö svo lengi sem ég man
til I þessum efnum, þá hefur
verkalýöshreyfingin boöiö
rikisstj. hverju nafni sem þær
nefnast einmitt upp á þaö aö meta
til jafns viö kaupiö ýmis atriöi
varöandi efnahagsstjórnun og
rikisstjórn Geirs Hallgrimssonar
stóö þetta einnig til boöa. En
vegna ræöu hv. 4. þm. Reykja-
vikur hér i dag vildi ég gjarnan
rifja upp hvernig hans rikisstjórn
stóö aö kjaramálunum. Eg stikla
á ákaflega stóru.
Kaupmáttur
lækkaði um
25 til 30%
A árunum 1975 og 1976 lækkaöi
kaupmáttur almennra launa um
25-30%, en veröbólgan magnaöist
samt. Aögeröir fyrrv. rikisstj.
mörkuöust fyrst og fremst af þvi
sjónarmiöi, aö kaupgjald verka-
fólks væri aöalveröbólgu-
valdurinn. A annaö kom hún ekki
auga. Samningarnir sem geröir
voru i júni 1977 voru andsvar
verkalýöshreyfingarinnar gegn
kjaraskeröingarstefnu fyrrv.
rikisstj. Og þrátt fyrir þaö þó aö
þeir samningar væru býsna háir i
prósentutölum á kaupiö, þá náöu
þeir ekki aö jafna þá skeröingu,
sem oröin var á kaupgjaldinu.
Þessir samningar heföu sannar-
lega átt aö kenna fyrrv. rikis-
stjórn aö láta af þessari sifeildu
styrjöld gegn verkalýös-
hreyfingunni. Þá aö júnisamning-
unum geröum heföi átt aö taka
upp viönámsaögeröir, t.d. I þeim
dúr sem núv. rikisstjórn er aö
reyna. Ekkert i þá átt var gert og
Eövarö Sigurösson: Verkalýös-
hreyfingin vill taka þátt I viönámi
viö óheiliaþróun en þaö er ekki
kaup hins almenna verkafólks
sem er bölvaldurinn I þessum
efnum eins og allt of margir
viröast nú álita.
kannske heldur þaö gagnstæöa.
Styrjöldinni var haldiö áfram og
meö febrúar eöa marsaö-
geröunum, þegar sóistööusamn-
ingarnir voru aöeinsJ7 mánaöa
gamlir, þá var enA'ráöist gegn
kjarasamningunum og þeim rift
meö lögum hér frá hinu háa Alþ.
Meö þeim samningum voru visi-
töiubætur aö mestu skertar um
helming. Aö vlsu var meö brbl. i
mai aöeins dregiö I land og
náttúrlega réö þar einvöröungu
um hin þróttmikla barátta verka-
lýöshreyfingarinnar gegn þessum
aögeröum og hræösla stjórnar-
flokkanna viö komandi
kosningar.
Skerðing
á álögum
En þó aö aöeins væri dregiö I
land meö brbl. I mai þá fylgdu
hins vegar þær aögeröir, sem
verkuöu eins og olía á eld. Þá var
yfirvinnuálagiö bæöi á eftirvinnu
og næturvinnu og ýmis önnur
atriöi, kjaraatriöi, kaupgjalds-
ákvæöi, skert á þann hátt, aö
engin visitala, engar vlsitölu-
bætur áttu aö koma á þennan
hlut. Ef þessu heföi haldiö fram
eins og þáv. rlkisstjórn stefndi aö,
þá væri eftirvinnuálag nú komiö
sennilega nokkuö niöur fyrir 20%
i staö 40% I kjarasamningunum
og næturvinnuálagiö komiö
sennilega niöur undir eitthvaö á
milli 30-40% i staö 80% I samning-
unum. Hv. þm. Geir Hallgrims-
son sagöi hér I dag aö meö ráö-
stöfunum núverandi rikisstjórnar
I sept. heföi láglaunafólkiö ekkert
fengiö i sinn hlut. Þó aö maöur
reikni nú ekki þaö, sem kom meö
samningunum, þ.e.as. á dag-
vinnuna, þá er þaö ekki neitt
smáatriöi, aö þessum mjög svo
rangláta fyrirkomulagi varöandi
yfirvinnuna og önnur kaupgjalds-
ákvæöi, sem því fylgdu, var
numiö úr gildi. Þaö er atriöi, sem
verkalýöshreyfingin virkilega
metur.
