Þjóðviljinn - 11.02.1979, Blaðsíða 10

10 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 11. febrúar 1979.
— Góöan daginn, komiði blessuð og sæl. Þá er að drífa
sig fram á gólfið. Við skulum byrja með að hoppa svolít-
ið, og ...einn, tveir, einn, tveir, hægri vinstri, hægri
vinstri. I 22 ár hefur þessi hressa og f jörefnisríka rödd
vakið Islendinga og hvatt þá til dáða I bardaganum við
spikið, vöðvabólguna, giktina og kransæðasjúkdómana.
Við létta og glaðlega pianótóna Magnúsar Péturssonar
hefur skíðakappinn, leikfimiskennarinn, söngvarinn og
iþróttafrömuðurinn Valdimar örnólfsson rifið morgun-
fúlan almenning upp ur bólunum og fengið hann til að
gera undarlegustu fettur og brettur á gólfinu.
Teikning og texti: Ingólfur Margeirsson
— Fyrstu árin fóru menn hálf-
partinn hjá sér þegar morgun-
leikfimin barst i tal, segir Valdi-
mar. Viö sitjum yfir kaffibollum
og einni sandkökusneiö handa
leikfimiskennaranum („ég komst
ekki heim i mat út af þessu viö-
tali”) á þekktu kaffihúsi I miö-
bænum. Valdimar er nýkominn
inn úr dyrunum, siungur, hress og
fimlegur eins og auglýsinga-
spjald fyrir vitaminstöflur.
— Menn hvisluöu svona aö mér
i laumi aö þeir væru meö I leik-
fiminni, en þetta var hálfgert
feimnismál. Þaö hefur oröiö
gjörbreyting á þessu. Nú stæra
menn sig af þvi aö vera þátttak-
endur i morgunleikfiminni. Ég fæ
bréf og upphringingar, og eintómt
þakklæti. Sérstaklega er mikiö
um fólk utan af landi, sem ekki
hefur tækifæri aö njóta leiösagnar
i leikfimi, sem vottar mér þakk-
læti sitt. Þaö er ótrúlega sjaldan,
sem ég fæ skammir i blööunum,
ég skil nú varla neitt i þvi, þvi þaö
er stór hópur, sem ekki er meö i
leikfiminni, en neyöist til aö
hlusta á þáttinn.
I byrjun var ég aleinn en fannst
vanta létta músik meö, og gekk
þá á milli skemmtistaöanna i leit
aö pianóleikara. Magnús fann ég
eftir skamma leit. Hann spilaöi
þá i Naustinu. Ég heyröi strax aö
þetta var rétti maöurinn.
— t byrjun vorum viö svo einir,
en ég sá fljótlega aö þetta gat ekki
gengiö. Starfsfólk útvarpsins hef-
ur alltaf veriö duglegt aö koma
inn i stúdió og liöka vöövana, sér-
staklega tæknimennirnir. Klem-
ens Jónsson leiklistarstjóri er þó
einna haröastur viö leikfimina,
hann veröur beinlinis sár, ef hann
getur ekki veriö til staöar af ein-
hverjum orsökum.
— Þú byrjaöir á morgunleik-
fiminni 1957. Hefur aldrei hvarfl-
aö aö þér aö hætta?
— Þaö hefur oft hvarflaö aö
mér, blessaöur vertu, oft. Ég hef
stundum dregiö þaö I efa aö vera
svona lengi meö þennan þátt.
Bæöi vegna min og annarra. En
þegar ég hef ætlaö aö hætta, hefur
fólk byrjaö aö hringja og skrifa
mér og þá hef ég ekki getaö neitaö
þvi. Ef fólk telur sig hafa gagn af
hlutunum og ég get oröiö til aö-
stoöar, þá reyni ég aö halda
áfram, minnsta kosti þangaö til
ég hef æft einhvern annan inn i
hlutverkiö.
— Hlutverk, já. Þú hefur
reyndar fariö meö leikhlutverk i
Skugga-Sveini fyrir mörgum ár-
um?
