Þjóðviljinn - 12.05.1979, Blaðsíða 4
4 SIÐA — ÞJOÐVILJINN Laugardagur 12. mal 1979
DIOÐVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýðs-
hreyfingar og þjóðfrelsis
t’tgefandi: Utgáfufélag Þjóöviljans
f'ramkvæmdastjóri: EiÖur Bergmann
Kitstjórar: Arni Bergmann. Einar Karl Haraldsson.
Fréttastjóri: Vilborg HarÖardóttir
l msjónarmaöur Sunnudagsblaðs: Ingólfur Margeirsson.
Rekstrarstjóri: tllfar Þormóösson
Auglýsingastjóri: Rúnar Skarphéöinsson
Afgreiöslustjóri: Filip W. Franksson
Blaöamenn: Alfheiöur Ingadóttir, Einar Orn Stefánsson, Guöjón
Friöriksson, Ingibjörg Haraldsdóttir, Magnús H. Gíslason, Sigurdór
Sigurdórsson.
Erlendar fréttir: Halldór Guömundsson. iþróttafréttamaöur:
Ingólfur Hannesson. Þingfréttamaöur: Siguröur G. Tómasson.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Leifur Rögnvaldsson.
Otlit og hönnun: Guöjón Sveinbjörnsson, Sævar Guöbjörnsson.
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Ellas Mar.
Safnvöröur: E)yjoifur Arnason
Auglýsingar: Sigríöur Hanna Sigurbjörnsdóttir, Þorgeir Ölafsson.
Skrifstofa: Guörún Guövaröardóttir, Jón Asgeir Sigurösson.
Afgreiösla: Guömundur Steinsson, Hermann P. Jónasson. Kristín Pét-
ursdóttir.
Sfmavarsla: ölöf Halldórsdóttir, Sigrlöur Kristjánsdóttir.
Bflstjóri: Sigrún Báröardóttir
HúsmóÖir: Jóna SigurÖardóttir
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir.
Utkeyrsla: Sölvi Magnússon, Rafn Guömundsson.
Ritstjórn. afgreiösla og auglýsingar: Siöumúla 6. Revkjavik. sfmi 8 13 33.
Prentun: Blaöaprent hf.
Að gefast upp fyrir Kristjáni Ben.
• Eitt meginatriðið í þeim tillögum sem Alþýðubanda-
lagið hefur sett fram til þess að koma á festu í kjara-
málastef nu ríkisstjórnarinnar er að lögfest verði að nýju
þak á verðbótagreiðslur á laun. í stað þess að greiða
verðbætur í prósentum upp allan launastigann eiga þeir
sem bera meira úr býtum en tvöföld daglaun verka-
manns að fá fasta krónutölu í uppbót fyrir verðlags-
hækkanir. AAiðað er við að þetta nýja þak verði í gildi til
áramóta. f eðli sínu er hér um að ræða skammtíma-
aðgerð og þessvegna er raunhæft að gildistíminn skuli
aðeins vera um hálft ár. Að öðrum kosti er hætt við að
þakið leki eða hrynji. Hið nýja þak er einnig raunhæfara
en hið fyrra vegna þess að mun minni hætta er á því að
fólk með meðaldaglaun uni því illa. Það ætti allt að vera
undir heldu þaki ef miðað er við tvöföld daglaun verka-
fólks.
• AAikið er búið að þrefa um þá kröfu sem sett var
fram fyrir kosningarnar í fyrra að samningarnir frá
1977 yrðu settir í gildi. Alþýðubandalaginu hefur verið
núið því um nasir að þessi krafa þess hafi gilt um alla
samninga, hvort sem þeir voru um hæstu laun eða þau
lægstu. útúrsnúningar eru tíðir í stjórnmálunum og
ekkert við því að segja þótt andstæðingar notfæri sér svo
augljóst og þakklátt tækifæri til útlegginga. En í álykt-
unum verkalýðsfélaga, skrifum Þjóðviljans og yfir-
lýsingum leiðtoga Alþýðubandalagsins fyrir kosningar
kemur greinilega fram að krafan var borin fram fyrir
hönd hins mikla f jölda sem er fyrir neðan launastigann
miðjan. Það var fyrir kjörum þessa fólks sem Alþýðu-
bandalagið var að berjast. Hinir bjarga sér og þurfa ekki
aðstoð verkalýðsflokks til. Enda aldrei staðið til að
Alþýðubandalagið stæði í baráttu fyrir hálauna-
stéttirnar.
