Þjóðviljinn - 20.08.1980, Blaðsíða 8

8 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Miftvikudagur 20, ágúst 1980
FRAMBJÓÐANDINN
5. október 1980 verða
kosningar til sambands-
þingsins i Bonn í V-Þýska-
landi. Ríkisstjórn Helmuts
Schmidts sem saman-
stendur af SPD (sósial-
demókrötum) og FDP
(frjálsum demókrötum) er
ógnaðaf CSU/CDU (kristi-
legum demókrötum).
Eitt umdeildasta fram-
lagið til kosningabarátt-
unnar er án efa kvikmynd-
in ,/Frambjóðandinn"
(Der Kandidat). Hún fjall-
ar um frambjóðanda
CSU/CDU, Franz Josef
Strauss, forsætisráðherra i
Bæjaralandi. Hinn þrjátiu
ára pólitíski ferill hans er
fléttaður inn í sögu Sam-
bandslýðveldisins. Þar
hafa skiptst á skin og skúr-
ir svo sem vænta má á ferli
st jórnmálamanns. En
Franz Jósef hefur öðrum
fremur komist í klípu
vegna hneykslismála.
Fyrir stuttu lét hann svo
um mælt: „Ég er sá sem
ég var og verð sá sem ég
er." Þykir því ýmsum til-
valið að rifja upp fortíð
hans og huga um leið að'
framtíð Þýskalands.
Leikstjórar myndarinn-
ar eru fjórir: Volker
Schlöndorff sem þekktur
er fyrir myndirnar „Glöt-
uð æra Katrinar Blum",
„Þýskaland að hausti" og
„Blikktrommuna" sem
færði honum óskarsverð-
laun, Alexander Kluge sem
er aðallega þekktur fyrir
myndina „Die Patriotin"
og b laða menn i r ni r
Alexander von Eschwege
og Stefan Aust sem er
fyrrum samstarfsmaður
Ulrike Meinhof, við tima-
ritið „Konkret". Kvik-
myndín er framleidd af
„Filmverlag der Autoren"
i Munchen.
Hér á eftir fara viðtöl
við Volker Schlöndorff,
Alexander Klugeog Stefan
Aust. Spyrjandi er Carola
Hembus.
Volker
Schlöndorff
Hver er aðdragandi
„ Frambjóðandans"?
VS: Theo Hinz framkvæmda-
stjóri „Filmverlag der Autoren”
fékk i september sl. þá hugmynd
a6 láta gera i framhaldi af kvik-
myndinni, „Þýskaland aö
hausti”, (Deutschland im
Herbst), aöra mynd um Þýska-
land nútimans. Hann ræddi um
þemaö „ótti i Þýskalandi”, viö
nokkra leikstjóra. Ég sagöi hon-
um aö ég væri ekki rétti maðurinn
þvi ég er aldrei hræddur og stakk
upp á þvi aö hann léti gera mynd
um Franz Josef Strauss, sem var
valinn kanslaraefni CDU/CSU
(kristilegra demókrata) i kosn-
ingunum 1980.
A kvikmyndaráöstefnunni i
Hamborg gengu leikstjórinn
Alexander von Eschwege og
blaöamaðurinn Stefan Aust, sem
eru sérfræöingar I heimildarkvik-
myndum, til liös viö okkur.
Þessi mynd átti ekki aðeins aö
sýna feril Strauss og þrjátiu ára
sögu Sambandslýöveldisins held-
ur einnig hina órólegu sögu
Þýskalands. Þvi bættist Alexand-
er Kluge i hópinn sem hefur f jall-
aö mikiö um þýska sögu i kvik-
myndum sinum. Meö þessum
samherjum vildi ég vinna.
Hvernig nálguðust þið
verkefnið?
VS: Þema myndarinnar er
frambjóöandinn en viö vorum frá
upphafi sammála um aö viö vild-
um ekki gera mynd, meö eöa á
móti Strauss heldur vildum viö
athuga hvers konar land það er
þar sem maður eins og Strauss,
sem hefur i raun veriö kanslara-
frambjóöandi I þrjátiu ár, en
ávallt oröiö aö draga sig i hlé á
siöasta augnabliki vegna
hneyklismála, getur fullyrt sextiu
og fimm ára gamall aö hann sé
heppilegasti maöurinn i mikil-
vægasta embætti landsins.
