Þjóðviljinn - 23.01.1980, Blaðsíða 5

Miövikudagur 23. janúar 1980 ÞJÓÐVÍLJINN — SÍÐA 5
Afganistan,
Carter og
Olympíu-
leikarnir
í Moskvu
Það eru hefðbundin viðhorf á
Vesturlöndum að halda
iþróttum og stjórnmálum
aðskildum. Hinsvegar eru
iþróttir og stjórnmál rækilega
samtvinnuð i Sovétrikjunum og
skyldum rikjumj DDR,
Austur-Þýskaland, barðist
fyrir pólitiskri viðurkenningu á
iþróttavöllum lengi framan af,
Sovétrikin vildu ekki leika leik i
heimsmeistarakeppni i knatt-
spyrnu sem fram átti að fara í
Chile eftir valdarán Pinochets .
Nú er Carter eiginiega kominn i
svipaða stöðu og Sovétmenn
stundum áður. Hann vill hætta
við þátttöku i ólympiuleikum i
Moskvu til að refsa fyrir inn-
rásina i Afganistan.
Til eru þeir (m.a. leiðara-
höfundur sænska stórblaðsins
Dagens nyheter) sem telja, að
hótun um að hundsa ólympiu-
leikana i Moskvu sé kannski
það eina sem gæti haft raun-
veruleg áhrif á sovéska leið-
toga um þessar mundir.
Hvers vegna eru Ólympíu-
leikarnir i Moskvu svona
mikilvægir?
íþróttir og pólitfk
Að sumu leyti er þab tengt
þvi, að hvort sem menn viður-
kenna það eða ekki, þá er það
stórpólitiskt mál, hve gifurlega
áherslu iþróttaveldi leggja á að
sýna ágæti sitt á Ólympíu-
leikum og heims meis tara-
mótum. Sovétmenn hafa m.a.
verið sérstaklega iðnir við að
læða þvi að, að iþróttaafrek séu
með nokkrum hætti vitnis-
burður um sigra samfélagsins
i öðrum sviðum, kosti þess.
Það hefur jafnan mátt sjá á
sovéskum blöðum hve mikils
virði það hefur verið talið að
geta tekið heim af Ólympiuleik-
um fleiri medaliur en höfuð-
keppinauturinn Bandarikin,
að hægt var að skáka þeim á
svo óumdeilanlega „mælan-
legu” sviði. I framhaldi af
þessu er það ljóst, að það er
mikið atriði fyrir sjálfstraust
hins sovéska stjórnkerfis, að
fylgja eftir þessari þróun, ekki
aðeins með Ólympiusigrum
heldur og með þvi að halda
glæsilega Ólympiuleika. Það er
ætlað til álitsauka bæði útávið
og innávið ekki siður.
Mikið stendur til
Þvi hefur firnalega mikið
verið lagt i ólympíuleikana i
Moskvu. Robert Kaiser, lengi
fréttritari i Moskvu; segir i
Washington Post, segir frá þvi
i nýlegri grein, að allt fjár magn
til bygginga i Moskvu hafi um
nokkurra ára skeið farið til
Ólympiumannvirkja. Búðir
verða fylltar með varningi
ýmiskonar, og orðrómur
gengur um að gerðar verði
sérstakar ráðstafanir til að
utanbæjarmenn flykkist ekki i
höfuðstaðinn til að tæma versl-
anirnar. Blöð hafa um langt
skeið lofsungið væntanlega
Ólympiuleika sem meiriháttar
viðburð i sögunni og þar fram
eftir götum, það er auðséð að
mikið liggur við. Og ef Banda-
rlkjamenn vantar á slika leiki
og einhverja fleiri, þá verður
allt þetta að verulegu leyti
unnið fyrir gýg.
