Þjóðviljinn - 30.01.1980, Blaðsíða 5

Miðvikudagur 30. janúar 1980 'ÞJÓOVILJINN — SIÐA 5
iFranskir og ítalskir
! kommúnistar halda
Ihvorir í sina áttina
Afstaða flokkanna til Afganistans og Sovétríkjanna
opinberar mikinn mun á stefnu og starfsháttum
Atburðir í Afganistan
leiða margt í Ijós; meðal
annars hinn mikla mun
sem er staðfestur á
kommunistaf lokkum
ítalíu og Frakklands. Sá
munur hefur orðið svo
áberandi undanfarnar
vikur, að menn eru í
vaxandi mæli farnir að
tala um að annaðhvort sé
Evrópukommúnisminn
úr sögunni — eða að
minnsta kosti sé
Kommúnistaf lokkur
Frakklands, PCF, geng-
inn út úr því húsi.
Italskir kommúnistar báru
fram fyrstir manna á Evrópu-
þinginu i Strasbourg fordæm-
ingu á hinni vopnuðu ihlutun
Sovétmanna. I samþykkt
I forystu flokksins, PCI, segir á
| þessa leið: „Við samþykkjum
, ekki að brotið sé gegn fullveldi
Irikis til þess að styðja við
bakið á afturhaldssömum
stjórnum. Það er jafnrangt að
. fallast á að þetta sé gert til
Iþess að reyna að flytja út bylt-
ingu, til að framkvæma refsi-
aðgerðir eða til þess að koma i
, veg fyrir meira eða minna
Ióvissan háska”.
Heimsótti Brésnef
• A meðan italskir
Ikommúnistar halda uppi mál-
flutningi af þessu tagi gerir
formaður franskra
■ kommúnista, Georges
IMarchais, sér lltið fyrir og
heldur til Moskvu að
heimsækja Brésnef og hefur þó
• ekki látið s já s ig þar i fimm ár.
IÞar réttlætir hann i stórum
dráttum innrásina með þvi, að
„hvert riki hefur rétt til að
■ kalla á aðstoð” og tekur án
Igagnrýni undir þær útskýr-
ingar Sovétmanna, að þeir séu
að fyrirbyggja „ihlutun heims-
FRÉTTA-
SKÝRING
valdas inna” um innri þróun
Afganistan. Blað PCF,
l’Humanité, hefur tekið mjög i
sama streng. Með þessu móti
höfðu franskir kommúnistar
stigið firnastór skref til þeirr-
ar samstöðu með Sovétrikjun-
um sem áður einkenndi mjög
þeirra flokk, og breytir ekki
miklu þar um þótt þeir hafi lát-
ið i ljós óánægju með handtöku
Andreis Sakharofs fyrir
skemmstu.
Aö rjúfa vítahring
Sá munur sem fram kemur á
þessum tveim stærstu
kommúnistaflokkum Evrópu á
sér bæði alþjóðlegar forsendur
og innlendar. Kommúnista-
flokkur ítaliu telur þýðingar-
mikið að reyna að br jóta niður
vitahring þeirra raka sem
risaveldin beita, ef unnt á að
vera að koma i veg fyrir nýtt
kalt strið. Þvi fordæma þeir
Sovétrikin, án þess að sýna
Bandarikjunum sáttfýsi. Þetta
er tengt meðal annars þeirri
grundvallarstefnu italskra
kommúnista, að eiga hlut að
þeirri þróun sem gerði Vestur-
Evrópu óháðari risaveldunum
og þá meðal annars með þvi að
eiga sæmilega góða möguleika
á samstarfi við aðra flokka,
ekki sist sósialista og sósial-
demókrata.
Forysta Kommúinstaflokks-
ins franska viröist hugsa allt
öðru visi. Einn af hinum gagn-
rýnu menntamönnúm flokks-
ins, Jean Ellenstein, sem að
undanförnu hefur hvað eftir
annað gagnrýnt flokksforyst-
una fyrir það sem hann kallar
afturhvarf til nýstalinisma,
segir sem svo um afstöðu
flokksins til Afganistan: PCF
lifir nú þegar i hugmyndum um
nýtt kalt strið og telui að ekki
sé um annað að gera en að
hasla sér völl öðrum hvorum
megin.
