Þjóðviljinn - 29.11.1980, Qupperneq 6

6 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Helgin 29. — 30. nóvember 1980.
UOOVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýds-
hreyfingar og þjódfrelsis
Ctgefandi: 0 gáfufélag Þjóbviljans.
Framkvæmdastjóri: Eióur Bergmann.
Ritstjórar: Arni Bergmann, Einar Karl Haraldsson, Kjartan
Ó’.'fsson.
Augiýsingastjóri: Þorgeir ólafsson.
Umsjónarmaóur sunnudagsblaós: Guöjón Friörikssoi'.
Afgreiðslustjóri: Valþór Hlööversson.
Blaöamenn: Alfheiöur Ingadóttir, Einar Orn Stefánsson, Ingi-
björg Haraldsdóttir, Kristín Astgeirsdóttir, Magnús H. Gislason,
Sigurdór Sigurdórsson.
lþrótlafréttamaður: Ingólfur Hannesson.
Ctlit og hönnun: Guöjón Sveinbjörnsson, Sævar Guðbjörnsson.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Gunnar Elisson.
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elias Mar.
Safnvöröur: Eyjólfur Arnason.
Auglýsingar: Svanhildur Bjarnadóttir.
Skrifstofa: Guðrún Guövaröardóttir, Jóhannes Haröarson.
Afgreiösla: Kristin Pétursdóttir, Bára Halldórsdóttir,
Bára Siguröardóttir.
Srmavarsla: Olöf Halldórsdóttir, Sigriöur Kristjánsdóttir.
Bflstjóri: Sigrún Báröardóttir.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir,
Karen Jónsdóttir.
Utkeyrsla, afgreiösla og auglýsingar: Siöumúla 6,
Reykjavik, simi 8 13 33.
Prentun: Blaöaprent hf.
Lýðrœðið
og boðorð Móse
• Ósköp fékk nú f rambjóðandi ,,lýðræðisaf lanna" lítið
fylgi við forsetakjör á þingi Alþýðusambands Islands,
— innan við þriðjung atkvæða.
• Þvílíktáfall fyrir lýðræðið í landinu, eða hvað! Það
er eins og hávaðinn í málflutningi frambjóðanda
,,lýðræðisaflanna" hafi ekki náð eyrum manna. Máske
hefði verið heppilegra að játa lýðræðinu ást sína á svo-
lítið lægri nótum.
• Við forsetakjörið á Alþýðusambandsþingi fékk Ás-
mundur Stefánsson meira en helmingi fleiri atkvæði en
Karvel Pálmason og var kjörinn forseti A.S.Í.
• Þjóðviljinn fagnar kjöri Ásmundar og býður hann
velkominn í sæti forseta A.S.Í. Með störfum sínum hefur
hann áunnið sér víðtækt traust innan verkalýðssamtak-
anna. Það traust kemur fram i forsetakjörinu nú.
• Undanfarna daga haf a Morgunblaðið og leif arnar af
Alþýðublaðinu lagt ofurkapp á að telja fulltrúum á
Alþýðusambandsþingi trú um að enginn ,,sannur
lýðræðissinni" gæti verið þekktur fyrir að styðja svo
vafasaman mann sem Ásmund til forsætis í Alþýðusam-
bandinu-.
• Tökum sýnishorn úr ritstjórnargrein í Morgun-
blaðinu þann 15. ndv.: — „Ásmundur Stefánsson er úr
hinni nýju stétt í Alþýðubandalaginu, sem sumir kalla
yfirstéttarkommúnista, aðrir stofukommúnista og
stundum er þessi hópur kallaður „gáf umannahópurinn"
innan Alþýðubandalagsins"!
