Þjóðviljinn - 10.01.1981, Blaðsíða 12

12 SIÐA — ÞJÓtiVlLjlNN Helgin 1». — li. janúár Í981.'
íslenskir verkamenn í
■
Erla og Arsæll, ásamt börnum sínum Sigurbjörgu og Magnúsi fyrir utan ibúðablokkina þar sem þau búa. Eldri sonurinn var ekki heima. Hann var á Iþróttaæfingu.
, ,Dagvinnukaup verkamanns
nægir fjölskyldunni ekki”
Hvað kemur til að árlega flyst
af landi brott nokkur hópur is-
lendinga til langdvala erlendis?
Eru menn að leita Gósenlandsins
eða er um ævintýraþrá að ræða
eða eru ástæðurnar e.t.v. allt
aðrar? Sjálfsagt eru svörin við
þessum spurningum jafnmörg og
það fólk sem um ræðir en oftast
muntaliðaðmenn flýi land vegna
lélegra launa og erfiðleika við að
koma sér upp hinu nauðsynlega
þakiyfir höfuðiö. Það er kunnara
en frá þurfi að segja að islensk
húsnæðispólitik er launamönnum
mikill Þrándur i Götu og hefur
kostað margan manninn heils-
|una, gott ef ekkisjálfa liftóruna.
Ábyrgir pólitikusar halda þvi
framaðþaðséieðli Islendinga að
vilja búá i eigin húsnæði og hvergi
annars staðar. Meðan svo er
liggur i augum uppi að erfitt verði
um vik aö taka upp aðra stefnu i
húsnæðismálum.
Hvað sem liður öllum vanga-
veltum um ástæöurnar fyrir
fólksflóttahinum nýja sl. 10-15 ár,
má gera þvi skóna aö menn vænti
sérléttari lifsbaráttu og betra lifs
i landinu nýja. Það geröu menn
fyrir 100 árum þegar drauma-
landið var Amerika, og það gera
menn áreiðanlega lika nú.
Sviþjóð er þaö Norðurlanda þar
sem kapitalisk velmegun hefur
oröið hvað mest og þangað hafa
margir tslendingar flust búferl-
um á umliðnum árum til að vinna
þar verkamannastörf.
Hvernig skyldi þeim vegna?
Hafa draumarnir um auðveldara
lif ræst, eða er sænska velferðin
e.t.v. eitthvað görótt?
Hér er ekki ætlunin að svara
þessum spurningum á visinda-
legan hátt, heldur heyra hvað is-
lensk hjón i Gautaborg segja um
málið. Þau heita Erla Laxdal
Gisladóttir og Ársæll Arsælsson
og vinna bæði verkamannavinnu.
Einnig aflaði ég mér upplýs-
inga um félagslega þjónustu og
aðstæður islenskra barna og ung-
linga i borginni hjá Elinu Arna-
dóttur móðurmálskennara og
Gunnari Klængi Gunnarssyni
félagsráðgjafa.
Hann lærði félagsráðgjöf i
jGautaborg og hefur starfað þar i
tvöárað námi loknu en Elin lærði
þar sérkennslu og er þetta þriðji
veturinn sem hún kennir islensk-
um börnum móðurmálið.
Húsnæöisleysi,
atvinnuleysi,
jarðskjálftar
Aö sögn Gunnars hefur mjög
fjölgað þeim íslendingum sem
leita til félagsmálastofnananna
um fyrirgreiðslu. Stundum er um
timabundna erfiðleika að ræða,
menn hafa e.t.v. ofmetið félags-
lega þjónustu i borginni, dregist
hefur að verða sér úti um atvinnu
o.fl. þviumlikt. Svo eru það hinir
sem hvorki tekst að bjarga sér
hér né heima á Islandi og þá fer
að syrtai álínn. Einnig er nokkuð
um erfið barnaverndarmál svo og
er hér nokkur hópur eiturlyfja-
neytenda á framfæri.
Gunnar: „Islendingar i Gauta-
borg sem leita aðstoðar Félags-
málastofnunar gefa upp þrenns
konar ástæður fyrir þvi að þeir
fóru frá tslandi. 1 fyrsta lagi er
þaö húsnæðisleysi, i öðru lagi at-
vinnuleysi og i þriðja lagi óttast
menn jaröskjálfta! Vitaskuld er
þessi siðasttalda ástæða bara lé-
leg afsökunog til þess gerð að fela
raunverulegu vandamálin. Oft er
um að ræða áfengisvandamál,
stundum hangir hjónabandið á
bláþræði og hjónin gera sér vonir
um að umhverfisbreyting hafi
góð áhrif. Þvi er samt miklu
fremur öfugt farið. Sambandið,
sem orðið er veiklað, þolir ekki
nýja erfiðleika og álag .
Ég er þó á þeirri skoðun að
engin ein af fyrrgreindum
ástæðum sé nægjanleg til að fólk
flytjist úr landi. Aðalástæðan held
ég sé sú að menn gera þvi skóna
að afkomumöguleikarnir séu
betri hér en heima. Vonbrigðin
veröa þvimikil þegar kemur i ljós
að einnig hér verður mikið fyrir
lifinu að hafa. Nema menn séu
hátekjumenn. Vissulega er
verkamannakaup hér mun hærra
en heima og félagsleg þjónusta
meiri. En þess ber að gæta að
dýrtiðin er mikil. Kaupið eitt
segir þvi ekki alla sögu. Svo er
þess lika að gæta að á sam-
dráttartimum minnkar öll félags-
leg þjónusta og versnar. Það er
einmitt að gerast nú i Sviþjóð.
Gullöldin hér er aðeins blekking.”
Ekkert lúxuslíf
— Hvað gerir islendingur I Svi-
þjóð sem ekki fær vinnu þegar
þangað er komið?
Gunnar: ,,Ef hann ætlar lifi að
halda á hann engra kosta völ ann-
arra en fara á opinbert framfæri
og það lifir enginn lúxuslifi af þvi
sem þá er skammtað. Fjárþörfin
er reiknuð út eftir vissum reglum
og þær eru strangar og það þýðir
ekki að fara yfir þau mörk sem
þar eru sett. Algengast er að ein-
hleypum manni sé ætlað komast
af með 1000 s.kr. á mánuði. Þessi
upphæð á að nægja fyrir mat,
hreinlætisvörum o.þ.h.Að auki er
greidd húsaleiga og viss önnur
föst gjöld. Þessar reglur eru til-
töiulega strangar fyrir fullorðið
fólk en það er tekið vægara á mál-
um sé um börn að ræða. Þau
verða þó alltaf að fá sinn mat.
Satt að segja er það svo að
samkvæmt lögum og reglum eru
það mjög fáir sem eiga rétt á
framfærslustyrk og menn veröa
að gera mjög nákvæmlega grein
fyrir ástæðum sinum og kjörum
þegar sótt er um hann. Hann
liggur ekkert á lausu. Og um at-
vinnuleysisbætur er ekki að ræða
fyrr en menn hafa áunnið sér
réttindi með þvi að vera ákveðinn
tima i verkalýðsfélagi og greitt
þangaðgjöld.”
Að læra sitt
eigið mál
Og Eiin segir þetta: ,,Ég verð
þess mjög vör i minu starfi
hversu algengt það er að fólk geri
sér rangar hugmyndir um lifið
hérna. Og það sem verra er,
margir eru ákaflega iila I stakk
búnir að takast á við erfiðleikana
sem þeir mæta og vitaskuld er
þaö alvarlegast þegar börn eru
með i dæminu. Satt að segja