Þjóðviljinn - 30.01.1980, Blaðsíða 9

8 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Miövikudagur 30. janúar 1980
Miövikudagur 30. janúar 1980 ÞJÓÐVILJINN — StÐA 9
Vatniö kemur 118 gráöa heitt upp en hér er gufan skilin fr’á þvi svo aö þaö
veröur nákvæmlega 100 gráöa heitt er þvl er hleypt út I leiöslurnar.
Gufan fer óbeisluö út í loftiö, en seinna er taliö mögulegt aö virkja hana.
(Ljósm.: gel).
Rætt við Engilbert Hannesson
bónda á Bakka í Ölfusi
um búskap, kaupakonur
og hitaveitu
„Það er ekki víst
að bændur
hefðu krakað
sér í konu
öðru vísi”
„ Vatnið sem ég
fie nœgir til að
hita upp
16 íbúðarhús”
Ragnheiður: Reyndar er ég
ættuöaustan úr Siðu i Skaftafells-
sýslu. Foreldrar mlnir fluttust
þaöan aö Núpum á sinum tima.
Gott sumar
þrátt fyrir allt
— Hvernig gengur annars
búskapurinn á þessum slðustu og
verstu timum?
— Ariö 1978 var útkoman hjá
mér mjög þokkaleg og á siöasta
ári sæmileg að ööruleytien þvi að
fóöurkostnaður jókst töluvert
vegna vorkuldanna. Þaö varö að
gefa öllum skepnum lengur fram
eftir vegna þeirra. Einnig voru
áburðarkaup i riflegra lagi.
Annars þurfum viö Sunnlend-
ingar ekki aö kvarta þvi aö allt
fór betur en á horföistog sumarið
varð í raun og veru afskaplega
gott. Þó aö heyfengur væri
snöggtum minni en i góöu meöal-
ári varö nýtingin á heyinu 100%.
— Hafa bændur dregið saman
seglin?
— Ég býst viö þvi að meira hafi
veriðslátraö i hausten endranær,
sérstaklega nautgripum. Þar
spilar lika inn i pressa frá yfir-
völdum vegna offramleiðslu á
afurðum. Annars held ég að of-
framleiðslan sé stundarfyrir-
brigöi og eftir 2-3 ár veröi þetta
vandamál úr sögunni.
— Hvaöstyöur þá skoöun þina?
— Fyrst og fremst þaö aö fólki
sem vinnur viö landbúnað fjölgar
ekki en fólki sem neytir land-
búnaðarvara fjölgar stöðugt.
Verksmiðjubúskapur?
— En stækka þá ekki bara
búin?
— Ég vona aö landbúnaður
færist ekki i átt til verksmiðjubú-
skapar. Ég tel hann ekki eiga viö
hér á landi. Hitter annað mál að
ýmsar blikur eru á lofti I þvi sam-
bandi. Sjálfur er ég meö dáh'tinn
hænsnabúskap en þess veröur nú
vert aö örfáir fjársterkir aöilar
kemur úr þinni landareign. Hver
voru tildrög þess aö boraö var i
þinu landi?
— Fyrstvar borað i landi Litla-
lands, sem er i um 6 km fjarlægö
frá þorpinu. Sú borun ‘mistókst.
Borholan varð um 2000 metrar á
dýpt, en heitt vatn fékkst ekki.
Jarðfræöingar töldu vonlaust að
bora frekar þar I grenndinni en
töldu meiri möguleika hérna upp
frá. Landeigendur. Hrauns,
Grimslækjar, Efri-Grimslækjar,
Lækjar, Bjarnarstaöa, Hjalla,
Geröakots, Bakka og Króks gerðu
þá með sér samning og buðu þau
kjör, ef heitt vatn væri tekið úr
landi einhvers þeirra, að sá hinn
sami fengi 1 sekúndúlitra af 100
stiga heitu vatni en þo ekki yfir
5% af vatnsmagninu en hrepps-
nefndin ábyrgöist tjón sem yröi
vegna landspjalla vegna fram-
kvæmda. Þá vissum við ekkert
hvar yrði borað.
