Þjóðviljinn - 02.12.1979, Blaðsíða 10

10 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 2. desember 1979
Erla Sigurdardóttir
rædir við Ragnhildi
Gísladóttur, sem m
vinnur á Lorry í B
Kaupmannahöfn
r eru seldar
j ;/ r“
- iiir
>: i : / W 'r/ H 'v uW
í Þjóðvil'ianum hefur ör-
litið verið minnst á íslenskt
vinnuafl á erlendri grund
og þá síðast i ræðu Þorláks
Kristinssonar farand-
verkamanns. islensku
verkafólki hefur fjölgað
ört í Danmörku undanfarin
ár og getur hver sem vill
dundað sér við að finna
skýringu á því.
Undirborgaðir útlendingar
Helsta vandamál í því sam-
bandi er þekkingarleysi Islend-
inga (sem annarra útlendinga) á
sjálfsögöum réttindum sinum og
má þar nefna lágmarkslaun. Lé-
leg timalaun hér geta hljómaö
himinhá i eyrum Islendinga
vegna hins geysilega launamis-
munar, t.d. eru lagmarkstima-
laun nú uþb. isl. kr. 2400.
Er engin furöa þótt atvinnurek-
endur sækist eftir erlendu vinnu-
afli sem gerir litlar kröfur og er
sjaldnast i verkalýösfélagi. A
vissan hátt má segja aö atvinnu-
rekendur tefli erlendu vinnuafli
gegn innlendu sem fær aö biöa
aftast i atvinnuleysingjarööinni
á meöan lifaö er flott á ódýru
vinnuafli. Ekki má skilja orö min
þannig aö erlent verkafólk sé
uppspretta alls ills þvi hér reyni
ég aöeins aö sýna fram á tilhneig-
ingar atvinnurekenda til aö
sleppa sem best frá boröi. Verka-
lýöurinn situr enn sömu megin
borösins, hvort sem viökomandi
er danskur, islenskur eöa tyrk-
neskur.
Hvar gistir
þú síðast?
Þeir eru þó nokkrir atvinnurek-
endurnir sem skotiö hafa sig i
duglegum og ógagnrýnum verka-
lýö frá Fróni. Er þá helst aö
minnast trúboöshótelanna bless-
aöra, en þar hafa ófáir Islending-
ar gist á feröum sinum um borg-
ina við Sundiö. Þau hótel standa
fyrir utan alla kjarasamninga og
erueigendur þeirra ekkiaðilar aö
Vinnuveitendasambandinu.
Fyrir viku frétti ég hins vegar
af islenskum stelpum sem ynnu
við vafasöm kjör á skemmtistaö
hér i bæ (sem einnig er mörgum
íslendingum góðkunnur!) og
ákvaö þvi aö ná tali einni þeirra.
Þar gala gaukar
Heimilisfang stúlknanna er aö
Hótel österport en skemmtileg
staösetning þess er fólgin i aö hót-
elið iiggur meöfram fjölförnum
járnbrautarteinum. Leið min lá
niöur nokkur þrep en siðan inn
eftir löngum gangi. Minnti sú
ganga helst á Smart spæjara þar
sem hann gekk i gegnum margar
furðulegar dyr.
Loks kem ég aö herbergi 56 og
kný dyra. Tilvonandi viömælandi
minn liggur uppi irúmi og spyr ég
á fingra- og varamáli hvort hún
sé Ingibjörg Gisladóttir. A yfir-
náttúrulegan hátt tekst okkur að
skilja hvora aöra og spyr ég hvort
loka megi glugganum. Fugla-
söngurinn sem fyllti herbergiö
var tryllt vein járnbrautarlest-
anna sem stanslaust æða fram
hjá glugganum. Glugganum er
lokaö og þá fyrst er hægt aö tala
saman á móöurmálinu.
Auglýsing í
Mogganum
— Hverngi fenguö þiö vinnuna
á Lorrý, Ingibjörg?
— Þaö birtist ofsalega girnileg
auglýsing I Morgunblaöinu
heima, þar sem auglýst var eftir
hressum stúlkum i framreiöslu-
störf. Húsnæöi var i boöi og átti
vinnutiminn aö vera fimm timar.
