Þjóðviljinn - 13.12.1980, Qupperneq 6

6 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Helgin 13. — 14. desember 1980
MOOVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkallýðs-
hreyfingar og þjódfrelsis
(Jtgefandi: 0 gáfufélag Þjóöviljans.
Framkvæmdastjóri: Eiöur Bergmann.
Ritstjórar: Arni Bergmann, Einar Karl Haraldsson, Kjartan
O’c'fsson.
Auglýsingastjóri: Þorgeir Olafsson.
Umsjónarmaöur sunnudagsblaös: Guöjón Friörikssoi'.
Afgreiöslustjóri: Valþór Hlöðversson.
Blaöamenn: Alfheiöur Ingadóttir, Einar Orn Stefánsson, Ingi-
björg Haraldsdóttir, Kristln Astgeirsdóttir, Magnús H. Glslason,
Sigurdór Sigurdórsson.
tþróttafréttamaöur: Ingólfur Hannesson.
Útlit og hönnun: Guöjón Sveinbjörnsson, Sævar Guöbjörnsson.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Gunnar Elisson.
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elias Mar.
Safnvöröur: Eyjólfur Arnason.
Auglýsingar: Svanhildur Bjarnadóttir.
Skrifstofa: Guörún Guövaröardóttir, Jóhannes Haröarson.
Afgreiösla: Kristln Pétursdóttir, Bára Halldórsdóttir,
Bára Siguröardóttir.
S'mavarsla: Ólöf Halldórsdóttir, Sigriöur Kristjánsdóttir.
BHstjóri: Sigrún Bárðardóttir.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir,
Karen Jónsdóttir.
Útkeyrsla, afgreiösla og auglýsingar: Siöumúla 6,
Reykjavlk, slmi 8 13 33.
Prentun: Blaöaprent hf.
Gestur var ég, og þér
hýstuð mig ekki
• Stundum er sagt að maðurinn sé æðsta skepna jarðar-
innar, og víst má það til sanns vegar færa sé umvitsmuni
spurt.
• En hvers virði eru vitsmunir án mannúðar?
Hvers virði eru hæstu gáfnapróf án réttlætis?
— Einskis virði.
• Hvar er maður án mannúðar? — Fyrirlitlegasta
skepna jarðarinnar.
• AAættum við frábiðja okkur það vit sem ekki spyr um
réttlæti?
• AAættum við stilla í hóf því valdi, sem ekki spyr um
mannúð?
• AAargir kalla sig kristna á landi hér, sumir e.t.v. með
réttu, en á harla breytilegum forsendum. Trúarbrögð
eru eitt, siðaskoðun annað. Kristnir menn eiga engan
einkarétt á mannúðlegri siðaskoðun, en ýmsir úr þeirra
hópi telja sterka réttlætiskennd og falslausa mannúð
. aðal hvers kristins manns. Þá er vel.
• — En nú er hrópað: — Krossfestum manninn. Kross-
festum hann.
• I f undarsamþykktum ólíklegustu aðila, í lesendadálk-
um f lestra dagbíaðanna og í blaðagreinum birtist hroka-
fullur lýður, sem þykist ekki geta unnað sér hvíldar yf ir
jóladagana, nema íslensk stjórnvöld grípi langhrakinn
erlendan f lóttamann, sem ekkert hef ur til saka unnið og
fleygi honum fyrir böðla sína.
#Við segjum ekkert til saka unnið, — því það að neita
herþjónustu er engin sök að íslenskum lögum, og fráleitt
með öllu að t.d. rússneskum flóttamanni, sem neitað
hefði að gegna herþjónustu væri úthýst hér.
• Það er vanvirða við hin alþjóðlegu mannúðarsamtök
Amnesty International að úthýsa manni sem þau hafa
lýst samviskufanga. Samkvæmt íslenskum lögum er
samviskufangi saklaus, svo einfalt er það.
#— Það er tímabært að á Alþingi (slendinga verði látið
á það reyna, hvort nægilega marga þingmenn rámi ekki
eitthvað enn í orð mannssonarins sem nefndur er kon-
ungur í 25. kaf la AAattheusarguðspjallsen þar eru honum
lögð þessi orð í munn:
„Farið frá mér, þér bölvaðir, í eilífa eldinn, sem fyrir-
búinn er djöf linum og englum hans. Því að ég var hungr-
aður og þér gáf uð mér ekki aðeta: ég var þyrstur, og þér
gáf uð mér ekki að drekka, ég var gestur, og þér hýstuð
mig ekki; nakinn og þér klædduð mig ekki; sjúkur og í
fangelsi, og þér vitjuðuð mín ekki.
