Þjóðviljinn - 15.10.1980, Qupperneq 9

Miðvikudagur 15. október 1980. ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 9
Vilberg litli er ánægður á nýja dagheimilinu Iðuborg. Með honum á
myndinni er forstöðukona heimilisins, Guðrún Samdelsdóttir.
Guðrún Heigadóttir brá á leik með einu barnanna I Iðuborg.
Fréttamenn og borgarfulltrúar skoða útisvæðið i Iðuborg.
vegna þess að fólk sem ekki til-
heyrir „forgangshópunum” svo-
nefndu fær ekki að skrá sig á þá.
Nú er unnið að tlu ára áætlun
um uppbyggingu dagvistar-
heimila, og er sU vinna á loka-
stigi. Innra starf dagheimila
hefur llka veriö til umfjöllunar. I
fyrra var skipuö nefnd til aö gera
tillögur um úrbætur á þvi sviöi, og
hefur hún þegar skilað tveimur
tillögum, sem nú eru til athug-
unar hjá félagsmálaráði.
—ih
á dagskrá
Það er líka augljóst að sjóðakerfið
er einn helsti grundvöllur
séreignastefnunnar hér, þar sem
aðgangur að lánsfé hefur skipt
marga meira máli en launakjörin.
Húsnæðismálin í Búlgaríu
Miðvikudaginn 1. okt. s.l. var
fardagur hjá leigjendum. Þá
fluttu margir, en við öðrum blasti
5ú staöreynd köld aö ekkert húsa-
skjólvar aðhafa. Sumir voru með
vafasama leigusamninga, eða
meö öllu ólöglega og áttu þvl rétt
á að sitja áfram. Það er furðu út-
breiddur misskilningur að lögin
um húsaleigusamninga valdi
leigusölum sérstökum baga, svo
þeir losni ekki við leigjendur þótt
nauösyn beri til og eigendur þurfi
sjálfir að nota hið leigöa. I reynd
koma vandræðin yfirleitt af þvi
aöfólker aö þráast við ogneita að
fara eftir lögunum. Leigusali sem
fer að lögum um samninga,
stendur jafnan mun betur að vlgi
en hinn sem gerir þaö ekki.
Þennan dag, 1. okt., sat ég oft
og lengi við slmann að tala við
leigjendur sem hótað var útburði,
að reyna aö ná samband við for-
mann húsaleigunefndar, (sem
tókst) að reyna að ná sambandi
við formann barnaverndarráðs
(sem tókst ekki), en börn komu
þarna viö sögu, að ræða viö
starfsmann Leigjendasamtak-
anna um málin o.s.frv. Er þá ekki
borið til min blað eitt með rauð-
um titli: Sérrit Þjóöviljans um
húsnæðis- og skipulagsmál. Ég
tók við blaöinu og hugsaði sem
svo, að mikið væri nú hugulsamt
af þeim hjá Þjóðviljanum að
muna eftir þessum degi og gefa
út sérrit um þennan hrikalega
vanda margra alþýðuheimila og
einstaklinga að komast einhvers-
staðar inn, þó það kosti hálft
kaupið eða svo gott sem.
Ég fór að fletta blaöinu, meðan
ég beiö þess að hætti að vera á tali
hjá formanni Húsaleigunefndar.
Ég opnaði blaðiö á slöu 4. Alltaf
með hugann viö húsiö hljóðaði
fyrirsögnin og þar undir og ofan-
við voru myndir af sælu fólki við
hálfbyggt hús. Það sýnast ekki
vandræðin þarna, hugsaði ég og
renndi yfir lesmálið. Hann húsa-
smiður, hún kennari: Já, við
erum búin að hafa mikið gaman
af að byggja þetta hús, segja þau.
Sumarið lék við okkur. Fjöl-
skyldan hefur aldrei verið eins
mikið saman. Heildarkostnaður
áætlaður milli 60 og 70 miljónir,
en það hjálpaöi mikið til aö viö
eigum skuldlausa Ibúö fyrir,
segja þau en byggja samt,
kannski vegna ánægjunnar.