Þessir fimm timar eru þó nokkuö
teygjanlegir þar sem gestirnir
koma um sjöleytiö og fara rúm-
lega tólf, og þá þurfum viö aö
taka til. í miöri viku erum viö
búnar kl. 00.15 en um helgar um
hálfeitt.
Þetta er húsnæöiö. Viö borgum
kr. 900 fyrir tveggja manna her-
bergi en kr. 650 fyrir eins manns
herbergi.
Églitf kringum mig og er varla
hægt aö kalla kytru þessa sal.
Gólfrými er álika mikiö og rúm-
breiddin, en rúmin viröast miöuö
fyrir manneskjur sem ekki eiga
viö yfirvigt aö striöa. A leiö
minni út af hótelinu sýndu vin-
konur Ingibjargar sem siðar
veröur á minnst mér eldhús
þeirra og baöherbergi. Lyktin I
eldhúsinu minnti helst á borö-
tusku sem ekki hefur veriö undin f
nokkra daga. Tvær suöuplötur
voru á boröinu en enginn ofn.
Þarna var skápur þar sem hægt
átti aö vera aö geyma mat I, en
stelpurnar sögöu aö slikt þýddi
litið þvi maturinn væri horfinn aö
morgni. Sturturnar virtust þó
vera hreinlegar en ekki vistlegar.
Þær sögöu mér einnig stelpurnar
að mennirnir i gestamóttökunni
hefðu stundum orö á þvi að að-
sókn gamalla karla að hótelinu
heföi aukist eftir aö islensku
stelpurnar fluttu þar inn.
Ein hætti er
hún fékk laun
Nú, en snúum okkur aftur aö
samtalinu viö Ingibjörgu.
— Hvaö eru margar islenskar
stelpur sem vinna þarna?
— Við erum tólf núna en ein er
hætt. Svo eru tvær norskar og ein
sænsk, nokkrar danskar en þær
eru innan við helming. Við vinn-
um öll kvöld i viku nema mánu-
daga, en þá er staöurinn lokaöur.
Ég hætti fljótt I framreiöslunni
og hef verið siöan I fatahenginu.
Ég neitaöi þessu, þetta var svo
mikiö stress. Þaö er uppselt á
hverju kvöldi. Staðurinn tekur
um 750 manns svo þaö eru uþb.
30—40 gestir á hverja stúlku. Auk
þess er allt of mörgum boröum
troöiö inn svo þaö er erfitt að
smeygja sér á milli þeirra.
Hvers vegna islenskar stelpur?
Ja, hann er nú svo skrýtinn sem
er yfir þessu aö maöur veit aldrei
hvort taka á mark á honum. Hann
sagöi sjálfur aö honum fyndist
danskar stelpur svo leiöinlegar,
en ég hef heyrt annars staöar aö
hann hafi ekki getaö fengiö Dani I
I vinnu á þessum kjörum. Ein
dönsk stelpa hætti þegar viö feng-
um fyrstu launin. Sagöist ekki
vinna fyrir þetta skitakaup.
Skráður á
Spáni
Þaö var eitthvaö skrifaö i blöö-
in um daginn aö Niels (yfirmaö-
urinn,ES) mætti ekki vinna hér I
Danmörku þvi lögheimili hans
væri á Spáni (Margir fjársterkir
Danir fluttu til Spánar á siöustu
æviárum Francos vegna léttra
skatta,ES).
Hann bauö okkur út aö boröa
um daginn á Peder Oxe. Viö kom-
umst aö þvi seinna aö tveir is-
lenskir strákar ynnu I uppþvottin-
um þar, en þeir eru vist hættir
núna. Það er vlst sami aöilinn
sem rekur Lorrý, Hótel österport
og Peder Oxe. Ætli manni yröi
ekki hent út héöan ef maöur fengi
aöra vinnu?
óvelkomnum kastað út
Ég byrjaði að vinna 20. sept-
ember en þá þurftum við aö ræsta
allt, þvi staöurinn haföi veriö lok-
aöur I hartnær tvö ár. Nokkrum
dögum seinna komu menn frá
verkalýösfélaginu, en Niels henti
þeim út og skipaöi okkar aö halda
áfram að vinna. Fyrrverandi
framkvæmdastjóri á Lorrý sem
Niels rak, sagði okkur aö menn-
irnir frá verkalýösfélaginu heföu
rætt viö Niels og sýnt honum fram
á aö ekki borgaöi sig annaö en aö
hækka launin. 1 byrjun áttum viö
aö fá kr. 25 á timann (ath. lág-
markslaun I dagvinnu er tæpar
kr. 33. ES)„ en nú hafa þau hækk-
aö. Maturinn er hins vegar lagöur
á launaseöilinn og dreginn af hon-
um skattur, þannig aö viö borgum
allt aö kr. 80 i skatt fyrir þaö sem
viö boröum. Er þetta löglegt?