Hvernig svarið þið þess-
ari spurningu?
VS: Meö þvi aö fjalla um
ástandiö i sambandslýöveldinu
eins og það er nú á dögum. Ég
held aö Strauss sé ekki hættan.
Hættan er sveigjanleiki sam-
Hvernig á kanslari
níunda áratugsins að vera?
VS: Ég hef reynt aö gera mér
þýðingu kanslara Sambandslýö-
velsisins i hugarlund, viöfangs-
efni sem vekur áhuga minn.
Kanslari niunda áratugarins get-
ur ekki lengur tekiö pólitiskar
ákvaröanir bak viö luktar dyr á
eigin ábyrgö eins og tiökaöist i
ráöuneyti Adenauers á sjötta ára-
tugnum. Ég tel aö viö veröum
sameiginlega aö fjalla um mark-
miö og leiðir samfélagsins. Þar
aö auki tel ég aö þvi minna sem
stjórnmálamenn hafi áhrif á lif
okkar þvi betra. Erfiö vandamál
veröa ekki leyst af mönnum meö
skapferli Strauss. Þaö er ekki
hægt aö snúa rás sögunnar viö og
leita i lok tuttugustu aldarinnar
til alfööurs sem hrifi okkur meö
sér i þjóöernisæsingi. En stjórn-
málamaöurinn Strauss heldur
fast i þessar firrur. Hann er maö-
ur sjötta áratugarins, þ.e. rangur
varpiö vill ekki sýna og sem slik
mikilvægt framlag til umræöu á
kosningaári.
Kjósið þér 5. október?
VS: Oft hika ég við að fylla út
atkvæöaseöil. En ég mun aö sjálf-
sögðu kjósa SPD sem endranær.
Stefán Aust
Hvenær hófuð þér störf
og hvernig voru horfur?
SA: 1 október tókst mér meö
herkjum aö fá hálfs árs fri frá
„Panorama” og hóf þá ásamt
Alexander von Eschwege um-
fangsmikla rannsókn á ýmiss
konar heimildum um Strauss og
hiö þrjátiu ára sambandslýö-
veldi. Sem sjónvarpsmaöur var
ég i upphafi vantrúaöur á aö hin-
ar opinberu sjónvarpsstöövar
Leikstjórarnir, Kluge, Schlöndorff, von Eschwege og Aust.
félagsins sem er reiöubúiö aö
varpa meira eöa minna virku lýö-
ræöi fyrir róöa og selja sig i hend-
ur hins svokallaöa „sterka
manns”.
Af hverju einblina Þjóð-
verjar svo á „hinn sterka
mann"?
VS: Til þess aö svara þessari
spurningu höfum við Igor Luther
kvikmyndatökumaður fylgst meö
Strauss og umhverfi hans. Siö-
ustu sex mánuöi’ hef ég veriö
hvarvetna þar sem Strauss hefur
komiö viö sögu, i Hannover,
Bonn, Karlsruhe, Kreuth, og
Passau. Vinnan viö þessa mynd
hefur þvi veriö eins konar feröa-
lag um Þýskaland. Mér finnst
myndin sérstaklega athyglisverö
þegar kvikmyndavélin fjarlægist
Strauss og beinist t.d. aö heilsu-
bótargöngum Karls Carstens for-
seta um malbikaða stigu sam-
bandslandanna og flokksþingi
grænu flokkanna i Karlsruhe.
Þessi Þýskalandslýsing mun ef-
laust þykja athyglisverö eftir
kosningarnar þegar enginn minn-
ist lengur á Strauss þvi viö miö-
um viö aö honum mistakist.
í hvaða erfiðleikum átt-
uð þið, við gerð myndar-
innar?
VS: Okkur var visað á dyr á hér
um bil öllum samkomum CDU og
CSU og hvarvetna þar sem
Strauss kom fram. 1 upphafi til-
kynntum við flokksstjórninni aö
viö ætluöum að gera þessa mynd
og báöum leyfis að hafa viðtal við
Strauss, fylgja honum á feröalög-
um o.s.frv. Þetta leyfi var ekki
veitt. Kvikmyndun á samkomum
var ekki opinberlega neitaö en i
raun. Eins og blaöafulltrúi
Strauss orðaði þaö: „Sem
áheyrendur eruö þér velkomnir
en kvikmyndavélina veriö þér að
skilja eftir i fatageymslunni”. En
það er önnur hindrun sem er
hneyksli: Hinar opinberu sjón-
varpsstöövar ARD og ZDF neit-
uöu okkur um notkun heimilda-
mynda um Strauss sem þær áttu i
söfnum sinum. Þær ráöskast meö
og einoka opinberar heimildir og
upplýsingar sem sinar eigin.
