Þjóðviljinn - 19.01.1979, Side 4

4SÍÐA—ÞJÓÐVILJINN — Föstudagur 19. janúar 1979
UOBVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýðs-
hreyfingar og þjóðfrelsis
Otgefandi: Otgáfufélag ÞjóBviljans
Framkvæmdastjóri: EiBur Bergmann
Ritstjórar: Arni Bergmann, Einar Karl Haraldsson.
Fréttastjóri: Vilborg HarBardóttir
Rekstrarstjóri: Olfar ÞormóBsson
Auglýsingastjóri: Gunnar Steinn Pálsson.
AfgreiBslustjóri: Filip W. Franksson
Blaóamenn: AlfheiBur Ingadóttir, Einar Orn Stefánsson, Erla Sig-
urBardóttir, GuBjón FriBriksson, Ingibjörg Haraldsdóttir, Ingólfur
Margeirsson. Magnús H. Gislason, Sigurdór Sigurdórsson. lþrótta-
fréttamaBur: Ingólfur Hannesson
ÞingfréttamaBur: SigurBur G. Tómasson
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Leifur Rögnvaldsson.
Otlit og hönnun: GuBjón Sveinbjörnsson. Sævar GuBbjörnsson.
Handrita- og prófarkalestur, BlaBaprentsvakt: Andrea Jónsdóttir.
Elias Mar.
SafnvörOur: Eyjólfur Arnason.
Auglýsingar: Rúnar SkarphéBinsson, SigrlBur Hanna Sigurbjörnsdóttjir.
Skrifstofa: GuBrún GuBvarBardóttir, Jón Asgeir SigurBsson.
AfgreiOsia: GuBmundur Steinsson. Kristln Pétursdóttir.
Sfmavarsla: Olöf Halldórsdóttir, SigriBur Kristjánsdóttir.
Bflstjóri: Sigrún BárBardóttir.
HúsmóBir: Jóna SigurBardóttir.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttfr.
Otkeyrsla: Sölvi Magnússon, Rafn GuBmundsson.
Ritstjórn, afgreiBsla og auglýsingar: SIBumúla 6.
Reykjavik, simi 81333
Prentun: Blaóaprent h.f.
Spurt um
pólitískan kjark
• Viðbrögðin við þeim ummælum Svavars Gestssonar
viðskiptaráðherra í útvarpsþætti að hann hyggðist leggja
fram frumvarp á Alþingi um olíuheildverslun ríkisins
eru af ar f róðleg. Án þess að nokkuð liggi f yrir um hvern-
ig frumvarpið verður efnislega að gerð heyrast strax
varnaðarraddir úr Framsókn og Alþýðuflokki um að
vafasamur ábati sé af því að hreyf a við nokkru í þessum
þætti kerf isins. Hæsta lagi að setja megi enn eina nefnd-
ina í málið.
• í Ijósi þessara viðbragða verður fróðlegt að fylgjast
með því hvaða afstöðu kerfisgagnrýnendur Alþýðu-
f lokksins taka til þeirra tillagna sem Alþýðubandalagið
mun setja fram um aðgerðir til þess að knýja fram
sparnað í yfirbyggingu þjóðfélagskerfisins. Þessar til-
lögur af hálf u Alþýðubandalagsins eru ekki nýjar af nál-
inni, en á þær mun verða lagður talsverður þungi í sam-
bandi við mótun efnahagsstefnu á vegum ríkisstjórnar-
innar á næstu vikum.
• Vilja Alþýðuflokksmenn standa að því að knýja nú
fram fækkun banka og sparnað í rekstri bankakerf isins,
sem er 40% dýrara á fóðrum en tíðkast í nágrannalönd-
um okkar? Vilja þeir stuðla að því með Alþýðubandalag-
inu að vátryggingaf élögum verði nú f ækkað og vátrygg-
ingakostnaður stórlækkaður? Eru þeir til í það að leggja
til alvarlegrar atlögu til þess að ná fram hagkvæmari
rekstri í verslunarþjónustu? Og er það virkilega rétt að
þeir ætli að standa gegn sameiningu olíufélaganna?
