Þjóðviljinn - 04.01.1979, Blaðsíða 8

8 SIÐA — ÞJÖÐVILJINN Fimmtudagur 4. janúar 1979
MYSTERIES. An
investigation into the
occult/ the paranormal and
the supernatural. Colin
Wilson. Hodder and
Stoughton 1978.
Colin Wilson varö kunnur meö
bók sinni „The Outsider” sem
kom Ut á sjötta áratugnum. Siöan
hefur hann sett saman nokkrar
bækur sem einkum varöa trúar-
leg málefni og dularfull fyrir-
brigöi, dulfræöi og djúpsálar-
fræöi. I þessari bók leitast hann
viö aö semja heildarverk um dul-
fræöi og sinn skilning á þeim
fyrirbrigöum sem undir þaö hug-
tak flokkast, en hann er sá aö i
hverjum einskakling búi „sjálf” á
mismunandi stigum. Móttöku-
hæfniþeirra fýrir utanaökomandi
fyrirbrigöi sé mismunandi mikii,
flestallir lifi lengst af róbóta-lífi
og nái sjaldan tengslum viö sin
„æöri sjálf” sem séu i hverjum
einstaklingi. Wilson lýsir i fyrsta
kafla ritsins ástæöunum fyrir
meiriháttar taugaveiklun, sem
þjáöi hann um tima og sem varö
til þess aö hann sá margt i nýju
ljósi. Hann haföi veriö aö vinna aö
vissu verkefni og oröiö aö afkasta
miklu verki á skömmum tima.
Vlddirnar eru fleiri en viröist.
hafa á sér orö fyrir fjölkynngi.
Þetta fólk kann ýmislegt fyrir
sér. Þessi gamla kona fræddi
Lethbridge og konu hans um
margt. Hún sagöist t.d. geta fariö
úr likamanum og litiö eftir vinum
sinum um nætur. Einnig kenndi
hún þeim hjónum margvisleg
varnarráö gegn aösteöjandi
hættum og vanda. Einnig fræddi
hún þau um notkun pendúls til
þess aö finna hulda hlutí neöan-
jaröarog notkun kvists til þess aö
finna vatn (eins og menn muna
var amrisk kunnáttukona fengin
til þess aö leita aö gufuorku viö
Kröflu meö kvisti). Lethbridge
tók nú aö stunda rannsóknir meö
þessum tækjum á ýmsum stööum
og fyrirbærum og komst aö þeirri
niöurstööu, aö komast mætti að
ýmsum staöreyndum, meö þvi aö
beita þeim. Lethbridge setti
saman margar bækur um rann-
sóknir sinar og huganir, meöal
þeirra eru: Gomagog: The
Buried Gods 1957, Ghost and
Ghoul 1961; ESP: Beyond Time
and Distance 1965, The Legend of
the Sons og God 1972 og The
Power og the Pendulum 1976. Ot-
gefandi bókanna er eitt meöal
virtari útgáfufyrirtækja I London,
Routledge & Kegan Paul. Bækur
Lethbridges vöktu furöu margra
Siglaugur Brynleifsson:
Dularfull fyrirbrigdi
Þetta haföi þær afleiöingar aö
hann koönaöi niöur I eymd og vol-
æöi, þjáöist af stööugum og nag-
andi kviöa einkum um nætur.
Hann segist hafa reynt svipaö I
æsku sinni þegar rætt var um
hvar geimurinn endaöi og þegar
hann skildi aö enginn gat svaraö
þeirri spurningu, varö hann yfir-
kominn af skelfingu. Viddirnar og
tómiö laukst upp fyrir honum og
öryggi bernskunnar horfiö.
Þessi kviöasykósa stóö meö
hléum I nokkra mánuöi, milli
kviöakastanna geröi hann sér
ljósa grein fyrir ástæöum þessa
ástands og eina ráöiö sem hann
fann til þess aö vinna bug á þeim,
var aö gleyma þeim, hugsa ekki
um þau. Wilson segist smám-
saman hafa skiliö til fullnustu
hvernig ofþreytan orsakaöi van-
traust á lifinu geröi allt grátt og
þrengdi meövitundina. Og þá tók
„róbótinn” völdin, hálfmeö-
vitundin. Lifsorkan varö i lág-
marki. Þegar á leiö tókst honum
aö hefjast upp úr doöanum meö
þvi aö ,, vekja sjálfan mig” eins
og hann orbar þaö. Þaö sem leiö-
beindi honum voru kenningar
Gurdieffs, sem hann hreifst af i
æsku, en hann telur aö i hverjum
einstaklingi búi mörg „ég” og aö
meövitundin hviki á milli oftast af
utanaö komandi ástæöum. Gurdi-
eff taldi aö menn gætu náö valdi á
eigin persónuleikum meö þvi aö
ofbjóöa sjálfum sér meö áreynslu
og æfingum, sem i fyrstu voru
hverjum og einum um megn. En
meö stöðugum endurtekningum
tókst aö ná þvi stigi, aö menn
gátu tengst þeirri byigjulengd,
sem þeir kusu, og þar meö
skynjað þau margvislegu sviö
„sem heimspekina dreymir ekki
um”.
