Þjóðviljinn - 02.12.1979, Blaðsíða 7

Sunnudagur 2. desember 1878 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 7
Umsjón:
Olga
Guðrún
■
■
Inná klósett að gráta
Kringum eldhús-
borðið sitja nú auk
blaðamanns þeir Eyj-
ólfur Kristjánsson, 15
ára, bróðir hans Örn-
ólfur 17 ára, og tveir
jafnaldrar þess siðar-
nefnda, Friðrik og Sig-
trygguj”. Við höldum
áfram þar sem frá var
horfið i umræðum um
skólann. Allir strák-
arnir eru við nám i
Menntaskólanum við
Hamrahlíð nema Sig-
trylggur, sem er
nemandi i Menntaskóla
Kópavogs. Friðrik er
nýbúinn að lýsa yfir
þeirri skoðun sinni að
skólinn sé andlega
niðurdrepandi. Allir
sammála.
örnólfur: — Uppbygging skóla-
kerfisins er gerö á alröngum
forsendum, þaö gengur allt út á
mötun og itroöslu. Litiö sem
ekkert lagt upp Ur sjálfstæöri
hugsun, og útkoman er alveg
eftir þvi. Maöur veröur sljór,
heilinn hættir aö starfa nema á
afmörkuöum sviöum.
Frikki: — Ég hef t.d. tekiö
eftir þvi aö minar lestrarvenjur
breytast stórlega þegar ég
byrja i skólanum á haustin. Á
sumrin hef ég getaö komist yfir
aö lesa töluvert af þvi sem
kallaö er „betri bókmenntir” þó
aö ég hafi veriö i fullri vinnu og
dauöþreyttur á kvöldin. En svo
um leiö og skólinn er byrjaður
leggst maður i reyfarana og
nennir ekki aö lita i almennilega
bók.
örnólfur: — Þaö er sama
sagan hjá mér.
Blm.: — Nú viröast æði
margir vera sammála um aö
skólakerfiö einsog þaö er I dag
sé byggt á misskilningi, eöa aö
þar sé jafnvel meövitaö veriö aö
fletja fólk út og gera þaö að
viljalausum verkfærum, svo aö
rikjandi öfl i þjóöfélaginu geti
áfram setiö aö völdum.
Eyvi: Já, en þó eru furöan-
lega margir sem sjá ekki I
gegnum svindliö!
örnólfur: — Þaö eru þeir sem
alltaf eru tilbúnir aö æpa:
„Kennarinn er meö áróöur!”
um leiö ogeinhver kennari gerir
tilraun til að koma af staö um-
ræðum I timum. Svoleiöis fólk
misskilur bara hugtakiö
„áróöur”. Þaö er oröiö svo vant
gömlu áróöurstuggunni aö ef
fariö er Ut fyrir hana og gefinn
kostur á frjálsum skoöana-
;kq>tum veröurþaö snarringlaö
ogkallar álög og reglu. Þetta er
aö visu misjafnt, sennilega er
þetta fólk I minnihluta, en þaö
gerir sitt til aö viöhalda vit-
leysunni. Það er nefnilega
spurni'ng hvaö kennararnir
nenna að hvetja fólk ef þeir fá
endalaust svona undirtektir.
Gefast þeir ekki bara upp og
snúa sér aö itroöslunni uppá
gamla móöinn?
Annars flokks
borgarar
örnólfur: Þaö er I raun og
veru bölvuð synd aö Unglingar
skuli ekki gripa hvert tækifæri
sem gefst til aö skiptast á
skoöunum. Okkur veitti ekki af
að þekkjast betur. Viö
kynnumst á svo yfirboröslegu
plani, hittumst I skólanum,
spjöllum um allt og ekkert,
skemmtum okkur saman,
dönsum saman, en eigum ekki
neinar alvarlegri upplifanir
sameiginlegar. Engin dagleg
vandamál sem snerta okkur til-
finningalega.
Blm.: — Þaö er kannski aö
hluta til þess vegna sem þiö náiö
ekki meiri samstööu?
örnólfur: — Sem okkur
sannarlega veitti ekkert af aö
hafa. Únglingar eru annars
flokks borgarar. Þaö er hrein
tilviljun. sem ræður þvi hversu
stóran skammt af mannrétt-
indum þeir hljóta. Þjóöfélagið
setur þeim næstum eingöngu
bann-reglur, ekki „þú- átt- rétt-
á” reglur.
Frikki: Viö búum undir her-
lögum. Sérstaklega yngri
krakkar, þeir mega bókstaflega
ekkert.
Eyvi: — Þaö er dálitiö undar-
leg mótsögn i hegöunarreglum
fúllorðinna og unglinga. Ung-
lingum er harðbannaö að gera
allt það sem fullorðnir stunda
sér til skemmtunar. Drdcka,
reykja, sofa hjá... fulloröna
fólkinu þykir þetta ofsalega
gamanogunglingarnirvita þaö,
en þegar þeir ætla sjálfir aö fara
aöprófa erþetta allt i einu oröin
stórsynd.
