Þjóðviljinn - 23.01.1980, Qupperneq 4

4 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Miftvikudagur 23. janúar 1980
UOÐVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýös-
hreyfingar og þjóöfrelsis
Otgefandi: Otgáfufélag ÞjóBviljans
FrnmkvKmdnstjóri: Eióur Bergmann
Ritstjórar: Arni Bergmann, Einar Karl Haraldsson,
Fréttnstjórt: Viiborg Harbardóttir
Umsjónnrmnður Sunnudagsblnós: Ingólfur Margeirsson.
Rekstrarstjóri: Olfar Þormóösson
Auglýsingastjóri: Rúnar Skarphéöinsson
Afgreióslustjóri: Valþór Hlööversson
Blaöamenn . Alfheiöur Ingadóttir, Einar Orn Stefánsson, Guöjón Friöriks- .
son, Ingibjörg Haraldsdóttir, Magnús H. Glslason, Sigurdór Sigurdórsson.
Erlendar fréttir: Jón Asgeir Sigurösson
tþróttafréttamaöur: Ingólfur Hannesson.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Jón Ólafsson
Ctlit og hönnun: (Tuöjón Sveinbjörnsson, Sævar Guöbjörnsson
Handiita- og prófárkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elias Mar.
Safnvöröur: Eyjólfur Arnason
Auglýsingar: Sigriöur Hanna Sigurbjörnsdóttir, Þorgeir ólafsson.
Skrifstofa: Guörún GuÖvarÖardóttir.
Afgreiösla: Einar Guöjónsson, Guömundur Steinsson, Kristin Péturs-
dóttir.
Simavarsla: ólöf Halldórsdóttir, Sigrlöur Kristjánsdóttir.
Bflstjóri: Sigrún Báröardóttir
Hósmóöir: Jóna Siguröardóttir
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir.
Ctkeyrsla: Sölvi Magnússon, Rafn Guömundsson.
Ritstjórn, afgreiösla og auglýsingar: Slöumóla 6, Reykjavfk.simi 8 13 33.
Prentun: Blaöaprent hf.
Vinstri stjórn
úr sögunni
• Stjórnarmyndunartilraun Svavars Gestssonar lauk
á réttri viku. Með henni má einnig ætla að settur hafi
verið punktur við hugmyndir um myndun vinstri
stjórnar að sinni. Forvígismenn Alþýðuflokks, Fram-
sóknarflokksog Alþýðubandalags hafa næstum samfellt
rætt saman og deilt sín á milli síðan í júlí 1978 og ágrein-
ingsefnin eru þeim orðin vel kunn. Það þurfti því ekki
langan tíma til þess að leiða fram niðurstöðu í vinstri
viðræðum að þessu sinni. Eingöngu var rætt um efna-
hagsstjórn og aðgerðir gegn verðbólgu. Lengra komust
viðræður ekki en það braut á þessum atriðum.
• Alþýðubandalagið lagði fram í viðræðunum ýtar-
legar tillögur um fyrstu aðgerðir til þess að rjúfa víxl-
gengishækkanir og um þriggja ára áætlun í efnahags-
málum. Það er mat Þjóðhagsstofnunar á tillögum
Alþýðubandalagsins að verðbólga á árinu 1980 næðist
niður í 27-33% án þeirrar kjaraskerðingar sem gert er
ráð fyrir að óbreyttum Olafslögum og með 10,6 miljarða
króna greiðsluafgangi hjá ríkissjóði. Tillögur Alþýðu-
bandalagsins í ef nahagsmálum hafa í för með sér mesta
lækkun verðbólgu og hagstæðasta kaupmátt launa af
þeim flokkstillögum í verðbólgumálum sem fram hafa
komið til þessa.
• Það var á engan hátt svo að Alþýðubandalagið legði
fram stefnuskrá sína um sósíalískan áætlunarbúskap
eða einhverjar úrslitatillögur í ef nahagsmálum sem ekki
yrði f rá hvikað. Einmitt þessvegna vekur það athygli að
enda þótt verulegur áhugi sé meðal flokksmanna í
Alþýðuflokki og Framsóknarflokki á samstarfi við
Alþýðubandalagið kom ekki fram í þessum viðræðum
minnsti vottur af pólitískum áhuga hjá forystumönnum
þessara flokka á málamiðlun við Alþýðubandalagið.