Aftar I blaðinu er viðtal við
broshýran textllhönnuö, sem
kvartar undan þvl að sérþekking
þeirrar stéttar sé lltið notuð viö
val á gluggatjöldum o.þ.h. Og þar
fyrir framan er viötal við þann
mæta mann Jón Arnarr
Einarsson innanhússhönnuö
m.m. Hann segir m.a. aöspurður:
Það sem mér hefur fundist einna
furðulegast við allar nýbyggingar
er hvað menn eru ákafir I að hafa
borðkrók, þó svo borðstofan sé
jafnvel viö hliöina á honum. Lát-
um ekki reglustikuna ráða, segir I
viðtali við þrjá arkitekta og veitti
vlst ekki af að taka þaö fram.
Þeir segjast llka setja manneskj-
ulegt umhverfi I öndvegi (hvað
annaö?) og sýnast einnig telja
þörf á aö taka þaö fram. Hér býr
samhent fólk, segir formaöur
Byggingasamvinnufélagsins
Vinnunnar. Þá eru viötöl viö tvo
trésmiðameistara. Góðir mögu-
leikar I iöninni, segir annar
meistarinn, ef við fáum skilning
stjórnvalda. Margt er þarna
fleira fróðlegt, en hvergi er
minnst einu orði á leigjendur,
ekki frekar en þeir væru alls ekki
til. Ég fletti blaöinu aftur og sjá,
ég hafði óvart flett yfir fremstu
opnuna. Þarerviötal við formann
Húsnæðismálastjórnar: Þriðja
stórátakiö er að hef jast, segir þar
og viti menn, þarinni I miðju við-
tali um nýju húsnæöislögin er
spurt: Hvað með byggingu leigu-
Ibúða? Formaðurinn svarar m.a.
„Það er alltaf viss vandi fyrir
hendi, þó það sé afgerandi vilji að
sem flestir eignist eigin Ibúðir,
enda er svo komiö að hér á landi
munu hlutfallslega fleiri búa I
eigin ibúöum, en I nokkru öðru
landi”.
Formaðurinn er ekki I vafa um
hinn afgerandi vilja. Hann hefur
llka kannað þessi mál I öðrum
löndum og fundið fáar hliðstæöur;
þó var ein ekki fjarri hugsun for-
mannsins. Og hver var hún? Ekki
var þaö I sjálfu fööurlandi
kapitalismans Bandarikjunum
Norður Ameríku. í Vestur
Evrópu finnst heldur ekki slíkur
afgerandi vilji, ekki einu sinni i
Bretlandi, þrátt fyrir hina nýju
stefnu ihaldsmanna undir stjórn
Margret Thatcher. Nei, næstir
okkur eru Búlgarir, segir for-
maöurinn. Þar er líka afgerandi
vilji. Það var og, sagði kerlingin
og sagöi svo ekki meira þann dag-
inn. Þótt ritstjórn Þjóðviljans sé
oft viljugri að fræöa okkur um
aörar þjóðir en ástand mála hér
hjá okkur, (stundum dettur
manni I hug að blaöiö sé kannski
gefiö út i öðrum heimi) þá hefur
nú veriö fremur hljótt um þetta
Balkanrfki, þvl miöur, og hvernig
sem á þvl stendur, en vonandi
rætist nú úr þvl fyrst það virðist
hafa tekiö við hlutverki fyrir-
myndarrikisins af öörum stærri
og þekktari.
Jæja, þaö var nú samt sem áður
gott aö blaðið skyldi þó muna eftir
þessari fáséðu tegund, leigjend-
unum (um 20% af þjóðinni til-
heyrir sortinni, samkvæmt opin-
berum plöggum), þrátt fyrir hinn
afgerandi vilja. Þó er engu likara
en aö hrikalegur húsnæðisvand-
inn komi þessu blaði andskotann
ekki við. Hvernig stendur á þvi?
Fylgist málgagn verkalýös og
sósialisma ekkert með kjörum
alþýðu? Er þaö kannski gefið út á
gervihnetti?