— Já, já, ég lék Harald i Þjóö-
leikhúsinu 1961. Þetta er afskap-
lega skrýtin saga. Þaö var mikil
leikarafæö i Þjóöleikhúsinu og þá
vantaöi einhvern, sem gat sungiö
og svo náttúrulega bjargaö Astu
úr klettunum. Ég hef grun um, aö
Dementz hafi bent á mig, þvi ég
læröi söng I þrjú ár hjá þeim
skemmtilega og dásamlega
menni. Alla vega hitti ég Klemens
Jónsson á götu, og var þá nýkom-
inn úr Kerlingafjöllum, liklega
nokkuö villimannalegur útiits. Þá
segir Klemens: „Þú passar lik-
lega i hlutverkiö, sem okkur vant-
ar.” Ég svaraöi náttúrulega: ,,AÖ
sjálfsögöu, maöur!” Og hvaö
helduröu: næsta dag hringir
Þjóöleikhússtjóri i mig, og spyr,
hvort ég vilji koma niöur i leikhús
og syngja fyrir þá nokkur lög. Nú
var þetta oröiö nokkuö spennandi,
svo ég sló til og fór niöureftir.
Fleiri leikarar og söngvarar voru
þarna komnir til prufu, en mig
langaöi til aö taka þátt i grininu,
þvi þaö hvarflaöi aldrei aö mér,
aö þaö gengi svo langt, aö ég væri
beöinn um aö taka aö mér hlut-
verkiö. En af þvi ég hef alltaf haft
óskaplega gaman af þvi aö
syngja, stóöst ég ekki mátiö og
fór i prófiö, en þaö heföi ég aldrei
átt aö gera, þvi þar negldu þeir
mig fastan.
— Hvernig fannst þér aö koma
fram sem leikari?
— Þetta var skemmtileg lifs-
reynsla og gaman aö kynnast
leikurum og öllu þessu sviöslifi.
En þaö erfiöasta var, aö ég þurfti
aö kenna svo mikiö meö leiknum,
aö ég var oft þreyttur, þegar kom
aö leiksýningum, og gætti þes^
ekki aö hvila mig fyrir sýningar
sem reyndar uröu 52 alls. Td. kom
ég einu sinni svo kvefaöur aö ég
átti I erfiöleikum meö aö tala og
syngja, enda endaöi þaö meö
skelfingu: ég sprakk á hæstu tón-
unum. En ég er berdreyminn og
var búinn aö dreyma fyrir þessu
Hress
sál í
/ /f?f

hraustum líkama
nóttina áöur, og hélt áfram aö
syngja eins og ekkert heföi i skor-
ist.
Skömmu eftir aö sýningum
lauk, fékk ég svo slæma radd-
bandabólgu, að ég varö aö gefa
sönginn upp á bátinn og þarmeö
allt leikhússtúss. En þetta bjarg-
aöist nú allt saman, ég var svo
heppinn aö hitta konuna mina á
frumsýningunni á Skugga-Sveini
svo ég sneri mér aö þvi aö gifta
mig f staöinn, og þaö hefur veriö
mitt mesta lán. Hún kom niöur I
Þjóöleikhúskjallarann eftir frum-
sýningu og vildi endilega horfa á
mig, af þvi aö hún haföi séö mynd
af mér I einhverju blaðinu.
Og Valdimar hlær hressilega.
En hvenær fékk þessi fulltrúi
heilsuræktar áhuga á iþróttum?
Ætlaöi hann aö veröa Iþrótta-
kennari allt frá blautu barns-
beini?