Hver yrði
kaupmátturinn?
En hver myndi nú kaupmátt-
urinn vera, ef fram heföi haldiö
lögum fyrrv. rikisstjórnar. Ekki
hef ég þaö á reiöum höndum. En
ekki er nokkur vafi á, aö hann
væri æriö mikiö rýrri heldur en
hann er I dag og ef viö svo höfum
þaö i huga, aö þaö var mjög
ákveöin yfirlýsing rikisstjórnar-
innar I febrúar i fyrra, þegar þau
lög voru sett, aö þar væri aöeins
um byrjun aö ræöa. Þaö var
mikiö meira sem átti aö gera. Og
sannfæröur er ég um, aö ef
stjórnarflokkarnir heföu haldiö
völdum, þá væri nú búiö aö
afnema allar veröbætur á kaup.
Þaö styö ég m.a. þeim rökum, aö
till. Vinnuveitendasambandsins
fyrir stuttu siöan I visitölu-
nefndinni var sú, aö engar verö-
bætur yröu greiddar á kaup 1.
des. og áfram. Aö visu var sagt,
aö þaö mætti athuga þaö mál
siöar, þegar búiö væri aö vinna
bug á veröbólgunni og eitthvaö
um hægöist i þessum efnum, þá
mætti athuga máliö á ný. Og
þegar maöur nú hefur I huga, aö
þaö hefur sjaidnast veriö langt bil
á milli yfirlýstrar stefnu Vinnu-
veitendasambandsins I
kaupgjaldsmálum og stefnu
forystuliös Sjálfstæöisflokksins,
þá er enginn vandi aö álykta sem
svo eins og ég áöan geröi, aö ef
Sjálfstæöisflokkurinn heföi haldiö
völdum slnum, þá væri nú búiö aö
afnema allar veröbætur á iaun.
Ummæli
Vilmundar
Stjórnarandstæöingar, sem hér
hafa talaö, vilja gjarnan halda
þvi fram, aö um mikla hugarfars-
breytingu sé aö ræöa hjá forystu-
mönnum verkalýöshreyfingar-
innar. Ég held, aö þaö sé eöa hafi
raunar þegar gert grein fyrir þvi
aö svo er ekki. Hins vegar eigum
viö nú aö mæta allt öörum skiln-
ingi hjá þessari rlkisstjórn en
þeirri fyrrv. á afstööu til kjara-
mála verkalýösstéttarinnar. Þaö
er aöeins þetta, sem veldur þvi aö
viö tökum nú þannig á málunum
eins og gert er og viö heföum gert
viö fyrrv. rikisstjórn, ef hún heföi
viljaö fara þessa leiö.
Ég get ekki stillt mig um aö
koma aöeins aö þætti hv. 7. þm.
Reykjavikur, talsmanns Alþfl. I
þessum umræöum, og skal gera
þaö I örstuttu máli. Hann ræddi
um, aö Alþfl. heföi viljaö fara
ööruvisi aö setja þak á launa
greiöslur, og þaö liggur ósköp vel
fyrir, hvaöa hugmyndir þeir
voru meö, Alþfl.-menn. Þaö var
aö nú skyldi aöeins þurfa aö 6%
aö fara út I kaupgjaldiö af þessum
rösku 14%, sem samningar mæla
fyrir um, og I hæsta lagi 4% á
veröbótatlmabil næsta árs. Þaö
er náttúrlega aldeilis augljóst, aö
ef þessu heföi fariö fram, heföi
kaupmáttarskeröing oröiö mjög
mikil, og ég held, aö þaö sé rétt,
sem hér var sagt áöan af hv. þm.
Kjartani Ólafssyni, sennilega
mun meiri skeröingu heldur en
Framhald á 18. siöu