Ástæöa: „Þetta getum viö ekki
leyft á kosningaári. Viö erum
háðir stjórnmálamönnunum.”
Við þurftum þvi að leita til
erlendra sjónvarpsstööva.
maöur til aö rikja á niunda ára-
tugnum. Viö viljum ekki aö hjól
sögunnar snúist viö.
Hvernig fjallar myndin
um Strauss?
VS: Þaö sem þessi mynd segir
um Strauss tel ég óþekkt, aö
minnsta kosti yngstu kjósendun-
um Og hver er þá þessi Strauss?
Flestir vita hvernig hann fór með
Rainer Barzel, og Helmuth Kohl.
En ég vissi varla sjálfur hvaö
Fibag-, Alois frænda-, Star-
fighter-, og Spiegelmálin voru. Og
hinn langi listi pólitiskra
embætta: Þátttaka i bæverskum
stjórnmálum strax eftir 1945,
sambandsþingmaöur frá 1949,
ráöherra án ráðuneytis, i stjórn
Adenauers 1952 kjarnorkumála-
ráöherra 1953/54 og varnarmála-
ráðherra.
Hver er persónuleg skoð-
un yðar á Strauss?
VS: Strauss og Herbert Wehner
eru einu stjórnmálamennirnir
sem hafa vakið áhuga minn.
Hann er án efa persóna sem ekki
er hægt aö sneiða hjá, annað
hvort er maöur meö honum eöa á
móti. Honum fylgja athafnir og
lif. 1 þvi er hann öllum stjórn-
málamönnum fremri. Þaö gerir
hann öörum þræöi slæman
valkost þvi þetta spámannsskap-
ferli er ógnun viö allt öryggi.
Töfrar hans sem stjórnmála-
manns hafa haft mikii áhrif á
mig. Hann er mikill ræöumaður. 1
Bæjaralandi, þar sem hann rikir,
þræöir hann krárnar fullkomlega
öruggur en er annarsstaðar sem i
glerbúri. Ég tel hann ótimabæra
persónu og sem kanslara, full-
komlega óhæfan. Ég sé þaö á
sama hátt og leikstjóri aöalleik-
ara. Hann er óhæfur vegna eigin-
leika hans sem ekki er vænst af
kanslara.
Og hvernig er myndin
fullgerð?
VS: Hún er samsett af 16 mm.
og 35 mm. myndsegulböndum,
fréttamyndum og öörum heimild-
um i lit og svart-hvitu. Hún er
unnin I sameiningu af fjórum
mönnum meö mismunandi skap-
ferli. Og þemaö býöur ekki upp á
áferöarfallega mynd. Mér finnst
þaö gott aö myndin er ekki ein
heild, inniheldur ekki formfeg-
urö. Hún er heimild sem sjón-
myndu leyfa notkun heimilda
sinna þvi ég veit hvaö veikar þær
eru fyrir þrýstingi flokkanna. Sú
varö lika raunin. Við Eschwege
fengum þvi aðallega efni frá
erlendum sjónvarpsstöðvum.
Hvað haldið þér um
st jórnmálamanninn og
persónuna Strauss eftir
gerð myndarinnar?
SA: Ég hef aldrei hitt Strauss i
eigin persónu en fylgst náiö meö
mörgum stjórnmálamönnum,
sérstaklega Filbinger. Þeir eru
mér þaö sama og Strauss sem
hefur engin áhrif á mig sama
hvaö hann er fyndinn eöa ábúöar-
mikill. Ég hef heyrt sama sönginn
of oft til aö geta raulaö með. Ég
einblini ekki á persónuleika og
þekki ekki þessa töfra sem
Strauss eru eignaðir. Hann verö-
ur ekki dæmdur af framkomu
heldur aðeins verkum.