PCF og sósíalistar
Sú afstaða er og nátengd þvi
sem hefur verið að gerast i
frönskum stjórnmálum. Eins
og marga rekur minni til höfðu
sósfalistar og kommúnistar i
Frakklandi fyrir nokkrum ár-
um gert með sér vinstrabanda-
lag, sem hafði allgóða mögu-
leika á að fá meir ihluta (ás amt
með vinstriradikölum) i kosn-
ingum sem haldnar voru
snemma árs i fyrra. En nokkr-
um mánuðum áður en kosið var
hófu kommúnistar stranga
kröfugerð á hendur sósialist-
um um ýmislegt i sameigin-
legri stefnuskrá þeirra og um
leið fylgdu haröar ásakanir um
að Sósialistaflokkurinn væri
ekki nógu hollur vinstrabanda-
laginu, sæti reyndar á svik-
Marchais heimsótti Brésjnéf eftir fimm ára hlé: „allir eiga
rétt á aðstoð frá vinum”...
Berlinguer: við erum jafnmikið
á móti tilraunum til að flytja út
gagnbyltingu og byltingu...
ráðum við það. Vissulega var I
það rétt, að Sósialistaflokkur- I
inn er nokkuð sundurleitur I
flokkur og ýmsir þar '
tvistigandi i vinstrimennsku. I
En engu að siður mátti ljóst I
verða, að það var fyrst og '
fremst óbilgirni kommúnista i '
þessum slag sem leiddi til þess
að sigurmöguleikar vinstra- I
bandalagins runnu út i sandinn. '
Marchais og aðrir foringjar '
kommúnista hafa haldiö áfram I
að fara fögrum orðum um I
baráttu fyrir sameinaðri '
vinstri hreyfingu. En i reynd !
hafa þeir haldið áfram þeirri I
skothrið á sósialista og I
foringja þeirra, Mitterand, að J
sættir eru ekki i augsýn. Þetta ■
vilja menn útskýra með þeim I
hætti, að PCF óttist þaö mest, |
að sósialistar, sem hafa f ■
tvennum siðustu kosningum ■
náð nokkru forskoti fram yfir
kommúnista, gætu einmitt i |
samstarfi vinstriflokka treyst .
þetta forskot og þar með skert ■
möguleika kommúnista til '
lengri tima. Þvi hafi sú .
baráttuleið verið valin, að slá
hring um PCF og Itök hans i I
borgarstjórnum, verkalýös- t
félögum og viðar og reyna með ■
skothrið á Mitterand að losa I
um vinstriarminn i Sósialista-
flokkinum og breyta með þvi ,
móti valdahlutföllum á vinstra ■
væng franskra stjórnmála.
Tvær stefnur
Afstaða PCF og PCI til vopn- J
aðrar ihlutunar i Afganistan l
ber vitni um mismunandi I
stefnu þessara kommúnista- ,
flokka i alþjóðamálum: aðvoru ■
italskir kommúnistar sem á I
sinum tima tóku fagnandi I
þeirri þróun að valdakerfið i ,
heiminum væri að þróast frá ■
tviskiptingu milli risavelda til I
„margra valdamiðstöðva”. I
Afstaða til þessa máls endur- .
speglar og ólika stefnu og ■
starfsstil innanlands : PCI hef- I
ur ekki stillt sér upp andspænis |
itölsku samfélagi heldur viljað ■
vera virkur hluti þess, en PCF ■
hefur jafnan leitast við að vera I
einskonar riki i rlkinu, láta j
sem flokkurinn hefði fimmtung •
frönsku þjóðarinnar „að léni”. |
Innrásin i Afganistan:
ísfirskir
herstöðva-
andstæðingar
mótmæla
Samtök h e r s t öð v a an d -
stæðinga á tsafirði hafa sent frá
sér eftirfarandi ályktun:
„Fundur Samtaka herstööva-
andstæðinga á Isafirði haldinn
21. jan 1980 fordæmir hernám
Sovétrikjanna á Afganistan og
Vietnams á Kampútseu Fundur-
inn lýsir yfir fullum stuðningi við
baráttu þjóða Kampútseu og
Afganistans fyrir sjálfstæði sinu
og tilverurétti. Barátta þessara
þjóða er nátengd baráttu
islenskra herstöðvaandstæðinga
en mun örlagarikari nú sem
stendur.
Fundurinn skorar á alla unn-
endur þjóðfrelsis að láta heyrast
til sin og gripa til tiltækra aö-
gerða til stuðnings baráttu
þessara þjóða.”