Fyrsti kaflinn fjallar um
drauga, varúlfa og pendúk eöa
hengla. Wilson ræöir einkum um
Tom Lethbridge og rannsóknir
hans og kenningar. Lethbridge
var fornleifafræöingur og starfaöi
i Cambridge.var fornminjavöröur
þar og áhugi hans á dulfræðum
var sáralitill aö áliti Wilsons.
Þegar Lethbridge var fimmtiu og
sex ára hætti hann störfum i
Cambridge og settist aö i Brans-
combe f Devon. Þarna ætlaöi
hann aö una viö hugöarefni sin.
En margt fer öðruvisi en ætlaö er.
1 næsta húsi bjó gömul kona sem
var galdranorn. En þótt þaö
hijómi einkennilega, þá má viöa
finna menn og konur út um sveitir
Englands og einnig I þéttbýli, sem
Fyrsti kaflinn fjallar um drauga, varúlfa, pendúla og hengla
Wilson fjallar um dáieibsiu, persónuskipti, poltergeist og hin ýmsu
stig persónuleikans, feröalög utan likamans og viöskipti viö margvls-
legar huldar verur, drauga, góöa og illa anda, álfa og biómálfa.
fyrrum samstarfsmanna hans og
einnig hrifningu þeirra sem ihug-
uöu slik efni. Wilson álitur rann-
sóknir Letbridges merkilegar og
aö af þeim megi draga ýmsar
ályktanir, sem hingaö til hafa
veriö taldar vægast sagt heldur
vafasamar. Lethbridge var
svipaðra skoöana um galdur eins
og Margaret Murray, en þær
kenningar komu fyrst fram I bók
hennar The Witch Cult in Western
Europe og var þeim misjafnlega
tekiö, en þó hlutu þær viöurkenn-
ingu fjölmargra fræöimanna.
Inntak þessara kenninga var aö
galdrar væru leifar ævafornra
trúarbragöa sem heföu verið
stunduö allt framá nýju öld
með mannfórnum I sambandi viö
frjósemisdýrkun. Margaret
Murray áleit samt sem áöur
galdur hindurvitni. Kenningar
hennar um þessi efni voru I tals-
veröum metum um þrjátiu ára
skeið, en þá höföu frekari rann-
sóknir sýnt fram á haldleysi
þeirra. 1962 kom svo aftur út bók
um þessi efni eftir Murray og hún
var reist á þeim forsendum sem
ekki var gjörlegt aö taka alvar-
lega. Sama áriö kom út bók Leth-
bridges: Witches... Hann álitur
aö „galdur” byggist á vilja
galdramannsins, sem hafi náö
valdi á duldum hæfileikasviöum 1
eigin dulvitund og geti meö ein-
beitingu og vissum aöferöum
framkvæmt athafnir sem eru
óframkvæmanlegar samkvæmt
„náttúrulegum lögmálum”.
Þessar skoöanir hans eru sams-
konar og kenningar helstu
galdramálsvara nú, þeirra EIip-
haz Levis og Aleister Crowleys.
Allar þessar kenningar eiga þaö
sammerkt aö framkvæmd þeirra
viröist jafnan vara I öfugu hlut-
falli viö þá trú sem kuklararnir
hafa á þeim, þýöingarlaust kukl
sem drabbast oftast niður i af-
brigöilega kynhegöun. Rann-
sóknir Lethbridges á þessum
efnum voru á byrjunarstigi og
entist honun ekki aldur til frekari
rannsókna.
I siöustu tveim kapitölum
fyrsta hluta rits Wilsons er f jallaö
um kenningar og athuganir Leth-
bridges um ýmis mannvirki for-
sögulegra alda á Englandi og viö-
ar, um piramidana og afskipti aö-
kominna vera utan úr geimnum
af mannkyninu. Hér er aö finna
margvislegar kenningar og hug-
dettur, um tengsl milli hnatta,
feröalög guöa frá öörum hnöttum
og á milli staöa á jöröinni, yfir-
skilvitlegar sendingar ofl. ofl.
Hér er einnig komiö inn á jarö-
anda og jarökraft. Dh'niken kem-
ur hér til sögunnar meö geim-
faraguöi sina og fær þá útreiö
sem efni standa til. Slöan er fjall-
aö um dimensjónirnar, drauma,
hugsanaflutning og ýmis viö-
fangsefni djúpsálarfræöinnar.