Siöustu árin hef ég fjallað tölu-
vert um réttarrikið og lög um
hryðjuverkamenn sem er mitt
verkefni hjá „Panorama” og orð-
iö var viö margt iskyggilegt t.d.
sértúlkun á refsilögum, atvinnu-
bönn o.s.frv. Mér er þaö ljóst aö
ef Strauss og CSU/CDU komast
til valda mun ástandið versna.
Þaö óttast ég og vona aö myndin
sýni það greinilega.
Myndi valdataka Strauss
hafa afleiðingar fyrir yður
sjálfan?
SA: Ég mun aö sjálfsögöu ekki
leggja land undir fót þó að næsti
k.anslari heiti Strauss. Svo
dramatiskt er ástandið ekki. Þaö
er hægt aö gera margt sem fr jáls-
lyndur og óflokksbundinn borgari
sem ég og er.
Alexander
Kluge
Hver er reynsla yðar af
þessari sameiginlegu kvik-
myndagerð?
AK: Samvinna er mér ekki
erfið. Slik vinnubrögö hef ég
margoft reynt, siöast viö gerö
„Þýskalands aö hausti”. En sam-
vinnan viö gerö þessarar myndar
var ólikt erfiöari, meira um
ágreining og get ég ekki endur-
tekið þetta.
Hvað hefur yður þótt
mest um, við gerð myndar-
innar?
AK: 1 fyrsta lagi samvinnan viö
Volker Schlöndorff og i ööru lagi
að rannsaka þennan sérkennilega
hóp undanvillinga, sem sækist
eftir æöstu völdum i landinu. Ég
bættist fyrst i hópinn eftir aö ég
varö aö hætta viö mynd um eitur-
efnahneyksliö i Hamborg. Siöan
viö Schlöndorff unnum saman aö
„Þýskaland aö hausti” erum viö
um margt sammála sérstaklega
hvaö snertir kvikmyndatöku.
Schlöndorff veltir ógjarnan vöng-
um, er fyrirfram á móti ákveön-
um hugmyndum, bregst sjálf-
krafa viö og lætur viöburöi
hleypidómalaust hafa áhrif á sig.
Þetta er vinnuaðferö sem maöur
býst ekki viö af leikstjóra leikinna
kvikmynda, og ég er mjög ánægö-
ur meö. Schlöndorff brýtur ekki
heilann um leikræn áhrif. Þaö
kom i ljós þegar viö kvikmynduð-
um á flokksþingi grænu flokk-
anna i Karlsruhe. Þar tókum viö
kvikmynd sem er svo sannarlega
efni i sérstaka mynd. Þaö skiptir
ekki máli hver tók hvaö og á
hvaöa hátt heldur aö kvikmynda
viöfangsefnið heiöarlega hvort
sem þaö eru Þýskalandssvip-
myndir eöa Franz Josef Strauss.
Hvaöa þættir skáldskap-
ar og veruleika koma við
sögu hjá frambjóðandan-
um?
AK: Frambjóðandinn og geröir
hans eru blákaldur veruleiki en
öll ris og hnig á ferli þessa manns
eru svo sem efni I skáldskap. Arið
1717 gaf Daniel Defoe út skáld-
sögu með sama titli. Þar lýsir
hann hinum skynsömu ensku
stjórnmálamönnum. Oftast koma
þeir fram af yfirvegun en breyt-
ast i leikara fyrir kosningar og
stjórnmálin veröa aö leiksviöi.
Okkar frambjóöandi, Strauss er
framúrskarandi leikari.
í myndinni er talað um
„notkun málsins, grunn-
melódiu". Hvað þýðir það?
AK: Frambjóöandinn syngur
grunnmelódiu Adenauers sem
hefur ekki liöið honum úr minni
siöan á sjötta áratugnum.: Hér
„Sovétrikin”, þar „hiö frjálsa
vestræna skipulag”. Strauss
skiptir heiminum i valdablokkir,
hvita og svarta sauöi, hann þekk-
ir ekki þriöja valkostinn, sem
reynist yfirleitt vera bestur.
Strauss er sambærilegur viö
Mett.ernich sem vildi á 19. öld
meö Helga bandalaginu stööva
pólitiska þróun og hverfa fimmtiu
ár aftur i timann. Sömu sögu er
aö segja um Adenauer og afleiö-
ingin varö stúdentaóeiröir og
hryöjuverk. 1 kvikmyndinni
„Frambjóöandinn” segjum viö:
Þaö sem ekki var leyst 1945 og
1949 gekk aftur 1958 og gerir
þangaö til þaö er leyst.”