Alyktunin var samþykkt
samhljóða.
Ájskorun
íþróttamenn
ekki til
Moskvu
i siðustu viku var stofnuð
nefnd I Reykjavik sem kallar sig
islenska andófsnefnd og hefur
það að markmiði að aðstoða and-
ófsmenn I sósialistarikjunum I
austri I baráttu þeirra fyrir al-
mennum rpannréttindum. Hefur
hún nú skorað á islensku Olym-
pfunefndina að hætta við aö senda
iþrótta menn á Olympiuleikana I
Moskvu.
t fréttatilkynningu frá nefnd-
inni er Olympiunefndin hvött til
að vinna að þvi að leikarnir verði
i ár og framvegis haldnir I Grikk-
landi.
I islensku andófsnefndinni
eiga sæti Inga Jóna Þórðardóttir
viðskiptafræðingur Akranesi
formaður, Friðrik Friðriksson
háskólanemi Reykjavik,
Guðmundur Heiðar Frimanns-
son menntaskólakennar i
Akureyri, Gunnar Þorsteinsson
menntaskólanemi Rvik og óskar
Einarsson háskólanemi Rvik.
— GFr
Ræðismaðurinn
i Malmö látinn
Sven-Erik Byhr, aðalræðis-
maður tslands iMalmö, andaðist
22. þessa mánaðar.
Með hverjum degi sem
liður verður það ólíklegra
að ölympíuleikarnir í
Moskvu verði sú íþrótta-
hátíð sem til var stofnað.
Miklu ræður þá sú afstaða
sem bandaríska ölympiu-
nefndin tók um helgina,
þegar hún samþykkti að
skora á Alþjóðlegu
Ólympíunefndina að flytja
leikina frá Moskvu, fresta
þeim eða aflýsa.
En á meöan halda, að sögn
vikuritsins Time, um 200
þúsundir væntanlegra leiðsögu-
manna, þjóna og fleira starfs-
fólks i Moskvu áfram að læra
erlendar tungur og fleira sem
þurfa þykir til aö starfa við
sumar-ólympiuleikana og greiöa
götu um 300 þúsunda erlendar
ferðamanna sem von var á.
Sama blað heldur uppi vanga-
veltum um ýmislegar hliðar
þessa máls: hvað verður um
peninga þeirra ellefu þúsunda
bandariskra ferðamanna sem
eru farnir að borga ferð sina
austur fyrrfram? spyr einn. Vit-
aö er að sjónvarpsstöðin NBC,
sem hafði eftir ýmsa uppboös-
klæki keypt réttinn til að
sjónvarpa frá Olympiuleikunum
fyrir 87 miljónir dollara, ætlar
alls ekki að reyna að sjónvarpa
þaðan ef að bandariskir iþrótta-
menn verða ekki með. Enn önnur
fyrirtæki hafa áhyggjur af ýmis-
legum minjagripum og ólympiu-
varningi sem þau höfðu pantað.
Eins og margsinnis hefur
verið fram tekið þessa dagana,
er það ekki nýtt að Ólympiuleik-
ar verði að pólitisku máli með
einum eða öðrum hætti. Hitt er
vist, að aldrei hafa þeir oröið
jafn stórpólitiskir og nú. Þeir
minna lika á þaö, að átök risa-
veldanna, hvort sem þau fara
fram i kuldakasti eða á hlýviðra-
skeiði, fara nú fram á öllum
hugsanlegum og óhugsanlegum
vettvangi. Bandarlskur öldunga-
deildarþingmaður, Henry Jack-
son, minnist með söknuöu fyrri
tima, þegar Bandarikin áttu kost
á einfaldari ráðum i krafti
algjörra hernaðaryfirburða
sinna. Árið 1946 vildu Bandarik-
in, að sovéskur her yrði á brott
fránorðurhluta trans, sem hafði
verið hertekinn i striðinu
samkvæmt samkomulagi við
Breta. Sovétmenn voru hikandi,
segir Jackson. Þá kallaði
Truman forseti á sendiherra
þeirra i Washington og sagði:
„Ef þið farið ekki eftir tvo daga,
þá köstum við á ykkur kjarn-
orkuspr engjunni”!
Þetta hreif, segir Jackson,
sem vitnar um þessa tima i Time
undir hinni mælsku fyrirsögn:
„Þeir góðu gömlu dagar”...