Annar hluti ritsins hefst á
„furöusögu mennskrar heimsku”
og er þar af nógu aö taka. Þar eru
raktar ýmsar sögur um menn og
málefni og sýntfram á aö margar
þær myndir sem dregnar hafa
veriö upp af sannleiksleitandi vis-
indamönnum fyrr og nú séu
margar hverjar glansmyndir.
Dæmi er tekiö um Giordano
Bruno, en dýröarhulunni var
svipt af þeim mann I riti Francis
Yates: Giordano Bruno and the
Hermetic Tradition. Mál hans allt
var meira og minna sprottiö af
heiptarfullum viöbrögöum hans,
fordild og þjösnaskap og þegar
höfuö andstæöingur hans var
svipaðar geröar, Bellarmine
kardináli.þá var ekki aö sökum aö
spyrja, málefniö sjálft var i raun-
inni ekki orsökin aö þvi aö Bruno
var brendur. Galileo var svipaör-
ar geröar og Bruno og andstæö-
ingur hans einnig, Urban páfi
VIII. Kenning hans og Kópernik-
usar var ekki sá fleinn I holdi
kirkjunnar sem af hefur veriö lát-
iö og þaö var fyrst og fremst
framkoma Galileos sem olli þvi
fjaörafoki sem varö. Báöir þessir
menn voru vel hjátrúarfullir og
Bruno var auk þess málsvari
iskyggilegra galdrakenninga.
Wilson rekur einnig raunasögu
Buffons og söguna af Lysensko
ofl. ofl. Vlsindin eru alltaf bundin
þeim persónum sem þau stunda
og þvi er vafasamt aö fullyröa
nokkuö um algjört hlutleysi vis-
indalegra rannsókna, vilji og oft á
tiöum fordild viökomandi per-
sóna ræöur miklu um val viö-
fangsefnisins og rannsóknin er
einlægt mótuö meövitaö eöa
ómeövitaö af þeirri brotalöm sem
mannskepnan er, auk þess koma
einnig til valdboð og utanaökom-
andi áhrif af hinum margvisleg-
ustu gerbum.
Wilson fjallar um dáleiöslu,
persónuskipti, poltergeist og hin
ýmsu stig persónuleikans, feröa-
lög utan lfkamans og viöskipti viö
margvlsiegar huldar verur,
drauga, góöa og illa anda, álfa og
blómálfa. Auk þess ræöir hann
þaö annarlega ástand sem skap-
ast viö inntöku lyfja og eiturefna,
LSD, hass ofl. ofl. Margt af því
sem höfundur segir frá minnir
talsvert á islenska fyrirburöi, hið
fjölbreytilega draugasamfélag
sem grasserar og grasseraö hef-
ur hér a landi, á Hjaltastaöa-
fjandann og ýmsar frægar aftur-
göngur.
Og hann heldur áfram aö rekja
furöuleg fyrirbrigöi, sýnir og spá-
sagnir, stjörnuspádóma og tölu-
tákn. Höfundur ræöir talsvert um
skáldskap og heimspeki Yeats, en
hann var mikill dulhyggjumaöur
og skáldskapur han er mettaur
dulspeki. Langur kafli fjallar um
alkemíu. Nokkrar sagnir eru
raktar um illa anda og djöfulæði
og jafnfram leitast höfundur viö
aö sýna fram á hvernig illvirki
loða viö þann staö þar sem þau
voru framin. Spiritismi er um-
fjallaöur og viröist höfundur telja
afrakstur sálarrannsókna harla
smávægilegan og aö þær sömu
rannsóknir hafi hingaö til ekkert
sannað svo óyggjandi sé um þaö
sem menn nefna annaö líf.
Höfundurinn leggur megin
áhersluna á þaö, aö aukin meövit-
und og skilningur magni viöari
meövitund og dýpri skilning á öllu
þvi sem mefln geta skynjað og
skiliö og aö viddirnar séu fleiri en
virðist. Höfundur hefur safnaö
miklu magni frásagna af fyrir-
buröum og skýrir frá fjölbreyti-
legri reynslu þeirra sem gert hafa
tilraunir til þess aö brjótast út
fyrir þau takmörk sem menn búa
viö. Oft veröa skrif um þessi efni
hálfgeröar flautir, en Wilson hef-
ur tekist að komast hjá þvi þótt
margt þeirra fyrirbrigöa sem
hann lýsir geti eins veriö af kyni
skekktrar skynjunar.
Bók þessi kom út 25. september
s.l. og er 667 blaðslöur.