Hvaða áhrif hefur Strauss
á yður?
AK: Hæfileikar hans eru van-
metnir og lika hættan sem af hon-
um stafar. Imynd hans er sett
saman af fréttamönnum i opin-
berri þjónustu og höröum and-
stæöingum. Ég hef enn áhuga á
þessum stjórnmálamanni og hef
hvað eftir annaö stungiö upp á þvi
aö gera tvær eöa þrjár myndir
um hann. Sem stjórnmálalegur
leikari stendur Strauss föstum
fótum og þaö er samræmi milli
framkomu og markmiös. Þess
vegna leiðist mér ekki þegar ég
hlusta á hann. Ég tel hann sem
stjórnmálamann koma meira viö
sögu samfélagsins og okkar tima
en aörir stjórnmálamenn sem ég
þekki. Herbert Wehner er undan-
tekning en hann tilheyrir ööru
timabili sem stjórnmálamaöur. 1
samanburöi viö Wehner er
Strauss „nútimalegri” þ.e. van-
stilltari. ,
( gb. þýddi úr Presseheft,
Filmverlag der Autoren,
Munchen 1980.)
j
Miövikudagur 20. ágúst 1980 ÞJÓÐVILJINN — StÐA 9
Ökumaður sem ekur af stað reiður, er i
uppnámi af einhverjum ástæðum, þreyttur
eða illa sofinn, eða i taugaspennu og streittur
vegna mikils álags er að öðru jöfnu margfalt
verri ökumaður en sá sem leggur af stað
léttur i geði, hress og úthvUdur úthvUdur
Guðsteinn
Þengilsson,
læknir.
Spjall um akstur
og umferð
Kannski er aö bera i bakkafull-
an lækinn aö vera aö skrifa um
umferöina. Þaö eru svo margir,
sem hafa gert þaö, og þeir eru
sjálfsagt búnir aö segja allt, sem
þarf aö segja um hana. En
kannski er heldur aldrei nógsam-
lega ritaö og rætt um þaö, hvernig
viö keyrum, aldrei nógu oft haft
orö á sjálfsögöum hlutum, svo aö
þeir sitri inn i meövitund okkar á
endanum. Eitt er vist, aö fleiri
menn láta lifiö vegna umferöar-
innar heldur en meö nokkru móti
er hægt aö sætta sig viö. Þaö er
alls ekki eölilegt aö fórnarlömbin
séu svona mörg. Þaö hlýtur aö
vera eitthvað, og þá væntanlega
fleira en eitt atriöi, sem unnt er
aö hafa áhrif á og þoka i þá átt aö
manntjóniö veröi ekki jafn gifur-
legt og aö undanförnu. Þaö er
engu likara en viö eigum i styrj-
öld viö öflugan og vel vopnaöan
óvin, slikt hefur mannfalliö veriö.
Þrir höfuöaöilar eru aö öllum
akstri: Vegurinn, sem ekiö er
eftir, bifreiöin, sem keyrö er og
ökumaöurinn, sem keyrir þessa
bifreiö eftir þessum vegi. Ef ein-
hverjum þessara aöila er áfátt,
má búast viö aö illa fari, þó aö
ökumaðurinn og ástand hans
skipti aö sjálfsögöu mestu máli.