• Þá munu og þeir (sem talað er til) svara og segja:
Herra, hvenær sáum við þig hungraðan eða þyrstar. eða
gesteða nakinn eða sjúkan eða í fangelsi og hjúkruðum
þér eigi? Þá mun hann svara þeim og segja: Sannlega
segi ég yður: Svo framarlega sem þér hafið ekki gjört
þetta einum þessara minna minnstu bræðra, þá hafið þér
ekki heldur gjört mér það."
• Vel má vera að ýmsir þeir sem kalla sig kristna telji
sér ekki koma þessi lexía við. Þeir haf i annað bréf upp á
sinn kristindóm. Aðrir eru máske slíkt nútimafólk á
markaðstorgi kaupgleðinnar að þeir skilja ekki svo
gömul orð.
• Hér verða það verkin ein sem tala, og þau munu tala
skýru máli um þann hug sem inni býr. Þögnin talar líka
stundum hæst.
• Víst geta stjórnmálaskoðanir valdið hörðum ágrein-
ingi og erfiðum deilum. Lengi er þó kallfæri milli
manna. Hitt er verra ef menn greinir hér á um einföld-
ustu siðaskoðanir, um það hvort samviskufangar heims-
ins séu sekir eða saklausir, um það hvort krefja eigi
flóttamann sem Amnesty International hefur lýst sam-
viskufanga um passa og skilríki, áður en beini sé látinn í
té.
• Svo vill til að dómsmálaráðherra Islands er líka
kirkjumálaráðherra. Víst eru Grágás, Jónsbók og aðrar
lagaskruddur merkilegar bækur, en skyldi ekki vera
alveg jafn hollt að fletta upp í þeirri gömlu biblíu úr
AAiðjaðarhafsbotnum, þegar siðræn vandamál ber að
höndum.
• Lögurn er einfalt að breyta. Það getur Alþingi gert
strax á morgun, en mannúðleg siðaskoðun verður ekki
upprætt með handauppréttingueðaeinu valdsmannslegu
pennastriki.
• [ máli Patrick Gervasoni, hins franska flóttamanns
liggur við slysi. Því slysi er enn hægt að forða ef nógu
margir taka höndum saman um að hindra smánina.
k.
# úr aimanakínu
t hvert skipti sem ég þýt út á
Seltjarnarnes á kvöldin og um
helgar bölva ég reykviskum
verslunum I hljóöi og hátt og
dauösé eftir bensinlitrunum,
sem ég annars hugsa ekki of
mikið um. Ef ekki væru þessar
tvær verslanir á Seltjarnarnes-
inu og reyndar nokkrar aðrar i
nágrannasveitarfélögunum yrði
maður að neita sér um að taka á
móti óvæntum gestum i mat um
helgar og glápa inn i galtóman
iskápinn á kvöldin, þvi ég er ein
af þeim sem gef mér ekki tfma
til að fara út I búð á hverjum
degi og ég er lika ein af þeim
sem ekki á frystikistu. En skyldi
ég vera sú eina?
Meirihluti reykviska kvénna
vinnur úti og stór hluti þeirra
allan daginn. Tíminn til þess að
kaupa inn er þvi litill og venju-
lega er það gert f næstu búð á
hlaupum I hádeginu eða milli
klukkan fimm og sex þegar allt
er brjálað i bænum og margar
þurfa á sama ti'ma að sækja
krakkana á dagheimilin. Maður
kemst ekki nema i eina búð og
auðvitaö er ekki allt sem maður
ætlaði að kaupa til þar.
Afleiðingin, maður gefur sér
betri tima og fer út á Nes um
helgar. Og þaö er ekki bara
einstaka Reykvikingur sem not-
færir sér þessa þjónustu, — öll
kvöld og alla laugardaga og
sunnudaga eru báöar verslan-
irnar á Nesinu sneisafullar af
fólki sem svo sannarlega kann
að meta þessa þjónustu og sýnir
það að full þörf er fyrir breyt-
ingará verslunarháttum i borg-
inni. En þetta á ekki aðeins við
um kjörbúðirnar þar sem
maður kaupir hiö daglega
brauð. Hvernig fara menn að
þegar þeir ætla að kaupa eitt-
hvað dýrara eins og heimilis-
tæki, húsgögn, teppi eða bara
fatnað?