Þeir bjóða aðeins upp á að Alþýðubandalagið fari í stjórn
uppá stólana.
% Tillögur Alþýðubandalagsins eru um stórhuga átak
þar sem allir helstu póstar ef nahagslífsins eiga að leggja
sitt fram til þess að ná niður verðbólgu. Ihaldssamir
efnahagssérfræðingar og stjórnmálamenn sem eru hall-
ir undir hagsmuni f jármagnseigenda reyna eðlilega að
gera tillögur um aðrar kostnaðarbreytingar í atvinnu-
starfsemi en launalækkun tortryggilegar. Engu að síður
erutillögur Alþýðubandalagsins það innbyrðis rökréttar
og raunhæfar með tilliti til sjónarmiða samtaka launa-
fólks að það hlýtur að skýra mjög stöðu íslenskra
stjórnmála að flokkar sem vilja hafa á sér vinstri svip
skuli sýna þeim tómlæti. öllum meginhugmyndum
Alþýðubandalagsins um aðgerðir gegn verðbólgu var
hafnað af forystumönnum Framsóknarflokks og
Alþýðuf lokks, ýmist að öllu leyti eða af hluta, ýmist af
öðrum flokknum eða báðum.
• Það verður því að teljast fullreynt að vinstri stjórn
verður ekki mynduð að sinni úr því að ekki tekst einu
sinni að komast yfir verðbólguþröskuldinn í viðræðum
flokkanna þriggja. Vinstri viðræðurnar staðfestu mjög
skýrt pólitískt viljaleysi forystumanna Framsóknar-
f lokks og Alþýðuf lokks til þess að koma á raunverulegri
vinstri stjórn. Eftir þetta málefnalega uppgjör vinstri
flokkanna er Ijósara en nokkru sinni fyrr hversu þung
ábyrgð forystumanna Alþýðuflokks er á þeirri stjórnar-
kreppu sem hér hef ur staðið f rá því að kratar hlupust á
brott úr vinstri stjórn í byrjun október. Sýnilegt er einnig
að helstu forystumenn Framsóknarflokksins vilja ekk-
ert á sig leggja til þess að ná málefnasamstöðu við
Alþýðubandalagið. Þeir sem þannig tefla hljóta að taka
afleiðingunum af eigin taflmennsku og leita þeirrar
samstöðu á íhaldsvængnum sem auðfengin er og axla
þannig ábyrgð á stjórn landsins.
• Deilan um það hverjir eigi að greiða kostnaðinn af
baráttunni gegn verðbólgunni er enn í f ullum gangi eins
og síðustu ár. Þar gengur markalínan milli Alþýðu-
bandalagsins og hinna flokkanna. Vinstri viðræðurnar
leiddu í Ijós að þeir vilja enga aðra þætti í efnahags-
kerf inu hreyfa en hlut launafólks í þjóðartekjunum. Það
er nú öll kerfisatlaga Alþýðuflokks og Framsóknar-
flokks sem rækilega hefur verið afhjúpuð.
—ekh
klippt
Kaupmaðurinn
á horninu
TimaritiB Frjáls verslun
hefur innt kaupmenn eftir þvi
hvernig hljóöiB i þeim sé nálægt
áramótum. baB er heldur
dapurlegt, þeir spá samdrætti,
þaB er „kreppuhljóB” I þeim.
1 svörum er meBal annars
vikiB aB þvi sem kannski er
ekki oft gaumur gefinn, aB
smákaupmaBurinn „kaup-
maBurinn á horninu”, standi
viB núverandi aBstæBur mjög
höllum fæti andspænis stórum
mörkuöum. óskar Jóhannsson
I SunnubúBinni í MávahliB segir
m.a. um þetta efni:
„Hættan fyrir kaupmanninn
á horninu er sú, aö fólk leitar
meira og meira I stórmark-
aöina meö stórinnkaupin, en
fer svo siöan i búöina á horninu
til aB kaupa mjólk, brauö og
annaB smáræöi, sem litil álagn-
ing er á. bær vörur sem hærri
álagning er á hreyfast litiö i
litlu búöunum, en út á þær
gengur rekstur þeirra.”