• I forystugrein Morgunblaðsins þann 22. nóv. er stað-
hæft að það séu Lúðvík Jósepsson og Ólafur Ragnar
Grímsson sem leggi Ásmundi Stefánssyni til línuna til að
dansa eftir á Alþýðusambandsþingi. Og daginn eftir,
þann 23. nóv., daginn áður en Alþýðusambandsþingið
hófst, þá kemur Pétur Sigurðsson alþingismaður, einn
nánasti vopnabróðir Geirs Hallgrimssonar, fram i
Morgunblaði iu og lýsir því hátiðlega yf ir að Ásmundur
Stefánsson hlýði forystu Alþýðubandalagsins í einu og
öllu! Minna mátti það ekki vera. En fulltrúar á Alþýðu-
sambandsþingi hlustuðu ekki á Morgunblaðið, því síður á
Alþýðublaðið, og þeir heyrðu víst ekki í Karvel.
• Sjaldan hefur alþingismaður farið svo háðulega för
á Alþýðusambandsþing sem Karvel Pálmason að þessu
sinni,og aldrei fyrr hefur hlutur Alþýðuflokksins verið
jafn aumur á þeim vettvangi sem nú.
• Karvel Pálmason átti í forsæti Alþýðusambandsins
að verða einingartákn nýrrar Viðreisnar á vegum Geirs
Hallgrímssonar og lagsbræðranna í Alþýðuflokknum.
9 Karvel Pálmason var frambjóðandi „vanmefakrat-
anna", sem Vilmundur Gylfason kallar svo, satt er það.
En hann var ekki síður frambjóðandi Geirs Hallgríms-
sonar og Péturs Sigurðssonar, Morgunblaðsins og Visis.
Hann var einingartákn allra þeirra sem dreymir um
nýja Viðreisn Sjálfstæðisf lokksins og Alþýðuf lokksins og
lipra „verkalýðsleiðtoga" á hennar snærum.
• Samt fór sem fór. Fylgið var innan við þriðjung á
Alþýðusambandsþingi. Ekki batnar heimilisbölið hjá
Geir Hallgrímssyni eða Vilmundi við þessi ósköp.
• Þótt f lestir séu farnir að ryðga í Helgakveri, þá má
vera að fulltrúar á Alþýðusambandsþingi hafi minnst
Móseboðorða þegar hengja átti lýðræðisorðuna á Karvel
Pálmason.
^ Annað boðorðið hljóðar svo: — Þú skalt ekki leggja
nafn Drottins guðs þíns við hégóma.
#Sennilega verður bið á því að þeir Viðreisnarkumpán-
ar rif ji upp lýðræðissönginn á nýjan leik innan verka-
lýðssamtakanna, svo falskur og umkomulaus er sá hái
tónn frá slíkum kór.
• Þjóðviljinn fagnar sterkri faglegri einingu við kjör
miðstjórnar A.S. í., en vel hefði reyndar mátt stugga við
svo sem einum „vanmetakrata" til að tryggja a.m.k.
óbreyttan hlut kvenna í miðstjórninni.
• Björn Jónsson var kjörinn forseti Alþýðusambandsins
fyrir f jórum árum. Vegna heilsubrests hefur hann ekki
getað sinnt störfum að undanförnu. Þjóðviljinn tekur
undir þakkir Alþýðusambandsþings til hans fyrir vel
unnin störf á liðnum árum. Fáa syni hef ur íslensk verka-
lýðshreyf ing átt betri. Og Snorra Jónssyni, sem nú hættir
sem starfandi foreti Alþýðusambandins, þakkar Þjóð-
viljinn allt hans mikla starf fyrir verkalýðssamtökin í
nær hálfa öld.
k.
* úr aimanak ínu
Dagvistunarmálin voru mál
málanna I hitteölyrra. Þá voru
starfandi dagvistunarsamtök,
sem söfnuöu tfuþúsund undir-
skriftum og héldu herskáa fundi
undir kjöroröinu ,,Næg og göð
dagheimili fyrir öii börn”. Þá
var Hka farin kröfuganga og
sungiö: „Viö viljum betri
barnaheimiii... þar sem ailt er
fullt af föstrum og fjarska
margt að hugsa um...”
