Þjóðviljinn - 23.03.1980, Qupperneq 7

Sunnudagur 23. mars 1980 ÞJÓDVILJINN — SÍÐA 7
•mér datt þaö Böðvar Guðmundsson skrifar
í hus I i Sú dýra membrana
Heldur dauflegar fréttir ber-
ast hingaö á noröurhjarann um
þessar mundir, Þjóöviljinn er i
kröggum, — hinum verstu
kröggum. Fjárhagur hans hefur
reyndar alla tib veriö bágur,
þaö er alveg satt, en þeir sem
vilja aö blaö eins og hann sé til,
þeir hafa til þessa lagt þaö á sig
aögefa úr eigin vasa aura til út-
gáfunnar. Sumir hafa reyndar
sty rkt Þ jtíöviljann meö stórfé og
enn finnst þaö launafólk sem
laumar undan úr launaumslag-
inu handa óskabami sinu fá-
tæku, Þjtíöviljanum. Fleiri eru
þau ritin sem skulu vera farveg-
ur fyrir hugleiöingar og hugsan-
ir stísialista, fleiri eru þeir vett-
vangarnir fyrir málsvörn þeirra
sem vilja reisa sinn rétt og aö er
vegiö. öll slik málgögn eiga þaö
sameiginlegt aö þeim er haldiö
úti af hugsjónafólki sem veit
hverju þaö gildir og hvaö er i
húfi ef hvergi er lengur til rit
sem birtir boöskap jafnaöar og
réttar. Þaö er þvi von aö okkur
hér á noröurhjaranum bregöi
þegar viö heyrum aö jafnvel
þurfi aö rifa Þjóöviljaseglin, —
viö sem höfum um árabil staöiö
i þvi aö gefa út gjaldþrota mál-
gágn verkalýösbaráttu og þjóö-
frelsis i Noröurlandskjördæmi
eystra. Þaö voruþvi vægast sagt
dálítil vonbrigöi fyrir ýmsa aö
útgáfumál flokksins fengust
ekkiræddá flokksráösfundinum
i febrúar, vonandi veröur bráö-
lega efnt til ráöstefnu um sam-
ræmingu krafta til aö foröa
málgagni og-gögnum frá nálæg-
um hungurdauöa.
En fari nú svo aö ekkert veröi
úr þeim fundarhöldum langar
mig aö leggja af mörkum til
þeirrar umræöu sem aldrei
veröur nokkur heilabrot min og
hugdettur. Vilji hins vegar eitt-
hvaö af þvl góöa fólki sem
mestu ræöur um gang mála ein-
hvern sannleiksbrodd i þessum
oröum minum finna þá er þaö
þegnleg gleöi min aö segja en
ekki þegja.
Nokkrar staöreyndir um
Þjóöviljann (persónulegt mat):
1) Starfsfólk Þjóöviljans er
úrvalsgott einvalaliö, valinn
maöur i hverju rúmi.
2) Lesendur Þjóöviljans vilja
leggja meira á sig og pyngju
sina til aö halda lifinu i honum
heldur en lesendur annarra
blaöa (lika einlægir aödáendur
Dagblaösins).
3) Þjóöviljinn er hundleiöin-
legur.
4) Þjóöviljinn er einkar slapp-
ur málssvari verkalýösbaráttu
og þjóöfrelsis og litill boöberi
sósialisma.
5) Þjóöviljinn er á hausnum.
Nú langar mig til aö velta
litillega fyrir mér og öörum
hverju er um aö kenna og hvaö
mætti standa til bóta. Fyrstu
tvær staöreyndirnar, þær aö á
Þjóöviljanum vinnur úrvalsfólk
og aö lesendur Þjóöviljans vilja
hann fremur lifandi en dauöan,
eru svo auösæjar aö varla þarf
aö ræöa þær frekar. Hitt er mun
alvarlegri og undarlegri staö-
reynd aö þaö skuli vera svo
átakanlegur munur á starfsfólki
Þjóöviljans og lesmáli hans.