Siggi: — Þeir sem sömdu
lögin hafa sennilega ekki byrjaö
aö drekka fyrr en þeir voru
orönir tvitugir og ekki fattaö aö
tippiö væri til annars en aö
pissa meö þvi fyrr en löngu
seinna.
Frikki: — Þeir sem sömdu
lögin voru góötemplarar. Þó
góötemplarar séu fámennir eru
þeir mjög atkvæöamiklir I
þessu lándi.
Eyvi: — Þaö fer öll niöur-
bælda kynorkan i þetta hjá
þeim.
Unglingarnir verða
einsog þeir fullorðnu
Blm.: NU er mér kunnugt um
að viöast hvar geta unglíngar
ekki komiö með vini sina heim
án þess að vera undir eftirliti
foreldranna, þó aö foreldrarnir
hins vegar spyrji unglingana
aldra leyfis þegar þeir bjóöa
sinum vinum heim. Þaö eru sem
sagt ekki allir jafnréttháir á
heimilunum. Hvaöa áhrif hefur
þetta á samskipti foreldranna
og krakkanna?
Eyvi: — Þegar unglingarnir
finna þetta misrétti skapast viss
andúö á foreldrunum, þaö
reröur barátta fyrir tilveru-
réttinum, og um leið eru for-
eldrarnir orönir nokkurs konar
óvinir. Þá er búiö aö rjúfa sam-
bandiö aö miklu leyti.
örnólfur: — Verst þykir mér
að eftir langa langa langa
baráttuskuliunglingarnir alltaf
enda meö þvi að samlagast
hinum fullorönu...
Siggi: — Um leið og þeir eru
sjálfir komnir I fulloröinna
manna tölu veröa þeir alveg
einsog pabbi og mamma voru,
og steingleyma þvi hvernig þaö
var aö vera unglingur.
örnólfur: — Og segja það
sama viö sin börn þegar þar aö
kemur: Haltu kjafti, hlýddu og
vertu góöur, heiöra skaltu föður
þinn og móöur.
Eyvi: — Sagan endurtekur sig
þrátt fyrir öil fögru fyrirheitin.
Frikki: — Ja, hlýtur þetta
ekki aö veröa svona? Viö lika?
(Ofboösiegt rifrildi upphefst,
svo húsiö leikur á reiöiskjáifi)
örnólfur: — Sumir eru
siungir, Friðrik! Og svo eru
aðrir sem yngjast meö
aldrinum. Littu bara á
mömmu!
Eyvi: — Já, þaö mættu
margir öfunda okkur af henni.
örnólfur: Eiginlega erum viö
forréttindafólk, viö Eyvi, viö
erum tæplega dómbærir á sam-
skiptavandamálið, viö höfum
svo li'tiö kynnst þvi af eigin
raun. Við erum ekki meðhöndl-
abir einsog skynlausar verur,
þaö er tekið tillit til okkar jafnt
og annarra. Ég get komiö heim
meðstelpu og hún sofiö hjá mér,
3g næsta morgun getum við
setiö i' eldhúsinu, drukkið kaffi
og spjallaö viö mömmu i' mestu
makindum. Þetta er áreiðan-
lega ekki hægt nema á fáum
neimilum.
Siggi: — Flestar mömmur
myndu allavega senda stelpunni
morðaugnaráö.
Manneskjur eða
steingervingar?
Eyvi: — Ég gæti trúaö aö það
hafi haft sitt aö segja aö
mamma hefur aldrei leynt
okkur sinum eigin tilfinnlngum,
við höfum fengið að vita hvers
^egna hún er glöð og hvers
vegna hún er óhress. Nú urðum
viö vitni að þvi þegar pabbi og
mamma skildu fyrir talsvert
mörgum árum, og það var
auðvitað ferlega erfitt, maöur
botnaöi ekki alltaf I þvi hvaö var
á seyði, vissi ekki hversu alvar-
leg vandamál voru á ferðinni,
en þó var yfirleitt reynt aö út-
skýra fyrir okkur. Við búum að
þvi núna aö hafa ekki verið lok-
aðir úti frá atburöunum.
örnótfur: — Það er miklu
betraað vita hina raunverulegu
ástæðu fyrir liðan fólks, þá
skilur maöur þaö betur og gerir
sér grein fyrir þvi aö foreldr-
arnir eru manneskjur meö til-
Eruð þið sofandi eða hvað?
Nú er libinn nákvæmlega
einn mánuöur frá þvl fyrsta
unglingasiöan birtist hér i
Þjóöviljanum. Ég tók þaö
fram strax I upphafi aö þaö
væri algjörlega á ykkar valdi
hvaö um þessa siöu yröi i
framtiöinhi. Þiö gætuö
skrifaö á hana næstum hvaö
sem væri, og þyrftuö ekki
einu sinni aö setja nafniö
ykkar undir fremur en þiö
vilduö. Hvaö gerist svo?