• Þeir sem tala um róttækan uppskurð á kerfinu verða
að vera reiðubúnir að fylgja á eftir stóru orðunum. Því
verða kratarnir að því spurðir hvort þeir vilji nú þegar
láta fara f ram rækilega úttekt á rekstri umfangsmikilla
ríkisstof nana og vinna markvisst að því að það f jármagn
sem þær taka til sín nýtist til fulls. Hér er átt við f jár-
frekar en nauðsynlegar stofnanir eirrs og Trygginga-
stofnun ríkisins, Póst og síma, löggæslukerfið, ýmsa
þætti skólakerfisins og heilsugæslukerfisins.
• Það verður einnig spurt um pólitískan kjark Alþýðu-
flokksmanna þegar kemur að þvf að samþykkja tillögur
um gjörbreytingu á verðlagskerfinu og verðlagseftirlit-
inu. Það dugir nefnilega ekki að kjarkurinn beinist að-
eins í þá átt að þora að leggja til og halda fast við lög-
bindingu á almennri kauplækkun í landinu. Það heitir
að byrja á öfugum enda og er auk þess í fullkominni
andstöðu við samstarfsyfirlýsingu stjórnarflokkanna.
• Varanleg lausn á verðbólguvanda íslensku þjóðar-
innar felst ekki í kauplækkun. Sú „vörn" leiðir fyrr eða
síðar tilfullkomins ósigurs.Eins og á stendur er það ein-
mitt sóknin sem er besta vörnin. Það þart aö sækja f ram
til bættra og traustari lífskjara með samstilltu átaki til
þess að stórauka framleiðni og framleiðslu íslenskra at-
vinnuvega. Á því sviði þarf að lyfta Grettistaki og auka
t.d. framleiðni í fiskiðnaði um 10— 15% og í almennum
iðnaði um 10 — 20%. Til samræmdra ráðstafana í þessa
átt þarf að tryggja fjármagn og fylgja því stranglega
eftir að það fari eingöngu til þess sem leitt gæti til fram-
leiðni-aukningar og vöruvöndúnar.
• Ráðstafanir af þessu tagi myndu, ef að þeim væri
staðið af myndarskap með skipulegum hætti, leiða ti!
þess að atvinnuvegirnir gætu tekið á sig nokkra kaup-
hækkun og nokkurn kostnaðarauka, án þess að alltaf
þurf i að koma gengisf elling í kjölf ar kjarabóta til launa-
fólks. Að setja sér mark af þessu tagi og ná því myndi
leiða til varanlegrar minnkunar verðbólgu og aukins
jafnvægis í efnahagsmálum þjóðarinnar.
• A slíka framleiðni- og framleiðslustefnu lagði
Alþýðubandalagið megináherslu í kosningabaráttunni
síðastliðið vor undir samheitinu íslensk atvinnustefna.
Hún er andstæða þeirrar atvinnustef nu sem ríkt hef ur á
valdatímum íhaldsstjórna á Islandi og taf ið f ramþróun í
atvinnumálum þannig að Islendingar eru eftirbátar ann-
arra þjóða á mörgum sviðum. Um slíka stefnu er Al-
þýðubandalagið tilbúið að ganga til samstarfs við önnur
stjórnmálaöfI, en hafnar alfarið atvinnu- og efnahags-
stef nu sem byggir á versnandi lífskjörum almennings og
vaxandi ítökum erlendra stórfyrirtækja í íslensku efna-
hagslífi. Um afstöðuna til íslenskrar atvinnustefnu
verða samstarfsflokkar Alþýðubandalagsins í ríkis-
stjórn spurðir á næstu vikum. — ekh
Málstaður
rjúpunnar
Sérkenni islenskrar pólitiskr-
ar umræðu blómgast og dafna.
Til dæmis að taka er friöun
rjúpunnar á dagskrá og i anda
þjóðlegrar heföar eru skrifaðar
um þennan góða fugl lengri
greinar og átakanlegri en um
nokkurt málefni annað. „Hvaö
islensku rjúpuna snertir hefur
málstaður hennar verið fyrir
borð borinn langa hríð”, segir I
framhaldsgrein i Timanum.