• Þegar núverandi ríkisstjórn tók við völdum voru sól-
stöðusamningarnir frá 1977 settir í gidli fyrir þá aðila
sem þá gerðu, félagana í ASi og miklu fleiri. Hinsvegar
var svo sett þak á vísitölugreiðslur við ákveðið launa-
mark. Gallinn við það var að of lágt var til lofts og fólk
með meðaldaglaun undi því illa. Auðvitað var hér um að
ræða inngrip í samninga ýmissa séttarfélaga utan ASI,
en um leið ákveðna launajöfnunaraðferð ríkisvaldsins.
Innan Alþýðubandalagsins sem annarra f lokka eru uppi
þær skoðanir að launabil og flokkaröðun eigi að ákveða I
samningum , en láta ekki verðbólguna ráða því hvernig
menn skipast í launastigann. Þetta eru réttmæt rök við 5
tii 10% verðbólgustig, en við okkar aðstæður eru þau
heldur fánýt. Verðbætur í þrósentum við30 til 40% verð-
bólgu skila einfaldlega þeim sem í efstu þrepun launa-
stigans eru miklu meiri en nokkurt réttlæti er í.
• Framsóknarmenn hafa haldið því fram að eftir að
Reykjavíkurborg og fleiri bæjarfélög ákváðu að setja
samningana í gildi í áföngum fram að síðustu ára-
mótum, þannig að fullar verðbætur yrðu greiddar á öll
laun frá áramótum, hafi ekki verið annað að gera en
gefast upp og lyfta þakinu af öllum hálaunastéttum
þjóðfélagsins. Þetta er afskaplega frumleg röksemda-
færsla. Staðreyndin er að lög ríkisstjórnarinnar um vísi-
töluþak voru sett löngu eftir að bæjarfélögin höfðu gefið
loforð um að greiða fullar vísitölubætur á öll laun frá
áramótum. Lagaprófessorinn Ólafur Jóhannesson hefði
þessvegna ekki þurft að gefast upp með launajöfnunar-
stefnuna fyrir Kristjáni Benediktssyni í borgarstjórn
Reykjavíkur. AAiklu meir hef ur ef laust ráðið um afstöðu
hanstil vísitöluþaksins, að Framsóknarmenn fengu for-
mann i Bandalagi Háskólamanna, sem mikið hefur
hamast gegn vísitöluþaki.
• ( fyrstu drögum að efnahagsmálafrumvarpi for-
sætisráðherra frá 12. febrúar sl. var gerð bein tillaga um
afnám vísitöluþaks og verðbótagreiðslur í prósentum
upp allan launastlgann. Eftir framlagningu þess tók við
hálfs mánaðar pólitísk trúlofun Vilmundar Gylfasonar
og ólafs Jóhannessonar. Vilmundur gekk svo langt að
krefjast þjóðaratkvæðagreiðslu um afnám vísitölu-
þaksins og um lögfestingu sérstakrar skerðingar á verð-
bótagreiðslum til láglaunafólks. Þessi afstaða réði
úrslitum um það að kjaradómi tókst á vafasömum for-
sendum að lyfta þakinu af öllum launum, þannig að
hálaunahóparnir fengu fríttspil. Og Framsóknarmenn í
ríkisstjórninni geta ekki skotið sér á bak við Kristján
Benediktsson borgarfulltrúa þegar þeir eru spurðir til
vfsitöluþaks. Þeir hljóta að standa við yfirlýsingar frá í
haust um launajöfnunarstefnu, eða verða minni menn
ella.