Nægir til að
hita 16 hús
— Kom svo Iljós að best yröi aö
bora i Bakkalandi?
— Nei, jarðfræðingar töldu
besta kostinn að bora I landi
Hjalla, en næstbestan aö bora
hér.Samningarviðlandeiganda á
Hjalla drógust á langinn og þá
kom hreppsnefndin aö máli viö
mig og spurði hvort ég væri til
viðtals isamræmi viðþað sem við
höfðum boðið fram i fyrrgreind-
um samningi. Ég sagöi oddvitan-
um það, enda stæðum við Fram-
sóknarmenn alltaf við gerða
samninga. Ég undirritaði siðan
samning I janúar 1977.
— Og borunin hefur þá tekist
vel?
— Já, mjög vel. A 1000 metra
dýpi kom nóg vatn sem er meira
en 100 stiga heitt.
— Þú ert þá væntanlega meö
ókeypis heitt vatn?
— Já, ég vár fyrstur i hreppn-
um sem fékk hitaveitu frá þessari
borholu. Það var i október 1978.
Samningurinn hljóðaöi upp á það
að ég fengi 1 sekúndulítra til min
og leiðslu að húsveggjum. Þessi
eini sekúndulitri nægi til að hita
upp 16 ibúðarhús.
— Og hvað ætlaröu að gera við
allt þetta vatn?
— Éger búinn aö fáheittvatn I
fjósiö og einnig keypti ég sund-
laug úr plasti eða öllu heldur stór-
an heitan pott sem ákaflega nota -
legt er að svamla I. Þetta gefur
auðvitaö lika mikla möguleika i
sambandi við gróððurhúsarækt
en viö hjónin erum komin á þann
aldur að ég held aö við leggjum
ekki i slikt.
Olian 150 þúsund
á mánuði
— Er ekki oliukyndingarkostn-
aðurinn orðinn griöarlega hár,
þar sem hitaveitan er ekki komin
til?
— Hann getur vist komist upp i
150 þúsund krónur á mánuði i
gömlum og illa einangruðum hús-
um, en það þykir vel sloppið að
sleppa með 120 þúsund krónur á
mánuði.
— Fá ekki aðrir bændur að-
gang að hitaveitunni?
— Oil þau býli sem liggja með-
tram lögninni til Þorlákshafnar
fá aðgang meö sömu kjörum og
Þorlákshaf narbúar og hafa
reyndar flest tengst hitaveitunni
þegar nema þar sem nýbúið var
að ganga frá rafhitunarkerfi i
húsum.
Að loknu samtali og kaffi-
drykkju ekur Engilbert bóndi
okkur út að borholunni sem er
hálfan kilómetra frá bænum. Þar
hittum við m.a. fyrir Guðlaug
Sveinsson hitaveitustjóra sem
sýnir okkur allan útbúnað og seg-
ist vera mjög ánægöur með þann
árangur sem náöst hefur.
— GFr
Piparsveinum I sveitum hefur
fjölgaö verulega síðan rakstrar-
vélar héldu innreið sina og
kaupakonur lögöust af. Þvi geri
ég þaðað tillögu minni aörakstr-
arvélar vcrði bannaðar í 2-3 ár til
þe ss að vita hvort ekki rætist úr. -
Það er Engilbert Hannesson
bóndi á Bakka í ölfusi sem mælir
þessi orð og hlær við, en Ragn-
heiður Jóhannsdóttir konahans
tekur undir.Þau eru að sjálfsögöu
aðgrínast.Blaðamaður og ljós-
myndari Þjóðviljans litu inn hjá
þeim hjónum um daginn og var
erindið ekki sist að forvitnast um
heita vatniö i jörð þeirra en Þor-
lákshafnarbúar eru nú farnir að
njóta yls dr landi Bakka. En fyrst
vikur talinu að öðrum málum.
Krakað i
kaupakonur
— Þú vilt meina aö húsmæður i
sveitum hafi gjarnan komið úr
röðum kaupakvenna, Engilbert?
— Já, hér á næstu bæjum eru
3-4 fyrirmyndarhúsmæður sem
allar komu I sveitina sem kaupa-
konur. Það er ekki vist aö bændur
hefðu krakað I þær öðru visi.