Þaö er einnig sárgrætilegt hel-
viti, svo ekki sé meira sagt, aö
fletta siöu eftir siöu i riti sem
kennir sig viö sósialisma,
verkalýöshreyfingu og þjóö-
frelsi og sjá hreint ekkert um
þessi ágætu stórmál. Þar er hins
vegar hægt aö lesa um innan-
sveitarkrónikur Sjálfstæöis-
flokksins, iþróttasigra, smá-
þjófnaöi, kaupfélagsstjóra-
fólsku, þorrablót, taflmót,popp-
stjömur og Noröurlandagaspur,
stifkrampa i hrossum, skitu I
hundum og svo endalausar
greinar um kynferöismál. Nú er
þetta svo sem allt góörar at-
hyglivert en um þaö má lesa, og
mun ýtarlegri fréttir en Þjóö-
viljinn hefur efni á, I siödegis-
blööunum. Staöreyndin er
nefnilega sú aö allt eru þetta
fréttir sem hægt er aö selja sé
um þær skrifaö af nógu mikilli
rannsiMmarblaöamennsku og
sóöaskap. Hins vegar veröa þær
hlálegarog langt frá þvi áhuga-
veröar meö hinum hlutlæga og
knappa frásagnarstil fátæks
málgagns þar sem dálksenti-
meterinn er kannski goldinn
meö lambsveröi fátæka manns-
ins eða eyri ekkjunnar. Fréttir
af fátæka manninum og ekkj-
unni mættu vera fleiri, þeim
sem erja tímennskan vinnudag
til aö halda I viö djöfulskap
neysluþrælkunarinnar og eru
leiksoppar framleiöniaukn-
ingarinnar sem nú er svo rómuö
og lofuö. Þaö mætti kannski
spyrja sem svo, hvernig i
ósköpunum stendur á þvf aö
svona fréttaval viögengst þegar
svo mikilþörf er aö segja aörar
fréttir. Hvers vegna i ósköpun-
um, — svo einhver dæmi séu
nefnd til viðbótar, — eyddi Þjóö-
viljinn svona mörgum dýrmæt-
um dálksentlmetrum undir
fréttir af þeim andstyggilega
sýndarmennskuleik réttvisinn-
ar sem háöur var yfir olnboga-
börnunum sem uröu Guömundi
og Geirfinni aö bana? Hvernig
stóö á þvi aö þar var rakiö hvaö
hver sagöi um hvern, hvaö bar
saman við eitthvaö annaö og
hvaö ekki, — stundum var þó
hallaö réttu máli, — hver laug
hér og hver liklega þar, — en
ekkert minnst á hinn pólitiska
hugsunarhátt þessara réttar-
halda. Þaö þjóöfélag sem elur af
sér hugsunarhátt þessara vesa-
lings krakka hlýtur aö vera
sjúkt, — og Þjóöviljanum ber
skylda til að greina þann sjúk-
leika, eöa allavega aö reyna aö
greina hann. En hinir siöferöi-
lega þroskuöu blaöamenn Þjóö-
viljans geta aldrei sagt svo liöi
legafrá atburöum og tildrögum
þessara réttarhalda aö fréttir
þeirra veröi söluvara i sam-
félagi vimu og ofbeldis. Þaö á
Þjóöviljinn aö eftirláta siö-
degisblöunum. Þar veröa þeir
dauöu aö grafa hina dauöu.
— o —
Erlendis eru alltaf einhverjir
atburöir aö gerast, stundum eru
þar tiu miljón manns myrtir i
gamni. Þar um er hins vegar
þagaö vandlega, —■ erlendar
fréttir sem viökoma sósialisma,
þjóöfrelsi og verkalýösbaráttu
eru, — þvi' miöur, — sjaldgæfar i
Þjóöviljanum. Einu sinni sögöu
erlendir vinir minir mér grát-
andi aö þeir væru farnir aö
kaupa Morgunblaöiö. Þetta var
gott fólk og réttsýnt ogtalaöi is
lensku og las svounun var. Þaö
byrjaöi á aö kaupa Þjóöviljann
(samkvæmt minum ráöum) —
en hætti þvi svo vegna þess aö
þaö fann engar erlendar fréttir i
honum. Þessu trúöi ég nú ekki
og ætlaöi sigri hrósandi aö reka
þetta ofani þau, dró upp Þjóö-
vilja, opnaöi Mogga og hóf
samanburö. Þar fór mér eins og
Skarphéöni I brennunni, ég
mátti vel I fyrstu en þar kom aö
ég grét. Þær litlu fréttir erlend-
ar sem ég gat bent á i Þjóö-
viljanum voru allar i Moggan-
um lika, munurinn var bara sá
aö fréttirnar ÍMogga voru mun
ýtarlegri. Á pólitiskri túlkun var
enginn munur.
Um kynferöisfræöslu Þjóö-
viljans hef ég ekki mikið aö
segja, þó langar mig aö benda
helstu sérfræðingum hans i
þessum málaflokki á aö nú er
kynlif oröiö skyldufag i grunn-
sktíla og þess vegna væri alveg
óhætt aö spandera nokkrum
dálksentimetrum i viöbót undir
umræöu um sósialisma, verka-
lýösbaráttuog þjóöfrelsi (Þetta
þrennt er ekki skyldufag).