EKKERT. Nákvæmlega
ekki neitt. Ekki eitt einasta
bréf hefur borist þessari siöu
hingaö til. Hafiö þiö þá
ekkert aö segja? Þaö er
nefnilega ekki meiningin aö
ég sitji og pæli i þvi i minu
horni hvaö þiö gætuö
hugsanlega kært ykkur um
aö lesa, og framreiöi þaö svo
uppá mitt eindæmi án þess
aö hafa minnstu hugmynd
um ykkar viöbrögö. Ég
skora á ykkur aö láta þessa
siöu ekki lognast út af, bára
vegna þess aö þiö nennib
ekki aö lyfta penna nema þiö
séuö pind til þess. SKRIFIÐ!
Þessi siöa er fyrir ykkur,
ekki fyrir mig. Ég er hins
vegar reiöubúin aö leggja
hart aö mér til þess aö hún
megi veröa sem fjöl-
breyttust, ef þiö bara réttiö
mér litlaputta til aöstoöar.
HAUSANA IBLEYTI!
ÉGBIÐ!
OLGAGUÐRÚN
finnlngar en ekki steingerv-
ingar eöa fullkomnunin holdi “
klædd.
Eyvi: Of margir foreldrar
farainná klósettaö gráta tilþess
aö láta börnin ekki sjá aö þeim
liöur illa.
örnólfur: — Eru kannski
alltaf önugir og börnin fatta
aldrei hvers vegna. Halda bara
aö þetta sé eölislægt.
Siggi: — Þaö er einmitt á
þessu sviöi sem vantar svo oft
uppá tengslin milli krakka og
foreldra. Foreldrarnir vilja ekki
sýna veikleikamerki meöþvi aö
láta tilfinningar sínar i ljós.
Eyvi: Þeir vilja vera imynd
fullkomleikans fyrir börnunum.
örnólfur: — Og þeir halda aö
þeir glati viröingunni á þvi aö
sýna sjálfa sig i fullu dagsljósi.
Sem mundi sennilega þvert á
móti veröa til þess aö efla
tengslin.
Eyvi: — Jafnvel litlu börnin
ættu aö fá aö taka þátt i erfið-
leikunum aö einhverju marki.
Ef þau eru oröin nægilega
gömul til aö geta farið aö hugga
foreldrana þá er þaö ekki svo
slæmt.
Frumeðlið
brotið i spón
Blm.: — Ráöleggingar til for-
eldra?
örnólfur: — Aö þeir hætti aö
brjóta niöur frumeöli barnanna
sinnaeinsog þeir gera flestir frá
þvl aö börnin fæöast. Eölis-
þættir einsog sjálfstæöi, frelsi...
Frikki: — kærleikur...
örnólfur: — já og snertingin,
þetta er alltkerfisbundið muliö I
smátt i uppeldinu.
Blm.: — Leyfist strákum á
ykkar aldri aö sýna tilfinningar
sin á milli? Getiö þiö t.d. gengiö
aö vini ykkar og tekiö utan um
hann.
örnolfur: — Þaö kemur fyrir.
Frikki: — En þaö er bannaö.
Siggi: — Viö gerum þaö, en
almennt held ég aö þaö sé ekki
gert. Hins vegar er þaö
nauösynlegt, og gott ef maöur
getur þaö. Gamlir kallar gera
talsvert af þessu, faömast og
kyssast, og það þykir sjálfsagt,
en ef strákar einsog viö
höguöum okkur eins yröi þaö
bara misskiliö.
Blm.: — Eigiö þiö stelpur aö
vinum?
Allir: — Já.
Siggi: — Þær stelpur sem
veröa vinir manns eru oftast
nær einhverjar sem maöur
hefur veriö I nánara sambandi
viö einhvern tlma.
örnólfur: Já, það er iöulega
sem það myndast vinskapur út
úr sambandi sem hefur upphaf-
lega verið kynferöislegt.
Blm.: — Haldiö þiö aö þetta sé
eins hjá fullorðna folkinu?
örnólfur: — Nei. Fullorðna
fólkiö er svo galiö, sérstaklega i
tilfinningamálunum. Flækir aUt
fram og aftur aö nauösynja-
lausu.
íslendingar aldrei séð
út fyrir eigin hagsmuni
Blm.: — Eitthvaö aö lokum?
örnólfur: — Já. Mér finnst
rétt aö minnast á einn hryll-
inginn sem fullorönir brjálæö-
ingar hafa komið af staö: Þaö
eru miljónir saklauss fólks aö
deyja úr húngri i Kampútseu!
Er ekki kominn timi til að
tslendingar standi uppúr
hægindastólunum og geri eitt-
hvaö, i stað þess aö gráta
hræsnistárum sem koma engum
að gagni? Þessi þjóö er til
skammar. Miljónum eytt i
feguröarsamkeppni og viðllka
fiflagang á meöan fólk sveltur i
hel. Viö byggjum allan okkar
lúxus á húngri og neyð úti I
heimi. Viö erum afætur. Og þaö
kæmi mér á óvart ef kivanis og
læjons seldu jólakortin sin fyrir
mat handa Kampútseufólkinu i
ár. Islendfngar hafa aldrei séö
út fyrir eigin hagsmuni.