—ekh
Nýtni Natóvina
Unglingar I Menntaskólum
hafai veriö aö fá I pósti bækling
eöa timaritshefti frá Samtökum
áhugamanna um vestræna
samvinnu og Varöbergi, sem er
félag ungra áhugamanna um
vestræna samvinnu (merkilegt
aö ekki skuli vera til sérkvenna-
deilid meö þennan áhuga).
Fyrirtækiö heitir Viöhorf. I hefti
þessu eru birtar allar ræöur
sem fluttar voru á ráöstefnu
þesSara samtaka I vor, sem
helguö var þritugsafmæli Nató.
Þá dyggö hafa hinir ungu
menn lært vel sem heitir nýtni.
Svo fer mál meö vexti, aö hér um
bil hvert einasta orö, þessa
timáritsheftis kom I afmælis-
þvi, leins og menn vita, aö fylkja
sér um Geir Hallgrúmsson.
Vísað á ríka
frœnda
Nii mega upp koma ýmsar
kenningar um þaö, til hvers er
stofnaö til svona skrýtinnar út-
gáffe. Má vera aö íslenskir
áhugamenn vilji geta sýnt vin-
um i sinum I Nató eitthvaö
áþrejifanlegt um aö eitthvaö sé
gertji þeirra þágu svo aö glaöur
vinskapur megi viö haldast um'
ókorinin ár. En þaö er lika full
ástæöa til aö taka eftir ööru/
Aftast I heftinu birtist listi yfir
þá ^lendinga sem Nató hefur
VIÐH<DRF
TÍMARIT UM ALÞJODAMAL
RITSTJÓRI OG ÁBYRGÐARMAÐUR: Magnú* þórðanon
OTGAFUNEFND: Bjöm Hermanmson, formaður
Bjöm Bjamason
J6n Hikon Magnússon
Skafti Harðarson
^77
ATLAN TS H AFSBAN DALAGIÐ
1949-1979
Friöur í 30 ár
blaöi um Nató sem Morgunblaö-
iösendi frá sér. Viö vitum þess
sattlbest aö segja ekki dæmi, aö
áöuij hafi tirr.aritsútgáfa byggst
á þvi, aöendurprenta heild dag-
blaöj eöa svo gott sem — þótt
stunjdum hafi dagblöö fengi
leyfi hjá timaritum til aö birta
greih sem annars kæmi fyrir
fárrra augu, eöa þá reynt aö
endúrsegja timaritsefni.
Oneitanlega eu þetta þægilegir
útgá,fuhættir — þeir losa til
dæniis ritstjórann (Magnús
Þórtjarson) og útgáfunefnd al-
vegjviö aö skrifa og hugsa og
mætjtu margir ritstjórar öfunda
ástnkenn vestrænnar samvinnu
af þessu lúxuslifi. Eitt erindiö I
heftinu hefur reyndar veriö
preiitaö nú þegar á þriöja staön-
um.ten þaö er i bók ungra Sjálf-
stæöjismanna, sem þeir kalla
Uppreisn frjálshyggjunnar, en
sú uþpreisn felst aö ööru leyti i
veitt styrki — visindarann-
sókiiastyrki, fræöimannastyrki,
námisstyrki, umhverfismála-
styrki. Siöan er heftiö, sem fyrr
segir, sent menntskælingum og
ef tij vill fleiri nemendum. Ein-
hvern tima veröa þeir fræöi-
menn meö rannsóknaráform
eöa stúdentar á lokaáfanga og
þá er kannski sniöugt aö vera
fyriiífram búinn aö benda þeim
á örlátan Natófrændann. Ekki
er ráö nema i tima sé tekiö...
Sakleysi
Hamsuns
Helgi Sæmundsson skrifaöi
undárlega grein I Helgarpóstinn
i fyjrri viku og kallar hana
„Hetjur eöa píslarvottar”.