Bæöi þar og i tiu spalta grein i
Morgunblaðinu er rjúpan orðin
einskonar mælikvarði á sið-
feröisþroska og lifsskilning
þjóðarinnar. Þeirri grein lýkur
á ósk um að „þessi orðaskipti og
það umrót sem blessuö rjúpan
hvita hefur vakið i brjóstum
Arelíus og
eldhúsmellur
Séra Árelius heldur áfram
með enn eina þjóðlega hefö I
pistli sinum Við gluggann i
Morgunblaðinu. Þetta er vand-
lætingarheföin og á sér fjöl-
skrúðugan arf i þeirri vinsælu
sannfæringu aö heimur fari
versnandi og sé ungt fólk þá
komið óralangt frá góðum sið-
um i siögæöi, menningu og póli-
tik. Arelius er afskaplega
óánægður með fyrsta desem-
berdagskrár stúdenta siöastliö-
inn áratug eöa svo; þegar hann
heyrir þær, skammast hann sin
fyrir að vera Islendingur. Nú er
það svart, bræður góðir:
„Það er likt og ekkert sé
framar heilagt. Allt orðnar eld-
húsmellur ársins 1978. Brúð-
gumi dagsins nennir ekki að
raka sig né skipta um skitagall-
Fyrsti desember og
fólkið í landinu
llvaft .
rift art t
vi.’t 1.

Fyrir *!() árum fa'ddist |»t*ssi
dauur meö frelsislmftskap fá-
ta*kri, fámennri þjóó. I'aft var
fannaÁarboóskapur. rodd hins
nvja tíma. rodd hins nóóa (íuös
ftir t'njnir fyrri heimsstyrjald-
ar. Hoðska|iur lífs i auön ojí
helkulda vetrar ou skammdejjis
etur. jiar sem enuill dauóans
kk um uaróa oií felldi fólk i
hronnum heiftuurar drepsóttar
Til aö n
niklu flei
, allt ]
etti
i’tta
nmitt
aö
velja einn dan. henda upp on
fram til afreka hárra. jjefa
tiekifieri til úft litast um. ..Iát;i
aldrei fánann falla" Til j.ess er
1; des. einmitt rétt kjorinn ou aö
vissu leyti valinn nú jieuar.
Kn hverniu er, |.;iö i fram-
kv;emd'.’
vió
gluggann
II’
• hefur I d.v

I landsmanna verði til þess að
, þeir greini betur hvað gera
• verður til styrktar þeim öflum
I sem gefa lifi okkar mest gildi”.
| Allir vilja skilja sem best það,
, sem „gefur lifi okkar gildi” —
Ien það er samsagt sérislenskt
fyrirbæri að fljúgandi hátiða-
matur eins og rjúpan óneitan-
, lega er, sé gerður að sérstökum
| hvata á þá leit að verðmætum.
j Sandkassi og
! sandspyrna
önnur menningarpólitisk hefð
stendur einnig með fullum
blóma, en hún er sú að taía mjög
i figúru um stjórnmál, sá stil-
J blómum þétt I gráan holdrosa
I pólitikurunnar (svo hefðinni sé
fylgt). Vilmundur hneigir sig
‘ fyrir þessari hefö I leiðara Al-
! þýöublaösins I gær, þar sem
I hann er aö velta fyrir sér likum
á kosningum innan skamms.
] Hann segir þar um gagnrýni úr
I ýmsum áttum á Alþýðuflokk-
inn: „Verðbólguflokkarnir óska
eftir þvi að nýjar kosningar
J framkalli gamla staðnaða og
• verðbólgna flokkakerfiið á ný.
! Þá yrði samfélagið allt að einni
| Kröfluvirkjun, þá færi enginn i
, sandkassaleik og þá reyndi eng-
■ inn pólitiskar sandspyrnur i
pólitiskum kvartmiluklúbb”.
, Liklega mun þessi stilaöferð
■ heita á félagsfræðaislensku
„virk samtenging kunnra stað-
| reynda úr hversdagslegum
, veruleika við pólitiskt vitundar-
| lif” eða eitthvaö I þá veru. En af
j þvi aö Vilmundur er hér að
5 reyna sig i þeirri fornu Iþrótt að
, henda skeyti andstæðingsins á
• lofti og senda þau til baka, þá er
j rétt að vekja athygli á þeirri
j tviræðni sem i likingunum felst.
