Þjóðviljinn - 06.06.1979, Blaðsíða 11

1« SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Miövikudagur 6, júnl, 1979
Miövikudagur 6, júni, 1979 ÞJÓÐVILJINN — StÐA 11
Rann-
sóknar-
stofnun
fisk-
iðnaðar-
ins:
Rannsóknastofnun fiskiönaöar-
ins á rætur aö rekja til þess er
Fiskifélag tslands réö til sin sér-
fræöing i fiskiönaöi áriö 1934, dr.
Þórö Þorbjarnarson, sem félagiö
haföi styrkt til náms. Fiskifélagiö
rak svo rannsóknastofuna til árs-
ins 1965, er hún var gerö aö sjálf-
stæöri ríkisstofnun, Rannsókna-
stofnun fiskiönaöarins, er heyrir
nú undir sjávarútvegsráöuneytiö.
Rannsóknastofa Fiskifé-
lags Islands og arftaki hennar
Rannsóknastofnun fiskiönaöarins
hafa haft mjög mikil áhrif á
þróun fiskiðnaöarins i landinu.
Nýting fiskslógs tii mjölfram-
leiðslu var tekin upp fyrir for-
göngu Rannsóknastofnunarinnar
og hið sama má einnig segja um
nýtingu loönunnar til mjöi- og lýs-
isframleiðslu.
Rannsóknastofan átti einnig
mikinn þátt i þvi aö fariö var aö
nýta soð sildarverksmiöjanna, en
það rann áður i sjóinn. Þaö var þó
ekki fyrr en sildin fór aö veiðast
við Austfirði aö skriöur komst á
þaö mál, þó aö upplýsingar um þá
framleiðslu heföu komiö fram i
lok striðsins.
Um 1950 kom upp mikill vandi i
sambandi viö saltfiskverkun,
svonefnd saltgula, sem olli mjög
miklu tjóni. Það vandamál var
leyst i Rannsóknastofunni og
reyndist stafa af örlitlu magni af
kopar i saltinu.
Fyrir nokkrum árum voru
geröar viötækar tilraunir meö
söltun sildar viö mismunandi
skilyrði og sýnt fram á, hve mik-
ilvægt það er aö sildin sé verkuö
við rétt hitastig.
Þá má nefna, aö á siöasta ára-
tug hafa verið geröar miklar
rannsóknir á gæöum eggjahvitu i
fiski og fiskmjöli og áhrifum t.d.
hita á gæði eggjahvitunnar viö
framleiðslu á fiskmjöli. Nú á siö-
ustu árum hafa rannsóknir mjög
beinst að breytingum á eggja-
hvitu þorsks við mismunandi
næringarskilyrði óg áhrif þess á
gæði fisksins til vinnslu.
Rannsóknir sem geröar hafa
verið siöustu árin i Rannsókna-
stofnun fiskiðnaöarins hafa leitt
til vélvæðingar við nýtingu grá-
sleppuhrogna og loðnuhrogna.
Enn má nefna aö miklar rann-
sóknir hafa fariö fram siöustu ár-
in á þvi hvernig best megi nýta
kolmunna til manneldis bæöi meö
frystingu og skreiðarverkun.
beim rannsóknum er engan veg-
inn lokið þó aö mikilsveröar niö-
urstööur hafi þegar fengist.
Af öðrum rannsóknum sem enn
standa yfir, má nefna framleiðslu
á humarkrafti úr humarúrgangi
og fiskkrafti úr spærlingi o.fl., en
slíkar vörur eru mjög verðmætar.
Ýmiskonar rannsóknir hafa
farið fram á vinnslu humars og
hörpudisks.
Þá hafa og farið fram rann-
sóknir á þvi, hvernig spar~ má
vatn I frystihúsum og hvernig
nýta megi betur orku i loðnuverk-
smiðjum en það er mikilvægt at-
riði með sivaxandi eldsneytis-
kostnaði.
A siðustu árum hafa og verið
teknar upp rannsóknir á þvi,
hvernig nýta megi fiskslóg o.fl.
betur en gert er.