Ummæli Óskars minna
reyndar á mál sem sjaldan er
veitt athygli og finnst okkur
forstjóri — menn eiga hins-
vegar aö gæta sin á aö eiga ekki
fyrirtæki. Allavega er þaB for-
stjóri sem Frjáls verslun
segir af lúxussögu frá skipinu
Queen Elizabeth. Hún er
svona:
„baö er ýmis gangur á
ferBalögum Islendinga um
hátíöarnar. Forstjóri eins af
stórfyrirtækjum i Reykjavik
lagöi land undir fót meö alla
fjölskylduna til þess aö sigla
um KarabfskahafiB á glæsi-
skipinu Queen Elizabeth. Ýms-
ar tröllasögur ganga um kostn-
aö viö svona ferB. Fólkinu var
gert ljóst, aB menn yröu aö
klæöast formlegum búningum.
Forstjórinn iét sér ekki bregöa
viö aö þurfa aB mæta meö
smókinginn, kjólfötin og
viBhafnarklæBi.
En sagan segir aö honum
hafi brugöiö i brún þegar hann
var beöinn um aö leggja fram
skrá um þær oröur sem hann
ætlaöi aö bera fram i veislun-
um”.
baö er meö öörum oröum
ekki ofsögum af þvi sagt aö
tsland er erfitt land og kann
hvorki aö meta kaupmenn né
forstjóra, sem kunna aö veröa
sér til skammar úti á rúmsjó
vegna oröuskorts. Ekki vitum
viö hvernig þetta fer allt
saman.
engan meöalveg á milli öfg-
anna.”
Siguröi finnst sú árátta
„öfgafullra vinstri manna aö
fordæma gróðahugtakið alveg
stórfuröuieg og um leið óskyn-
samleg”. En greinarhöfundur
er reiöubúinn aö fyrigefa slfk-
um villutrúarmönnum um
pólitiska hagfræöi margt vegna
þess, aö Alþýðuleikhúsiö hefur
ekki notiö opinberrar aðstoðar
fjárhagslega. Hann segir:
„Alþýöuleikhúsið er framar
öllu dæmi sem menn geta lært
af.lifandi dæmi um getu einka-
framtaksins framar getu
þeirra aöila sem hafa ríkis-
valdiö og ekkert annaö aö baki.
Ungt fólk tekur sig saman um
hugöarefni sitt, leiklist og
kommúnisma. baö fær engan
styrkinn og þvi ekki um annaö
aö ræða en aö feta hægri
leiöina, og það gerir þetta
ágæta fólk, — rekur nú hinn
ágætasta bissniss og þaö á hinu
listræna sviði i þokkabót. Satt
aö segja heföi maður nú haldiö,
aö þetta væri útilokaö I dag, en
einkaframtakiö lætur ekki aö
sér hæöa meö þeim úrlausnum
sem óheftur og frjáls hugur
manns hefur yfir aö ráöa.”
Nú mætti margt til tina um
framsetningu þessa máls hjá
Frjáisri verslun. En óneitan-
ALÞÝÐULEIKHÚSID,
LEIKHÚS HINS FRJÁLSA FRAMTAKS
Eitt gleggsta dæmiðajm ágæti
einkaframtaksins er rekstur hins
svokallaða Alþýðuleikhúss. Leik-
húsið settu nokkrir vinstri sinnaðir
miðn[
Ler
Gamanið, umbúðir utan
um áróðurinn.
Rauði þráðurinn f verkinu er
vonska Ijótu kapítalistanna, sem
eiga búðirnar, íbúðarhúsin og
járnbrautirnar og nota lögguna
I
nokkuö langt siöan einhver
marktækur samanburöur er
geröur á þeim kjörum sem
markaöir annarsvegar og
hornakaupmenn hinsvegar
bjóöa upp á. Smákaupmaöurinn
hefur i sumum stöðum notiö
nokkurrar velvildar sakir
þess aö hann er partur af lífi I
plássi eða hverfi og liggur
nærri aö hann falli undir
umhverfisvernd. Og vel á
minnst: er ekki eðlilegt aö hlut-
verk hans vaxi þegar þróun
bensinverðs dregur úr akstri
til innkaupa?