Þessi barátta lognaöist útaf —
málið sennilega „kjaftað i hel”
einsog svo mörg önnur göð mál.
Ekki væri þó rétt að segja að
árangur baráttunnar hafi eng-
inn verið. Nokkur ný dagheimili
hafa veriðopnuð meö viöhöfn og
mörg íleiri eru i sjönmáli. For-
eldrafélög hafa verið stofnuð á
mörgum dagheimilum Reykja-
vikur. Nefnd á vegum Félags-
málaráðs hefur kannað innra
starf dagheimilanna og verða
niðurstöðurnar vonandi kynntar
almenningi. Biðlistarnir hafa
veriðopnaðir, þannig að nú geta
hjón og sambýlisfólk sótt um
dagheimilispláss, og er gert ráð
fyrir að 10% alira plássa fari til
þess fólks, en það skal greiða
helmingi hærra gjald fyrir börn
sin en einstæðir íöreldrar og
námsmenn gera. Borgarstjórn
hefur eytt talsverðnm tima i að
ræða dagvistunarmálin. Svona
mætti lengi telja.
Er þá ekki allt i himnalagi?
Skriður á málinu og bjartari tiö
i vændum? Svo kann að virðast
við fyrstu sýn, en mig langar til
að rýna svolitið i sumt af þvi
sem verið er að gera. 1 l'yrsta
lagi þetta með „opnun
biðlistanna”.
Það er alkunn staðreynd, að i
Reykjavik eru hvergi nærri nógu
mörg dagvistarrými íyrir öll
börn. Þau eru ekki einu sinni
nógu mörg íyrir börn „forrétt-
indahópanna”, námsmanna og
einstæðra foreldra. Vandi þess
hefur að nokkru verið leystur
með „dagmömmukerfinu” svo-
kallaða, sem er að sjálfsögðu
einungis bráðabirgðalausn og
verður aldrei annað, þrátt fyrir
mjög jákvæð vinnubrögð
borgaryfirvalda i sambandi við
eftirlitogmenntun dagmamma.
Nú á að fara að klipa 10% af
þessum ónógu dagvistarrýmum
og veita börnum hjóna og
sambýlisfólks aðgang. Kristin
S. Kvaran, formaöur Fóstur-
félagsins, benti á það i blaða-
grein fyrir skömmu, að þessi
opnun kæmi einungis tekju-
háum foreldrum að gagni,
vegna þess tvöfalda gjalds sem
þeim er gert að greiða, sem er
nú kr. 100.000.- fyrir hvert
barn. Þetta er þó mun ódýrara
en vistun hjá dagmömmu. Af
þessu ætti að vera ljóst, að kon-
ur sem eru giftar eöa i sambúö
og eiga börn á forskólaaldri eiga
i rauninni ekki um neitt að
veija, þær veröa að vera heima,
nema þær eða menn þeirra séu i
hæstu tekjuflokkum.
10%-opnunin leysir ekki þetta
vandamál. En fleiri hliðar eru á
málinu. Með þvi aðopna biðlist-
ana má ætla að aðveldara verði
að gera sér grein fyrir raun-
verulegri þörf Reykvikinga á
dagvistarrýmum. Hingað til
hefur ekki verið tekið við
umsóknum frá öörum en
einstæðum foreldrum og náms-
mönnum, og þvi hefur enginn
vitað hver þörfin i raun og veru
er. En hér kemur aftur babb i
bátinn, vegna tvöfalda gjalds-
ins. Hætt er við að einmitt beim
sem mesta þörfina hafa hrjósi
hugur við að senda inn umsókn
þegar gjaldið er svona hátt.
Ein helsta röksemdin fyrir
opnun biðlista er sú, að æskilegt
sé að blanda hópana betur á
dagheimilunum. Margir virðast
hafa af þvi þungar áhyggjur að
dagheimilisbörn kynnist aldrei
börnum frá þeim heimilum sem
þeir kalla „venjuleg” — þar séu
allir frá „óvenjulegum” heimil-
um einstæðra foreldra eða
námsmanna. Mér finnst þetta
bera keim af tilbúnu vandamáli.