Vist eru vegirnir oft slæmir úti
á landsbyggöinni, engum fær dul-
ist þaö. Þeir eru brettóttir, holótt-
ir, koppóttir, nibbóttir, hvörfóttir,
krókóttir og allt þetta til samans i
musmunandi hlutföllum. Þetta
kemur til af því, aö peningarnir,
sem viö greiöum til vegamála
fara i allt annað. Þeir eru af okk-
ur heimtir undir þvi yfirskini aö
þeir séu vegaskattur, en svo er
aöeins hluti þess fjár, sem fer til
veganna. Ef þeim peningum, sem
bifreiöaeigendur greiöa til rikis-
ins væri variöá tilhlýöilegan hátt,
keyröum viö allan hringveginn á
varanlegu slitlagi. Auk þess væru
þá ekki þessi dauöans vandræöi
meö Oliumöl hf., sem fjölmargar
sveitarstjórnir og ríkisstjórnir
hafa veriö i öngum sinum útaf. Þá
heföi ekki þurft aö svelta þetta
fyrirtæki af þvi aö þaö var veriö
aö piata okkur hina. Svona fer
þaö oftast, þegar rangt er haft
viö. Enn bætast viö ótaldir
milljaröar króna i beinhöröum
gjaldeyri, sem fara i ótimabært
slit á bifreiöum, er limlestast á
göröum og hrjónum malarveg-
anna, sem liggja flakandi i sárum
eftir þungaumferöina. Sá skerti
hluti, sem rennur til vegamála
hrekkur varla til aö halda á yfir-
boröinu vegum, sem eru aö
sökkva undan yfirþyrmandi
þungaflutningum. Sennilega eru
þeir einsdæmi i landi, sem I
megindráttum er strandriki, og
obbinn af þungavörum ætti að
fara sjóleiðina. Samt er eins og
allir sem eiga stóran vörubil geti
gert hann aö flutningafyrirtæki,
sem flytur vörur landshornanna
milli, og hjálpar til aö pressa
niöur þessa vesölu malar- og
moldarvegi, sem varla þola
þungann undan sjálfum sér.
Slysahættan á þessum malar-
vegum er talsvert annars eölis en
á vegum meö slitlagi, hún er fógin
I þvi, aö eitthvaö bili skyndilega i
bilnum vegna torfæröar, árekstur
verði viö aö sneiða fram hjá
verstu koppunum I veginum, eöa
vegarkantur láti undan viö mæt-
ingar. Vera má aö slysahættan i
heild sé ekki eins mikil og á betri
og beinni vegum i þéttbyli, en þaö
er kafli útaf fyrir sig og er engin
röksemd fyrir þvi, aö vegir ættu
aö vera slæmir.
Verulegu máli skiptir þaö aö
billinn sé i góöu lagi. Hann er
skoöaður einu sinni á ári meö til-
liti til öryggisbúnaöar. Mikill
áróöur er haföur i frammi um aö
menn noti ljósabúnaö réttilega
sjálfum sér og öörum til öryggis,
spenna öryggisbelti o.s.frv.
Ahersla er lögö á örugga hemla,
traustan stýrisbúnaö og góö dekk.
Oft hafa hlotist af þvi vond slys, ef
eitthvaö af þessu hefur bilaö, og
sjálfsagt hafa mörg lif týnst aö
nauösynjalausu af þvi aö hvell-
sprungiö hefur á lélegum dekkj-
um, stýriö fariö úr sambandi eöa
billinn runniö niöur bratta vegna
bilaöra hemla.
Og þá er komiö aö þvi lang-
mikilvægasta, ökumanninum
sjálfum, hvert er viðhorf hans til
umferöarinnar og hvernig hann
er yfirleitt i stakk búinn til
akstursins. ökumaður, sem ekur
af stað reiöur, er i uppnámi af
einhverjum ástæöum, þreyttur
eöa illa sofinn eöa i taugaspennu
og streittur vegna mikils álags er
aö ööru jöfnu margfalt verri öku-
maður en sá sem leggur af staö
léttur i geöi, hress og úthvildur.
Þaö gæti afstýrt mörgu slysi, ef
viö reyndum aö ná meiri hugarró
áöur en viö ræsum bllinn, ef viö
höfum oröiö fyrir geöshræringu.
En alverst af öllu er aö leggja út i
umferðina undir áhrifum vimu-
gjafa hvort heldur sem er i föstu
eöa fljótandi formi. 1 hvert skipti
sem viö hreyfum bilinn undir
áhrifum þeirra eigum viö i raun-
inni hlutdeild aö moröi. I þau
skipti sem viö sleppum viö þaö aö
valda slysi undir þeim kringum-
stæöum, er þaö gæfu okkar éöa
láni aö þakka, en ekki okkur sjálf-
um. Okkur öllum sem höfum öku-
skirteini undir höndum ætti aö
vera ljós áhættan sem viö tökum
meö þvi aö setjast ölvuð undir
stýri. Þaö er ekki til nein afsökun
fyrir þvi. Viö höfum öll hiotiö þá
fræösiu, aö hún ætti aö duga tii aö
gera okkur ljósar afleiöingarnar.