Átakanlegur
orðuskortur
Annar kaupmaður segir aö
þaö sé miklu betra fyrir dug-
legan mann aö „vinna sem
verslunarstjóri hjá stórri
verslun en stofna sina eigin
búö. Auk þess er hann
tryggöur, hefur lifeyrissjóö og
atvinnuöryggi. betta hefur
kaupmaöurinn ekkii’
Sem fyrr finnst fávisum
utangarösmanni þaö undarlegt
hve mjög menn sækja I að
„stofna eigin búö”, eins og þaö
hlutskipti hefur jafnan sýnst
ömurlegt og vonlaust, aö
minnsta kosti þeim sem lesa
Frjálsa verslun. baö pislar-
vætti hefur stundum oftar en
ekki runniö klippara til rifja.
En sem sagt: þaö getur
veriö nokkuö gott aö vera
L.
Lýsandi
fyrirmynd
Ekki bætir það úr skák, að
einn af skrifurum Frjálsrar
verslunar kemst aö þeirri
niöurstööu aö blóörauðir
kommar i Alþýöuleikhúsinu
séu ypparlegastir fulltrúar
hins frjálsa framtaks nú um
stundir.
Sigurður Siguröarson skrif-
ar grein sem hann nefnir
„Alþýöuleikhúsiö, leikhús hins
frjálsa framtaks”. bar gerir
hann aö umtalsefni sýningu
leikhússins á Viö borgum ekki
eftir Dario Fo og finnst það i
sjálfu sér heldur ókræsilegt
verk, enda er segir hann
„rauöi þráöurinn i verkinu
vonska ljótu kapitalistanna
sem eiga búöirnar, ibúöar-
húsin og járnbrautirnar og
nota lögguna sem svipu á
meinlausan almúgann”.
Ennfremur segir hann:
„Tilgangurinn meö þessu
leikriti er áróður, — öflun
fylgis við málstaö
kommúnismans. Aróöurinn er
haföur nógu einfaldur til þess
aö andstæöurnar veröi skýrari
og eitthvert pláss veröi fyrir
húmorinn, sem aftur er til þess
aö draga fólk aö leikritinu. út-
koman verður þó rangtúlkun á
raunveruleikanum og i gegnum
skin andúöin á eignarréttinum
og þeim sem eiga eitthvað. t
sannleika sagt leyfir leikritið
lega kemur þaö út sem nokkuö
skemmtileg ögrun við okkar
ágætu einkaframtaksmenn,
sem hafa i mjög stórum stil
vaniö sig á aö hlaupa undir
pilsfald rikismömmunnar
hvenær sem eitthvað á bjátar,
ef Alþýöuleikhúsinu er hald-
iö á lofti sem lýsandi fyrir-
mynd fyrir þá.
Svavar í
Le Monde
Aö loknum tilvitnun tengd I
stjórnarmyndunarviöræöum
Svavars Gestssonar.
Franska stórblaöiö Le ■
Mondebirti 18. janúar grein um I
aö Svavari heföi verið falin B
tilraun til stjórnarmyndunar. ■
Blaöinu finnst bersýnilega J
merkilegast, aö manni sem er _
andvigur herstööinni I Keflavik I
og aöild aö Natoskuli faliö slikt ■
umboö og öllum flokkum finnist |
þaö sjálfsagt, einnig eindregn- m
um Natoflokki eins og Sjálf- ■
stæöisflokknum. Svo er spurt: J
„Mun tslandi hlift viö fúkkalykt _
kalda striösins? Mun evrópu- I
kommúnisminn, sem menn ■
hafa taliö rómanskan, byr ja aö I
bera ávöxt handan viö I
sextugustu breiddargráöu?” ■
baö er nú svo.
.09 skorrið