Það fólk sem mest talar um
þetta virðist ekki hafa neinar
áhyggjur af aumingja börnun-
um i einbýlishúsahverfunurn,
sem aldrei kynnast börnum frá
fátækari heimilum. Fá þau ekki
„skerta mynd af þjóðíélaginu”?
Ég veit satt að segja ekki
hvort „opnunin” verður til að
leysa neinn vanda. Mér sýnist
hún aðeins verða til þess að
lengja enn biðtimann hjá
einstæðum foreldrum og náms-
mönnum. Væri ekki nær að
leggja meiri áherslu á að fjölga
dagheimilum, mennta fleiri
fóstrur og bæta kjör starfsfólks
og vinnuaðstöðu? Þarf ekki að
stefna markvisst að þvi að dag-
heimili fyrir forskólabörn verði
rekin á sama grundvelli og skól-
arnir, að þau verði sjálfsögð og
ókeypis fyrir öll böri,?
Einsog ég sagði áðan hefur
innra starf dagheimilanna verið
i athugun aö undanförnu, og er
Ingibjörg
Haraldsdóttir
skrifar
það sannarlega þarft og tima-
bært framtak, sem spennandi
verður að fregna nánar af.
Foreldrafélögin, sem hafa
sprottið upp á siðustu tveimur
árum, eru bráðnauðsynlegur
þáttur i starfi dagheimilanna.
Markmið þeirra er að sjálf-
sögðu að efla samstarf foreldra
og starfsfólks dagvistunarstofn-
ana, brúa bilið milli stofnunar
ogheimilis. Til þess að það tak-
ist þarf frumkvæðið að stofnun
foreldrafélaganna að koma frá
foreldrunum sjálfum, en stuðn-
ingur og velvild starfsfólksins
verður að vera fyrir hendi.
Báðum þessum skilyrðum er
fullnægt i þvi foreldrafélagi sem
ég er starfandi i, en en'gu aö sið-
ur eru ýmis ljón á veginum.
Fundasókn er léleg og þeir
foreldrar sem i upphafi voru
fullir af áhuga missa
óhjákvæmilega móðinn þegar
undirtektir eru svo dræmar.
Þetta hygg ég að sé reynsla
margra, og þarf reyndar ekki
foreldrafélög til. Aðalástæðan
fyrir dræmri þátttökú foreldra
er auðvitað ekki sú, aö þeir séu
áhugalausir um uppeldi barna
sinna. Það er kannski ekki við
þvi að búast að einstæð móðir,
sem vinnur fullan vinnudag
utan heimilis og þarf þar aö
auki að annast barn sitt og
heimili, hafi þrek til að mæta á
fund eftir kvöldmat — og það er
heldur ekki vist að hún eigi kost
á pössun fyrir barnið.
Foreldrafélögin þurfa að
sjálfsögðu aö taka mið af þess-
um aðstæöum þegar þau skipu-
leggja starf sitt. Það þýðir
ekkert að láta sig dreyma um
ljölmenna fundi, enda er margt
hægt aðgera öðruvisi. Við feng-
um td. þá frábæru hugmynd um
daginn að leita til bókmennta-
fræðings og fá hann til að koma
og tala um barnabækur. 15—20
manns mættu, og var sá hópur
alveg mátulega stór til þess að
umræður urðu hinar íjörleg-
ustu. Þegar upp var staðið
höfðum við fræðst mikið um
ástandið i barnabókmenntunum
og jaínframt höföum við kynnst
hver annarri betur. Kannski
koma fleiri á næsta fund. Það er
erfitt aðhrinda þessu af stað, en
þeir timar hljóta að koma að
foreldrafélögin verði sjálf-
sagður þáttur i starfi dag-
heimilanna.