Það er sama sagan. Annað
hvort er að nota matartimann á
hlaupum eða hreinlega stelast
úr vinnunni. Það er ekkert grin
að ætla sér að fjárfesta t.d. i
þvottavél eða gólfteppi með
þeim hætti. Og vilji hjón eða
fjölskyldur fara saman i slika
leiðangra verður málið flókn-
ara. Þviþá þurfa tveir a.m.k. að
stelast úr vinnu á sama tima,
ogþvi eroft erfitt að koma heim
og saman. Afleiöingin er að
menn gera verri kaup, kaupa
dýrar en nauðsynlegt er og a-u
svo kanski sáróánægðir með
kaupin.
t þessu hraða og vinnuglaða
samfélagi okkar er nefnilega
enginntimi til þess aö undirbúa
verslun, fara á milli verslana,
bera saman verð vörunnar og
gæði og ráðgast viö aðra um
málin. Maður kaupir ekkert
fyrr en á sfðustu stundu og þá
það sem til er, verðið lætur
maður liggja milli hluta og
huggar sig við að það verður
áreiöanlega tvöfalt hærra á
morgun.
Astæðan fyrir þessum hug-
leiðingum minum er sú að nú
fyrir skömmu skilaði loksins af
sér nefnd, sem borgarstjorn
skipaði fyrir tveimur árum til
þess að endurskoða reglugerð
um opnunartima verslana I
Reykjavlk. Hafi fleirum verið
farið eins og mér, að vopast
eftir tillögum um rýmkaðan
verslunartima og breytingum
til batnaöar, verð ég að hryggja
þá sömu með þvi aö svo er ekki.
Ég sé ekki annaðen tilíögurnar
gangi Ut á þrengingu á nUgild-
Skyldi
ég
vera
sú
eina?
andi reglugerð þó viss smuga sé
opnuð fyrir kynningarverslun á
laugardögum. Ekki orð um það
sem ég heði gjarnan viljað sjá,
en það er „langur laugardagur”
einu sinni i mánuði, þar sem
allar verslanir væru opnar likt
og I jólaösinni, en einn eftirmið-
dagur i viku lokaður á móti.
Reglugerðin sem nú er i gildi
er frá 1971. Þar segir aö versl-
anirmegi vera opnar frá kl. 8-18
virka dag^á laugardögum til kl.
12 og á þriðjudögum og föstu-
dögum til kl. 22. Reglugerðin
leyfir sem sé 11 tima utan
venjulegs verslunartima, þar af
þrjá á laugardögum. NU vita
allir aö fæstir kaupmenn hafa
notfært sér þennantlma tilfulls,
sumir hafa t.d. opiö á laugar-
dögum vissan hluta ársins,
aðrir aldrei. Einstaka kaup-
menn hafa opið til kl. 22 á föstu-
dögum, flesUr aðeins til kl. 19 en
éghef þaö fyrir satt aö einungis
einn kaupmaður I bænum,— sá á
horninu hjá mér, — hafi opið á
þriðjudagskvöldum. Frá þvi
hefur nefnilega verið gengið i
samningum verslunarmanna og
kaupmanna að ekki yröi opið á
þriðjudagskvöldum og ekki á
la uga rdagsm orgnum yfir
sumarleyfistima verslunar-
manna.
