Þjóðviljinn - 24.12.1980, Side 8

8 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 24. desémbér 1980
Rætt við ljóðskáldið
Sigurð Pálsson
ast jafnt og þétt, ljóðabækur lifa
af öll jól, þær ásamt barnabók-
um seljast allt árið um kring.
Ef við snúum okkur aðeins
aftur að þér sjálfum, langar mig
að spyrja um hvernig þú vinnur
sem ljóðskáld', ertu skorpumað-
ur, sestu niður og yrkir, eða
verða til brot i dagsins önn, sem
þú raöar siðan saman eða...?
— Þetta er dálitið mis-
munandi. Ég er alinn upp i sveit
og þótti laginn við að hjálpa
kindum við burð. Min sérgrein
sem kindaljósmóðir var aftur-
fótafæðing sem svo er kölluð.
Það er ekki ósvipað með ljóða-
gerðina hjá mér, oft eins konar
afturfótafæðing á ljóðunum.
Stundum hef ég haldið að ég hafi
lokið gerð einhvers ljóðaflokks,
svona svipað og þegar keramik-
gerðarmaðurinn setur hlutinn
inni brennsluofninn. En svo allt
i einu hef ég sest niður og brotið
allt upp og endurskrifað. Þetta
er eins og ræktun i erfiðum jarð-
vegi.
Nú hefur þú dvalið langdvöl-
um i Frakklandi og býrð þar
raunar enn, setur þessi langa
fjarvist þin frá islandi ekki mik-
ið mark á Ijóð þin og ljóðagerð?
— Sjálfsagt er það. Ég hygg
að þaö hafi verkað uppörvandi á
mig að dvelja erlendis. Eg bý i
umhverfi þar sem fáir vita hvað
tsland er, hvað þá að ég sém
tslendingureigi mér móðurmál.
Menn spyrja: er töluð enska,
danska eða franska þar. Al-
gengustu viðbrögð hjá almenn-
ingi sem maður hittir er eigin-
lega að afneita manni. Maður er
frá landi sem er tæplega til á
kortinu, talandi tungu sem eng-
inn kannast við og svo er maður
að reyna að búa eitthvað til á
þessari undarlegu tungu. Að
stunda skriftir i þessu umhverfi
er barátta fyrir tilverurétti
landsins, móðurmálsins og
sjálfs sin, lifsbaráttan.
— Ugglaust hefur þetta sett
sin mörk á ljóðagerð mina,
enda var ég það ungur þegar ég
fór utan fyrst. Frakkland hefur
án efa mótað mig töluvert. Ég
var 19 ára þegar ég fór utan,
hafði verið hálfan vetur i barna-
skóla, fór siðan i landspróf og
lauk menntaskóla. 011 önnur
skólaganga min hefur farið
fram i Frakklandi, þannig að
óhjákvæmilega hefur það sett
sitt mark á mig.
Að lokum Sigurður, kviðir þú
framtið ljóðsins á tslandi?
— Nei, ég kviði eiginlega fyrir
öllu öðru á fslandi en framtið
ljóðsins; öllu öðru.
—S.dór
Þetta er eins og
rœktun i
erfiðum jarðvegi
í því mikla bókaflóði,
sem á skellur, þegar nær
dregur jólum, fer ekki
mikið fyrir Ijóðabókum.
En því meiri athygli
vekja þær fáu sem út
koma. Nýjasta Ijóðabókin
sem út er komin er bók
Sigurðar Pálssonar ,,Ljóð
vega menn". Sigurður
hefur áður sent frá sér
bókina ,,Ljóð vega salt".
Sigurður var fyrst spurð-
ur að því hvort síðari bók-
in væri framhald hinnar
fyrri, vegna skyldleika
nafnanna.
þvi sem kallað er núna gjörn-
ingar. Arið 1975 var ekki komið
islenskt orð yfir þetta, enda litið
um hugtakið fjallað, sem ný-
listamenn hafa verið að leika
sér með að undanförnu. Eins
eru nokkrir ljóðaflokkar i nýju
bókinni, sem eru af svipuðum
toga og þeir i hinni eldri, svo
sem eins og 1. kaflinn á Hring-
vegi ljóðsins og kaflinn Arstiö-
arsólir
Mig langar að skjóta hér inn
einni spurningu, hefurðu ekkert
fengist við hina svo nefndu hefð-
bundnu Ijóðagerð?
— Nei, þó er það ekki af nein-
um fordómum, siður en svo. Ég
er ekki af þeirri kynslóð er lenti
i þessum harðvitugu deilum um
ljóðformin. Ég er af þeirri
Ljóðabækur
lifa
af
öll
jól
— Fyrri bókin kom út 1975 og
sú sfðari hefur verið ort á þeim
tima sem liðinn er siðan, að
mestu en ekki öllu leyti þó. Eitt
ljóð er i bókinni frá 1966, en flest
eru ort nú á siðustu 2 til 3 árum.