Hanh gerir þar aö umtalsefni
rithÖfunda sem hafa oröiö fyrir
barÖinu á valdhöfunum vegna
þes^sem þeir hafa sagt og skrif-
aö. Helgi mælir I nafni málfrels-
is og þaö er ekki nema gott og _
blessaö. En honum ferst þetta'
mjög óhönduglega og blandar
saman svo ólikum málum aö
þaö er mjög hæpiö hvort unnt er
aö fá nokkra heila brú út úr þvl.
Einhvernveginn er þaö svo hjá
Helga aö hann lætur „ofrlki”
gegn Esra Pound og Knut
Hamsun (sem báöir uröu hjól i
áróöursvél fasismans á striös-
árupum) og svo gegn Paster-
narlf og Solsjenitsin renna sam-
an i eina heild og sér ekki leng-
ur hjanda skil.
Hélgi er einkum aö fjalla um
mál Knuts Hamsuns sem hefur
veriö allmikiö á döfinni aö
undánförnu eins og menn vita,
og vill sem mest þvo þann ótvÞ
ræöá meistara af allri synd. Ein
aöferö hans er sú, aö jafna sam-
an nasisma Hamsuns og
komjmúnisma landa hans Nor-
dalsj Griegs. Helgi segir:
„Nabismi Hamsuns var and-
stæda viö kommúnisma Nordals
Griejgs, en báöir voru jafn sekir
eöa i saklausir”.. .„Málfrelsi
leggúr þá skyldu á valdhafa i
lýöræösriki aö þeir uni „röng-
um” skoöunum og leyfi gagn-
rýnéndum aö hugsa, tala og rita
einsjog þeim sýnist”.
Samanburður á
Nordal Grieg
Þáö er ekki nema sjálfsagt aö
taká undir málfrelsisboöskap.
En hitt er svo annaö mál, aö
þegár þjóö er hernumin og her-
náiri þetta kostar bæöi gyöinga-
ofsóknir, handtökur og aftökur,
þá getur enginn maöur veriö
ábyrgöarlaus af oröum og
gjöröum fyrir þá sök eina aö
hanþ er meirháttar rithöfundur.
Og jsamanburöurinn á Nordal
Grifeg er hinn fráleitasti.
Nordal Grieg er ekki „sekur”
um ánnaö en aö hann reyndi i
skáljdsögunni Ung má verden
ennu væreaö gera sér grein fyr-
ir réttarhöldunum i Moskvu 1957
— og tókst þaö ekki, frekar en
öörúm, á þeim timum voru
sæmilega „réttar” skýringar, á
þeim ótiöindum nokkurnveg-
inn jafnsjaldgæfar I öllum her-
búöum nema kannski hjá
einstaka trottarahópum. En
andspænis þvi hernámi sem
stefndi frelsi Noregs i háska
um alla framtlö og kostaöi
fjölda manns lifiö er sekt
Nordals Griegs engin—
þvei-t á móti, hann gégndi sinni
skýjdu bæöi sem skáld og maöur
og tórst yfir Berlin sem liös-
maöur i norskri flugsveit.
Knut Hamsun aftur á móti
gerþist málsvari fasismans
(méö nokkrum fyrirvörum þó)
og fer mjög llklegt aö fordæmi
hans, svo frægs skálds, hafi villt
um fyrir mörgum og fjölgaö
þeirii ólánsmönnum sem létu
hafá sig til glæpaverka á vegum
Quiglings. Ef ég man rétt skrif-
aöi Knut Hamsun einu sinni á
þessa leiö um fregn af þvl aö tlu
ungir Norömenn heföu veriö
tek iir af llfi vegna þáttöku I
andspyrnuhreyfingunni: TIu
ungir menn teknir af llfi, þaö er
aö sönnu hörmulegt. En þótt
þei • heföu veriö tuttugu — af
hverju aö hjálpa Englandi?
ijmmæli af þessu tagi falla á
reýnslustundum þjóöar utan viö
allb velvildarhjal um málfrelsi.
áb.
I