Sunnudagsblaö Þjóöviljans er
einnig vert nokkurrar umræöu.
Man ég þá tiö, — og muna hana
fleiri, — þegar hún Vilborg
Haröardtíttir ritstýröi blaöinu
þvi. Þaö féll eins og þruma á
harmanna storð, skemmtilegt,
nýstárlegt, stundum meira aö
segja róttækt. Viötöl viö merki-
legtfólksem haföistaöiö og stóö
i merkilegri lifsbaráttu. Fólk
sem varpaöi meö frásögn sinni
skýru ljósi á stéttabaráttu og
misskipting auös i sinu um-
hverfi. Fólk sem átti undir högg
aö sækja.
Samkvæmt minningar-
greinunum I Mogga hlýtur slikt
fólk aö visu aö vera bráöum út-
dautt, en fyrr má nú rota en
dauörota. Leiðinlegt miölungs-
fólk ælir nú aö lesendum aftur
og aftur sama leiöinda brenni-
vinsrausinu. Og ekki nóg meö
þaö. Viömælendur Sunnudags-
blaösins eru flestir hvaö varöar
lifshugsjónog stétt svo langt frá
sósialsima og þaö væri alveg
eins hægt aö gera Idi Amin aö
meginviðmælanda þess og mál-
vini. Þaö er nefnilega ekkert
sniöugt aö spandera dálksenti-
metrunum sem launafólk i' land-
inu gefur af langsóttu lifsviöur-
væri sinu i rausiö i Albert Guö-
mundssyni og Indriöa G. Þor-
steinssyni, svo einhver dæmi
séu nefnd. Ef blaöamanninum
sem þessu veldur finnst það
sniöugt, þá á hann aö ráöa sig
hjá Helgarblaöi VIsis og full-
komna þaö aö aulafyndni og
lágkúru,en láta málgagn sósial-
isma, verkalýösbaráttu og þjóö-
frelsis i friöi.
Og eitt i viöbót og ekki hvaö
sist átakanlegt. Málfar Þjóö-
viljans er aö spillast. Man ég þá
tiö, — og muna hana fleiri, —
þegar Magnús Kjartansson rit-
aöi „jafnvel leiöara” af þeirri
konst aö veisla var augum og
eyrum. Þetta er kannski hvaö
átakanlegast þvi fátt er saman-
sett af meira klúöri 1 þvi góöa
blaöi en leiöarar. Sjálfhælni og
drýldni eru svo sem nógu hvim-
leiðir lestir þótt ekki séu þeir
framdir á flatneskjum tungunn-
ar I þokum hugsunarinnar.
— o —
Og þá er komiö aö lokum
þessar hugleiöingar, — henni
lýkur viö þann þröskuldinn sem
mér er erfiöast aö yfirstíga viö
lestur þess góöa málgagns,
sjálfhæ.kkana Æ ofani æ er verið
að birta myndir af „ráöherr-
unum okkar” segja frá tillög-
um og tilskipunum „ráöherr-
anna okkar” skýra frá fyrir-
ætlunum, „ráöherranna
okkar” og lofa forsjónina
fvrir þá náö aö hafa gefið
okkur ráöherrana fleiri en éinri
og fleiri en tvo. Satt er þaö,
miklir ágætismenn eru þeir,
góöar eru tillögur þeirra og
fyrirætlanir. Góöur er llka mál-
staöur okkarallra sem erum aö
reyna aö vinna sósialisma,
verkalýöshreyfingu og þjóö-
frelsi brautargengi. En barátta
okkar skilar engum árangri ef
viö setjumst niöur á grænan
bala með spakmannlegum svip
og gleymum öllu ööru en þvi
hvaö viö sjálf erum merkileg aö
hafa svona góöan málstað.
Já, margt þarf aö athuga I
sambandi viö rekstur Þjóövilj-
ans eigi hann ekki aö vera ein-
hæfur vettvangur rannsóknar-
blaöamennsku og kynlils. Þaö
eru undarlegt ef dagblaö meö
slikt einvalaliö aö bakhjarli er
lent I tröllahöndum kynórasölu-
mennsku og sjálfsfróunar-
sósialisma. Ekki er mark aö
draumum sagöi Sturla Sig-
hvatsson aö morgni sins hinsta
dags og haföi um nóttina
dreymt fyrir um dauöa sinn.