En varðandi nafngiftina, þá er
þar um að ræða ákveðið sam-
ræmi. Þær eru báðar i ákveðn-
um ljóðaflokkum, ég hef þann
háttinn á að reyna að hugsa
þetta i stærri einingum. Siðan á
hvert ljóð innan flokksins að
standa sjálfstætt. Þannig
myndar þetta einingu sem
myndar bók. — Siðan reyni ég
að hugsa i ennþá stærri einingu,
ljóðabókaflokk, sem i eru þrjár
bækur um ljóðvegina. Ljóð yega
menn hefur þrjár merkingar,
þ.e. menn ljóðveganna, ljóð
drepa menn og ljóð vigta menn,
hvað vega orö mannanna þungt?
Næsta bók og sú þriöja i þess-
ari þrilógiu á að heita „Ljóð
vega gerð” nafnið segir sig
sjálft. Þessi leikur með orð og
uppbyggingu er alskylt vinnu
við ljóð.
Tvær bækur tengdar i nafni,
eru þær lika tengdar cfnislega?
— Að talsverðu leyti. 1 „Ljóð
vega menn” eru tveir kaflar
sem eru ljóð úr og i kringum tvö
leikrit, sem hafa veriðsýnd eftir
mig. Annarsvegar „Undir suð-
vestur himni” og „Hlaupvidd
6”. I siðarnefnda leikritinu orti
ég söngtexta handa nokkrum
persónum og þeir eru i bókinni.
Þessir ljóðaflokkar eiga sér' að
visu ekki hliðstæðu i fyrri bók-
inni „Ljóð vega salt”, nema ef
vera skyldi i litlum og skrýtnum
ljóðaflokki sem fáir áttuðu sig á
og kallast „Orstyttur”, sem er
ekkert annað en uppskriftir af
Ég kvíði fyrir öllu
öðru á Islandi en
framtíð ijóðsins...
kynslóð sem kemur fram, þegar
þessar deilur eru að mestu af-
staðnar, og frjálst ljóðform þyk-
irorðið alveg sjálfsagt. Það hef-
ur aldrei valdið mér sálar-
kreppu að yrkja ekki rimað, né i
stuðlurn og höfuðstöfum. Ég hef
aðeins leikið mér að þvi að
yrkja rimað, einkum söngtexta,
þannig að ég veit hvernig það er
að yrkja þannig.
Telurðu að hefðbundna formið
þrengi að Ijóðskáldum, njörfi
þau á einhvern hátt?
— Nei, ekki endilega, en það
var orðið afar klisjukennt og að
þvi leyti orðið skáldum fjötur
um fót þegar umbyltingin átti
sér stað. Nú er það svo með okk-
ur sem dveljum langdvölum
erlendis, að við siglum ekki með
skipum eins og gömlu mennirn-
ir, við fljúgum þess i stað og þá
má maður ekki hafa með sér
nema 20 kg. af farangri. Og við
sem erum ekki það efnaðir að
get leikið okkur að þvi að
styrkja flugfélög, horfum þvi
með söknuði á bókarskápinn
okkar þegar haldið er utan-,
hvað á maður að taka með sér.
Ljóðformið er knappasta form
sem til er, og sá texti sem þú
getur leitað til aftur og aftur, og
maður nær með 20 kg. geysilega
mikilli viðáttu. Þess vegna hef
ég haft með mér utan ljóðabæk-
ur.
— Eina litla bók hef ég alltaf
haft með mér, hvert sem ég fer,
jafnvel i stutt ferðalög, það er
bók með úrvali ljóða eftir Jónas
Hallgrimsson, sem kom út 1901.
Faðir minn gaf mér þessa bók
þegar ég var 15 ára. Hún kemst
vel 1 vasa og hana er gott að
hafa með sér. Annars er ég svo
klikkaður að ég hef gaman af að
lesa Einar Benediktsson og
Grim Thomsen lika. Annars les
ég nú ekki mikið af Einari i
einu, hann er svo áfengur. Það
svifur á mann einhver ljóövima
við að lesa hann.
Mér er sagt af fróðum mönn-
um, Sigurður, að „Svartar
fjaðrir” Daviðs Stefánssonar,
sé Ilklega sú bók islensk, sem
selst hefur i hvað stærstu upp-
lagi f gegnum tiðina, marg oft
útgefin. Nú aftur á móti eru
Ijóðabækur gefnar út i litlu upp-
lagi, jafnvel bækur skálda sem
eru orðnir þekktir. Hefurðu
hugleitt hvernig á þessu stend-
ur?
— Sala á bók segir ekkert til
um lesninguna. Eins er hitt að i
þvi mikla jólabókaflóði sem
skellur á, ár hvert, fer ekki mik-
ið fyrir auglýsingum ljóðabóka.
Enda er það svo, að ljóðabækur
eru i þeim flokki bóka sem selj-
Það hefur aldréi
valdið mér sálar-
kreppu að yrkja
ekki rímað