— Ég hef alltaf veriö mikill
áhugamaöur um iþróttir, segir
Valdimar, og rennir siöustu leif-
unum af sandkökunni niöur. En
þaö er fyrst eftir stúdentspróf
1953, aö ég ákveö aö fara út á
iþróttakennarabrautina. Þaö var
aöallega fyrir áeggjan Pálma
Hannessonar rektors og Valdi-
mars Sveinbjörnssonar leikfimis-
kennara MR aö ég tók þessa
ákvöröun. Eiginlega var ég búinn
aö ákveöa aö fara út i læknis-
fræöi. En ég sé aldrei eftir þessari
ákvöröun minni og mun vera
þessum heiöursmönnum ævin-
lega þakklátur fyrir aö hvetja
mig aö halda út á iþróttabrautina.
Ég byrjaöi strax aö loknu stúd-
entsprófi i Iþróttakennaraskóla
tslands á Laugarvatni og þaö var
alveg ógleymanlegur timi. Sam-
timis las ég frönsku og tók filuna
viö Háskólann. Þeir kennarar
Magnús Jónsson og Sveinn Páls-
son reyndust mér alveg sérstak-
lega vel i þvi sambandi. Ari siöar
fór ég svo meö þetta nám i vegar-
nesti til Kölnar, þar sem ég hélt
áfram frönskunámi en innskrif-
aöist jafnframt i iþróttaháskól-
ann: Sporthochschule Köln, en
þar var Karl Diem skólastjóri, sá
hinn sami og stjórnaöi Olympiu-
leikunum I Berlin 1936.
Þessi undirbúningur minn frá
Islandi reyndist vel, og ég gat
stytt námiö um eitt ár og notaöi
tækifæriö til aö fara til Austur-
rikis I átta mánuöi og Iauk þar
skiöakennaraprófi viö skiöakenn-
araskóla Austurrikismanna, sem
hefur bækistöðvar i Innsbruck og
St. Christop. Þá höföu aöeins ör-
fáir útlendingar stundaö þar
nám.
Viö erum byrjaöir aö tala um
skiðaiþróttina og Valdimar er
óstöövandi.
— Ég er fæddur á Suöureyri viö
Súgandafjörö, og beinlinis alinn
upp á skiöum. Ég man eftir skið-
um alveg frá fæöingu. Þá var
Birgir Ruud frá Noregi aöalhetja
allra stráka, og ég reyndi oft aö
stökkva eins og hann. Einu sinni
ætlaöi ég aö ná framhallanum i
stökkinu, en áttaði mig ekki f þvi
aö skiöastökk krefst brc rar
brekku. Stökkiö endaöi natt-
úrulega á þvi aö bæöi skiöin
stungust á bólakaf og brotnuöu.
Skiöabyltur minar eru reyndar
efni I heila bók, en ég hef þó alltaf
sloppiö viö beinbrot.
— Segöu eina stutta hrakfalla-
sögu.
— Þaö varö nú frægt, þegar ég
fór út úr brautinni I Austurriki.
Ég var meö islenska landsliöinu
1956 I Kitszbiihel I brunkeppni á
Hahnenkamm brautinni. Þelta
var slöasta brunkeppnin fyrir
Olympiuleikana, og mér haföi
gengiö ágætlega á brautinni I æf-
ingunum. I brautinni var ein
kröpp beygja, sem ég haföi alltaf
tekið léttilega i æfingunum, en
þennan dag var talsverö sól, og
beygjan sjálf i skugga, og haföi
þarafleiöandi myndast is i sjálfri
beygjunni. Þaö er ekki aö orö-
lengja þaö, en ég kom þarna á
fullri ferö, rann á isnum, missti
stjórnina og flaug út af beygjunni
og fram af klettunum. Ég sveif
þarna eina 50 metra milli trjá-
toppanna, og falliö veriö svipaö
og niðurúr Morgunblaöshöllinni.
Þaö sem bjargaöi mér var aö ég
haföi æft skiðastökk og hélt jafn-
vægi I loftinu og kom standandi
niöur. Aö sjálfsögöu var falliö svo
mikiö aö ég tókst á loft aftur og
fór ótal hringi og kollhnisa áöur
en ég staönæmdist aö lokum. Ég
var ótrúlega litiö meiddur, alveg
óbrotinn en stokkbólginn á hnjám
og ökklum og nefið tútnaöi allt út.