Framhaldið
Það er þessvegna sem
ýmsir fréttaskýrendur telja að
hótanir Carters séu mjög ofar-
lega á lista áhyggjuefna sov-
éskra ráðamanna. Hinsvegar
eru uppi ýmsar skoðanir á þvi
hvernig framhaldið. verður, ef
Carter tekst að fá iþrótta-
frömuði og bandarisku
ólympiunefndina til að hlýða til-
mælum sinum.
Það virðist þó útbreidd
skoðun, að þar með séu
Ólympiuleikar úr sögunni,
a.m.k. um nokkurt skeið. Eftir
leikana i Montreal, sem all-
mörg Afrikuriki hættu við þátt-
töku i, var samþykkt sú regla,
að þær þjóðir sem hættu við
þátttöku af pólitiskum ástæðum
fengju ekki að vera með næst.
Það er mál út af fyrir sig.
Hitt kann svo að vera alvar-
legra, að ef Bandarikjamenn
kjósa að hundsa Ólympíuleik-
ana i Moskvu, þá verður það
nýtt skerf til stigmögnunar
þessa kalda striðs, sem nú er
hafið og sýnist „hitna” með
hverjum degi sem liður.
—áb
Kókakóla í Guatemala:
Hermenn leigdir
til að hræða og
myrða verkamenn
John Clinton Trotter, Texas-
búi, sem á Kókakólaverksmiðj-
una i Guatemala, leigir sér her-
menn fyrir um 1500 krónur á dag
til þess að hræða og Iáta myrða
þá menn sem dirfastað starfa að
verkalýðs málum við fyrirtæki
hans.
Shirley Fuentes Mohrj maki
hennar var myrtur á götu dti.
Þetta er haft eftir Sigvard Ny-
ström, sænskum manni, sem er
formaður Alþjóðas ambands
verkafólks i matvælaiðnaði, og
Amnesty International hefur
staðfest þessar fregnir.
Aðalbækistöðvar Kókakóla i
Filadelfiu i Bandarikjunum hafa
lengi hikað við að svara bréfi
IUL þar sem krafist var að
Trotter væri stöðvaður og fram-
leiðsluleyfið tekið af honum. En
nú hefur Kókakóla lýst sig reiðu-
búið til samninga um málið, ekki
þó fyrr en IUL hafði hótað að-
gerðum gegn samsteypunni viða
um heim.
Hörmulegt ástand
A fundi hjá IUL i Genf i sl.
mánuði bar kona að nafni Shirley
Fuentes Mohr vitni um ástandið i
Guatemala.
Maður hennar var myrtur úti
á götu i Guatemala fyrir
skömmu — orsökin var að lik-
indum sú, að hann var meðlimur
i Lýðræðislega sósialistaflokkn-
um.
Amnesty International telur
að á árunum 1966-76 hafi um 20
þúsund manns verið myrtir I
Guatemala af pólitiskum
ástæðum og með blessun yfir-
valdanna.
A valdatima Lucas hershöfð-
ingja, sem farið hefur með völd i
landinu siðan 1978, hafa 2000
manns látið lifið, annaðhvort
fyrir framan aftökusveitir, eða
þá fyrir byssum hersins.
Dæmi Kókakólaverksmiðj-
unnar er sérlega svivirðulegt
sagði Shiriey Fuentes Mohr i
Genf.
Israel Marquez, sem skipu-
lagði verkalýðssamtök i Kóka-
kólaverksmiðjunni, varð tvisvar
fyrir morðtilræði, og i einu
þeirra lét annar verkamaður
lifið i hans stað. Hann neyddist
svo til að leita hælis i sendiráði
Venezúelu.
Pedro Quevedo, sem hafði
verið ritari sambands starfs-
fólks i matvælaiðnaði i Guate-
mala, var myrtur i fyrravor.
Um sama leyti var Manuel Lopez
Balan sem var ritari samtak-
anna i Kókakólaverksmiðjunni
myrtur. Framhaid á bls. 13
Kvikmyndir
Eg er víst
algjört naut
(Forsíðuviötal)