Og svo er þaö viðhorfiö til þeirra,
sem eiga sömu leiö og viö. Finnst
okkur eins og þetta fólk sé fyrir
okkur á veginum, sýnum viö þvi
ekki tillitssemi og hliörum til
fyrir þvi eöa ökum viö eins og viö
ættum veginn ein? Kannski
ryöjumst viö fram fyrir hina viö
vafasamar kringumstæöur og
leggjum allt I sölurnar, lif, heilsu
og fjármuni okkar og samferöa-
fólksins fyrir aö komast örfáar
billengdir framar á veginn.
Kannske erum við likt skapi farin
og hross eru oft i hópferð, aö viö
komumst I keppnisskap. Okkur
likar ekki aö druslan viö hliöina á
okkur fari fram úr en viljum aftur
á móti gjarnan sýna, hvaö kagg-
inn okkar getur. Af sliku háttalagi
veröa oft slys, stundum dauöa-
slys. Ef viö keyrum svona þyrft-
um viö endurþjálfun I akstri og
ögun og tamningu hjá góöum
kennara.
Ekki get ég skiliö, aö reglur um
hámarkshraöa séu neitt ómerki-
legri en aörar reglur um akstur,
en eitt er vist, aö fáar þeirra eru
brotnar jafnoft. Aö sjálfsögöu er
ég jafn sekur ef ég brýt reglu um
hámarkshraöa, þótt hægt sé aö
benda á aö fleiri geri þaö. Og auö-
vitaö er ég manna visastur til aö
fara aö brjóta fleiri reglur ef ég
brýt þessa, enda varla ástæöa tii
aö hlifa þeim fremur. Þó er þetta
regla sem er sett til aö bjarga
mannslifum, hvers vegna hef ég
hana þá ekki i heiðri? Eru
mannslifin allt i einu oröin svona
litils viröi?
Þaö hefur oft flogiö aö mér,
hvort i umferöarháttum einstakl-
ingsins birtist ekki stundum nakiö
viöhorf hans til annarra, af-
hjúpist ljósar og skýrar en undir
flestum öörum kringumstæöum.
Þar komi best I ljós viöhorf okkar
til samfélagsmála, féiagshyggja
eöa alger frumskógastefna.
Birtist þar ekki, aö ég er þegn
þjóöfélagsins, þar sem hver brýst
um annan þveran til aö ávinna
sér veraldleg gæöi og aö komast
sjálfir nær markinu? Er ekki svo
aö þessi viöleitni setji greinilega
mark sitt á hátterni okkar fjöl-
margra, og þessi viöhorf séu or-
sök þess, aö geysimörg morö hafi
verið framin i umferöinni?
Aö lokum er ástæöa til aö
minna á geigvænlega hraöan
akstur þungra ökutækja, t.d.
steypubila. ökumenn þessara
tækja hafa enga möguleika til aö
gera neins konar ráöstafanir, ef
eitthvaö skeöur á næstu 200 m.
framundana.m.k.,slikur er hraöi
þeirra meö þungt hlass oft á tiö-
um. Þá er rétt aö geta um þaö,
hve algengt þaö er aö vinnuvélar,
s.s. skurögröfur og dráttarvélar
eru á ferö eftir aöalumferöar
brautum á mestu annatimunum.
Þetta getur oröið slysavaldur,
þegar hraöskreiöari ökutæki eru
aö reyna aö komast fram úr.
Skyldi vera ómögulegt aö gera
ráöstafanir til þess, aö þessi tæki
séu flutt á milli á öörum timum
sólarhrings en þegar umferöin er
sem mest, eöa farið aö öörum
kosti um fáfarnar götur?
Hér hefur veriö reynt aö benda
á nokkrar af mögulegum orsök-
um slysa, orsakir sem vafalaust
eru flestum kunnar. En þaö er
skoðun min, aö þaö hljóti aö vera
hægt aö koma I veg fyrir mörg af
þessum slysum meö nægilega
ströngum aögeröum af hálfu lög-
gjafarvalds og framkvæmda-
valds. Hvaöa máli skipti þaö
eiginlega, þótt ég eöa einhverjir
aörir færum aö aggast yfir þvi, að
viö værum beitt hörku? Væri þaö
ekki heldur lltilmótlegt fjas, miö-
aö við hitt að þaö kynni aö bjarga
fjölda mannslifa ef umferöarmál-
um væri framfylgt af verulegri
festu?