' „Sandkassaleikur” er saklaust
Ifyrirbæri og hollt ungviöinu, en
sandspyrna er, aftur á móti, eitt
af spilverkum andskotans.
u Hvað ætla menn aö gera við
þessi óskyldu fyrirbæri undir
einum hatti?
ann áöur en hann kyssir brúði
sina.
Ræðumaður, sem oft er ekki
siöur ræðukona, ekki ættu þær
sfður að finna fögur orð, gæti
kinnroðalaust klæmst fyrir al-
þjóð.
Söngvar einhvers staöar mitt
á milli pops og rimnastemmu
æra eyru. Listaverk, sem eng-
inn veit hvernig eiga aö snúa I
vidd veraldar heimta aðgang að
Kjarval.
Nei, og aftur nei við öllu, sem
var okkur heilagt I minningum
og sögu, söng og vonadraum.
Andleg misþyrming á eldra
fólki, sem á sinn 1. des. sem
helgidóm minningalandsins.
Og hvers vegna? Hvers eigum
við að gjalda? Ekki geta allir
orðiö rauðsokkar.”
1 þessum stfl armæðufullrar
vandlætingar á séra Arelius
ekki sinn lika, hann er þyngdar-
punktur rithefðar sem á degi |
hverjum vökvar fjólum prýdd- I
an akur lesendadálkanna þar
sem drjúgur hluti þjóöarsálar-
innar býr.
Neyðin kennir
Alþýðublaðið bregður fyrir
sig þekktri list úr fátæktarsögu
islenskrar blaðamennsku. Það á
viðtal við Kjartan Ottósson for-
mann stjórnmálanefndar Sam-
bands ungra jafnaðarmanna, og
þegar það finnur enga mynd af
manninum, og siðan gapir, þá
bregða þeir á það ráð aö setja
mynd af Karli Marx i staðinn —
enda sé hann faðir jafnaðar-
stefnunnar og þar meö Kjartans
Ottóssonar i andlegum skilningi.
Þetta heitir uppfyllingakúnst,
eöa aö ljúga I gat,og var mikið
iðkuð hér áður fyrr, þegar spara
þurfti myndakost i blöðum
vegna þess hve myndamót voru
dýr.
Gamalt máltæki segir aö
neyðin kenni naktri konu að
spinna. Hér mætti segja, aö
neyðin kenndi Alþýðublaðinu að
minnast Karls heitins Marx,
sem gerist ekki oft.
Að höggva
á tengslin
Viö skulum svo ljúka þessu
spjalli um hefðir i umræðu meö
þvi að vitna til Kjartans
Ottóssonar sem vikur góðu heilli
að afstöðu ungra jafnaðar-
manna til bandariska hersins.
Hann segir m.a.:
Samband ungra jafnaðar-
manna hefur alltaf barist fyrir
brottför hersins, og gerði siðast
samþykkt um hana á sam-
bandsþinginu i nóvember. En
nú fylgdi það með, að fyrst
skyldi unnið að þvi að einangra
herinn efnahagslega, og siöan
skyldi fara fram þjóðarat-
kvæðagreiðsla um brottför
hans. Það er alveg ljóst, aö
efnahagslegir hagsmunir hafa
mjög ráðið ferðinni við stefnu-
mörkun i þessu máli. Þaö hefur
m.a. komið fram, að meira en
eitt þúsund manns hefur sitt lifi-
brauð beint af hernum. Þess er
ekki að vænta aö almennt verði
grundvöllur fyrir skynsamlegri
umræðu um öryggismál þjóðar-
innar, eins og þau hafa verið
kölluð, fyrr en höggvið hefur
verið á þessi hagsmunatengsl.”
Þvl Bltar faaúain vlð nga »yné af KjarUai OtUaiyat. f«r-
manni atjúrnmálanefndar Sambanda nngra jafnaAarmanna, en
viB fundnm hina vegar þeaaa ágetn mynd af Karli Marx, föAnr
nútlma jafnaðarstefnn. ÞaA akal teklA fram, aA þeir félagarnir
ern alla óllkir aA ytra dtllti.