Starfsmenn Rannsóknastofn-
unarinnar eru um 40. Stofnunin
skiptist i þrjár deildir: gerla-
deild, efnafræðideild og tækni-
deild. Útibú utan Reykjavikur eru
fjögur, i Vestmannaeyjum, á ísa-
firði, Akureyri og i Neskaupstað.
Stofnunin afgreiöir árlega um
12.500 innsend sýni, bæöi útflutn-
ingssýni og framleiöslusýni.
Rannsóknastofnun fiskiðnaðarins
hefur eftirlit með þvi aö fylgt sé
settum reglum um notkun rot-
varnarefnis i bræðslufiski.
—eös
mms
sip

Júllus Guðmundsson
salt að vera innan
viö efna greiningu á fiskimjöli. Verð mjölsins byggist á prótininnihaldi þess, en einnig þurfa fita, vatn og
ákveðinna marka. Hér eru miklir peningar I búfi, enda eru allar rannsóknirnar tviteknar.
Kristin Traustadóttir tekur sýni I gerlaræktun. (Leifur tók myndirnar)
Elin Arnadóttir við tæki til að mæla snefilmálma. A sl. ári voru geröar nær 2000
kvikasilfursákvarðanir, en öllu fiskimjöli sem selt er til italiu verður að fylgja vottorð um
kvikasilfursmagn. Þá hafa verið gerðar sncfilmálmamælingar á lagmeti að undan-
förnu vegna fyrirhugaðrar merkingar á iagmeti til útflutnings.
Ný leið til nýtingar á slógi:
jFramleiðsla á fiskmeltum
Danir hafa um langt árabil
framleitt meltur úr brislingi,
sandsili og öðrum bræðslufiski
og er ársframleiðslan oröin um
50.000 tonn sem notuö eru við
fóðrun á kálfum, kúm og svin-
um. Stærsta fyrirtækiö, Lumino
i Esbjerg, hefur komið sér upp
dreifikerfi, sem nær yfir allt
landiö og eitthvaö inn I
Noröur-Þýskaland. Arið 1978
• tók I Rannsóknstofnun fiskiðn-
aðarins verksmiöjuskip fyrir-
tækisins á leigu til framleiðslu á
meltum úr loönu og spærlingi.
Tilraunirnar heppnuðust vel
og keyptu Danirnir framleiösl-
una.
Rannsóknastofnun fiskiðnað-
arinshefur lengi haftáhuga á að
finna nýjar leiðir til nýtingar á
slógi. Ein leiðin er að framleiða
úr þvi meltu eftir að lifur og
hrogn hafa verið hirt. A vegum
stofnunarinnar hefur veriö
framleitt nokkurtmagn af slóg-
meltu sem prófuð var við
minkaeldi i Danmörku og likaði
hún ágætlega. Meira að segja
héldu dönsku minkabændurnir
þvi fram, að þeir fengju fleiri
hvolpa pr. læöu, ef fóörað væri
með slógmeltu. Lúmino vill
gjarnan kaupa nokkurtmagn af
slógmeltu héðan frá Islandi en
erfitt reynist að fá tslendinga til
þess að sinna þessu.
Nýlega hefur þó veriðstofnað
fyrirtæki, Valfóður h.f. með að-
setri á Þórshöfn, sem a.m.k.
ætlar að framleiða meltu úr
loðnu. Rannsóknastofnun fisk-
iðnaðarins hefur i tilraunaskyni
framleitt meltur úr loðnu,
þorskslógi, grásleppu og hval-
innyflum. FóðrunartUraunir
meökálfa hófust um áramótin i
Gunnarsholti i samvinnu við
Rannsóknastofnun landbúnað-
arins og Landgræöslu rikisins i
Gunnarsholti og auk þess
fóðrunartilraunir með kindur i
Stiflisdal en þær eru eingöngu
fóðraöar á heyi og meltum úr
hvalinnyflum.