— Þú hefur kannski krakaö I
Ragnheiði svoleiðis?
— Nei, hún er héðan úr sveit-
-inni, ég náði I hana frá Núpum.
Hjónin Engilbert Hannesson og Ragnheiöur Jóhannsdóttir. Viö teljum okkur of gömul til aö fara I gróö-
urhúsarækt. — (Ljósm.: gel).
Guölaugur Sveinsson hitaveitustjóri: Viö erum mjög ánægðir með
árangurinn. (Ljósm.: gcl.)
i
Sundlaugin er bak við hús en viö hlliðina á henni er tómur oliutankur, táknrænn fyrir breytinguna sem
orðið hefur.
með ótakmarkaðan aðgang að
fjármagni eru að setja smærri
bændur, sem fást við hænsna-
rækt, á hausinn. Þarrta tei ég að
bændasamtökin eigi að grlpa inn
i.
— Er offramboð á eggjum?
— Það hefur vottað fyrir þvi.
Ég hef t.d. heyrt að kilóið af eggj-
um sé nú boðið á 1000 krónur en
heildsöluverðið frá okkur er 1400
krónur.
— En er ekki fyrst og fremst
kúabúskapur hér um slóðir?
— Jú, en hann hefur dregist
saman einsog ég gat um áður. Ég
tel að það sé þjóðhagslega hag-
kvæmt að eldri bændur sem hafa
lagt af kúabúskap setji hænur i
fjósin þannig að þessi hús verði
nýtt áfram. Það er töluverður
kostnaöur við aö setja upp ný
hænsnahús
Sumir eru úr Reykjavik
— Fara jarðir I eyði I ölfusi?
— Nei, þær haldast i byggð.
Piltar viðs vegar að af landinu
hafabyrjað búskap á jörðum sem
losnað hafa. Sumir eru m.a.s. úr
Reykjavík en hafa staðið sig vel.
— Nú er stutt i þéttbýli i allar
áttir. Er ekki freisting fyrir menn
að vinna þar?
— Jú, og ég tej. ekkert athuga-
vert viö þaö. Héöan er hægt aö
sækja vinnu til Þorlákshafnar,
Hveragerðis og Selfoss og jafnvel
til Reykjavikur. Það er þó betra
að h úsin séu nýtt áfram heldur en
að vera skilin eftir auð. Það má
þá leigja út túnin.
— Nú tilheyrir Þorlákshöfn
ölfushreppi. Hvernig gengur
sambýli þorpsbúa við sveitafólk-
ið?
— Ég tel að það gangi mjög vel
og sé enga astæðu til annars en
svo muni veröa áfram.
Fyrst var borað að
Litlalandi
— Heita vatnið i nýju hitaveit-
unni þeirra Þorlákshafnarbúa
„Að svamla í heitu vatni”
Hjörleifur Guttormsson
um verðjófnun á orku:
Almennur
orkuskattur
í stað núverandi verðjöfnunargjalda
Viö umræður á Alþingi i gær
um verðjöfnun á raforku vakti
Hjörleifur Guttormsson athygli
á þeim möguleika að leggja á al-
mennan orkuskatt til verðjöfn-
unar. Slikur skattur kæmi þá i
stað núverandi verðjöfnunar-
gjalda og legðist á allar tegund-
ir orku. Éin króna á kilóvatt-
stund eða jafngildi hennar er tal-
in geta gefið 11 miljarða krónaá
ári. Heildarverðjöfnunargjald á
raforku og oliu er áætlað rúmir
5 miljarðar á árs grundvelli. t
þessu sambandi sagðist Hjör-
leifur telja nauösynlegt, að at-
iiuga með endurskoðun á orku-
sölusamningum til stóriðju.