Undarlegur var hann draumur-
inn sem manninn I Ólafsfiröi
dreymdi um daginn. Hann þótt-
ist vera aö sigla fyrir Hálf-
dánarhurö og varö litiö upp til
múlans. Huröin stóö opin og
Málmeyjarkonan stóö þar i
hálfri gátt meö Þjóöviljann og
var aö lesa úr honum fyrir tröll-
in hvatningu til unglinga um
árangursrikara kynlif. Tröllin
hlógu ákaflega og tóku bakföll
og sungu viö raust þegar
lestrinum lauk:
Þá veröur fagurt á fjöllum
og fagnaö hjá mönnum og
tröllum
er kallmenn sofa hjá köilum
og konur hjá ölium, öllum.
A myndinni hér aö ofan sjáum
viö þaö sem kalla má hringrás
eða ferli fjölskyldunnar. Ef viö
litum á lif einstaklings frá þvi aö
hann fer aö heiman og yfirgefur
hreiöriö eöa upprunafjölskyldu
sina, er oftast stutt i þaö, aö hann
myndi ný tengsl, nýjan kjarna,
kjarnafjölskyldu eöa annan
kjarnahóp, sem hann kýs aö til-
heyra. Flestir fara i gegnum feril
sem likist aö einhverju leyti þvi,
sem myndin hér aö ofan sýnir.
Hvert timabil eöa aldursskeiö
hefur sin sérstæöu viöfangsefni,
sem krefjast nýrrar þekkingar og
aölögunar sem getur valdiö erfiö-
leikum. Þeir geta veriö aöeins
minniháttar, svo sem aukin
streita, særindieöa flækjur i sam-
skiptum, en þeir geta lika oröiö aö
alvarlegum sjúklegum við-
brögöum, svo sem þunglyndi,
depurö, ofdrykkju, hömlulausri
tilfinningaútrás, eða upplausn
tengsla milli fjölskyldumeölima
og svo framvegis. En um þau viö-
brögö fjalla krisukenningarnar,
sem koma reyndar mjög við sögu
i fjölskyldulifsfræöslunni.
Hvar sem er á ferlinu geta ein-
staklingarnir oröiö fyrir hinum
ýmsu áföllum vegna slysa,
dauösfalla, flutninga, eöa ann-
arra breyttra aöstæöna, svo sem
stvinnumissis, eöa missis af ein-
hverju ööru tagi. Þótt skilningur
og þekking geti ekki fyrirbyggt
ákveönar krisur, þá er slikt ekki
siöur mikilvægt hjálpartæki til aö
vinna úr erfiöleikunum og jafnvel
vaxa af þeim.
Ég hef hér aö ofan aöeins
stiklaö á stóru og brugöiö upp
yfirboröskenndri kynningu á hug-
takinu fjölskyldulifsfræðslu og
æskilegum sess hennar I heil-
brigöisþjónustu. Til frekari
glöggvunar má taka saman eftir-
farandi 3 þætti varöandi mark-
miö, vettvang og tækni:
Markmiö:
Aö styrkja félagslegt og andlegt
heilbrigöi einstaklings og fjöl-
skyldu hans meö þvi aö efla þekk-
ingu og skilning á eðlilegum
þróunarkrisum.
Vettvangur:
Hver sú eining eða stofnun sem
fæst viö mannleg samskipti og
nær til áhættuhópa (verðandi
hjón, verðandi foreldrar, for-
eldrahópar, fráskildir einstak-
lingar, aöstandendahópar, dauð-
vona sjúklingar o.s.frv.).
Aöferö:
Bein fræösla, umræður,
æfingar, verkefni.
Lokaorð
Ég hef reynt aö skýra hér i
fáum oröum, hvernig fræösla um
eðli atvika og mannleg viðbrögö
gagnvart þeim getur haft mikil-
vægu fyrirbyggjandi hlutverki aö
gegna i heilbrigðisþjónustu. Ég
hef tengt fræösluhugtakiö heii-
brigöi einstaklingsins i samspili
hans viö sitt nánasta umhverfi, og
hef þar lagt áherslu á gildi þess
aö skirskota til hins eölilega i staö
hins sjúklega.
Þekking og skilningur á
umhverfi, á eigin viöbrögöum
jafnt sem annarra, eru einu
vopnin sem einstaklingarnir i
þjóöfélagsgerö okkar geta beitt til
aö verjast ofurálagi, hraöa og
firringu sem annars gerir alla
menn aö viljalausum þolendum
rikjandi ástands.