Tilraunum i Gunnarsholti er
nú lokið, en niðurstööur hafa
ekki veriö metnar endanlega.
Þar var um að ræða tilraunir
með holdanautakálfa af svoköll-
uðum Gunnarsholtsstofni. Sam-
kvæmt bráðabirgðaniðurstöð-
um er ljóst, að allar slógmelt-
urnar hafa aukiö vöxt kálfanna,
þegar melturnar voru gefnar
sem viöbót við hey og gras-
köggla.
Sólveig .Hafsteinsdóttir mælir nltrozamin i fiskimjöli. Nitrozamin er eilurefni, sem getur
myndast þegar unnið er úr rotvörðu hráefni.
Kolmunnaskreið í
staö þorskskreidar?
A vegum Rannsóknastofnunar
fiskiðnaðarins hafa verið gerðar
margar tilraunir þrjú siðastliðin
ár til að nýta kolmunnann til
manneldis. T.d. hefur kolmunn-
inn veriö þurrkaður og framleidd
kolmunnaskreið og er jafnvel
hugsanlegt að hún leysi þorsk-
skreiö af hólmi. Arið 1977 voru
framleidd um 22 tonn af kol-
munnaskreið á vegum stofnunar-
innar og var hún seld til Nigeriu
og likaði þar vel.
A siðasta ári hófst all-viðtæk
samvinna um samnorrænt verk-
efrii ávegum Nordforsk. Þátttak-
endur eru frá Noregi, Færeyjum
og íslandi, en óbein aöild er frá
Danmörku og Sviþjóð. Þátttöku-
stofnanir af Islands hálfú eru
Rannsóknastofnun fiskiðnaðarins
og Hafrannsóknastofnunin.
Rannsóknastofnanir fiskiðnað-
arins i Noregi, Færeyjum og
Reykjavik hafa skipt með sér
verkum aö þvi er varðar meðferð
afla, vinnslu og afurðafram-
leiðslu. I Noregi verður prófaöur
flutningur i kældum sjó, marn-
ingsvinnsla og framleiðsla á boll-
um og öðrum marningsafurðum.
I Færeyjum verður lögð áhersla á
flökun, roðflettingu og fram-
leiðslu á flakablokk. Rannsókna-
stofnun fiskiðnaðarins mun rann-
saka hvaða áhrif meðferö
fisksins i veiðarfærum og
um borö i veiðiskipum hefur
á vinnslugæði, einnig munu
verða gerðar tilraunir með
flutning og geymslu i is-
kældum sjó i gámum ásamt til-
hevrandi geymsluþolstilraunum.
Slæging og þurrkun til skreiðar-
framleiðslu verða einnig hlutverk
Rannsóknastofnunar fiskiðnaðar-
ins. Allar stofnanirnar munu
stofna til samstarfs við söluaöila
hver i sinu landi til markaðskönn-
unar fyrir framleiösluna.
I sumar verða gerðar tilraunir
með flutning og geymslu kol-
kunna i svonefndum krapaköss-
um annars vegar og hins vegar
isað og óisað \ kas a. Þá standa
yfir frumtilraunir við þurrkun á
kolmunna og verið er að gera at-
huganir á ólikum þurrkskilyrð-
um.
t sumar verður kolmunninn
þurrkaður meö innyflum ogverð-
ur meöal annars fylgst með áhrif-
um fitu og átu á gæði kolmunna-
skreiðarinnar. Með þessum til-
raunum veröur siðan hægt að
segja til um hvenær þurfi að
slægja vegna fitu og átu. 1 sumar
verða einnig prófaðar slægingar-
vélar, en aöaláherslan veröur
lögð á slæginguna i haust, en þá
er kolmunninn orðinn mjög feitur
og ekki hæfur til þurrkunar öðru
visi en slægður.
Aminósýrugreinir i rannsóknastofu dr. Jónasar Bjarnasonar. Þetta er eina tækið sinnar teg-
undar hérlendis. Spltalarnir senda m.a. sýni til greiningar I tækinu, bæði blóðsýni og þvagsýni.