1 nefnd borgarinnar voru þrir
borgarfulltrúar, fulltrúi, versl-
unarmannafélags Reykjavikur,
fulltrUi Kaupmannasamtak-
anna, fulltrúi HUsmæðrafélags
Reykjavikur og fulltrUi Neyt-
endasamtakanna. Tillögurnar
voru samþykktar að fulltrúa
Ney tendasamtakanna fjar-
stöddum og með hjásetu
borgarfulltrúa Sjálfstæðis-
flokksins, sem vill gefa versl-
unartimann „frjálsan”. Til-
lögur nefndarinnar gera ráö
fyrir að almennur verslunar-
timi sé eins og nU er frá kl. 8-18
virka daga en þar aö auki sé
heimilt að hafa verslanir opnar
allt að átta tima i' viku hverri en
aðeins má nota þá heimild tvo
daga i viku, laugardagurinn
annar þeirra, og auglýsa á
áberandi staö hvaða timar eru
notaðir. Þetta þýðir að kaup-
maður sem vill hafa opiö á
laugardögum kl. 9-12 á fimm
tima eftir af aukakvótanum og
getur engan veginn notfært sér
þá alla. Hann kemst næst þvi
með þvi aö hafa opið til kl. 22
eitthvert kvöld vikunnar,
þ.e.a.s. fjóra tima til viöbótar.
Kaupmaður sem vill hafa opið
tilkl. 12 á laugardögum og til kl
19 á föstudöum getur aðeins
notaðfjóra tíma af þessum átta,
hann má ekki nota hina, o.s.frv.
Kaupmaðurinn á horninu hjá
mér verður að loka á þriðju-
dagskvöldum ef hann vill hafa
opið á laugardögum og föstu-
dögum.
Hér er þvi um verulega
þrengingu að ræða frá nUgild-
andi reglugerð en þaö vilja
nefndarmenn ekki fallast á.
Þeir álita nefnilega að hér sé
um rýmkun að ræða og segja að
ef kaupmenn noti reglumar
skynsamlega og hugsi um eigin
hag og neytandans, þá geti svo
fariðað einhver verslun verði
opin öll kvöld vikunnar, mat
vöruverslanir jafnt sem sér-
verslanir. Ég á nú eftir að sjá
kaupmenn setjast niður og
skipta bænum á milli sín til að
tryggja slika þjónustu við neyt-
endur og ég spái þvi að þessar
nýju reglur ef samþykktar
veröa muni ganga af ,,kaup-
manninum á horninu” dauðum
og viðverðum að spana út á Nes
eftir sem áður. Og hvaða gagn
væri svo sem i þvi ef ein hús-
gagnaverslun hefði opið á
mánudagskvöldum, ein barna-
fataverslun á þriðjudagskvöld-
um o.s.frv. Hvernig væri hægt
að bera saman verð og vöruval
með þeim hætti? Og tillögur
nefndarinnar um smugu á
laugardögum, þ.e. aö sækja
megi um leyfi til sérstakrar
nefndar um aðhafa opiðtil kl. 16
á laugardögum, eru sama
marki brenndar, — aðeins er
gert ráð fyrir að gefa megi 1—2
verslurium i sömu grein leyfi
sama laugardaginn!
En hverjar eru svo mótbár-
urnar gegn rýmri opn-
unartima?
Þeir sem eru harðastir and-'
stæöingar lengri verslunartima
eru fulltrúar Verslunarmanna-
félags Reykjavikur, og hafa
þeir nokkuð til sins máls þegar
þeir benda á óhóflega vinnu-
þrælkun sem slikt gæti leitt yfir
verslunarmenn. Segjast þeir
óttast aö samningar verði
umvörpum brotnir á verslunar-
fólki og fyrstu viðbrögð þeirra i
markumræddri nefnd var að
neita öllum breytingum og
núgildandi reglugerð. Og lengra
en ofanskráð varö ekki komist,
segja borgarfulltrúar.
A fimmtudaginn kemur af-
greiðir borgarstjórn þetta mál
endanlega. Ekki á ég mikla von
á að borgarfulltrúar fari að
samþykkja eitthvað þvert ofa n i
Verslunarmannafélag Reykja-
vikurenda á formaður þess sæti
i borgarstjórn og a.m.k. borgar-
fulltrUar Alþýðubandalagsins
ófUsir til að fara i striö viö eitt
stærsta verkalýðsfélag borgar-
innar. Hins vegar gæti borgar-
stjórn gert eitt, hún gæti haft
reglurnar óbreyttar i bili og
reynt að komast lengra i samn-
ingum um raunverulega
rýmkun á verslunartimanum.
Þrenging á almennum versl-
unartima er engum til gagns og
borgarráð hefur nú þegar i
hendi sér hvort þaö vill veita
einum og einum kaupmanni
leyfi til að halda t.d. „hús-
gagnasýningu” um helgar.
Alfheidur
Ingadóttir
skrifar