Undirritaöri fannst þetta
gruggugt, en annaö stakk þó
meir, en þaö var aö nafnnúmer
atvinnurekanda vantaði á launa-
seöilinn en hingaö til hef ég heyrt
aö þaö væri nauösynlegt til aö
launaseöill væri löglegur.
Borga halla úr
eigin vasa
Peningakassinn er nokkuö flók-
inn, segir Ingibjörg en þar höfum
viö hver okkar númer. Ef vantar I
kassann eftir lokun er viökom-
andi stelpu gert að borga mis-
muninn. Um daginn átti ein Is-
lenska stelpan aö borga hvorki
meira né minna en kr. 450, en hún
neitaöi þvi gersamlega. Þaö er
lika erfitt aö fylgjast meö þvi
hvort fólk sé I raun og veru aö
fara, þvf salernin liggja I sömu
átt og útgöngudyrnar.
— Hvernig gengur ykkur aö
skilja dönskuna, svona nýkomn-
ar?
— Þaö gengur nú ágætlega,
sérstaklega af þvi aö réttirnar
eru tölusettir. Niels sagöi viö okk-
ur aö ef viö skildum ekki fólkið,
þá ættum viö bara aö brosa og
segja „cigaretter sælges i garde-
roben” (sigarettur eru seldar i
fatahenginu).
Nú komu tvær stöllur Ingi-
bjargar inn i herbergiö. önnur
þeirra hvessti brýrnar þegar hún
vissi fyrir hvaða snepil ég skrif-
aði. Sögöu þær að þetta yröi aö
standa sem orð Ingibjargar en
ekki þeirra allra. Sumar væru
ánægöar og stundum væri ágætt.
Auk þess gætu margir foreldrar
oröið áhyggjufullir ef þeir rækj-
ust á þessa grein: Þvi er ekki úr
vegi að taka fram að engin var
stúlkan kinnfiskasogin eöa blá á
kroppinn. Ég reyndi þó að út-
skýra fyrir þeim aö ekki skipti
mestu máli hvort þeir syltu, held-
ur aö fariö væri eftir leikreglum
vinnumarkaðárins.
Hvar er Hagstofan?
Viö röbbuðum saman drykk-
langa stund. Einna helst stakk
mig hve litið þær vissu um borg-
ina, hvar nauðsynlegar stofnanir
væru staösettar eins og Hagstof-
an, Skattstofan, aö ógleymdum
skrifstofum verkalýösfélagsins.
Engin þeirra haföi veriö lengi á
vinnumarkaönum og þvi ekki
skrýtiö aö þær skildu ekki mikil-
vægi þess aö vera i verkalýösfé-
lagi. Hver á aö benda þeim á þaö?
Ekki gerir atvinnurekandinn þaö,
biddu fyrir mér. Ingibjörg sagöi
mér aö Niels fyrrnefndur heföi
boöist til aö hjálpa henni við aö
finna skóla. Þegar út kom sagöi
hann aö menntun Ingibjargar
væri neöst á slnum lista þvi hann
væri önnum kafinn maður.
Upplýsingar nauðsynlegar
Ekki væri út i hött aö hafa
starfandi islenskan félagsráö-
gjafa með aösetur i Jónshúsi en
starf hans yröi án efa gagnlegra
en núverandi prestsembætti.
Ráögjafi þessi gæti veitt villuráf-
andi löndum upplýsingar og haft
fyrirliggjandi gildandi kauptaxta
hinna ýmsu verkalýösfélaga og
félagsréttindi. Aö siöustu er ekki
úr vegi aö taka undir hvatningar-
orö Tolla um aö verkalýösfélögin
heima hugsi aðeins meir um
sauöi sina sem villast Ut I lönd I
lengri eöa skemmri tima. Meö
hækkandi tslandssól hlýtur þetta
fólk aö snúa aftur.
Kaupmannahöfn
2. nóvember 1979
Erla Siguröardóttir