I máli Hjörleifs kom fram aö
hugmyndin um almennan orku-
skatt til verðjöfnunar heföi verið
sett fram i áliti nefndar, sem
hann skipaði á siðasta ári til að
fjalla um jöfnun upphitunar-
kostnaðar. Nefndin hefði gert
það að tillögu sinni, að núverandi
verðjöfnunargjald af raforku og
oliu yrði fellt niður, en I þess stað
lagður á almennur orkuskattur á
alla orkusölu i landinu, þar með
talið orkusölu til stóriðju og
orkunotkun til hitunar húsa.
Nefndin gerði ráö fyrir að skatt-
urinn yrði ákveðinn 1 króna á
kwst miðað við verölag i septem-
ber 1979 og yrði lagður á endan-
legan notanda orkunnar.
Fram kom hjá Hjörleifi, að
orkuskatturinn myndi leiða til
þess, að útsöluverð á bensini og
oliu myndi hækka litillega en
verðjöfnunargjald á oliu og ben-
sini félli jafnframt niöur. Þá
myndi orkuskatturinn leiða til
lækkunar á raforkuverði sam-
kvæmt heimilistaxta, en raf-
orkuverð til upphitunar myndi
hins vegar hækka um 1 krónu á
kwst, svo og raforkuverð til
stóriðju.
Hjörleifur gat þess, að nefnd-
in hefði gert að tillögu sinni, aö
tekjum af orkuskatti yrði ráð-
stafaö á eftirfarandi hátt: til
verðjöfnunar á raforku, til verð-
jöfnunar á eldsneyti, til verðjöfn-
unar á upphitunarkos tnaði til
Orkusjóös v/framkvæmda i
orkumálum og til Orkustofnunar
v/rannsókna á nýtingu innlendra
orkugjafa og leiðum til að draga
úr oliuinnfiutningi.
— þ.m.
Vel heppnuð
Rauð-
sokka-
hátíð
©

Þaö var lif og fjör í
Tónabæ á laugardaginn
var, þegar Rauðsokka-
hreyfingin hélt þar hátiö
sína „Frá morgni til
kvölds". Aðsókn var mjög
góð og dagskráin þótti
heppnast vel í hvivetna.
Hátiðin hófst kl. 10 um
morguninn með hópumræðum,
sem stóðu til hádegis. Var þar
rætt um kröfur verkalýðshreyf-
ingarinnar varðandi dagvistar-
mál, fæðingarorlof ofl.. Eftir
hádegi hófst skemmtunin kl. 2 og
stóð til hálfsjö. Sérstaklega var
búið að börnum I kjallarasal, þar
sem þau fengu að sjá kvik-
myndir, teikna og leika sér, og
önnuðust fóstrunemar barna-
gæsluna.
Tvö ávörp voru flutt á
hátiðinni. Margrét Rún
Guðmundsdóttir talaöi fyrir
hönd Rauðsokkahreyfingar-
innar, og Ragnheiður Jóhannes-
dóttir, húsfreyja að Bakka i
ölfusi, talaöi um kjör sveita-
kvenna fyrr og nú.
Fluttur var gagnmerkur
annáll um störf Rauðsokka-
hreyfingarinnar frá upphafi, i
tilefni þess að i ár eru tiu ár liðin
frá þvi hreyfingin var stofnuð.
Einnig var kynnt efni bókarinnar
„Kvinde kend din krop”, sem
verið er að þýða og staðfæra til
útgáfu hér á landi, og verður hún
án efa mikið þarfaþing fyrir
islenskar konur.
Skemmtiatriði voru fjölmörg.
Söngsveitin Kjarabót, Katjana
og Þórarinn Hjartarson, og
Hjördis Bergsdóttir sáu um tón-
listarhliöina, og nokkrir
leikarar fluttu leikþáttinn Vals
eftir Jón Hjartarson. Að lokum
var lesiö úr verkum skáld-
kvenna.
Um kvöldið stóðu Rauðsokkar
fyrir dansleik i Fáksheimilinu,
og var hann einnig mjög fjöl-
sóttur. Þar sungu bræðurnir
Tolli og Bubbi Morthens og
hljómsveit lék fyrir dansi.
Rauðsokkahátlð var einnig
haldin i Tónabæ I fyrra, og má
þvi segja aö hún sé að verða að
árlegri hefö I félagslifi borgar-
innar.
—ih.