Fróðlegt heföi þó verið að heyra
eitthvað um deilurnar á Bretlandi
milli rlkisstjórnar íhaldsflokks-
ins annarsvegar, sem vill selja
leigulbúðirnar og gera helst
hvern mann aö húseiganda og
hafa aðeins neyöarúrræöi fyrir
„aumingja” (kannast nokkur viö
stefnuna?) og hins vegar Verka-
mannaflokksins sem barist hefur
hart gegn þessari stefnu. Hefur
m.a. Denis Healey verið einn
helsti talsmaður flokksins I þess-
um málum og lagt sérstaka
áherslu á hinn mannlega þátt
málsins, eins og hann kallar það,
auk hinna efnahagslegu raka.
Hann segir að hin nýja stefna
Ihaldsmanna brengli gildismat og
verði til þess að fólk.dæmist eftir
eignum fremur en mannkostum.
(Hvernig skyldi það vera I
Búlgarlu?) Hin efnahagslegu rök
koma og vlða við og varða m.a.
nýtingu húsnæðis og'þess fjár-
magns sem til þess er varið. Ahrif-
má m.a. sjá I þeim kjarasamn-
ingum sem unniö er nú aö og I
hinum nýgerðu kjarasamningum
opinberra starfsmanna. Ein-
hverntíma heföi nú komið til
verkfalls fyrr en þetta, sagöi karl
einn um daginn og trúlega er það.
Sumir halda að verkalýðsforyst-
an sé bara svona hæggeng og
Ihaldssöm. Ég hef þó fyrir satt að
víða sé „forystan” haröasta aflið
I hreyfingunni. Hver er ástæðan
þá? Hún er einfaldlega sú aö fátt
eru „launþegar” jafn drullu-
hræddir við og slna eigin kjara-
baráttu. Bara það verði ekki
verkfall, er kveinað I hverri átt.
Hversvegna? Vegna þess að
einkaeignarstefnan er búin að
flækja svo margt fólk I alls kyns
fjárskuldbindingum, og allt i voða
ef stoppað er einn dag, hvað þá
meir. Til eru þeir sem myndu
fremur kjósa aö vinna á dag-
vinnukaupi allan sólarhringinn
heldur en stoppa, til þess að reyna
að halda I Ibúðarholuna, bllinn
eða sófasettið, eða hvað það nú
er. Auk hinna stóru banka,
standa á bakvlð þetta einir 90 aör-
ir meö jafnmörgum bankastjór-
um og kallast llfeyrissjóðir.
(Félag bankastjóra yrði með fjöl-
mennari stéttarfélögum). Þqir
eru sagðir til aö tryggja fólki elli-
laun, enda borgi það i þá alla
starfsævi sina. 1 sannleika hafa
þeir þó fyrst og fremst verið lána-
stofnanir, sem hafa skattlagt fólk
tilaönáaftur þvl fésem lánþiggj-
endur verðbólgusamfélagsíns
greiddu ekki til baka. Vitaskuld
væri miklu hagstæðara fyrir
fólkið að fá bara hærri upphæð frá
Tryggingastofnun, enda vandséð
hver hagur fólki er aö tvöföldu
ellillfeyriskerfi.
Verkalýðsfélögin ráða heldur
ekki þessum sjóðum; það gera at-
vinnurekendur að hálfu eða meir.
Það er llka augljóst aö sjóöakerf-
ið er einn helsti grundvöllur sér-
greinarstefnunnar hér, þar sem
aðgangur að lánsfé hefur skipt
marga meira máli en launakjör-
in. Þegar svo kemur verðtrygg-
ing ibúöalána ásamt háum vöxt-
um og verðbólgu á hástigi, ásamt
svipaðri stefnu I húsnæðismálum,
verður til þetta alvarlega ástand
sem nú rikir. Séreignarstefnan er
svo helsti grundvöllur láglauna-
stefnunnar hér. Sameiginlega
gera þessar stefnur kjara-
baráttuna allt að þvl óvirka. En
hvernig skyldi þetta annars vera I
Búlgaríu? Ætli þeir séu t.d. búnir
að leysa borökrókavandmáliö?
Það væri gaman að frétta eitt-
hvaö af þvl. Og nú hringdi slminn
hjá formanni Húsaleigunefndar.
4. okt. 1980
Jón frá Pálmholti.