Þessi bylta varö fræg: Iþróttarit-
ari New York Time skrifaöi um
þaö, aö tslendingur heföi mask-
brotnaö I brunkeppninni.
— Varstu mikiö i skiöakeppni?
— Talsvert, en ég lét námiö
ganga fyrir keppninni. Eftir aö ég
lauk iþróttafræöi i Köln, lá leiö
min til Grenoble i Frakklandi.
Þar fór ég i háskóla til aö halda
áfram frönskunáminu, og þar var
ég svo heppinn aö fá aö vera meö i
keppnisliöi háskólans, á skiöum,
og þar fékk ég geysilega skiöa-
þjálfun. Af þvi aö maöur er kom-
inn á grobbaldurinn (47 ára) get
ég bætt þvi viö aö ég var franskur
háskólameistari i alpagreinum
1957. Þ.e.a.s. sameiginlegur ár-
angur i bruni, svigi og stórsvigi.
(Lesendum skal hins vegar bent
á, aö Valdimar á nokkuö eftir i
grobbaldurinn, þvi hann segir
ekki aukatekiö orö um, aö hann
var Islandsmeistari i bruni og
sveitarkeppni 1952 og ári siöar ís-
landsmeistari i tugþraut!)
— Þú hefur ekki misst áhugann
á iþróttum?
— Ahugi minn á Iþróttum hefur
helduraukisten hitt. Mér er oröiö
ennþá ljósara gildi iþrótta og þá
ekki aöeins likamlegt heldur
einnig andlegt mikilvægi þeirra.
Ég hef kennt iþróttir mikið, byrj-
aöi 1957 sem kennari viö Mennta-
skólann I Reykjavik, en hóf
Iþróttakennslu viö háskólann
1967. Eini gallinn viö aö kenna
Iþróttir er sá, aö manni gefst ekki
timi til aö æfa sjálfur eins og
æskilegt væri. Ég hef alltaf litiö á
keppnisiþróttir sem spennandi og
skemmtilegt aukaatriöi, en þær
hafa yfir miklu uppeldisatriöi aö
búa; þær kenna fólki aö takast á
viö hlutinn, aö taka sigrum og
ósigrum. Almenningsiþróttir
hafa oröiö fyrir miklum áhrifum
frá keppnisiþróttum, ekki slst hjá
æskunni. Þaö er út i hött aö
skammast út i keppnisiþróttirn-
ar. Aö horfa á keppnisiþróttir er
eins og aö horfa á list. Gamlir
menn yngjast alveg upp viö aö
horfa á fallegar Iþróttir. En þaö
hefur llka riöiö baggamuninn aö
læknisfræöin hefur hvatt fólk til
aö iöka iþróttir I baráttunni viö
kransæöasjúkdómana.
Mér hefur aldrei leiöst aö
kenna. Nú er ég kominn meö ægi-
lega finan titil; fimleikastjóri há-
skólans. Þaö starf er sambland af
stjórnun; ég skipulegg iþrótta-
kennslu viö háskólann, og hreinni
kennslu. Ég kenni þrekæfingar,
leikfimi og skiöaiþróttir. Nei, mér
hefur aldrei þótt leiöinlegt aö
kenna. Þetta er eins og aö fara
inn á leiksviöiö meö rulluna sina.
Hver kennslustund er ný upplif-
un.
Og nú litur Valdimar á klukk-
una. Hópur háskólanema, sem
þarf aö teygja, strekkja og liöka,
biöur eftir honum upp i tþrótta-
húsi. Valdimar sprettur á fætur ,
kveður og siglir i stórsvigi milli
boröanna áleiöis aö dyrunum, al-
veg jafn unglegur, stæltur og ljós-
hæröur eins og fyrir rúmum ára-
tug, þegar hann reyndi árangurs-
laust aö kenna undirrituöum höf-
uöstökk og frönsku á mennta-
skólaárunum. — im